Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

Dingen die je weggooit zijn vaak stuk, leeg of niet meer bruikbaar. Toch is er van deze zak afval 1 ding wat gloednieuw is: de vuilniszak zelf. Vuilniszakken worden namelijk gemaakt om weg te gooien. Maar de vraag is: hoe maak je een vuilniszak? Vuilniszakken worden gemaakt van polyethyleen. Dat zijn plastic korreltjes gemaakt van aardolie. Voor 1 normale vuilniszak als deze heb je ongeveer zoveel van die polyethyleen korreltjes nodig. Hier achter mij in deze silo's zitten alleen maar van deze doorzichtige korreltjes. Die polyethyleen korrels gaan hier de trechter in en worden onder in de machine verwarmd. Zo ontstaat er een warme,hete, vloeibare, plastic brij. Dit lijkt inderdaad een beetje op kauwgom. Net als met kauwgom kun je hiermee ook bellen blazen. Het vloeibare plastic wordt door een ring geperst en daardoor krijg je een soort van koker. Door het midden van die koker wordt lucht geblazen. Als ik nou de bovenkant dichtknijp, ontstaat er net als bij de kauwgom een bel. Door hier aan te blijven trekken en constant korrels toe te voegen, krijg je dus een hele lange, plastic koker. Bij deze machines gebeurt het in het groot. Omdat wij blauwe zakken maken, wordt daar ook nog eens blauwe kleurstoffen aan toe gevoegd. Die warme, hete, plastic brij komt hier terecht en wordt door de ring geperst en hier binnen wordt dan weer koude lucht toegevoegd waardoor je die grote koker krijgt. Hier waar we nu staan is het plastic nog warm en zacht en heel warm. Boven is het afgekoeld en heb je sterk en soepel plastic. Hier op 11 meter hoogte wordt die koker gevouwen tot een platte, plastic laag. Deze. Die gaat weer naar beneden en wordt daar op een grote rol gewikkeld. Nou is dit 1 grote lange koker, ideaal om lange dingen in weg te gooien. Bijvoorbeeld een lantaarnpaal of treinrails of misschien een dode giraf. Van deze grote koker moeten dus nog kleine vuilniszakjes gemaakt worden. Dat gebeurt hier. Dat gebeurt met een gloeiend hete draad. Die gloeiend hete draad schroeit als het ware de boven- en onderkant van die plastic koker aan elkaar waardoor er een bodem in de zak ontstaat. Met behulp van deze messen wordt er een kartelrandje aangebracht zodat je de zakken makkelijk van elkaar af scheurt. Ten slotte worden de zakken op kleine rolletjes gerold. Klaar om weg te gooien.

Hoe worden vuilniszakken gemaakt?

Programmalogo's

Vuilniszakken worden gemaakt van polyethyleen, dat zijn plastic korreltjes gemaakt van aardolie. De korreltjes worden eerst gesmolten tot een elastische brij. Maar hoe worden er uiteindelijk vuilniszakken van gemaakt? 

Een zak om afval in te verzamelen

Dit hier is een plaatham. Zo noemen ze dat. Dit is de bil van een varken maar dan zonder been eraan. Van deze plaatham worden misschien wel plakjes ham gemaakt of er verdwijnen stukjes van in de boterhamworst. Dat is wat ze hier doen. In de vleeswarenfabriek in Utrecht: vleeswaren maken. Maar hoe doen ze dat? In deze snijhal komen alle grote stukken vlees binnen. Bijvoorbeeld varkensbuik voor het spek. Of grote stukken ham voor de ham. Of runderbillen voor de rosbief. Sommige stukken blijven heel, sommige stukken worden gemalen voor in de worst. Deze plaathammen bijvoorbeeld blijven heel. Die gaan hier eerst de injecteermachine in. 162 Naaldjes injecteren hier het vlees met zout en water. Daardoor krijgt het vlees door en door smaak en meer volume, zo wordt hij dikker. In deze tumbler, draaiende trommel, worden de hammen een dag lang gemasseerd. Zo komt het zout goed in de ham terecht en dat het lekker mals wordt. Na de tumbler worden de hammen gegaard in de oven en eventueel gerookt. Hier achter in de oven zit de rookmaker, in dit kastje. Die werkt eigenlijk heel simpel. Een beetje donker, lichtje erbij. Wat je ziet is een stuk beukenhout met daaronder een wieltje. De beukenhouten paal wordt geschroeid door het wieltje wat aan de onderkant tegen de paal aan draait. Zo wordt de paal warm en ontstaat er rook. De rook wordt vervolgens via het buizensysteem zo de oven in geblazen. O johjoh, een mooie gerookte ham. Dit is de snijlijm. Het gewicht en het aantal plakjes kan hier ingesteld worden en op dit moment zijn dat er 2 voor bijvoorbeeld een bedrijfskantine of restaurant. De plakjes ham worden hier verpakt en er wordt een gasmengsel aan toe gevoegd. Dat is om de houdbaarheid van de ham te vergroten, zodat je hem langer op kan eten. Dan gaat er hier nog een stempeltje op met de houdbaarheidsdatum en wat er in zit. Elastiekje eromheen en klaar is de ham.

Hoe worden vleeswaren gemaakt en verpakt?

In de snijhal in Utrecht komen grote stukken vlees binnen, van de bil of buik van een varken of rund bijvoorbeeld. Sommige stukken worden in dunne plakken gesneden, andere stukken worden gemalen voor in de worst. Maar hoe werkt dat precies? 

Van grote brokken vlees naar verpakte dunne plakjes

Doe een theezakje in een kopje of glas en giet er kokend water bij. Laat de thee 2 a 3 minuten trekken, afhankelijk van de gewenste sterkte. 2 a 3 minuten is eigenlijk best lang voor zo'n zakje thee. Zou het ons lukken om jou in die tijd te laten zien hoe een zakje thee gemaakt wordt? Hier begint het allemaal want hier komen de zakken thee binnen. Uit de hele wereld. Deze komt bijvoorbeeld uit Indonesie. Een vlijmscherp mes snijdt de zakken open. Een andere machine haalt de fijne stof uit de thee vandaan en de laatste machine verwijdert de grove delen. Dan worden in deze trommel de verschillende smaken gemengd en dan heb je gewone zwarte thee. De thee is nu klaar om in theezakjes te worden gestopt. Een zakje thee bestaat uit een envelopje, zodat je kan zien wat de smaak is, en natuurlijk het zakje zelf. Aan het zakje zelf zit een touwtje en een kaartje. Dat theezakje bestaat niet uit 1 zakje, maar eignlijk uit 2 zakjes van 1 gram thee. Het zakje thee is niet gemaakt van gewoon papier, want als je heet water over gewoon papier gooit, valt het uit elkaar en scheurt je zakje stuk. Een theezakje is niet gemaakt van gewoon papier maar van bananenvezels voor extra stevigheid en een beetje plastic. In deze machine komt alles samen. Het papier zit op deze grote rol en wordt getransporteerd naar deze grote vulschijf die in verbinding staat met een grote silo vol met thee. Het papier gaat vervolgens door en komt bij deze warme rollen terecht. Die warme rollen verhitten het papier waardoor het plastic smelt en het papier aan elkaar blijft zitten. Hier worden dus de zakjes thee gemaakt. Als je goed kijkt, zie je dat aan de onderkant ook iets in gebeurd: het touwtje en het kaartje. Dat wordt gedaan door deze schijf. De zakjes met het touwtje en het kaartje komen dan vervolgens hier terecht bij deze machine en wat die doet is heel mooi. In 1 handeling het theezakje afsnijden, vouwen en in het envelopje stoppen. Achter elkaar hartstikke snel. Mooi he? Op volle snelheid ziet het er dan zo uit. Deze machine maakt 500 theezakjes per minuut en de zakjes komen hier beneden in de doosjes terecht. Ja, daar ben ik weer. Net op tijd voor een lekker bakje thee. Ah, heerlijk. Ah, jongens! Het is heet nog! Helemaal niet heet.

Hoe worden theezakjes gemaakt?

Thee die je in de winkel koopt zit meestal in een speciaal zakje, met een touwtje en een kaartje eraan. Maar hoe worden de theezakjes gemaakt en hoe kan het dat het papier niet kapot gaat in het hete water?

500 theezakjes per minuut

Hallo mijn naam is Rianna de Vries en ik kom uit Almere en we hebben een haan om de hoek wonen. Nou is mijn vraag: waarom kraait een haan als er geen hen in de buurt is?
Ja Rianna, zal je net zien, kan je een keer uitslapen, begint de haan van de buren te kraaien. Het is gedaan met de rust en je vraagt je af: waar kraait zo'n beest nou naar? Die kan er eigenlijk ook niks aan doen, die doet ook maar wat ie moet doen. Het is gewoon de natuur. Zo'n haan kraait een paar keer per dag. 's Ochtends als het licht wordt en de zon opkomt dan begint hij te kraaien en 's avonds wanneer het weer donker wordt dan laat hij ook weer van zich horen? Leuk hoor dat gekukel op zijn tijd, maar je vraagt je af: waar is dat gekraai voor nodig? Ten eerste om te laten zien hoe sterk en gezond hij wel niet is. Eigenlijk zegt hij hiermee 'hier ben ik' haantjesgedrag. Hanen worden gekozen door de hennen en niet andersom. Hanen moeten de hele tijd hun stinkende best doen om te laten zien hoe goed en hoe leuk ze wel niet zijn. Dat doet hij door zijn kleuren en door zijn gekraai. Een kukelt ook om zijn gebied aan te geven, om zijn territorium af te bakenen. Daarmee zegt hij eigenlijk, blijf uit mijn buurt maar vooral uit de buurt van mijn hennen. Als er nou een haan is die wel het lef heeft om de buurt te komen dan gaan ze tegen elkaar opkraaien. Ik heb een cd'tje bij me met hanengeluiden. Even kijken of hij reageert. Goed zo jongen, laat maar zien wie de baas is. Elke haansoort heeft ook zijn eigen kraai, daar herkennen ze elkaar aan. Dit is een barnevelder en die klinkt zo. Er is ook een verschil in toonhoogte, maar dat is voor ons niet of nauwelijks waarneembaar. Dominante hanen die brengen hogere kraaitonen uit en die kraaien ook vaker. Hoe vaker de haan kraait, hoe gezonder hij is, hoe meer hij zin heeft om te paren. In de voortplantingsperiode kraaien ze vooral 's ochtends en de dominante mannetjes, de echte baasjes dus, zijn vaak seksueel actiever dan andere. Deze valt bijna in slaap joh. Deze is helemaal niet actief. Wanneer begint hij met kraaien? Daar begint hij mee als hij ongeveer 14 weken oud is. Dan zit hij in zijn pubertijd zeg maar. Dan worden ze ook seksueel actief. Ze willen paren. De haan kraait onder invloed van testosteron: een mannelijk geslachtshormoon. Rond de 20 weken is een haan volwassen. Een haan moet trouwens oefenen in het kraaien. Het geluid van een jonge haan zal dus anders klinken dan dat van een volwassen haan. Dus Rianna, een haan zal altijd wel van zich horen. Dat doet hij meer om zijn territorium af te bakenen, dan om indruk te maken om hennetjes. Als hij eenmaal begint te kraaien dan kan je maar beter oordopjes in doen. Van deze horen we voorlopig helemaal niks meer.

Waarom kraait een haan?

Het zit in de natuur van de haan om een paar keer per dag te kraaien. ’s Ochtends als het licht wordt en ’s avonds als het weer donker wordt. Maar waar kraait een haan eigenlijk naar?

Elke ochtend en avond

Wie slaapt het langst? Als ik zo een avondje doorzak kom ik zo aan de 12 uur, maar bij dieren? Dat hangt er helemaal vanaf. Als er genoeg eten is en je niet op pad hoeft dan kan je lekker de hele dag luieren. Sommige dieren slapen de hele winter door en het hangt van veel meer dingen af: je leeftijd, je gezondheid, je karakter. Als ik ga uitrekenen wel dier in de dierentuin het langst slaapt, dan kom ik volgens mij niet bij de bruine beer uit. Als hij zijn buik heeft rond gegeten en lekker vol zit dan kan hij zo 14 uur achter elkaar pitten. Geen probleem. Als hij op pad moet om eten te zoeken dan slaapt hij hooguit 7 uur per dag. Dat doen wij ook ongeveer. Aan 8 uur slaap hebben wij genoeg. Een varken slaapt 8 uur, een mol slaapt 8 uur, een hond en een cavia trouwens ook. Maar bij dieren is de tijd dat ze slapen heel verschillend. De egel bijvoorbeeld is niet van het luie gedoe. Hij slaapt hooguit een uur per dag. De egel is het dus niet, maar wie is het dan wel? Die doen helemaal geen oog dicht, letterlijk. Ze hebben geen oogleden. Die liggen een beetje in het water uit te rusten. Daar moet je toch niet aan denken. Daar word je helemaal gek van. 
Vleermuizen staan op de derde plaats die het langste slapen.
Ja natuurlijk dat had ik kunnen weten.
Ja ze hangen aan hun tenen, vleugels ingetrokken en koppies naar beneden.
Hoelang slapen ze dan? 
19 uur per dag. En weet je wel dier het allerlangste slaapt? Het is een gedeelde eerste plaatst: de luiaard.
Hoelang slaapt hij dan?
20 uur per dag.
Zo, die doet zijn naam eer aan.
Ja eigenlijk brengt hij zijn leven hangend door aan die klerenhanger-achtige klauwen en alles gaat heel traag in zijn leven.
Zijn hele leven verloopt in slowmotion eigenlijk?
Ja.
Maar met wie deelt hij de eerste plaats dan?
Met een dier dat in de vrije natuur vaak hard moet werken en daarom neemt hij het ervan als het niet hoeft.
De leeuw?
Ja precies. Een leeuw is erg lui. Als hij op jacht gaat heb je niet altijd succes. Dus als je een grote prooi hebt waar je een paar dagen mee verder kan dan doe je voor de rest helemaal niks.

Welk dier slaapt het langst?

Veel dieren slapen zo’n 8 uur per dag, net als de mens. Maar er zijn ook dieren die veel meer slapen en zelfs meer slapen dan ze wakker zijn. Welk dier slaapt het langst?

De hele dag door luieren

Van wie is dit geluid? Ik hoor helemaal niks. Staat er wel wat op? Hoor jij wat? Dieren maken geluid. Dat weet ik ook wel. Dat doen ze omdat er gevaar dreigt of om te laten zien dat ze de baas zijn. Mannen doen het om vrouwtjes te lokken, maar die geluiden hoor je wel. Ik hoor niks. Helemaal niks. De siamang zijn de luidruchtigste dieren van het oerwoud. Als ze zich bedreigd voelen of er iets in hun territorium komt dan maken ze dit geluid. En dat noemen ze dan zingen. Voorlopig maken ze net zoveel geluid als mijn mp3 speler en dat is niet zoveel. Weet je wie wel bijna altijd geluid maken? Parkietjes. Papegaaien trouwens ook en die kunnen ook praten. Die hebben net als wij stembanden en een hele lange luchtpijp zodat ze beter harde en zachte geluiden kunnen maken. En ze hebben een tong waarmee ze de geluiden kunnen omzetten in klanken zoals de A, O, I. Zo kunnen ze korte zinnen maken. Weet jij misschien wat voor geluid dit is want ik hoor helemaal niks. 
Volgens mij is het een olifant.
Kom op zeg. Een olifant klinkt toch zo?
Olifanten kunnen ook hele diepe geluiden maken maar die kunnen wij niet horen. Maar als je die versneld zou afspelen met een trucje dan hoor je een soort gebrom.
Waar wordt dat gebrom voor gemaakt dan?
Dat is heel handig want mannen leven normaal gesproken niet in een kudde met vrouwen en kinderen en als ze dan zin hebben om...
... even hoppatee.
Ja dan maken ze dat geluid en dan wordt het op tientallen kilometers ver gehoord.
Dat is handig.

Welk dier maakt zo’n laag geluid dat wij mensen het niet kunnen horen? 

Dieren maken geluiden, bijvoorbeeld omdat er gevaar dreigt of om te laten zien dat ze de baas zijn. Ook maken mannetjesdieren soms een geluid om de vrouwtjes te lokken. Maar welk dier doet dit met zo’n laag geluid, dat wij mensen het niet kunnen horen?

Een lokroep voor de vrouwtjes

Wij zijn bicolor. Tenminste als je je portemonnee bij je hebt waar euromunten in zitten. Sinds de invoering van de euro zijn wij bicolor. Onze euromunten bestaan namelijk uit 2 kleuren. Dan vraag ik me altijd af: hoe krijgen ze dat voor elkaar? Is het geboord, gezaagd, gestanst of gelijmd? Ik weet het niet. Tot voor kort werden alle munten alleen met de hand ontworpen en gegraveerd. Eerst werd het ontwerp gemaakt en vervolgens met de hand op een gipsmodel gegraveerd. Precisiewerk op de vierkante mm. Dat gipstablet ging dan in een soort, je zou het nu een kopieerapparaat noemen, een apparaat van begin vorige eeuw en het doet het nog steeds. Het gipstablet wordt afgetast met een passertje en elk ribbeltje wat hij voelt geeft hij verkleind door aan de frase. De frase maakt dan de afdruk in de muntstempel. De muntstempel gaat naar de muntpers en daar werden munten mee geslagen. Inmiddels worden munten ook digitaal gemaakt. Een geheel nieuw procedé. Er wordt een afbeelding in de computer gemaakt. Dat kunnen we nu helaas niet zien omdat ze bezig zijn met een nieuw geheim ontwerp. Maar ik heb wel een voorbeeld van een andere munt. Die digitale afbeelding wordt naar de computerlaser gestuurd en daar wordt een stempel gemaakt. Dit is die laserkamer, daar mogen we ook niet in, omdat ze net bezig zijn de nieuwe munt in te laseren. Maar ik kan je uitleggen hoe het werkt. Laagje voor laagje wordt door die laser precies op het juiste moment aan en uit te zetten, die afbeelding als het ware ingebrand. Duizenden laagjes achter elkaar. Dan krijg je uiteindelijk zo'n stempel. Maar hoe zit het nou met die bicolormunten? Ik heb hier de zogenaamde rondellen, dat zijn blanco ongestempelde munten. Dit is de nikkelkleurige kern van de munt en de koperkleurige rand. Ze passen wel in elkaar, maar blijven niet in elkaar vast zitten. Pas in de muntpers wordt het 1 munt. Dit is de muntpers voor speciale munten voor verzamelaars. Die zal 1000 per uur slaan. Voor dagelijks werk worden de muntpersen gebruikt die er wel 40.000 per uur kunnen slaan. Wat is het principe? Zowel bovenin als onderin zit er een stempel. De ring en de kern worden in een muntring geplaatst en daar past de rondel precies in zodat het geen kant uitkan. Vervolgens wordt er met een kracht van 2000 kg de stempel in de rondel geslagen. Wat gebeurt er dan met die bicolor? Door die enorme kracht zetten zowel de ring als de kern uit en klemmen zich aan elkaar vast. Dus geen lijm, geen schroeven, geen ribbels, gewoon brute kracht. Dit is die geheime munt. Die wordt in een hele kleine, super speciale oplage gemaakt. Ga weg! Het is nu al van onschatbare waarde. Nou jullie krijgen de primeur. De eerste echte bicolor Klokhuis munt. Geslagen door de koninklijke Nederlandse munt en daar ben ik nou trots op.

Hoe wordt de euromunt geslagen?

Muntgeld wordt tegenwoordig vaak digitaal ontworpen. Het onderwerp wordt vervolgens met een stempel op een munt geslagen. Maar hoe werkt dit precies en hoe kan het dat een munt soms twee kleuren heeft? 

Een munt met twee kleuren

Waarom hebben kamelen bulten? Waarom heeft een kangoeroe een buidel? Waarom hebben tijgers strepen? Weet je wat het eigenlijk is? Een kameel is eigenlijk een vervoersmiddel, een kledingzaak en een supermarkt in 1. Je kan er op rijden, van de vacht kan je een jas maken want het kan heel warm of heel koud zijn in de woestijn, je kan de melk drinken, het vlees is te eten. Kortom, zonder een kameel kan een mens niet overleven in de woestijn. Weet je trouwens waarom een kameel 2 bulten heeft? Zo kan hij heel lang zonder water. Dat is handig hoor als je heel lang door die loeihete woestijn moet lopen waar bijna geen water te vinden is. Nu denken heel veel mensen dat in die bulten water zit. Mis. In die bulten zit namelijk vet. 
En dat vet is eigenlijk een reserve voorraadje eten en drinken. Het ziet eruit als een groenige brij, maar als ze de kans krijgen eten kamelen een heleboel.
Want ze zitten al die tijd in de woestijn.
Ja. En als het moet kunnen ze 40 dagen zonder water en teert hij op die vetvoorraad. Maar jonge kameeltjes hebben eigenlijk helemaal nog niet van die bultjes. Die bulten hangen erbij als theezakjes.
Maar als je naar deze grote kijkt, die bulten staan ook niet meer lekker rechtop.
Als een kameel ouder wordt, gaan de bulten ook hangen.
Wat dat betreft zijn het net mensen.
Kamelen hebben een fantastisch woestijn pakje.
Leg uit.
Een lange vacht is in de winter het beste wat je kunt hebben tegen die ontzettende kou in de woestijn. In de zomer verliest hij die vacht en krijgt hij een korte stekeltjesvacht waarmee hij heel goed tegen die hitte kan. Moet je eens letten op die neusgaten. Die lange neusgaten. Hij kan er 1 open houden en 1 dicht. Als er een zandstorm is kan hij met de goede kant naar de zandstorm staan. Moet je zijn ogen zien. Hij heeft van die prachtige, dubbele oogharen zodat zijn oogharen fantastisch beschermd zijn. Aan zijn poten heeft hij eeltplekken. Aan zijn buik trouwens ook dus hij kan in het hete zand liggen zonder ergens last van te hebben.

Waarom heeft een kameel bulten?

De kameel staat bekend om de twee bulten op zijn rug. Daarmee kan hij een lange tijd in de woestijn overleven, zonder eten of drinken. Maar wat zit er eigenlijk precies in die bulten?

Overleven in de woestijn

Wat is er mooier dan van de natuur te genieten door er echt te zijn. Prachtig toch hier? De komende tijd blijf ik hier in het bos survivallen met zo min mogelijk spullen. Ik ga een hut bouwen, vuur maken, water zoeken, thee zetten. Kortom, wat er nodig is om te overleven in de natuur. Het leuke is dat je er zo vanzelf achter komt wat er groeit, wat er bloeit en wat er allemaal leeft in het bos. Ja kijk, dit is een mooi plekje. Mooi open in het bos. Bomen er omheen. Een beetje in een cirkeltje. Alleen deze takken nog even weghalen. Ik blijf hier namelijk slapen in het bos. Dat doe ik natuurlijk liever niet in de buitenlucht op deze natte, koude bladeren. Daarom ga ik hier op deze plek, volgens mij is hij prima geschikt, een hut bouwen. Dit stukje bos is een privé bos. Hier mag ik allemaal dingen doen die normaal niet mogen in een Nederlands bos. Een hut bouwen bijvoorbeeld. Je kunt een hut op verschillende manieren bouwen. Dit is 1 manier, maar voor iedere hut is 1 ding belangrijk: de basis van je hut, de fundering. Een paar stevige stokken die ervoor zorgen dat de boel niet in elkaar valt. In de hut die ik ga bouwen zijn dat er 3. Twee vorktakken die de ingang vormen en een schuine nokbalk die daartegen aan staat. Kijk, deze is ideaal. Precies de goede lengte en niet onbelangrijk, een 'v' aan het uiteinde. Als ik er nog zo een vind dan haak ik ze zo in elkaar. Dan heb ik een prima, sterke ingang. Ik heb een schitterende tweede vorktak gevonden, kijk deze. Als het goed is haakt hij prima in die andere vorktak. Het mooie is, er is ook nog ruimte voor de nokbalk. Een nokbalk hoeft eigenlijk alleen maar lang en stevig te zijn. Jawel, kijk! Staat als een huis. Hartstikke stevig. Geen touw, geen spijkers. Helemaal niks nodig. Het skelet staat, dan gaan we nu de muren bouwen. De hut moet natuurlijk wel wind- en waterdicht worden. Zoek een heleboel stokken en zet ze schuin tegen de nokbalk. Nog even de gaten zoals hier opvullen met wat kleinere takjes. Hier komt straks de isolatie overheen. Even harken, want je hebt aardig wat nodig. Winddicht, waterdicht en warm. Het perfecte isolatiemateriaal: bladeren. Mooi hé? Mijn hut. Helemaal zelf gemaakt. Een plaatje. Perfect!

Hoe bouw je een hut in het bos?

Als je een hut wilt bouwen in het bos, heb je sterke takken nodig en een hoop bladeren. Maar hoe bouw je precies een stevige hut die wind- en waterdicht is?

Water- en winddicht

Hier is Nederland beroemd mee geworden: bloemen. Keurig ingepakt. Dekseltje erop en het kan zo het vliegtuig in naar Duitsland, Engeland of Frankrijk. Of zelfs naar de andere kant van de wereld, Amerika of naar Japan. En die bloemen komen gewoon uit Nederland. Uit een kas hier in Mijdrecht. De bloemen worden 2 keer aangeraakt: een keer om te plukken en een keer om in de machine te stoppen. Hier in de kas is het altijd lente. Er schijnen hier een paar duizend kleine zonnetjes en het is altijd een graadje of 18. De bloemen groeien dus het hele jaar door. Dit zijn gerbera's en gerbera's kunnen heel veel verschillende kleuren hebben. Ieder land heeft zijn eigen voorkeuren. Engelsen houden van roze-achtige. Duitsers houden meer van harde kleuren en Fransen willen iets pastelerigs. Gerbera's groeien aan een vaste plant. Kijk maar, hij zit gewoon in een pot. Uit elke pot groeien per jaar gemiddeld zo'n 80 gerbera's. Een voor een worden ze rijp. En wanneer zijn ze rijp? Daar is een trucje voor. Hier zie je een gele ring met draden en zodra die zichtbaar is weet je: die kan geplukt worden. Deze gerbera heeft dat nog niet en moet nog even staan. Deze is rauw zoals ze dat noemen. Dit is de laatste keer dat de bloemen met de hand worden aangeraakt. Moet je opletten. In deze kast wordt iedere bloem gefotografeerd. Van boven door deze camera om te kijken of de bloem zelf wel groot genoeg is. Kleintjes opgehoepeld. Vanaf de zijkant met deze camera via een spiegel of de stengel wel recht genoeg is. Vervolgens worden de bloemen hier op maat gesneden, maar niet iedere bloem, iedere stengel wordt even lang. Kijk maar, deze is veel korter dan die lange voor hem. Iedere houder waar een bloem in zit, zo'n gerbera, weet precies hoe lang de stengel is die hij aan boord heeft. De gerbera's worden met een enorme precisie één voor één in het kartonnetje gestoken. De lange stengels vooraan en de korte stengels achteraan. Dat heeft een reden. De gerbera's worden namelijk gekanteld opgehangen. Kijk zo. Dus dan is het logisch dat de gerbera die bovenin hangt een langere stengel nodig heeft om in het water te komen dan de gerbera onderin. In deze enorme vaas krijgen de bloemen 4 uur de tijd om heel veel water op te nemen om het een beetje uit te kunnen houden tijdens de lange reis naar de andere kant van de wereld.

Hoe worden gerbera’s gekweekt? 

Nederland staat bekend om haar bloemen: ze worden overal ter wereld verkocht. Bijvoorbeeld gerbera’s, die het hele jaar door in kassen groeien en geplukt worden. Hoe gaat dat precies?

Kleurrijke bloemen op een lange steel

Wie houdt van aaien? Nee kom op jongens, wie houdt van aaien? Foutje? Moet ik er echt 1 kiezen? Ik kan me niet voorstellen dat een boa constrictor het fijn vindt om geaaid te worden. Volgens mij grijpt hij me als ik dat doe. Dat doen ze hé. Ze grijpen hun prooi en draaien hun lijf er heel strak omheen en dan wurgt hij hem. Nee volgens mij houdt deze niet van aaien toch? En die kan je aaien? Ik heb werkelijk waar nog nooit zo'n griezelig dier gezien.
Dit is een wandelende tak en een wandelende tak is eigenlijk heel erg vriendelijk. 
Hoezo? Geeft hij dan pootjes als je hem dat vraagt?
Nee dat niet, maar vaak is het zo hoe enger een dier eruit ziet, hoe vriendelijker hij is.
Waarom is dat? 
Als zo'n dier er heel gevaarlijk uitziet dan denkt een vogel wel 2 keer na voordat hij hem gaat opeten. Hij lijkt ook een beetje op een takje zodat vogels hem minder snel zullen zien. 
Dat is natuurlijk ook zo. Onschuldige planteneten moeten ontzettend uitkijken voor roofdieren en om ze af te schrikken hebben ze bijvoorbeeld een gewei zoals een antilope. Of wat dacht je van die? Een elandhert. Of stekels? Die werken ook heel goed. Roofdieren moeten juist niet opvallen. Deze panter heeft bijvoorbeeld een heel mooi camouflage printje op zijn vacht zodat hij niet opvalt in de natuur. Enorme poten en hele scherpe tanden. Dus dit beestje vindt het lekker om geaaid te worden? 
Dat vindt hij heerlijk. Dit is een baardagaam, een klein soort hagedis en hij ziet er een beetje venijnig uit met zijn stekels maar het is een heel aardig dier. Welk dier jaagt op de baardagaam?
Dingo's en roofvogels lusten wel een hapje baardagaam.
Waarom vinden ze het lekker om geaaid te worden?
Hij voelt de warmte van je hand en dat vindt hij lekker. Reptielen houden van warmte. 
Wat vindt hij het lekkerste plekje om geaaid te worden? 
Tussen zijn oogjes.

Welk dier houdt ervan geaaid te worden?

Welk dier houdt ervan om geaaid te worden: de Boa constrictor, de wandelende tak of de baardagaam?

Hoe enger, hoe vriendelijker

Wauw! Ja hoe werkt bellenblaas. Water en sop bij elkaar, roeren en hoppatee. Bellenblazen, het lijkt heel simpel maar er komt meer bij kijken dan je denkt. Eerst moet het houdertje gevuld worden met een vliesje van zeepsop. Met alleen water lukt het niet. Met appelsap dan? Lukt ook niet. Melk? Ja! Stroop? Gaat het ook wel goed. Wat is dan het verschil tussen appelsap en stroop? Appelsap is heel vloeibaar en stroop is juist heel stroperig. Afwasmiddel maakt het water ook stroperig. Er ontstaat een vliesje. Maar kan je dan met stroop ook bellen blazen? Nee dat kan dan weer niet. Blijkbaar is er nog iets aan de hand. Ik heb hier een schone, droge doek en puur water. Wanneer ik het water op een doek leg dan blijft het als een bol er bovenop liggen. Blijkbaar zitten er krachten in dat water zodat het als een bol bij elkaar blijft en die krachten zijn nodig om een bel te kunnen maken. Maar nu doe ik een beetje zeep in het water en dat leg ik op de doek dan ontstaat er geen bol maar trekt het in de doek. Zijn die krachten die in het water zitten dan verdwenen? Nee, die zorgen er nu voor dat er een stevig en elastisch vlies kan ontstaan. Bak met zeepsop en een beugel met touwtje ertussen en er ontstaat een vlies. Als ik nou aan het touwtje trek, dan trekt het vlies het touwtje weer omhoog. De stroperigheid van het sopje en de krachten van het water zorgen voor de sterkte van het vliesje en dus ook van de bellen. Als ik heel zacht tegen het vliesje aan blaas dan bolt hij op en rekt hij uit maar zodra ik stop schiet hij weer terug. Pas wanneer ik harder ga blazen ontstaan er bellen. Hoe die bellen precies ontstaan kunnen ee niet zien, dat gaat gewoon te snel. Nu hebben ze bij de Universiteit van Wageningen een speciale camera waarmee ze heel veel beeldjes per seconde kunnen maken. Door die beeldjes heel langzaam af te spelen hebben ze bijvoorbeeld kunnen onderzoeken hoe de tong van een kameleon werkt. Nou mochten wij die camera van hun lenen om onze bellenblaas te filmen. Wanneer je tegen het vlies blaast, ontstaat er een lange, bewegende slang die op sommige plekken dikker en dunner wordt. Wanneer hij zo dun wordt dat hij zichzelf raakt dan sluit het vlies zich en ontstaat er een bel. Gaaf hé? Van dichtbij kun je het nog beter zien. Daar gaat hij en pats daar is de bel. Er is weer een nieuw vlies in het houdertje en daar kun je weer een nieuwe bel mee blazen. Omdat je voor die bellen maar heel weinig sop nodig hebt omdat ze heel dun zijn, kun je met 1 keer onderdompelen meerdere bellen maken. Weet je wat nou nog leuker is?

Hoe werkt een bellenblaas?

Om bellen te kunnen blazen heb je een houdertje nodig met een vliesje van zeepsop. Maar waarom kun je alleen bellen blazen van water en zeep en hoe werkt dat precies? 

Water en zeepsop

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos