Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 4/5/6

De afgelopen eeuw heeft Nederland verschillende recessies gekend: in de depressieve jaren ’30, een korte in 1958, de recessie van 1980 en ’81 (NO FUTURE), in 2009 een hele dikke dip en in 2011 tijdens de schuldencrisis. Eigen schuld, dikke crisis.
Als we in een recessie zitten, dan betekent dat kort gezegd dat het niet zo best gaat met de economie. Officieel meten we dat af aan het BBP (Bruto Binnenlands Product) dat vastgesteld wordt door het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek), en dat doen ze OER (Op Een Rekenmachientje).
Het BBP is de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten, min de kosten van de productie daarvan. Dit BBP is de belangrijkste graadmeter van de economie. Als het BBP stijgt dan gaat het goed, maar dalen betekent ellende. En als het BBP twee kwartalen achter elkaar is gedaald, dan zitten we officieel in een recessie. Maar dat weet je dus pas als die twee kwartalen voorbij zijn. En een recessie duurt globaal gezien gemiddeld maar 10 maanden. Dus als je nou maar langzaam genoeg rekent, dan ben je alweer uit de recessie, voordat je überhaupt wist dat je d’r in zat.

Clipphanger

Clipphanger logo

Al een paar jaar krijgen we te horen dat we in een recessie zitten. Het gaat niet goed met de economie. Maar wat gaat er dan precies niet goed?

Wat is recessie?

In elke klas zit er wel 1, of 2… een kind met ADHD.
Nou ja, ‘zitten’, dat lukt ze niet altijd. Grof gezegd zijn er 3 soorten ADHD’ers: sommige zijn ‘alleen’ hyperactief: steeds opstaan, rondrennen, overal op klimmen, veel praten en door anderen heen tetteren. Andere ADHD’ers hebben ‘alleen’ aandachtsproblemen: ze luisteren niet zo goed, vergeten veel, hebben moeite met organiseren en raken vaak dingen kwijt. Maar de meeste ADHD’ers hebben het allebei! Ze hebben én moeite met het vasthouden van aandacht én ze zijn druk en impulsief - en daarmee trekken ze juist weer de aandacht van anderen.
Dus als je druk of dromerig bent, dan heb je ADHD? Niet altijd. Kenmerken van ADHD komen bij veel kinderen voor. Als je er last van hebt kun je laten testen op ADHD. Dus als je gewone leven er moeilijk door wordt. Dan kan het handig zijn om professionele hulp te zoeken. Je kan geholpen worden door een psycholoog en eventueel met medicijnen, die je klachten kunnen verminderen. ADHD kan lastig zijn, maar veel ADHD’ers hebben ook een hoop positieve eigenschappen zoals creativiteit, doorzettingsvermogen, leiderschap en lef. ADHD? Daar maak je vrienden mee!

Wat is ADHD?

Als je ADHD hebt kun je druk zijn, dromerig zijn, of allebei. Je hebt bijvoorbeeld moeite met luisteren of je klimt overal op. Lastig voor anderen, maar ook voor jezelf. Therapie kan dan helpen, eventueel in combinatie met medicijnen.

Tsunami is de combinatie van de Japanse woorden voor ‘haven’ (‘tsu’) en ‘golf’ (‘nami’): Een tsunami is dus een hoge havengolf. En die benaming kennen de Japanners al eeuwen, want al die tijd worden ze daar regelmatig onder de hoge havengolven bedolven.
De oorsprong van een tsunami vinden we op de zeebodem. Daar lijkt het allemaal pais en zee, maar ook daar kan zomaar opeens een aardbeving plaatsvinden, of eigenlijk dus een onder-zee-beving. Als door die beving de zeebodem verticaal omhoog komt, wordt ook het water daarboven omhooggestuwd. Het wateroppervlak dus ook en zo ontstaan golven die zich over de oceaan verspreiden. Met wel 800 kilometer per uur gaan die golven richting de kust. Maar ze krijgen geen boete, want er zijn geen flitspalen op zee.
In het begin kunnen de golven nog klein zijn. Zo klein, dat de mensen die toevallig voorbijvaren er niet eens iets van merken. Maar dichter bij de kust worden de golven afgeremd, en tegelijkertijd steeds hoger. De golf rolt over zichzelf heen, en er komt een muur van water op het strand af: de tsunami. En helaas kan je daar niet tegenop met je luchtbedje.


Een tsunami kan ontstaan als gevolg van een aardbeving op zee. Tegen de kracht waarmee zo’n golf zich vervolgens op het land gooit is geen duin of deltawerk bestand. 

Hoe ontstaat een tsunami?

Als jij meer geld uitgeeft dan je binnenkrijgt, dan heb je een tekort. Dat kan ook de overheid overkomen, en dan noemen we het een begrotingstekort. Er komt dan minder geld aan belasting binnen dan er wordt uitgegeven aan belangrijke zaken als 130-kilometer-borden, wegen en wildviaducten.
De overheid moet dan geld gaan lenen. Dat doet ze bij particulieren, bedrijven, organisaties en andere landen. Maar ja… Geld lenen, kost geld. Over het geleende bedrag moet rente worden betaald en de schuld moet binnen een bepaalde tijd worden afgelost.. want zo werkt dat met schulden. En als er jaar in jaar uit een begrotingstekort is, moet de overheid steeds weer geld bijlenen om haar schulden af te lossen en het tekort weer aan te vullen. Zo wordt de staatsschuld steeds hoger, hoger, tot in de honderden miljarden. Dat zijn een hoop nullen. Konden we die nou maar verkopen!
De overheid kan de staatschuld verminderen, door minder uit te geven… bezuinigen dus. Of door te zorgen dat er meer geld binnenkomt door de belasting te verhogen. Als dat goed lukt dan wordt het begrotingstekort omgezet in een begrotingsoverschot. Maar dat woord hoor je in Den Haag niet zo vaak.

De regering heeft geld nodig om te investeren in bijvoorbeeld infrastructuur en onderwijs. Daar zijn belastingen voor uitgevonden. Meestal gaat er meer geld uit dan dat er binnenkomt: een begrotingstekort. 

Wat is een staatsschuld?

‘RSI’ is de afkorting van Repetitive Strain Injury, en als je dat helemaal moet uitschrijven dan krijg je het vanzelf. Het wordt ook wel een ‘muisarm’ genoemd, en het komt veel voor bij kantoorwerkers die de hele werkdag lang druk zitten te patiencen. Au!
RSI doet misschien wel pijn, maar het is geen ziekte. Het komt op na langdurige, statische belasting van je spieren. Dit betekent dat je spier wel gespannen is, maar nauwelijks beweegt. Hierdoor ontstaan er in je spierweefsel zogenaamde ‘spierknopen’. Dit zijn kleine samentrekkingen in je spier, die onder bepaalde omstandigheden erg pijnlijk kunnen worden. Als je dan doorgaat met werken kan de pijn erger worden, je kan kramp krijgen en zelfs krachtverlies. Je muis lijkt wel een olifant geworden en doorwerken, dat gaat even niet meer.
RSI komt vooral voor bij mensen die langdurig en gespannen doorwerken en mensen die hoge werkdruk voelen: stress. Als je veel muist heb je dus kans dat je een muisarm krijgt. Je kan dus maar beter niet te lang achter elkaar hetzelfde klusje blijven doen, en af en toe een rondje over de afdeling lopen. Kun je ook die andere collega even helpen met het afmaken van haar….. ‘werk’.

Van RSI wordt meestal gedacht dat je het krijgt van te veel computeren. Maar ook als je caissière, kapster of cellist bent kun je het krijgen. Af en toe even iets anders doen dus!

Wat is RSI?

Griep wordt veroorzaakt door een virus: het Influenzavirus. Dat kan je overal oplopen waar besmette mensen rondlopen: in bed (oh daar loop je niet), eh, op de crèche, in de supermarkt of in de tram. Ha-ha-hand voor de mond: hatsjoe! 
En dan niet de conducteur een high five geven, want straks heeft zij ook griep.
Bij de griep raken de holtes in je neus, keel, luchtpijp en longen ontstoken. Je krijgt koorts, die kan oplopen tot wel 40 graden, en dan heb je ook nog eens koude rillingen. Ga maar naar bed, want je krijgt ook nog hoofdpijn en een flinke spierpijn te verduren. Griep met een hoofdletter GR.
Als na een dag of 3 a 5 je koorts gaat zakken, dan krijg je vanzelf ook minder hoofdpijn en spierpijn. Maar dan komen de broertjes keelpijn en droge hoest op ziekenbezoek. Hoe’st nou?
Griep is niet zomaar een verkoudheidje, je bent echt uit de roulatie. Maar verder is het vrij onschuldig, en je kunt ervan genezen zonder medicijnen. En dat komt goed uit, want er zijn ook geen medicijnen.

Een dagje niet lekker? Misschien meld je je ziek met griep. Maar van échte griep ben je zeker een week ziek. De enige remedie: uitzieken. 

Wat is griep?

De eerste aandelen ever werden uitgegeven in Nederland, door de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Die had in 1606 dringend geld nodig voor nieuwe reizen naar het Verre Oosten. De burgers van Amsterdam konden geld steken in het roemruchte scheepvaartbedrijf en werden zo voor een klein stukje mede-eigenaar. En als de schepen vol met kruidnagel en peper terug keerden uit den oost, deelden de burgers mee in de winst. Dat noemen we tegenwoordig dividend, en van genoeg dividend word je vanzelf decadent… Hatsjie. 
De prijs van een aandeel wordt bepaald door vraag en aanbod. Als de mensen denken dat ruimtereisjes het helemaal gaan worden, willen ze daar wel een aandeel in hebben en gaat de koers van de raketproducent omhoog. Maar wanneer al dat ruimtereizen opeens minder leuk blijkt te zijn, dan verkopen de mensen hun aandelen weer, en gaat de koers ook weer als een raket omlaag. 
De stemming op de aandelenbeurs kun je aflezen aan de AEX-index. Dat is een soort mandje met 25 Nederlandse bedrijven als Heineken en TomTom. Als die index omhoog gaat, dan kan er op vrijdagmiddag bij de beursborrel een extra biertje af. En als de index keldert, kunnen ze met de TomTom op zoek naar een brug om onder te slapen.

De handel in aandelen bestaat al sinds de oprichting van de VOC. Tegenwoordig wordt er wereldwijd in aandelen gehandeld, maar wat zijn aandelen eigenlijk?

Wat zijn aandelen?

In de zomer zijn we allemaal vrolijk en blij, maar zo gauw de eerste herfstregens vallen, wordt ook ons humeur neerslachtiger. Tijd voor een fikse winterdip. Somberheid, vermoeidheid, de hele dag in bed willen liggen, en meer trek in calorierijk eten hebben waardoor je gewicht weer toeneemt, je niet meer in je kleren past en NOG somberder wordt. Je raakt van de regen in de dip.
Artsen denken dat de winterdip ligt aan het licht. Het licht van de zon is in de winter minder sterk, en het is ook nog eens minder lang licht. Hierdoor raakt de biologische klok, die achter je ogen zit, flink van de leg. De winterdip wordt tegenwoordig dan ook vaak aangepakt met lichttherapie. Niet liggen onder de zonnebank, maar met licht uit een speciale lamp: een half uurtje lang maar liefst 10.000 lux op je doppen, en je winterdip verdwijnt als een sneeuwpop voor de verwarming.
Wat ook helpt: regelmaat, iedere dag voor 8 uur opstaan, een goed ontbijt nemen zodat ook je lichaam weet dat de dag weer is begonnen, zoveel mogelijk naar buiten gaan om wat extra licht mee te pikken, en lekker hard schaatsen zodat je lichaam het geluksstofje endorfine aanmaakt. Dag winterdip! Tot volgend jaar.

In het najaar laat de zon zich minder zien. Dat kan je biologische klok flink ontregelen: als je alleen maar wilt slapen, eten en klagen heb je waarschijnlijk last van een winterdip. 

Wat is een winterdip?

Migraine is een stomvervelende kwaal, die zorgt voor een knallende hoofdpijn. In je hele hoofd? Nee, het vreemde aan migraine is juist dat de pijn zich meestal manifesteert aan één kant van je koppie. Maar je wordt er vervolgens wel helemaal misselijk van.
Migraine ontstaat door een elektrische ontlading in je bovenkamer. Het is dus eigenlijk een soort hersenbliksem. En net als de bliksem kan migraine op elk moment toeslaan: na te weinig slaap of juist te veel, midden in de nacht, of na het eten van een stronk nitraatrijke bleekselderij. Vrouwen hebben vaker last van migraine dan mannen, niet alleen omdat ze meer bleekselderij eten, maar ook omdat ze meer van het hormoon oestrogeen hebben, waardoor de hersenen kwetsbaarder zijn voor migraine. Vooral vruchtbare vrouwen zijn de pineut, en dan hebben ze ook nog eens de kinderen die voor de nodige koppijn zorgen.
Voordat de migraineaanval begint, kun je al last krijgen van schitteringen, flitsen of golvende beelden. En als je migraine hebt, ben je ook nog eens extra gevoelig voor licht en geluid. Een aanval duurt van 4 uurtjes tot wel 3 lange dagen. Al die tijd kan dat mini-Armin van Buren-talentje op de kinderkamer zich maar beter een beetje gedeisd houden.

Soms slaat het ineens toe: migraine. Geen aspirientje is opgewassen tegen die knallende koppijn. Maar wat is het eigenlijk?

Wat is migraine?

Elke succesvolle schimmel begint als een schimmelspoor. Vooral in natte en warme ruimtes vliegen de sporen je om de oren: het subtropisch zwemparadijs, de sauna en je sneakers. Zweetvoeten in een slecht geventileerde schoen: dat is de schimmelhemel. 
Een schimmelnagel begint met een wit of geel plekje aan het hoekje van een beschadigde teennagel, meestal je grote teen. Dit plekje wordt ook groter en groter en je nagel dikker en dikker. Als-ie helemaal naar de vaantjes is dan kan-ie zelfs loslaten. Laat ’t los! De schimmel is ondertussen al vrolijk op wandelvakantie naar je andere teennagels om daar de stemming te verpesten.
Wie eenmaal de pineut is, heeft gelijk schimmellevenslang. En dus is voorkomen weer ‘s beter dan genezen: altijd slippers dragen als je in de nattigheid moet rondsjokken, goed je voeten afdrogen en vooral ook lekker tussen je tenen raggen. Toch bezoek van de schlemielige schimmel? 1 troost: hij is verder niet schadelijk voor de gezondheid. Maar wel voor je carrière, want een baantje als voetmodel, dát kan je wel vergeten.


Schimmelnagels zien er niet echt smakelijk uit. Maar verstop ze vooral niet in zweterige sportschoenen: voor je het weet laten al je nagels los. 

Hoe ontstaan schimmelnagels?

Deze mooie koekenpan, waar je nu nog 100 euro voor betaalt, kost over een jaar misschien wel 102 euro. Dat heet inflatie. En dat is niet erg, want als het goed is, krijg je dan van je baas ook net iets meer salaris. Je koopkracht blijft gelijk, waardoor je de koekenpan nog steeds kopen kan.
Prijzen gaan omhoog, omdat productiekosten ook stijgen. Een jaarlijkse inflatie van 2 of 3 procent is vrij normaal. Maar het kan ook uit de hand lopen. Na het verliezen van de Eerste Wereldoorlog moet Duitsland de schade van de oorlog betalen aan de winnaars. En dat doen de Duitsers niet zo gründlich, door in 1923 de geldpersen aan te zetten. Zo komt er meer geld in omloop, maar dat geld is niet veel meer waard: de prijzen rijzen de koekenpan uit: hyperinflatie. Voor een brood betaalde je zo’n 200.000 mark en dan moest je het ook nog beleggen. Als je in een restaurant iets te lang deed over je paardenbiefstukje, dan was je alweer het dubbele kwijt. Ja, laat die fooi maar zitten. Hyperinflatie noemen we ook wel galopperende inflatie.

Als de inflatie stijgt kun je minder kopen voor dezelfde hoeveelheid geld. Daar kunnen de Duitsers over meepraten: de inflatie was er na de Eerste Wereldoorlog zo hoog dat de bratwursten duurder werden waar je bij stond.

Wat is inflatie?

Belasting is letterlijk zo oud als de weg naar Rome. Al in het jaar 50 werden onze eigen Friezen verplicht om te betalen aan het Romeinse gezag. Maar dat waren toen nog geen flappen, maar lappen: runderhuiden, waarmee de Romeinen lekker warm de winter doorkwamen.
Rond het jaar 500 hadden de Franken de macht. De Koning der Franken ging het hele jaar van je ras ras ras door zijn eigen uitgestrekte rijk. Het volk betaalde hem belasting in natura. De king kreeg zijn natje en zijn droogje, en misschien nog een natje of twee.
Vanaf de elfde eeuw kwam het recht om belasting te heffen in handen van de stadsbesturen. Die gebruikten het geïnde geld om de stadsmuur te onderhouden, ambtenaren te betalen en tomaten te kopen om de belastingontduikers mee te bekogelen. 
Onze eerste echte Minister van financiën heette Alexander Gogel. Die goocheme Gogel toverde in 1806 uit zijn hoge hoed de Belastingdienst tevoorschijn. Tegenwoordig verstuurt deze dienst per jaar zo’n 160 miljoen blauwe enveloppen. Misschien zou daar ook ’s een belasting op moeten komen.


In het Romeinse Rijk hadden ze nog geen blauwe enveloppen, maar werd er al wel belasting geïnd. Het volk betaalde niet in harde pegels, maar in natura. 

Hoe oud is belasting?

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos