Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

In Nederland worden jaarlijks 300 baby’s geboren met het syndroom van Down. Ze zijn te herkennen aan hun ogen, hun kleinere hoofdje, en dan juist weer een hele forse tong. De helft van de kinderen met Down heeft ook nog een hartaandoening, en de andere helft heeft het hart gewoon op de tong. Voor de oorsprong van het syndroom van Down, moeten we kijken naar onze chromosomen. Bij de bevruchting wordt geregeld dat we 23 x 2 chromosomen hebben. Maar bij het Downsyndroom is dat anders: daar vindt chromosomenpaar nummer 21 het met zijn tweetjes toch niet zo gezellig. Ze besluiten er een chromosoompje bij te vragen. Door dit extra chromosoom wordt het wat drukker in de cel, en hierdoor ontwikkelen kinderen met Down zich wat trager dan anderen. Maar gelukkig zijn ze daar zelf nooit echt down over. De kans op het krijgen van een kindje met Down wordt groter naarmate de moeder ouder is. Downkindjes zijn niet zielig, maar net zo lief, eigenwijs en ondeugend als alle andere kinderen. En door ze op de juiste manier te stimuleren kunnen ze het ver schoppen, tot de universiteit aan toe. Hup hup hup, niet down maar up!

Clipphanger

Clipphanger logo

Mensen met het syndroom van Down ontwikkelen zich trager dan anderen. Maar gelukkig zijn ze daar zelf nooit echt down over.

Wat is het syndroom van Down?

Klas 4/5/6

In de jaren vijftig van de vorige eeuw begon de koude oorlog: De 1e wereld van het rijke westen tegen de 2e wereld van het communistische Oostblok. De rest van de landen in Azië, Latijns-Amerika en Afrika, dát waren de derdewereldlanden. Zonder spaties, want daar hadden ze geen geld voor.
De 1e wereld won de koude oorlog en vierde feest, samen met de tweede wereld die toch nog tweede was geworden. De derde wereld had niets te vieren. Zij voerden nog steeds hun eigen ‘oorlog’ tegen sociale ongelijkheid, honger en armoede.
Maar sinds het einde van de Koude Oorlog is er heel veel veranderd: de Verenigde Staten zijn niet meer de baas in de wereld, en landen als Brazilië, India, en China behoren juist tot de snelst groeiende economieën. Terwijl er van het voormalige eerste-wereldland Griekenland langzamerhand alleen nog een ruïne overblijft.
De term ‘derde wereld’ is tegenwoordig dus niet echt meer van toepassing. Sommige van die landen doen het gewoon beter dan de achterblijvertjes in de eerste wereld. Misschien moeten we maar gewoon proberen om er allemaal samen wat van te maken. Vier de wereld!

Vroeger was de derde wereld nog aan te wijzen op de wereldkaart: alle landen die niet bij de eerste en tweede wereld hoorden. Maar de wereld van vandaag zit heel anders in elkaar. 

Wat is de derde wereld?

Bij het doen van een sollicitatie, het geven van een presentatie of algehele schade aan je reputatie kun je gaan blozen. Als je dat merkt, wordt het nog veel erger. En als iemand jou daar weer mee plaagt, dan ga je pas echt over de rooie.
Als je moet blozen, worden de bloedvaatjes in je gezicht iets wijder. Daardoor is het bloed in die vaten beter zichtbaar, en krijg je een kop als een boei. Boeien!
Dit bloosgedrag is ontstaan bij onze verre voorouders, die in groepen leefden. Die hadden strenge regels, zoals: niet opeten wat niet van jou is en niet aan het vrouwtje van de baas zitten. Als je dat toch deed, en je werd betrapt, dan was het zaak om onmiddellijk je spijt te betuigen, en daar kwam het blozen om de hoek zetten. Als je bloost, ziet de hele groep dat je je schaamt, en krijg je geen klappen, en misschien zelfs wel applaus.
Dit blozen zijn we nooit kwijtgeraakt. Het wordt ook in hedendaagse sociale stresssituaties aangestuurd door ons autonome zenuwstelsel. Je hebt het dus zelf niet in de hand. Maar wel in je gezicht, en een beetje in je nek.

De één heeft er meer last van dan de ander, maar blozen wordt bij iedereen geregeld vanuit het autonome zenuwstelsel. Dat is fijn om te weten, alleen wordt je hoofd er tijdens een belangrijke presentatie niet minder rood van. 

Waarom blozen we?

De mens komt al meer dan 50 jaar in de ruimte. Maar toch is er nog steeds geen waterleiding! En dat terwijl astronauten zo’n 2 tot 4 liter water per dag nodig hebben. Op korte ruimtereisjes wordt er gewoon genoeg water meegenomen. Maar voor een langer verblijf in het International Space Station is de watertank gewoon niet groot genoeg.
Daarom vinden er regelmatig herbevoorradingsmissies plaats, om de astronauten te voorzien van hun droogje en hun natje. Maar dat galactische watertransport is flink prijzig: het kost zo’n 25.000 euro om een liter water de ruimte in te krijgen. Vandaar dat astronauten vrijwel nooit een rondje geven.
Gelukkig hebben ze tegenwoordig ook een manier om vocht te onttrekken aan de lucht. Het is een apparaat van Russische makelij, maar de astronauten houden bij hoog (en bij laag) vol dat het kleurloze destillaat echt water is (hik). En sinds kort is er op het ISS ook een machine die drinkwater kan maken uit urine. Het apparaat vangt de astronautenplasjes op, en haalt de afvalstoffen eruit. Het is misschien een beetje een vies idee, maar het schijnt prima te smaken. Enig nadeel: als er een keer een astronaut uitgebreid wil badderen, dan moeten zijn collega’s plas echt aan de slag. 

Het mag dan wel 'de ruimte' heten, er is verrekte weinig ruimte voor de opslag van water. Terwijl een astronaut wel een paar liter water per dag nodig heeft. Gelukkig is daar iets handigs op bedacht.

Hoe komt een astronaut aan drinkwater?

De mensen die heel vroeger in onze streken woonden, hadden nog geen achternaam. En die hadden ze ook niet nodig. Want in die kleine dorpjes was meestal maar 1 Reinhard of Rudolf. Maar kleine dorpjes worden groot, en in een beetje middeleeuwse stad liepen wel 100 Jannen rond. Om toch over een specifieke Jan te kunnen roddelen, kwamen er bijnamen in zwang. Als de vader van Jan toevallig ook Jan heette, werd de kleine Jan bijvoorbeeld Jan Janszoon genoemd: Jan Jansen. En als onze Jan een smederijtje had, stond hij misschien als Jan Smit bekend. Of als Jan de Wilde, als-ie altijd heel raar ging doen met een paar biertjes op. Of als Jan de Vlaming als hij een zachte g en een puntzak had.
In 1811, onder Napoleon, werd het verplicht om alle geboortes en huwelijken te laten registreren bij de burgerlijke stand. En toen werden al die bijnamen opeens echte familienamen en ook nog eens erfelijk. Dus als jij Ilse de Lange heet, kan je er vanuit gaan dat 1 van je voorouders vrij lang was - voor zijn tijd.
Onze collectie achternamen is dus zo’n 2 eeuwen oud. En daarom hebben we dus wel een voetbaltrainer die Frank de Boer heet, maar geen boer die Frank de Voetbaltrainer heet. Bedankt, Napoleon!

Voordat achternamen verplicht werden gesteld door Napoleon, hadden de mensen al wel bijnamen voor elkaar. Zo werd Jan Janszoon vanzelf Jan Jansen. 

Waar komen achternamen vandaan?

Zweten. We doen het als we een zware inspanning leveren, het warm hebben, of emotioneel gespannen zijn. En dus zweet je je helemaal suf als je een marathon loopt - in de woestijn – terwijl je net gedumpt bent.
Er zijn twee soorten zweetklieren. De eccriene zweetklieren zitten over je hele lichaam. Ze gaan aan het werk als je het warm hebt, en bedekken je huid dan met een laagje transpiratievocht. Hierdoor koelt je huid af en blijft je lichaam übercool. Het vocht uit deze zweetklieren is kleurloos, en geurloos. (snif) Hmmm.
Dat zweet toch vaak een beetje stinkt, komt door de apocriene zweetklieren. Die beginnen in de puberteit hun werk te doen, precies op de plekken waar dan ook opeens haar begint te groeien. Als dit zweet in aanraking komt met de bacteriën op je huid, krijg je die karakteristieke zweetgeur. Hè bah! Of: toch lekker, want juist het apocriene zweet speelt een belangrijke rol in het opwekken van erotische gevoelens voor anderen, meestal.
Per dag zweet iedereen een halve tot 1 liter. Maar in extreme gevallen kan je tot wel 10 liter uitzweten voordat je gaat uitdrogen. ’t Is maar dat je het zweet.

Zweten: het klinkt niet fris maar we hebben het wel nodig om ons lichaam op temperatuur te houden. Daarom zweet je als je een zware inspanning levert, het warm hebt, of een puberende jongen bent. 

Waarom zweten we?

Vroeger dachten we dat tijdens het slapen onze hersenen op de UITstand staan. Maar tegenwoordig weten we dat we verschillende slaapstadia kennen: we gaan van de lichte slaap, via de diepe slaap naar de droomslaap, en weer terug, en dat dan 4 tot 6 keer per nacht. Je zou er bijna moe van worden.
Tijdens het slapen worden je gedachten en indrukken van de dag verwerkt. Als het ware wordt de harde schijf van je hersenen gedefragmenteerd zodat die weer klaar voor gebruik zijn. Als je slecht slaapt kun dus je minder goed kennis en vaardigheden opnemen. Het enige wat je leert als je wakker ligt is heel veel schaapjes tellen.
Slaap kan ook dienen om energie te sparen: lichaam en geest komen tot rust. Je spieren ontspannen zich, en je hersengolven, ademhaling en hartslag vertragen. Maar slapen kost ook energie, helemaal als je droomt. En sommige dromen zijn toch echt net iets te leuk om te skippen...
Hoe dan ook: slapen is goed voor je. Natuurlijk ’s nachts, maar ook een dutje van 5 minuten heeft al een positief effect op je hersenen. Dus als je een keer betrapt wordt als je overdag slaapt, dan zeg je gewoon dat je werkt aan je Nobelprijs. Truste! 

Zonder slaap kunnen we niet leven. Maar waarom eigenlijk niet? Wat maakt die acht uurtjes slaap per nacht zo onmisbaar?

Waarom slapen we?

In het oude Rome was kietelen een officiële straf. De Romeinen lieten dat klusje opknappen door een geit, die met haar tong de voetzolen van het slachtoffer moest likken. De gekietelde lachte zich gek, en alsof dat nog niet erg genoeg was, likte de geit met haar ruwe tong geleidelijk de huid van zijn voeten open. Gezellig, geit! Tegenwoordig is kietelen alleen een officieuze straf in gezinsverband.
Kietelen is met de vingers kriebelen over gevoelige stukken huid, zoals de voetzolen en oksels. Degene die gekieteld wordt maakt dan rare bewegingen en moet hard lachen. Dit is een reflex uit de oertijd: als iemand je onverwacht aanraakt, reageert je lichaam alsof er gevaar dreigt. Je spieren spannen vanzelf samen, je wringt je in allerlei bochten en maakt afwerende gebaren. En je gaat lachen. Dat is niet per se een teken van plezier, maar ook een gevaarreflex. Zoals ook een chimpansee gaat lachen als hij dreiging aanvoelt.(of gewoon een binnenpretje heeft)
Ook al zou je het willen, je kan jezelf niet kietelen. De grote hersenen geven de kietelinfo veel te snel door aan de kleine hersenen, waardoor het dus niet kietelt. Als er gekieteld wordt, is er dus altijd een gekietelde en een... eh, kietelende persoon.

Als je wordt gekieteld, moet je lachen. Niet van plezier (in de meeste gevallen dan) maar omdat je lichaam reageert alsof er gevaar dreigt. 

Waarom kietelt kietelen?

Tijdens het drinken van een aantal biertjes worden je nieren flink aan het werk gezet. Ze scheiden meer urine af, waardoor je regelmatig naar het kleinste kamertje moet, en de toiletjuffrouw zulke goede zaken doet. Je plast altijd meer uit dan je opdrinkt, en daardoor raakt je lichaam uitgedroogd. Ook je hersenpan kookt droog, en daar krijg je die fameuze pijn in de kop van.
Voor de afbraak van de alcohol komt je lever in actie. Daarbij komt acetaldehyde vrij. Dit is een giftige stof en erg schadelijk voor het lichaam. Je lichaam probeert de stof zo snel mogelijk weg te werken, maar als je veel alcohol drinkt kan-ie dat niet bijhouden en hoopt het gif zich op. Je krijgt een trillerig gevoel en, wederom, de hoofdprijs in de hoofdpijnloterij.
En dan raakt ook nog eens je maagslijmvlies flink geïrriteerd door al die alcohol. Daar word jij dan weer (letterlijk kots-)misselijk van, en dan mag je dus gaan buigen voor de porseleinen troon.
Een kater is de manier waarop je lichaam jou vertelt dat je echt te veel gedronken hebt. En als je je eigen lichaam niet gelooft, vraag het dan aan diegene die naast je ligt.

Als je in het weekend kotsmisselijk wakker wordt met zware hoofdpijn, weet je dat je de avond ervoor te veel gedronken hebt. Een kater is geen pretje. Maar wat is het eigenlijk precies?

Wat is een kater?

Ons 24-uurs-ritme van slaap en bedrijvigheid wordt beheerst door onze biologische klok. Dat is geen zichtbare tikker, maar een gevoelsklok. De biologische klok is aangesloten op het eind van je oogzenuw. Daar komen de signalen van licht en donker binnen, waardoor je weet of het al tijd is om te gaan tukken of dat er nog een filmpje op kan.
Maar zo’n klok kan het moeilijk krijgen. Wanneer je naar Hollywood vliegt, is je dag ineens zo’n 9 uur langer. Je biologische klok verwacht duisternis, maar krijgt een portie extra licht. De bio-klok wil zich aan de nieuwe situatie aanpassen, maar dat duurt een tijdje. De oogzijde van de klok verschuift redelijk snel, maar de hersenzijde is een stuk trager. De klok raakt dus zelfs met zichzelf in de war!
En dat niet alleen; ook je organen moeten zich aanpassen aan de nieuwe tijd. Je al bijna slapende nieren en lever moeten ineens 9 uur doorwerken. En dat zijn ze niet gewend. Ze gaan klagen bij je hersenen met als gevolg hoofdpijn, klachten in de maagstreek of somberheid.
Om de jetlag tegen te gaan, kun je het beste netjes volgens het nieuwe schema gaan leven. Of gewoon: vakantie vieren in je eigen tijdzone.

Iedereen die wel eens een verre reis heeft gemaakt weet hoe het voelt: je lichaam wil slapen maar in het land van aankomst is het midden op de dag. Zo'n jetlag kan er flink inhakken. 

Wat is een jetlag?

In 1955 was de eerste file in Nederland nog een heuse bezienswaardigheid. Tegenwoordig is het bijna een bezienswaardigheid als er ergens geen file staat.
De meeste files hebben een duidelijke oorzaak. Soms gaat het om wegwerkzaamheden. Of om een ongelukkig ongeval. Maar het grootste gedeelte ontstaat gewoon door capaciteitsgebrek: te weinig asfalt. Of: te veel auto’s, dat ligt maar net aan je politieke voorkeur.
Maar de raarste file is... de spookfile. Die heeft niks te maken met spookrijders, want die staan juist nooit in de file. De spookfile is een file die op het eerste gezicht geen duidelijke oorzaak heeft. Maar wat gebeurt er dan? Eerst rijden de auto’s nog allemaal lekker door. Maar 1 automobilist zit een klein beetje te slapen, komt iets te dicht in de buurt van zijn voorligger, en moet wat afremmen. De auto’s daarachter doen hetzelfde, maar omdat iedereen telkens iets later reageert, moet er steeds harder geremd worden. Uiteindelijk is er dan 1 die stilstaat. Steeds meer auto’s moeten daarachter stoppen, en daar heb je je file.
De veroorzaker van die spookfile heeft zelf maar een paar seconden oponthoud gehad. Dus terwijl hij al aan de eettafel aanschuift, schuiven er honderden mede-automobilisten achter zijn file aan. Eet smakelijk!

Elke dag staan er duizenden mensen in de file. Sommige files ontstaan door ongelukken of werkzaamheden, maar de meeste files hebben geen duidelijke oorzaak: hoe ontstaat zo'n spookfile?

Wie staat er vooraan in de file?

Dat ezels dom zouden zijn, berust op een hardnekkig misverstand. Dat misverstand is net zo hardnekkig als de ezel zelf: als die namelijk ergens geen zin in heeft, dan doet-ie het gewoon niet. Daardoor zal een ezel niet zo gauw een steeplechase lopen, of parachutespringen. Maar dat is geen domheid, maar juist heel verstandig van onze ezel. Een paard dat bang is, slaat op hol, maar een ezel gaat gewoon rustig op de grond liggen. Chill, bro.
Doordat ezels goedkoper zijn dan paarden, vielen ze vroeger vaak in handen van minder succesvolle handelaren. Hierdoor kreeg de ezel zelf ook een slechte reputatie. Zoals bij de Oude Grieken: volgens de Griekse mythologie kreeg koning Midas ezelsoren, als straf omdat hij iets doms had gedaan. Maar in de Bijbel staat onze ezel juist voor geduld, en bescheidenheid. Zo kwam Jezus op een onverstoorbare ezel Jeruzalem binnenrijden. En de ezel geeft prima melk die een geneeskrachtige en anti-verouderende werking zou hebben. Dat had Jezus niet nodig, maar Cleopatra kreeg altijd een heerlijk glad huidje van het baden in ezelinnenmelk.
Ezels zijn dus niet dom, maar ze hebben wel een gebruiksaanwijzing. En als je dat niet begrijpt dan ben je zelf zo dom als... het achtereind van een varken!

Zo dom als een ezel, luidt de uitdrukking. Maar die reputatie is eigenlijk helemaal niet terecht. Ezels zijn niet dom, ze hebben alleen een gebruiksaanwijzing. 

Waarom denken we dat ezels dom zijn?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos