Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Sinds onze kindertijd weten we allemaal wat links en rechts is: links is, waar je duim rechts zit. En in de Tweede Kamer weten we het ook: daar is links, waar de linkse mensen naar links moeten kijken om de rechtse mensen te zien zitten. Vanaf de voorzitter gezien tenminste, want vanaf de publieke tribune zitten de linkse partijen rechts.
Dit onderscheid gaat terug op de Franse Revolutie (1789), toen in Parijs de Assemblée Nationale werd ingericht, de volksvertegenwoordiging. Daar kwamen aan de rechterkant van de voorzitter de mensen te zitten die fan waren van het oude systeem, en links de mensen die alles juist helemaal anders wilden. Behalve hoe ze zaten, dat vonden ze prima. Sindsdien staat ‘rechts’ voor conservatief, behoudend, en ‘links’ voor vernieuwend en strevend naar rechtsgelijkheid.
Maar een onderwerp dat links is, blijft niet altijd links. Zo was in de 18e eeuw het streven naar een vrije markt een uitgesproken links ideaal. Later bleek dat toch niet helemaal te werken, en daarop ging links zich juist richten op het bestrijden van het kapitalisme en werd het behoud daarvan juist een rechts thema.
Sommige partijen willen niks te maken hebben met het onderscheid tussen links en rechts, die gaan gewoon recht door zee. Of als ze pech hebben, recht naar de bodem.

Clipphanger

Clipphanger logo

Om de politiek een beetje overzichtelijk te houden, spreken we vaak van linkse en rechtse partijen. Een onderscheid dat voor het eerst werd gemaakt in de Franse Revolutie.

Waarom spreken we in de politiek van links en rechts?

Slaapwandelen komt meestal voor aan het begin van de nacht, zo’n 1 tot 3 uur na het inslapen. Het gebeurt tijdens je diepe slaap. Tijdens het slaapwandelen word je maar gedeeltelijk wakker, zeker niet compleet. Anders had het ook wel ‘wakkerwandelen’ geheten.
Een slaapwandelaar verricht allerlei handelingen op de automatische piloot. Je kleedt je aan, of je kleedt je juist uit, je gaat de deur uit of je gaat juist het raam uit, en je gaat letterlijk slaapwandelen of zelfs slaap-autorijden. En het mooie is: je keert ook automatisch weer terug naar je bedje, en ’s ochtends weet je nergens meer wat van. Tenzij je tijdens het slaapwandelen van je balkon bent gestapt. Dan word je wakker in het ziekenhuis en heb je je botbreuken als aandenken.
Deze aparte nachtaandoening is vaak genetisch bepaald: als je slaapwandelt, is de kans 80% dat een familielid het ook doet. Zo kom je elkaar nog ’s tegen!
Aan slaapwandelen valt weinig te doen. Een slaapwandelaar wakker maken lukt vaak niet eens, en als het wel lukt, zijn ze meestal ook niet echt blij. Slimmer is het om je huis slaapwandelbestendig te maken, met ingewikkelde sloten op de deuren (en de ramen), en voor alle zekerheid natuurlijk een trampoline onder het balkon.

Wie slaapwandelt weet daar 's morgens meestal niks meer van. Over het algemeen kan zo'n nachtelijk wandelingetje geen kwaad, maar je kunt natuurlijk altijd voor de zekerheid een trampoline onder je balkon zetten.

Wat is slaapwandelen?

Het is een helaas maar al te bekend fotofenomeen: een feestje, familie bij elkaar, flitsen maar en, potverdorie, allemaal rooie ogen! Alsof je hele familie bestaat uit albino’s met een alcoholprobleem.
Dat ergerniswekkende rode-ogeneffect kan optreden bij foto’s die met flitslicht zijn gemaakt in een donkere ruimte. Bij gebrekkig licht gaan de pupillen van je ogen wijd open staan. Zo kun je alles goed zien, totdat de fotograaf komt met zijn flitser. Die flits gaat zo bliksems snel dat je pupillen geen tijd hebben om zich te vernauwen. De rode bloedvaten die achter je oogbol zitten krijgen een overdosis flitslicht te verwerken. Ze kaatsen dit licht weer terug naar de camera, maar wel met een karakteristiek bloedrood sausje erover. Horrorogen!
Moderne fotocamera’s beschikken vaak over rode-ogenreductie: dan wordt er eerst een voorflits afgegeven, voor de echte flits. Je pupillen worden dan kleiner en er wordt minder rood licht teruggekaatst. Maar het beste is om een externe flitser te gebruiken.
Een programma als Photoshop heeft over een gemakkelijke functie om rooie ogen automatisch weg te halen. En als je dan toch bezig bent, kun je gelijk die rare oom wegpoetsen die altijd rondloopt met rooie ogen.

Denk je dat iedereen eindelijk leuk op de foto staat, blijken ze achteraf allemaal rode ogen te hebben. Het rode-ogen-effect is een bekende fotografie-ergernis. Maar wat zijn rode ogen eigenlijk en hoe kom je eraan?

Hoe ontstaan rode ogen op een foto?

Als je al je vrienden op een rijtje zet, zie je dat iedereen verschillend is, met een eigen kleur haar, huid en ogen. Deze kleurenpracht hebben we te danken aan de aanmaak van pigment in ons lichaam. Bij sommige mensen maakt het lichaam minder of geen pigment aan. Waarschijnlijk heb je dan te maken met albinisme. Je huid en haar zijn dan lichter, en soms zelfs helemaal wit. Dat betekent ook: uitkijken in de zon, want voor je het weet wordt dat mooie wit opeens helemaal rood. Over rood gesproken: bij sommige mensen met albinisme zorgt het pigmentgebrek ook voor rode ogen. Daarnaast zien ze soms minder diepte, of gewoon minder goed, en hun ogen hebben ook moeite met fel licht. Ook hier is het dus zaak om je kijkers goed te beschermen. Albinisme is een erfelijke aandoening. Maar je ouders hoeven het niet per se zelf te hebben, om het door te geven. Bij ons in Europa komt albinisme komt voor bij maar 1 op de 17.000 mensen. Met albinisme ben je dus heel bijzonder, en zeker zo bijzonder zonder zon.

Albinisme is een erfelijke aandoening waarbij je lichaam weinig of geen pigment aanmaakt. Je huid en haar zijn dan lichter, en soms zelfs helemaal wit. Je ogen doen het vaak ook minder goed.

Wat is albinisme?

Klas 4/5/6

Wanneer je de omtrek van een cirkel wilt weten - en waarom zou je dat niet willen? - moet je eerst de diameter kennen. De diameter van een cirkel keer pi, is gelijk aan de omtrek. Maar wat is die pi dan? Ja, dat weet je rekenmachientje wel.
De bijbel vermeldt heel simpel pi als 3. Maar de bijbel is dan ook geen wiskundeboek. De oude Egyptenaren wisten al dat pi eerder richting de 3,16 ging. De Griekse Archimedes berekende dat pi iets met 3,14 was. En vanaf dat moment gingen alle wiskundigen zitten pi-len.
De Duitse Nederlander Ludolph van Ceulen deed in 1610 ook een aardige poging: hij berekende pi tot 35 decimalen achter de komma. Als bedankje kreeg hij dit getal op zijn grafsteen gebeiteld, heel toevallig in de Pi-eterskerk in Leiden.
Een tijdje later werd bewezen dat pi ‘irrationaal’ is: er komt geen einde aan de reeks achter de komma. Ja, en dan wordt het een leuk klusje voor de computer. Zo kennen we tegenwoordig biljoenen cijfers achter de komma. En nog steeds maar eentje ervoor. De 3, van pi.
De belangrijke plek van pi in de wiskunde wordt gevierd op Pi-dag. Die valt natuurlijk in de derde maand, komma, op dag veertien. Want we vinden je top, pi! 

Op 14 maart is het Pi-dag. Inderdaad, 3,14. Over dit getal hebben veel wiskundigen hun hoofd gebroken. Er komen namelijk nog veel meer decimalen achteraan. 

Wat is Pi?

Een eeuw geleden werden we in Nederland gemiddeld maar 40 jaar oud. En in de steentijd werden de meeste mensen niet eens oud genoeg om van hun jeugdpuistjes af te komen. Tegenwoordig worden we gemiddeld ruim 80 en hebben wij dus een lekker lang leven. En vrouwen leven nog net iets lekkerder en langer dan mannen.
Dat heeft waarschijnlijk te maken met het ongezonde leefgedrag van het menselijke mannetje. Ze vertonen vaker risicovol gedrag om de vrouwtjes te imponeren. Ze rijden harder met de auto, en worden vaker vermoord. Ook hebben meer mannen gevaarlijke beroepen, zoals soldaat, bouwvakker of columnist.
En daarnaast roken mannen meer, drinken mannen veel meer, en dat komt dan weer door die drukke mannenbaan, die ook nog eens een hele hoop slopende stress oplevert. Allemaal ongezonde dingen, waardoor onze heren zo’n 5 jaar jonger het loodje leggen. Dat is trouwens in Rusland nog veel erger, daar is het verschil maar liefst 14 jaar tussen de vrouw en haar wodkaslurpende, peukenpaffende echtgenoot.
Vrouwen leven dan wel langer, dat betekent niet automatisch dat ze ook gezonder zijn. Ze krijgen juist meer ziektes, vooral aan hun botten en gewrichten. En daar hebben ze dan ook nog ’s 5 jaar langer last van. Lang leve de vrouw!

Het is jammer voor de mannen, maar vrouwen worden gemiddeld 5 jaar ouder. Ze roken minder, drinken minder en worden minder vaak doodgeschoten.

Waarom worden vrouwen ouder dan mannen?

Je ziet het misschien niet meteen, maar eigenlijk loop je de hele dag door te huilen. Dat zijn je basale tranen. Die worden continu aangemaakt om te voorkomen dat je ogen uitdrogen, en ze bieden je ogen voeding en bescherming. Dat zijn dus toptranen! Daarnaast heb je af en toe ook reflextranen: die komen bijvoorbeeld opzetten als je uien moet snijden of een vuiltje in je oog krijgt. De reflextranen spoelen je geïrriteerde oog schoon, zodat je op termijn niet blijft zitten met een enorme vuiltjesbelt in je oog.
Maar het echte huilwerk, wenen, schreien, janken en grienen, dat doen we met onze -emotionele tranen. Die waterlanders komen als je huilt van ellende (aaaaauuuu) of juist van geluk (oooh, yes! yes!). Deze emotionele tranen zijn uniek voor de mens. Andere diersoorten snotteren dus niet. Als zij emotioneel zijn, is er altijd wel een soortgenoot in de buurt die dat ruikt. Maar wij hebben onze tranen! En omdat je een huilbui moeilijk kunt faken is het een heel krachtig communicatiemiddel. Huilen is dus een soort megafoon van je ziel.
Als je wel op commando kunt huilen dan noemen we dat ‘krokodillentranen’. Want krokodillen huilen niet, die bijten gewoon.

Of we nu huilen van verdriet of van blijdschap, onze tranen zijn uniek. Maar wat is er eigenlijk het nut van? 

Wat is het nut van tranen?

Moeder Aarde heeft een belangrijke baan: een baan om de zon. Zo’n rondje zon duurt 365 dagen, 5 uren, 48 minuten en 45,1814 seconden. Dat betekent dat als wij op 31 december om middernacht het nieuwe jaar vieren, de aarde nog niet helemaal rond is. Die moet nog bijna 6 uur! En dat kunnen wij niet hebben, want dan kan de champagne pas ploppen om 11 voor 6 ’s ochtends, en tegen die tijd ligt iedereen al te slapen.
We laten die uurtjes lekker zitten, maar hierdoor loopt na 4 jaar onze tijd al bijna een dag voor op de zon. En wat doen we dan? We voegen een extra dag in, zodat de zon tijd heeft om ons een beetje in te halen. Deze schrikkeldag werd in 45 voor Christus ingevoerd door Julius Caesar, en die plakte hem vast aan de laatste (en kortste) maand van het Romeinse jaar: februari. Een eind aan het geharrewar? Bel Caesar maar!
Maar met elke 4 jaar een schrikkeldag, lopen we nog niet helemaal op schema. Daarom zijn eeuwjaren geen schrikkeljaren, tenzij ze deelbaar zijn door 400 natuurlijk. En dan nog is ons jaar gemiddeld iets te lang. Dus als je met oud & nieuw de kurken precies 27 seconden voor middernacht laat knallen, dan ben je eigenlijk heel astronomisch bezig.

Eens in de vier jaar duurt het jaar een dag langer. Eigenlijk is het niets meer dan een trucje om ervoor te zorgen dat we niet te ver voorlopen op de zon.

Waarom hebben we een schrikkeljaar?

Klappen doen we na een mooi concert, bij een opzwepende toespraak, of wanneer de piloot ons weer veilig naar de Costa Brava heeft gebracht. Tenzij het vliegtuig bij het landen een klapband heeft opgelopen, want dan hoeven wij niet meer klappen.
Ons handgeklap stamt uit de tijd dat we op 2 benen gingen lopen. Op dat moment werden die 2 andere benen opeens armen. Aan de binnenkant van onze handen zat ook toen al geen vacht, en dus maakt het lekker veel lawaai als je ze tegen elkaar klapt. Als je dat een paar keer achter elkaar doet heb je vanzelf applaus. Applaus!
Klappen is dé manier om veel lawaai te maken, en het wordt dan ook in alle culturen en tijden gedaan. De Romeinen sloten hun toneelstukken af met de tekst ‘valete et applaudite’: vaarwel, en klappen!. En zo niet, dan werd er een applausmachine ingehuurd. De ‘artistieke’ Romeinse keizer Nero toerde met een legertje soldaten die hem moesten toejuichen. Vandaag de dag zijn er trouwens ook televisieprogramma’s die publiek inhuren: het zogenaamde ‘klapvee’. Maar, dat is een uitzondering. Als de mensen enthousiast zijn, dan geven ze vanzelf wel applaus.
Hm. En anders hebben we altijd nog de klapband.

In je handen klappen is een handige manier om te laten zien dat je iets leuk vindt: het maakt veel geluid en kost toch weinig moeite. En anders kun je er altijd mensen voor inhuren of een lachband inzetten. 

Waarom klappen we?

Dyslexie is ‘een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau’. Kortom: moeite met lezen en schrijven.
Er zijn verschillende varianten en gradaties van dyslexie, waarbij er altijd iets mis gaat in de hersenen. Zo hebben dyslectici moeite met de volgorde van klanken (is het nou ‘drop’ of ‘dorp’?) en het verschil tussen klanken die hetzelfde klinken (‘aandacht’ of eh... ‘aandagt’). Je merkt het wel als een dyslecticus voor moeten lezen: hij spelt de woorden letter voor letter, probeert maar een beetje te raden welke letter er komt, of draait dingen om. Zo wordt een wetenschapper per ongeluk opeens een schetenwapper.
Door dyslexie hebben de hersenen misschien wat moeite met woordjes, voor de rest doen ze het nog prima. Dat is al bewezen door Albert Einstein. Die bekende dyslectische schetenwapper schudde zomaar de formule E=mc² uit zijn mouw. En dat is dan juist weer onbegrijpelijk voor de meeste andere mensen, mét of zonder dyslexie.
Dyslexie is natuurlijk lastig als je hele dikke studieboeken moet doorploegen. Maar er wordt ook beweerd dat dyslectici juist creatiever zijn, en intuïtiever. Ze kunnen het dan wel niet spellen, maar ze zijn het wel, de mazzelpikken.

Mensen met dyslexie hebben moeite met lezen en schrijven. Doordat er iets misgaat in hun hersenen kan Einstein zomaar veranderen van een wetenschapper in een schetenwapper.

Wat is dyslexie?

In Nederland worden jaarlijks 300 baby’s geboren met het syndroom van Down. Ze zijn te herkennen aan hun ogen, hun kleinere hoofdje, en dan juist weer een hele forse tong. De helft van de kinderen met Down heeft ook nog een hartaandoening, en de andere helft heeft het hart gewoon op de tong. Voor de oorsprong van het syndroom van Down, moeten we kijken naar onze chromosomen. Bij de bevruchting wordt geregeld dat we 23 x 2 chromosomen hebben. Maar bij het Downsyndroom is dat anders: daar vindt chromosomenpaar nummer 21 het met zijn tweetjes toch niet zo gezellig. Ze besluiten er een chromosoompje bij te vragen. Door dit extra chromosoom wordt het wat drukker in de cel, en hierdoor ontwikkelen kinderen met Down zich wat trager dan anderen. Maar gelukkig zijn ze daar zelf nooit echt down over. De kans op het krijgen van een kindje met Down wordt groter naarmate de moeder ouder is. Downkindjes zijn niet zielig, maar net zo lief, eigenwijs en ondeugend als alle andere kinderen. En door ze op de juiste manier te stimuleren kunnen ze het ver schoppen, tot de universiteit aan toe. Hup hup hup, niet down maar up!

Mensen met het syndroom van Down ontwikkelen zich trager dan anderen. Maar gelukkig zijn ze daar zelf nooit echt down over.

Wat is het syndroom van Down?

In de jaren vijftig van de vorige eeuw begon de koude oorlog: De 1e wereld van het rijke westen tegen de 2e wereld van het communistische Oostblok. De rest van de landen in Azië, Latijns-Amerika en Afrika, dát waren de derdewereldlanden. Zonder spaties, want daar hadden ze geen geld voor.
De 1e wereld won de koude oorlog en vierde feest, samen met de tweede wereld die toch nog tweede was geworden. De derde wereld had niets te vieren. Zij voerden nog steeds hun eigen ‘oorlog’ tegen sociale ongelijkheid, honger en armoede.
Maar sinds het einde van de Koude Oorlog is er heel veel veranderd: de Verenigde Staten zijn niet meer de baas in de wereld, en landen als Brazilië, India, en China behoren juist tot de snelst groeiende economieën. Terwijl er van het voormalige eerste-wereldland Griekenland langzamerhand alleen nog een ruïne overblijft.
De term ‘derde wereld’ is tegenwoordig dus niet echt meer van toepassing. Sommige van die landen doen het gewoon beter dan de achterblijvertjes in de eerste wereld. Misschien moeten we maar gewoon proberen om er allemaal samen wat van te maken. Vier de wereld!

Vroeger was de derde wereld nog aan te wijzen op de wereldkaart: alle landen die niet bij de eerste en tweede wereld hoorden. Maar de wereld van vandaag zit heel anders in elkaar. 

Wat is de derde wereld?

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Strooigoed en pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos