Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

Bart de meter, kunnen we het meten. Bart de meter, nou en of! Hallo allemaal bij ons altijd mooi vuurtorentje van Stavoren. Volgens de bouwtekening is hij precies, maar dan ook precies, 15 meter en 20 cm hoog. Wij gaan hem nameten maar dan zonder liniaal. Vandaag doen we dat met waterdruk. Bart de meter, kunnen we het meten. Bart de meter, nou en of! 1 Liter water weegt precies 1 kg. Als je dus onder water zit, voel je dus al dat water op je drukken. Hoe dieper je onder water zit, hoe meer water er boven je zit, hoe zwaarder dat water op je drukt. Voor duikers is het heel belangrijk om te weten hoe diep ze zitten. Daarom hebben ze altijd zo'n dieptemeter bij zich. Deze meter geeft precies aan hoeveel meter water er op ze drukt. Als we dus de vuurtoren onder water zouden zetten, zouden we met deze dieptemeter de hoogte kunnen meten. Maar ja, dat kan niet. Als de vuurtoren niet naar het IJsselmeer wil komen, dan komt het IJsselmeer maar naar de vuurtoren. Ik heb hier een lege pot en de dieptemeter. De dieptemeter gaat in de pot. Dan water in de pot, helemaal vol. Deksel erop. Dan de slang eraan vast en dan de slang vullen met water. De meter staat nu op 0, maar trek ik het uiteinde van de slang omhoog, dan gaat ook die meter omhoog. Hij staat nu op ongeveer 1,5 meter. Hij vertelt dus dat het 1,5 diep is. Dat klopt, want die drukmeter bevindt zich ongeveer 1,5 meter onder het water. Dit principe kunnen we ook heel goed gebruiken voor het meten van de vuurtoren alleen hebben we dan wel een veel langere slang nodig. Bart de meter, kunnen we het meten. Bart de meter, nou en of! Zo, die zit helemaal vol. Dan ga ik heel voorzichtig de slang omhoog hijsen. Ja dat gaat goed. Even kijken of het werkt. Hij staat nu op een metertje of 6,7. Dat klopt wel want hij is bijna halverwege. Ja dat gaat goed. Ja, hij is er. Het uiteinde van de slang is net zo hoog als het topje van de vuurtoren. Even kijken wat de meter aangeeft. De dieptemeter geeft nu, hij schommelt een beetje, tussen de 12 en 14 meter. Perfect! Volgens de officiele bouwtekening is ons vuurtorentje precies 15 meter en 20 cm. Met onze waterdrukmethode kwamen we met wat schommelingen uit op rond de 14 meter. Dat is dus een verschil van ruim een meter. Vind ik helemaal niet slecht! Kunnen we dus meten met waterdruk? Nou en of! Hoi!

Kun je hoogte meten met waterdruk?

Programmalogo's

Eén liter water weegt één kilo. Als je dieper onder water gaat, heb je meer water boven je en drukt er dus een zwaarder gewicht op je. Dit noem je waterdruk. Maar kun je waterdruk ook gebruiken om de hoogte van een toren te meten?

De zwaarte van het water 

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box. Hallo allemaal en leuk dat jullie kijken naar Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuut zijn te beantwoorden, uit te leggen of op te lossen. Eens eventjes kijken. Goede vraag. Waarom hebben oudere mensen vaak grotere oren dan jonge mensen? Geen idee. Grootmoeder, wat heeft u grote oren. Ja kind, dat is om beter te kunnen horen. Dit is natuurlijk een sprookje maar ook in het echt hebben oudere mensen vaak grotere oren. Is het ook echt zo of lijkt dat alleen maar zo? Meten is weten. Het gemiddelde oor is 7 cm lang. Elk jaar komt er 0,22 mm bij. Dat is ongeveer 1 cm in 50 jaar. Oren van opa's en oma's kunnen wel 8 cm lang worden. Oudere mensen hebben dus echt grotere oren. Hoe komt het dat oren steeds groter worden? Tot ongeveer je 18e blijf je groeien en daarna stopt het. Door de hormonen in de pubertijd gaan de groeischijven in je botten dicht. Hierdoor wordt er geen hard bot meer aangemaakt en stop je met groeien in de lengte. Behalve dan onze oren want die blijven gewoon doorgroeien. Dit komt omdat de oorschelp is gemaakt van kraakbeen en dat is zacht bot en kraakbeen blijft wel gewoon doorgroeien als je ouder wordt. De oren worden daarom steeds een beetje groter en het is ook het lelletje dat groeit. Of beter gezegd uitrekt. Want doordat je ouder wordt, zakt je oor steeds verder naar beneden. Het is trouwens niet zo dat als je grote oren hebt dat je dan automatisch beter hoort. Het zijn juist de oudere mensen die doof worden dus het is eigenlijk best wel handig dat je oren doorgroeien. De vorm en grootte van je oorschelp is niet voor niks zo gemaakt. Het helpt je om precies te horen waar een geluid vandaan komt. Nou dat was hem weer, tot de volgende Waarom Daarom.

Waarom hebben oude mensen vaak grote oren?

Oude mensen hebben vaak grote oren. Het gemiddelde oor is zo’n zeven centimeter lang, maar oren van oude mensen kunnen wel doorgroeien tot acht centimeter lengte! Hoe komt dat eigenlijk?

8 cm lange oren

We zijn in Dubai. Een stad in de Verenigde Arabische Emiraten. Het staat bekend om zijn moderne architectuur. Maar een metro heb ik hier nog niet gezien. En toch zijn ze er. Dubai is de stad van het langste onbemande metronetwerk. Dat betekent dat er niemand aanwezig is die de metro bestuurd, geen conducteur, geen machinist. Helemaal niemand. Ja, een metrostation. Zou er echt geen bestuurder in de metro zitten? Sorry, where is the driver?
We don't have a driver. You don't have a driver?
No. 
Je kan gewoon door de vooruit naar voren kijken. Hoe kan dat? Op naar het depot. Hier komen alle 79 metrostellen om de 3 dagen binnen voor controle. Alle onderdelen van de remmen tot de elektriciteit worden dan geïnspecteerd. Straks is er namelijk geen bestuurder meer om iets aan te passen. Hoe weten al die onderdelen nou wat ze moeten doen? De metro's nemen continu zelfstandig beslissingen. Wanneer stoppen, wanneer starten en wanneer beginnen met remmen. Het geheim hiervan is software. Dit zijn de hersens van de metro. Alle informatie die er is komt hier binnen. Bijvoorbeeld over de remmen, staat er nog genoeg druk op, de elektriciteit of de airconditioning. Dit apparaat, deze boardcomputer, maakt de juiste keuzes. Maar zo'n metro is niet alleen op het spoor. Zie je daar dat draadje lopen in het midden van de rails? Alle metro's die hier rijden sturen continu hun informatie daar heen maar krijgen ook informatie terug. Dat draadje loopt naar een bijzondere plek. Dit is de controleroom van de Dubai metro. Hier maken computers voor alle metro's de beslissing of ze mogen vertrekken of nog even moeten wachten. Op dit enorme scherm worden alle bewegingen in de gaten gehouden. Dat gaat vol automatisch. Het personeel hier controleert alleen maar. Het zijn er eigenlijk helemaal niet zo veel. Dat komt omdat ze hier vinden hoe meer mensen er werken hoe meer fouten er worden gemaakt. Ze geloven heilig in de techniek. Maar hoelang is dat onbemande netwerk nou? Ik heb het even uitgerekend en het netwerk is nu 75 km lang. Dan ben je echt de langste.

Wat is het langste ombemande metronetwerk ter wereld?

In Dubai, een stad in de Verenigde Arabische Emiraten, vind je het langste onbemande metronetwerk ter wereld. De metro’s worden niet bestuurd door machinisten, maar door software. Hoe werkt dat precies?

75 kilometer lang

Super leuk jurkje maar veel te klein. Lievelings- zomerblouseje daar zit een gat in. Mijn spijkerbroek, helemaal stuk. Een wintertrui, maar veel te groot. Je kunt je oude kleding in de prullenbak gooien maar dat is zonde want dan heeft niemand er meer wat aan. Je kunt het beter in de kledingbak doen. Maar wat gebeurt hier nou mee? Bij dit kledingsorteerbedrijf in Wormerveer komt wekelijks zo'n 200.000 kg textiel binnen. Oh daar gaat mijn zak! Volgen! Alles wordt met de hand gesorteerd. De dames kijken wat het is en gooien het in de juiste bak. Dameskleding bij dameskleding, herenkleding, babykleding, kinderkleding, zomer- en winterkleding, noem maar op. Als 1 van die bakken nou helemaal vol is, dan zorgt zij hiervoor dat hij geleegd is. Kijk, daar gaat mijn jurkje. De kleding die er nog heel erg goed uit ziet gaat in de crème de la crème bak, het beste van het beste. Het wordt verkocht in tweedehandswinkels in Nederland. Kijk, daar gaat mijn blouseje met gat. Grote hoeveelheden kapotte kleding worden samengeperst tot een kleiner pakket zodat er meer in het schip past dat die kleding naar Pakistan brengt. In Pakistan worden die kapotte kledingstukken gemaakt zodat het weer gedragen kan worden. De kapotte kledingstukken die niet meer gemaakt kunnen worden worden niet weggegooid maar daar worden poetslappen van gemaakt. Dus alles wordt gebruikt. Ergens hierin verstopt zit mijn kapotte blouseje. Mijn kapotte spijkerbroek gaat hier in een bak met meer kapotte spijkerbroeken. Hier wordt bijvoorbeeld isolatiemateriaal van gemaakt. Dus oude kleding waarvan je denkt dat gaat echt nooit meer iemand aantrekken, gooi gewoon in die kledingbak want echt alles wordt gebruikt. Alles.

Wat gebeurt er met kleding uit de kledingcontainer?

In Nederland hebben de meeste mensen genoeg geld om goede kleding te kopen. In ontwikkelingslanden is dat heel anders. Daarom kunnen wij in Nederland onze oude kleding naar een kledingcontainer brengen, bijvoorbeeld als het niet meer past of kapot is. Maar hoe komt het vervolgens in ontwikkelingslanden terecht?

Kleding inzamelen voor ontwikkelingslanden

Dit is een nylon draad en dit is een nylon touw. Ze zijn allebei even dik en van hetzelfde materiaal alleen deze bestaat uit duizenden kleine draadjes die op een ingewikkelde manier in elkaar gevlochten zijn. Hoe doen ze dat? Een nylon draad is een nylon draad. Hartstikke handig maar het is heel erg glad en het doet zeer aan je handen, als je er iets zwaars aan hangt rekt het ontzettend uit. Als je van diezelfde nylon draad nou een touw maakt, dan krijg je hele andere eigenschappen. Hier in deze touwfabriek in Elst hebben ze voor elk doel een eigen touwrecept. Ze kunnen gebruik maken van allerlei soorten vezels, die allemaal ook weer hun eigen eigenschappen hebben. In deze fabriek gebruiken ze vooral kunststofvezels. Die zijn veel sterker en daarom gaat zo'n touw veel langer mee. Hier in de touwfabriek komt de grondstof binnen als garen. Als je door de loep kijkt, kan je zien dat het garen bestaat uit 100 tot 150 hele draadjes, dat noem je filamenten. Je zou er touw van kunnen maken, dat wordt het wel een beetje dun touw. Daarom voegen ze de garen hier samen, soms wel 10 van die dingen, tot 1 dikke streng. Die streng wordt dan om de spoel gewikkeld. De volgende stap is het vlechten. De spoelen met de strengen worden in de vlechtmachine gezet en dan gaan ze draaien. Ik zal het even voor doen. Ze komen in een geultje, worden door een wieltje over gepakt naar een ander geultje. Eigenlijk maken ze dus een soort van dansje. Moet je kijken hoe dat eruit ziet als je dat versneld afspeelt. Gaaf hé? Door het dansje van de spoelen te veranderen, krijg je ook een heel ander vlechtwerk. Zoals deze bijvoorbeeld. Dit is een spiraal gevlochten vlechtwerk. Je ziet dat het heel dicht op elkaar is en heel stevig en sterk is. Wat je nou ook kan doen is 2 verschillende kunststoffen gebruiken in een stuk touw. Deze heeft bijvoorbeeld een kern van een hele sterke kunststof die wel heel erg kwetsbaar is en daar omheen een beschermingsjasje van een kunststof die gewoon niet slijt. Daardoor gebruik je alle eigenschappen van die kunststoffen in 1. Trekken, binden, hijsen. Als je de juiste kunststoffen combineert met het juiste vlechtpatroon, dan bestaat er voor elke klus het perfecte touw. Dit touw is bijvoorbeeld perfect om iets of iemand mee op te knopen. Kom hier lekkere geluidsman!

Hoe wordt touw gemaakt? 

Je hebt ontelbaar veel verschillende soorten touwen. Door materialen te combineren en verschillende vlechtpatronen van draadjes te gebruiken, heb je voor elke klus weer een ander soort touw. Handig! Maar hoe wordt zo’n touw eigenlijk gemaakt?

Duizenden gevlochten draadjes

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box. Hallo allemaal daar zijn we weer. Wat gaan we vandaag doen bij Waarom Daarom? Vragen die in 1 minuut zijn te beantwoorden, uit te leggen of op te lossen. En de vraag van vandaag is, je hoe zit dat eigenlijk? Waarom zijn bodybuilders zo breed? Zo! Wat een spierballen! Hebben bodybuilders dan meer spieren ofzo? Nee. Bodybuilders hebben evenveel spieren als ieder ander. Zelfs net zoveel als een pasgeboren baby. Alleen de spieren van een bodybuilder zijn veel en veel dikker. Hoezo dikker? Als we even in een spier kijken dan zien we in die spier een heleboel spiervezels. Die spiervezels zijn heel klein en die vormen een bundel. Een heleboel van die bundels bij elkaar is een spier. In een spiervezel zitten een heleboel eiwitten. Dat zijn belangrijks bouwstoffen van ons lichaam. Ze beschermen ons tegen ziekten en bouwen spieren. Om nou van die hele dikke spieren te krijgen moet je dus heel veel eiwitten eten. En waar zitten die in? Precies, in vlees, bonen, eieren, vis, melkproducten. Maar hoe komt het nou dat bodybuilders zo enorm groot zijn? In ieder geval door heel veel te trainen. Als je veel traint, trekken die spieren samen en dan glijden die eiwitten in elkaar. Die spier wordt daardoor korter en dikker. Oja, en weet je waarom die bodybuilders altijd zo glimmen? Bodybuilders smeren bruine olie op hun huid zodat die spieren nog beter te zien zijn. Dat was hem weer! Tot de volgende Waarom Daarom!

Waarom zijn bodybuilders zo breed?

Je zou het misschien niet geloven, maar bodybuilders hebben evenveel spieren als ieder ander. De spieren van een bodybuilder zijn alleen veel en veel dikker. Dat komt onder andere doordat ze hun spieren dagelijks trainen. Hoe werkt dat precies? 

Dikke spierbundels

Ik ben Lennart en ik woon in Dubai en ik ben 7 jaar. Mijn vraag is: Hoe blijft gel plakken in je haar en hoe wordt het gemaakt? Een nieuw gelrecept wordt altijd eerst getest in het laboratorium. Dat is mooi want dan kunnen wij gelijk zien wat er allemaal nodig is om gel te maken. Welk geheim zit er in deze tube zodat het je haar precies te goede vorm geeft? Het begint met water. Daar doorheen gaat een soort plastic poeder. Dat heet een polymeer. Dat zorgt ervoor dat het water wat dikker wordt. Goed mengen. Als je dit een hele tijd mengt dan krijg je dit witte goedje. Dit is nog geen gel, dit brengt je haar nog niet in vorm. Daarvoor moeten er eerst nog een paar andere stofjes doorheen. Zoals bijvoorbeeld een neutralisatie. Als je dat even goed roert dan gaat het al veel meer op gel lijken. Het wordt al wat harder. Het lijkt al heel erg op gel maar dat is het nog niet want daarvoor moet er eerst een plakpolymeer doorheen. Dat zorgt ervoor dat je haar vorm krijgt en het hard wordt. Het zorgt eigenlijk voor een hard laagje aan de buitenkant van je haar. Hoe meer plakpolymeer je er doorheen doet hoe harder je haar wordt. Nu nog wat kleurstof. Niet teveel want je wil niet dat je haar een kleurtje krijg maar je gel wel. Wat parfum zodat het lekker gaat ruiken. Moet je zien, een handgemaakt potje gel. Hoe kan het nou dat gel in een potje zo slijmerig is en in je haar zo hard wordt? Dat komt omdat het water in de gel verdampt. De rest, dus de polymeren, die blijven over en worden hard. Even testen. Ik smeer wat van de gel op een plastic schaaltje. Als je dit een tijdje laat drogen, dan krijg je op een gegeven moment dit. Moet je zien, dit is gewoon een hard stuk plastic. Maar hoe krijg je dit dan weer uit je haar? Het is een waterige oplossing dus als je hier water bij doet dan lost het op en kan je het zo uit je haar spoelen. Als het recept klaar is dan kan het grote werk beginnen. Hier in de fabriek maken ze wel 15000 tubes per dag. Alle grondstoffen worden precies afgewogen en met de hand in een mengketel gedaan. In deze ketel zit wel voor 30000 potjes gel. Dan nog wat kleurstof erbij en dit gaat een uurtje mengen. Nadat de grondstoffen zijn gemengd komt de gel in dit soort grote vaten te zitten. Dit is nog steeds een beetje veel voor thuis. Daarna stoppen ze het in kleine potjes en tubes. Die vaten worden aangesloten op een vulmachine. Dit is eigenlijk een gelvul-draaimolen. Die tubes zijn plastic kokers. Die gel komt er van bovenaf in. Een heet ijzer smelt dan zo de bovenkant dicht. Klaar, smeren maar! Dan testen ze de gel met een zogenaamde halfhoofdtest. Ze vergelijken 2 soorten gel. Het is toch echt ongelooflijk wat je met gel allemaal kan doen. Misschien kan hier ook nog wel wat gel bij.

Hoe wordt gel gemaakt?

Gel wordt gemaakt van onder andere polymeer, parfum, kleurstof en water. Als je gel in je haar smeert, dan verdampt het water uit de gel en wordt het hard. Daardoor blijft je haar in model zitten. Maar hoe wordt gel precies gemaakt?

Een recept uit het laboratorium

Hallo ik ben Rukiye en ik ben 9 jaar en ik ga het over wortelen hebben. Deze wortelen zijn zo heerlijk. Als mijn moeder gaat schillen en als ik gewoon een hapje neem, dan is hij zo knapperig en hard. En weet je waarom ik het ook zo lekker vindt? Want hij heeft echt zo'n mooie kleur. Oranje.
Oranje is ook mijn lievelingskleur hoor. Wist je dat ze vroeger geel waren? In de 18e eeuw kwamen ze pas voor het eerst met een oranje worteltje. Weet je welk land? Nee, juist niet. België! Dat geloof je toch niet?! De belgen. Ik vind het een beetje flauw, het is onze nationale kleur. Je hebt witte wortelen, gele wortelen, oranje wortelen en in Azië heb je zelfs paarse wortelen. Ze komen uit zaadjes en je hebt heel veel verschillende soorten. Hier lange, dunne, rondjes. Die dunne worteltjes werden vroeger gegeten door de rijken en de armen de hele dikke. Maar iedereen at ze hé. Er zit caroteen in, je lichaam zet het om in vitamine A. Dat is hartstikke goed voor je ogen. Als je nou te weinig caroteen binnenkrijgt, kan je nachtblind worden, maar als je er teveel van binnenkrijgt krijg je een oranje kleur. Nog even een leuk weetje als je wortelen gaat kopen. Dit is bospeen, jonge worteltjes met groen eraan. Dit is waspeen zonder groen. Deze ken je van in je schoen, dat is winterpeen. Ik vind het toch een beetje jammer van die belgen.

Waarom zijn wortels oranje? 

Er bestaan witte wortels, gele wortels en zelfs paarse wortels. In Nederland eten we voornamelijk de oranje wortel. Maar waar komt die kleur eigenlijk vandaan? 

Wortels in alle kleuren

Vandaag in grote denkers in 2 minuten iemand die heel goed was in heel veel dingen: natuurkunde, wiskunde, astronomie. Zo zag hij in zijn telescoop dat de zon niet om de aarde heen draait maar de aarde om de zon. Deze ken je misschien ook wel. Dit is een van de eerste thermometers. Heb je wel eens gehoord van Galileo Galilei. In de tijd van Galilei dacht men hoe zwaarder het voorwerp hoe sneller het naar beneden valt. Het klinkt ook hartstikke logisch maar we gaan het testen met een zware bal en een licht balletje. Die gaan naar beneden. Voorzichtig. Go! Dat zag Galilei natuurlijk zelf ook wel maar hij bleef denken. Er is iets, er moet iets zijn als zwaardere voorwerpen eerder beneden zijn, dan zouden deze 2 ballen samen eerder beneden moeten zijn dan deze bal alleen toch? Gooi! Gelijk, dat klopte dus niet. Voor Galileo het bewijs dat hij iets op het spoor was, maar er moest meer geëxperimenteerd worden vond hij. Dus meer spullen naar beneden. Ik ga de tijd opmeten. Gooi! 2 seconde en 17 honderdste. Attentie toetsenbord. Attentie slagroomtaart. Lancering zwembad. Go! Prachtig. Galileo zat te denken, te kijken, te vergelijken en opeens had hij het. Het zwembadje doet er langer over omdat het zweeft door de lucht. Je ziet het niet maar de lucht heeft effect op hoe snel iets er doorheen beweegt. Je moet er maar opkomen. Galilei bedacht toen dat als er geen lucht zou zijn, alle voorwerpen even snel zouden vallen. Dus ook deze 2. Pas honderden jaren later kon die gedachte van Galilei gecontroleerd worden toen astronauten voet op de maan zette waar geen lucht is. Wat bleek. Hoe zwaar een voorwerp ook is, alles valt even snel. Net niet gelukt in 2 minuten maar het was dan ook een groot denker die Galileo.

Wie was Galileo Galilei?

Galileo Galilei was de uitvinder van vele natuurkundige, wiskundige en astronomische dingen. Hij was bijvoorbeeld de eerste die zag dat de zon niet om de aarde draait, maar andersom. Ook deed hij experimenten met zwaartekracht. Waar kwam hij tijdens die experimenten achter? 

Uitvinder en wiskundige

Vandaag in grote denkers in 2 minuten iemand die wel 1400 uitvindingen op zijn naam heeft staan. Maar toch, het was niet echt een uitvinder. Het was meer een slimme zakenman. Hij vroeg octrooi aan op de uitvindingen van anderen. Dat betekent dat hij de rechten van die uitvindingen had dus het geld. Maar toch had hij een heel team om zich heen verzameld die aan die uitvindingen werkten om ze beter te maken. Zo ontstond de gloeilamp. De grote denker van vandaag: Thomas Edison. Moet je je voorstellen. Voordat de gloeilamp er was, had je alleen kaarsen, olielampen of speciale gaslampen om een ruimte te verlichten. Die Edison had een team van knappe koppen in dienst die experimenteerde met elektriciteit, met glas en speciale draadjes. Hoewel het resultaat de wereld veranderde, is het principe niet eens zo ingewikkeld. Hoe maak je nou een gloeilamp? Je hebt nodig: een metalen draadje, stroom en een glazen omhulsel voor de brandveiligheid. Als ik nou een stroompje door het draadje laat lopen dan zie je dat het draadje... Je ziet wel dat het begint te gloeien maar het metalen draadje gaat ook meteen weer stuk. Het werkt dus niet goed. Edison probeerde van alles. Bijvoorbeeld heel veel verschillende draadjes. Maar uiteindelijk kwam hij erachter dat de lucht uit het glas moest. Dus, hoe maak je een gloeilamp? Opnieuw een metalen draadje, stroom en glazen omhulsel en deze keer zetten we er een waxinelichtje bij om de zuurstof eruit te halen. Als het vlammetje helemaal is opgebrand dan is al het zuurstof uit het glas. Zolang het vlammetje nog brandt zit er zuurstof in het glas. Het vlammetje is weg, de zuurstof is weg. Kijk. Het metalen draadje blijft gloeien zonder dat het stuk gaat. Zo had Edison zijn gloeilamp bedacht. Goed hé? Hoera! Er was licht! Tegenwoordig worden heel veel gloeilampen vervangen door lampen die zuiniger zijn. Zonder Edison hadden we het nog steeds hiermee moeten doen. Net niet gehaald in 2 minuten, maar het was dan ook een groot denker die Edison.

Wie was Thomas Edison?

Edison heeft 1400 uitvindingen op zijn naam staan. Toch was hij geen echte uitvinder, maar meer een slimme zakenman. De gloeilamp is bijvoorbeeld uitgevonden door het team van uitvinders die hij om zich heen verzameld had. Maar hoe is dat precies gegaan? 

Een slimme zakenman

Hallo ik ben Jurrian en ik heb last van eczeem. Ik heb bijvoorbeeld jeuk hier, hier en hier en onder mijn kin. Gelukkig heb ik daarvoor zalf. Mijn vraag aan het Klokhuis is: Hoe ontstaat eczeem?
Als je eczeem hebt is je huid een beetje rood en schilferig. Het voelt warm aan en je hebt soms blaasjes en korstjes. Je huid is kapot. Het doet geen pijn maar het jeukt wel verschrikkelijk. Als je jeuk hebt ga je krabben. Dat helpt niet en krab je de wondjes alleen maar open en duurt het genezen langer. Heel veel kinderen groeien over eczeem heen, maar er is een kleine groep volwassenen en die houdt het. Henk, jij bent kinderhuidarts en je weet heel veel over huidziekten en je ziet ook heel veel kinderen met eczeem toch?
Ja ik zie heel veel kinderen met eczeem en ik denk dat wel 3/4 van de kinderen die bij ons op de huidpoli komt eczeem heeft.
Wat is de rol van de huid bij eczeem?
De huid bestaat eigenlijk uit 3 lagen: je hebt de opperhuid, de lederhuid en je hebt het vetweefsel. Eczeem speelt zich vooral af in de opperhuid en de lederhuid. In de opperhuid is vooral de hoornlaag, het aller buitenste deeltje van de huid, dat is van belang en dat maakt dat de huid bij eczeem een beetje schilfert. Hij droger is dan normaal. Dat maakt ook door die schilfering dat hij kwetsbaarder is dan normaal. Doordat hier makkelijker stofjes door naar binnen kunnen.
Dit hier is de beschermlaag van de huid. Bij mensen zonder eczeem zit hier wat vocht en vet in die de huid beschermt tegen verkeerde stoffen. Bij mensen met eczeem is deze laag heel droog waardoor er irriterende stoffen of bacteriën de huid binnendringen. Daarbij werkt het afweersysteem van mensen met eczeem een beetje anders. Die cellen van het afweersysteem reageren heel heftig op die stoffen die binnendringen. Daardoor ontstaat er irritatie en dan heb je dus eczeem en heel veel jeuk. Is eczeem nou besmettelijk? Ik heb hier een heel klein beetje eczeem, dat zie je bijna niet, als iemand dit nou zou aanraken zou diegene dan eczeem kunnen krijgen?
Eczeem is absoluut niet besmettelijk en dat durf ik dan ook rustig aan te raken. Ook andere kinderen of volwassenen met eczeem die raak ik rustig zonder problemen aan. Het is absoluut niet besmettelijk.
En wat kan je doen tegen eczeem?
Je kunt een aantal dingen doen. Belangrijk is dat je in eerste instantie probeert je droge huid wat vetter te maken want een droge huid jeukt. Als je het vetter maakt heb je minder last. Je kunt er een vaseline zalf op doen om de huid minder droog te maken. Daarnaast kun je allerlei medicijnen in de zalf doen waardoor het eczeem verder onderdrukt wordt, je minder jeuk hebt en het eczeem niet zo rood en nattig is. Tot slot kun je nadat je gezalfd hebt nog een pak aan doen om te voorkomen dat je veel krabt en de huid kapot gaat. Je hebt hier een voorbeeld van. Dat is een katoenen pakje en daarmee voorkom je dat je door het krabben de huid beschadigd. Je kunt ook pakjes met een beetje zilver erin gebruiken waardoor de bacteriën minder groeien en ook zijden pakjes zorgen ervoor dat de bacteriën minder groeien.
Dus er zijn eigenlijk heel veel manieren waarmee je het eczeem kan onderdrukken?
Ja.
Dan is het vooral hopen dat je erover heen groeit. Maar ik heb ook bijna nergens meer last van.

Wat is eczeem?

De hoornlaag is de beschermlaag van de huid. Normaal gesproken is dit laagje een beetje vettig, zodat het je huid kan beschermen tegen verkeerde stoffen. Als je eczeem hebt, is de hoornlaag droog en schilfert het daardoor een beetje. Maar hoe werkt dat precies? 

Een kapotte huid

We zijn op weg naar de snelste achtbaan ter wereld en die staat niet in Nederland. We zijn nu in het Midden-Oosten. Op weg naar  de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten, Abu Dhabi. Over stunts gesproken, dit is het grootste indoor pretpark ter wereld. Aha, daar is ie. Hier houden ze hem rustig en kunnen we hem goed bekijken. Het belangrijkste van deze karretjes is dat ze veilig zijn en lekker zitten. Er zitten wielen onder zodat ze kunnen rijden. Maar hoe goed je ook kijkt, er zit nergens een motor of een superraket. Nee de truc van de achtbaan zit buiten. De karretjes worden hier op deze smalle plaat gekoppeld die tussen de rails in ligt. Dit is het geheim van de achtbaan. Je noemt dit de catch-car. Aan die catch-car hier zit een hele dikke staalkabel en die staalkabel loopt onder de achtbaan langs die kant op. Die kabel gaat samen met 2 andere kabels die voor aan de catch-car vastzit daar dat gebouwtje in. In dat gebouwtje staat een gigantische lier die die kabels razendsnel kan oprollen. De catch-car krijgt hierdoor een gigantische snelheid. Nergens ter wereld gaat een achtbaan harder dan op dit punt, 240 km/uur. Tijd voor een ritje. Ik voel dat hij aan de catch-car wordt gekoppeld. Het is echt niet normaal! Wat een ervaring. De snelheid. Het gaat echt zo snel. Je wordt in je stoel gedrukt en je hebt geen tijd om adem te halen want hij blijft maar versnellen. Je blijft maar versnellen. Je denkt 'ik heb de maximale snelheid bereikt' en nog gaat hij harder en harder. Het is best wel eng daardoor. Ik vond het echt best wel eng. 240 km/uur, als je zo hard gaat dan ben je echt de snelste.

Wat is de snelste achtbaan ter wereld?

In Abu Dabhi, de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten, staat het grootste indoor attractiepark met de snelste achtbaan ter wereld. Hoe werkt deze achtbaan en hoe snel kan hij precies?

Een razendsnelle achtbaan

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos