Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Kijk, dit zijn de voormalige burgemeesters van de gemeente Leiderdorp. En zoals je ziet, sommigen van hen dragen 'n speciale zilveren ketting. De zogeheten ambtsketen. Kijk. Wow. Zo. Gaaf he? Je mag hem vasthouden. Wauw. Zwaar he? Best wel, ja. Dat is het gewicht van de verantwoordelijkheid. Uiteraard! Mag ik hem eens omdoen? Ja, je mag hem wel omdoen. Jawel, heel even. Heel even dan. Om even dat gevoel te pakken. Ja, zeker. En het is ook niet niks. Ik heb hem best vaak om. Ook voor mensen om te laten zien dat ik de burgemeester ben. Nu ben jij stiekem een heel klein beetje burgemeester. Eerlijk is eerlijk, ja, ik mag het eigenlijk niet zeggen maar ik voel me wel een beetje een baas nu. Heel klein beetje. Is het niet toch een beetje ouderwets? Misschien een beetje, maar het geeft ook een stukje magie. Eigenlijk is het een soort uniform. Als je een uniform aan doet, zoals de politie, ben je het ook opeens. Dat is ook met die keten. Je stapt in een bepaalde rol. Ja.

Wat is een ambtsketen?

Programmalogo's

Een burgemeester draagt vaak een speciale zilveren ketting, dat is de ambtsketen. Daaraan kan je zien dat diegene de burgemeester is. Het is eigenlijk een soort uniform.

De zware zilveren ketting van een burgemeester

Maar hoe word je eigenlijk wijkverpleegkundige? Tot ziens jongens. Doei. Daarvoor heb je verschillende soorten opleidingen verpleegkunde. Bijvoorbeeld deze aan de Hogeschool van Amsterdam. De opleiding duurt vier jaar en daarmee kun je dan verpleegkundige worden in het ziekenhuis, in een instelling of in de wijk. Dit zijn eerstejaars studenten. Loes, jij bent docent. Wat leer je nou eigenlijk allemaal tijdens de opleiding verpleegkunde? Nou, studenten leren eigenlijk heel veel verschillende dingen. We zijn nu met een groep eerstejaars studenten en zij leren vooral de basiszorg en verpleegkundige handelingen. Daarbij kun je denken aan hoe je iemand moet verzorgen in bed. En wat studenten nu aan het doen zijn is bijvoorbeeld iemand verplaatsen in bed. Dus ze leggen bijvoorbeeld ook iemand op de zij om ervoor te zorgen dat de patiënt niet benauwd kan worden. Aha. Ja, verder moeten ze ook een patiënt kunnen wassen in bed en als ze dat doen controleren ze de huid ook op wondjes en op doorligplekken. En ze moeten leren hoe je iemand kunt helpen met eten en drinken in bed zonder dat hij zich verslikt. Dat kan namelijk gevaarlijk zijn, want van verslikken kun je een longontsteking krijgen. Ik mag nu even patiënt zijn tijdens de les vitale functies. Wat is dat precies? Nou, vitale functies zijn eigenlijk lichamelijke functies die ons informatie geven over je gezondheid. Dus die moeten allemaal goed zijn. OK. En studenten kunnen bijvoorbeeld je temperatuur meten, maar ook je hartslag. Ja, 37,1. Dat is perfect. Alles goed? Ja, zeker goed. Nou, fijn. Ja, en naast de temperatuur en je hartslag meten ze ook altijd het zuurstofgehalte in je bloed en meten ze je bloeddruk. Ik voel me net echt een patiënt. Al die dingetjes, OK. Oh dit gaat heel strak. Ja klopt. Oh. Bloeddruk 124 over 67 is ook heel goed. Studenten moeten bijvoorbeeld ook weten als je bloeddruk bijvoorbeeld te laag is of je zuurstof saturatie te laag. Dan leren studenten ook waar dat vandaan komt, wat het betekent, maar ook wat ze moeten doen. Oké, ze leren dus gewoon heel goed een vinger aan de pols te houden. In het tweede jaar van de opleiding leer je de meer ingewikkelde verpleegkundige handelingen. En dat doen ze hier eerst op poppen. Er zijn kinderen, baby's, mannen en vrouwen. Want ja, iedereen is natuurlijk verschillend. En wat zijn jullie nu aan het doen? De studenten zijn nu aan het leren om het bloed af te nemen en dat leren ze eerst op kunstarmen, voordat je dat bij een echte patiënt kan doen. Ja dat snap ik wel, want volgens mij is dat best lastig. Hoe vind je dat? Je moet er handig in worden, maar op een gegeven moment is het wel leuk als je een beetje door hebt. Mag ik dat ook eens proberen? Ja, zeker! En dan is het de bedoeling dat je een beetje dit doet. Hem erin schuift? Ja. Dus zo, en dan zo. Ja heel goed En dan schuif ik hem erin. Ja. Wow. Oh, er komt bloed uit. Nou, je hebt heel goed gedaan. Dank je. En ze leren ook eerst op poppen hoe ze bijvoorbeeld een infuus moeten prikken, op een onderarm of op een hand. En hoe je bijvoorbeeld plas moet controleren. Ja, dat klopt. We kijken naar de hoeveelheid, naar de kleur en wat er eventueel mis kan zijn. Dus Hans, we leren eigenlijk ook al van alles tijdens de opleiding over ziektes. Ja, ze leren hoe het lichaam werkt en wat voor ziektes er zijn en hoe dat dan in het lichaam werkt en wat je er dus allemaal aan kan doen. En wanneer je bijvoorbeeld een arts moet waarschuwen. Hoe verder je in de opleiding verpleegkunde komt, hoe moeilijker de verpleegkundige handelingen die je leert. En die oefenen ze ook op deze robot poppen. Hans waarom is dat? We oefenen het op deze poppen omdat die kunnen reageren, die kunnen hoesten, die kunnen benauwd worden. Zoals nu zijn de studenten bezig met de maagsonde. Ja, ik zie het. Dat ziet er heel naar uit. Maar dat betekent dat er dus een slangetje door je neus helemaal naar je maag gaat en daar kan dan bijvoorbeeld voedsel doorheen lopen. Ja. Maar waarom wordt dat op zo'n pop geoefend? De handeling zelf kan daardoor best wel gevaarlijk zijn voor patiënten. Maar om het hier te oefenen leren de studenten hoe ze daar dus mee om moeten gaan. Als die patiënt gaat hoesten, dan weten ze wat ze moeten doen. Oké, dus stel je voor de pop gaat dan hoesten, dan weet je dus oeh, ik heb even iets niet helemaal goed gedaan. Precies. Dat is best wel een flinke verantwoordelijkheid hoor. En daarom moet je in het derde en vierde jaar ook veel stages lopen. Om verschillende soorten mensen zo goed mogelijk te leren helpen. Ben ik de eerste op je route vandaag? Ja, dat klopt inderdaad.

Janouk oefent bloedprikken op een neppe arm

Janouk gaat langs op de Hogeschool van Amsterdam om een dag mee te doen op de opleiding tot verpleegkundige.

Er zijn verschillende soorten opleidingen tot verpleegkundige

Hoe word je verpleegkundige?

Hier zie je de Middellandse Zee. En in het aquarium hiernaast zie je de Noordzee. En de Middellandse Zee is tot wel anderhalve kilometer diep en de Noordzee is gemiddeld maar zo'n honderd meter, dus het is eigenlijk best wel ondiep. En is dat dan ook de reden waarom de Noordzee zoveel troebeler is dan de Middellandse Zee? Ja, en dat komt ook omdat de bodem van de Noordzee heel anders is. De Middellandse Zee bestaat niet uit klei en zand, maar uit steen. Oké, en dan wordt dus de bodem minder omgewoeld door de stroming. Resultaat. Helder water. De bodem van de Noordzee bestaat uit klei en zand. Een soort modder. Ja, en omdat die Noordzee zo ondiep is, wordt die zandbodem hier omgewoeld door de stroming. Oh ja, en dan wordt het water troebel. Ja precies. Oké.

Waarom is de Noordzee troebel?

De Middellandse Zee is vrij helder, terwijl de Noordzee een stuk troebeler is. Waar dit verschil vandaan komt, zoekt Tirsa uit.

De Noordzee is ondieper en zanderiger dan andere zeeën

Joe! Goedemorgen! Goedemorgen. Per jaar hebben in Nederland honderdduizenden mensen thuis zorg of verpleging nodig. Bijvoorbeeld omdat ze ouder zijn of omdat ze een operatie of een ongeluk hebben gehad. Of omdat ze een bepaalde ziekte hebben. En dan komt de wijkverpleegkundige bij je thuis. Goedemorgen Willem. Goeiemorgen! Goedemorgen Joe, jij bent wijkverpleegkundige. Ja. Je bent nu op bezoek bij Willem. Wat doe je allemaal als wijkverpleegkundige? Dat is heel verschillend. Ik bezoek zo'n 8 tot 10 mensen per dag. Zo! Dat is best wel wat. Ja. Ik heb Willem net geholpen met uit bed komen bijvoorbeeld. Maar ik help ook mensen met medicijnen, ik doe ook wonden verzorgen. Bloeddruk meten, doe ik ook heel veel. Heel veel verschillende dingen. Ja. Eet smakelijk! Zo, eet smakelijk Willem! Lekker! En hoe is het voor u dat er elke dag een wijkverpleegkundige langskomt? Ik ben er heel blij mee. Want wat doen ze voor u? De belangrijkste dingen zijn: ze helpen me met wassen, met aankleden, met eten maken. Kijken hoe het medisch met hem is. Als hij bijvoorbeeld fysiotherapie nodig heeft, dan regel ik dat met de huisarts. Ik heb ook veel overleg met de huisarts. De wijkverpleegkundige komt bij mensen thuis van alle leeftijden. Ook als je bijvoorbeeld een operatie hebt gehad, als je ziek bent of als je verzorging nodig hebt. Goedemorgen, dames. Goedemorgen. Norma. Jij bent al twaalf jaar wijkverpleegkundige. Ja, dat klopt. En jij doet de meer specialistische, ingewikkelde verpleegtechnische, handelingen eigenlijk. Wat houdt dat precies in? Ja, dat houdt in bijvoorbeeld mensen die een operatie hebben gehad in het ziekenhuis, die hebben daarna nog lang een infuus nodig, waardoor de medicatie wordt gegeven. Dominique, jij hebt zo'n lang infuus. Inderdaad, dat infuus dat gaat door deze slang, via dit lijntje. 45 centimeter is die lijn tot aan het hart. En dat is van levensbelang. En de medicijnen, die maak ik hier ter plekke klaar, omdat het kort houdbaar is. Geduld, he. Ik zorg ervoor dat het medicijn via het infuus bij Dominique in het lichaam komt. En ik controleer ook haar vitale functies. Dat houdt in dat ik haar hartslag en haar ademhaling controleer. En mocht het zijn, als iets niet in orde is, dan schakel ik de juiste hulp in. Je hebt deze week die morfine ook gehad. Ik heb sinds een paar dagen morfine. Ja. En naast het verzorgen heb je ook een gesprekje met je cliënt om te vragen hoe het met hem of haar gaat. Naast gezondheidsklachten kun je ook nagaan hoe iemand zich voelt. Iemand kan zich boos of verdrietig voelen, maar dan moet je toch mee om leren gaan. Ja, en hoe is dat voor u Willem? Dat is voor mij heel fijn, dat er iemand is die om je geeft. Dat er iemand is die naar je luistert. En dan dan voel je je bijna vrienden. Is het allemaal gelukt met infuus? Ja, alles is in orde. OK, nou, fijn. Dominique hoe is dat voor jou? Dat er elke dag iemand langskomt van de wijkverpleegkundige? Heel fijn. Ja. Ik ben echt heel gelukkig dat op zo'n manier ik dat medicijn iedere dag kan krijgen. Maar misschien nog wel belangrijker dat ik met deze twaalf mensen, waar Norma er een van is, heel leuk sociaal contact heb. Het is heel afwisselend. Je komt bij mensen thuis en je geeft goede professionele zorg. En je bent de spin in het web. Je helpt mensen echt.

Wat doet een wijkverpleger?

Als je een operatie hebt gehad of ouder bent, kan het heel fijn zijn als er dagelijks iemand over de vloer komt om je te verzorgen. Dat doet de wijkverpleger.

De wijkverpleger gaat langs bij cliënten die thuis zorg nodig hebben

Hey! Hey. Jij hebt een broertje, of had. Klopt. Want Aoying is helaas overleden toen hij zeventien was. Ja. En hij had dus ook een metabole ziekte. Ja klopt, mijn broertje die had NPS2, ook wel Hunter genoemd. En het belangrijkste is eigenlijk dat bij die ziekte je op het begin nog best wel veel kan. Mijn broertje kon ook nog redelijk praten, eten, lopen. Maar op een gegeven moment gaat dat helaas achteruit bij die ziekte en dat begint dan bijvoorbeeld met dat woordjes wegvallen. Dus hij begon steeds minder te praten, maar fysiek werd hij ook wel steeds slechter. Hij kon op gegeven moment ook niet meer lopen en uiteindelijk is het zo achteruitgegaan dat hij kwam te overlijden. En hoe was dat dan voor jou als zus? Die band van broer en zus, die was er ook gewoon, wel anders natuurlijk. Maar ja, met die tijd die we hadden ben ik gewoon heel erg blij mee. En we hebben het ook gewoon heel leuk gehad dus samen. Dat koester ik wel. Nou ja, voor sommige kinderen meteen metabole ziekte was en is er dus geen medicijn. Dank je wel En Shi, dat jij wilde vertellen over je broertje. Graag gedaan.

En Shi en haar broertje Aoying

En Shi vertelt over haar broertje. Hij had de ziekte van Hunter en is op zijn zeventiende overleden. Toen hij jong was merkte ze nog niet zo veel aan haar broertje. Vaak halen kinderen met een metabole ziekte de volwassen leeftijd niet.

Kinderen met de ziekte van Hunter hebben een metabole ziekte

Wat is de ziekte van Hunter?

Je lichaam is een hele bijzondere fabriek. Het zorgt ervoor dat je kunt groeien, kunt lopen, kunt lachen, kunt fietsen en ga zo maar door. Maar soms gaat er iets niet helemaal goed en dan word je ziek. Bijvoorbeeld als je een metabole ziekte hebt, oftewel een stofwisselingsziekte. Wat dat is? Daarvoor moeten we eerst even begrijpen, of ongeveer begrijpen wat stofwisseling precies is. Om die fabriek lekker draaiende te houden, moet je eten. Deze hap wordt nu as we speak helemaal uit elkaar gehaald en aangepast om er onder andere energie uit te halen. En dat gebeurt in een heleboel stappen door allerlei verschillende machientjes die allemaal één stap in dat proces doen. En die machientjes, dat zijn je enzymen. En dat enorme proces, dat heet je stofwisseling, oftewel je metabolisme. Laten we eens proberen of we zo'n stofwisselingsprocessen kunnen volgen. Een van de voedingsstoffen in die boterham met kaas is zetmeel. Zetmeel kun je zien als een soort van ketting. De eerste stap gebeurt meteen al in je mond, want in speeksel zit namelijk een enzym, een machientje, dat zich volledig stort op zetmeel. En dat kan enzym, oftewel dat machientje, dat maakt daar kleinere stukjes van. In je dunne darm, worden die stukjes omgezet naar nog kleinere stukjes door een ander enzym, in stukjes van één. Het zetmeel is nu omgezet naar glucose, oftewel suiker. De suiker wordt hoppa klaargemaakt voor transport en dan zo naar de bloedbaan gestuurd. Het moet overal in je lichaam naartoe. Er zijn enzymen die de weg wijzen. En dan zijn er bijvoorbeeld nog enzymen die ervoor zorgen dat het teveel aan suikers, netjes wordt opgeslagen. Of er wordt weer iets anders van gemaakt, zoals vet. “Terug naar de maag ” “Een deeltje verstuurd naar de lever ” “En naar de nieren ” Kortom, er is van alles gaande in je lichaam. En dan moet je even bedenken dat in een boterham natuurlijk niet alleen maar zetmeel zit, maar nog veel meer verschillende voedingsstoffen. En je eet natuurlijk niet de hele dag alleen maar boterhammen met kaas. Dus elke voedingsstof heeft zo haar eigen proces. Dat noem je stofwisseling, oftewel metabolisme.

Janouk over stofwisseling

Stofwisseling (metabolisme) is het proces waarbij enzymen voedingsstoffen stap voor stap omzetten in energie en bouwstoffen voor je lichaam. Zo blijft de “fabriek” van je lichaam goed draaien.

Hoe je voeding wordt omgezet in energie

Wat is je stofwisseling?

Maar zijn er eigenlijk iets van medicijnen voor? Of hoe behandel je iemand met een metabole ziekte? Gelukkig hebben we wel verschillende behandelmogelijkheden voor best wel wat metabole ziekten. Ik heb een dieet. En daardoor mag ik minder eiwitten eten. Ik heb ook medicijnen, groeihormonen en die slikmedicijnen die helpen tegen de buikpijn Elke week word ik aangeprikt door een verpleegkundige en krijg ik wat enzymen. Het helpt mijn lichaam om de afvalstoffen te kunnen afbreken. Om de zoveel tijd word ik geopereerd aan mijn handen, want die kunnen na een tijdje een beetje stroef worden en dan halen ze de afvalstoffen weg. Helaas kunnen we op dit moment nog maar heel beperkt aantal van dit soort ziektes, eigenlijk maar 15% van al die 1900 verschillende ziektes behandelen. Dat is niet. Veel. Nee, dat is niet veel. En dat betekent dus helaas ook dat ongeveer één op de vier kinderen met een metabole ziekte de volwassen leeftijd niet haalt. Dat is echt veel. - Zeker. En daar moeten we dus ook echt wat aan doen. Want wat kunnen we dan doen aan al die verschillende varianten waar we nog te weinig over weten? Of al die kinderen die nog niet geholpen kunnen worden? Ja, onderzoek. Met onderzoek,weten we steeds beter hoe metabole ziekten werken en we denken echt dat we de aankomende tien jaar een enorme slag kunnen slaan, om te zorgen dat we misschien wel 50% van de patiënten over tien jaar kunnen behandelen met een metabole ziekte. Ja, nou, dat zou fantastisch zijn. Daar moeten we gewoon voor gaan. Absoluut. Gaan we ook doen. Daar moeten we gewoon voor gaan. Absoluut. Gaan we ook doen. Wat zou je nou nog willen, dat mensen zouden weten over de ziekte? Ik zou graag willen dat er meer bekendheid komt met onze ziektes. Want als mensen onze ziektes beter kennen, dan komt er ook meer begrip voor ons. Ja, dat hoop ik ook, want soms word je ook door andere dingen gepest. En dan zou je het liefst hebben dat iedereen het weet en dan gewoon doet alsof je een heel normaal persoon bent. Oh ja - Ja. Ik zou ook wel willen dat er meer onderzoek wordt gedaan naar de ziekte. En dat niet maar 15% van de patiënten kan worden geholpen. Dus op naar meer onderzoek, meer medicijnen, zodat er meer mensen geholpen kunnen worden. Ja. - Toch? Gaan jullie dan nu nog even mee een rondje door het lichaam? Eerst zullen we naar de hersenen. Ja, let's go!

Janouk met twee kinderen in de mond.

Behandeling van metabole ziekten varieert van dieet en medicijnen tot enzymtherapie en operaties. Nu kan slechts 15% worden behandeld, maar met onderzoek hopen artsen dit snel te vergroten.

Er zijn heel weinig medicijnen beschikbaar

Hoe kunnen metabole ziekten worden behandeld?

Hallo, dokter Hidde. - Hoi hoi. Jij weet alles over metabole ziektes. Zeker, zeker. Kom binnen, dan ga ik je er alles over vertellen. Dokter Hidde, als er dus ergens iets niet helemaal goed gaat in je stofwisseling, in je metabolisme, dan word je dus ziek. Ja, dat klopt. Dus je hebt ergens in één van die machientjes, in je metabolisme, in je stofwisseling een probleem zitten waardoor het machientje niet goed werkt. En dan word je dus ziek omdat het het hele proces daardoor verstoort. Dus er hoeft maar in een machientje iets heel kleins mis te gaan en je wordt al ziek. Ja, dan kun je bijvoorbeeld geen energie meer maken uit voedingsstoffen of afvalstoffen in je lichaam afbreken. Maar er zijn zoveel verschillende voedingsstoffen en processen zijn er dan ook heel veel verschillende soorten metabole ziekten? Zeker. Ik heb hier achter een poster hangen waarop je dat goed ziet. Je ziet hier alle verschillende stofjes in je lichaam weergegeven hoe die in elkaar worden omgezet. En ook blauw textiel is de naam van een zo'n bijzonder machientje, dus we hebben duizenden van dit soort verschillende machientjes. En in al die machientjes kun je dus ook een probleem krijgen. Een metabole ziekte dus. We kennen inmiddels wel 1900 verschillende metabole ziekten en we leren er eigenlijk alleen nog maar steeds meer ontdekken. Het zit in mijn bloed, maar ik zie het het meest op mij. Bij mij is het het meeste in mijn lever. Mijn lichaam maakt sommige afvalstoffen niet stuk. Dus dat gaat dan op verschillende plekken zitten, zoals bij mijn oog, mijn heupen, mijn handen en bij mijn hart. Dat er zoveel verschillende van dit soort metabole ziekten zijn. Maakt het natuurlijk ook best wel heel erg lastig voor ons om soms te ontdekken welke metabole zit het is. Er zijn namelijk zo verschrikkelijk veel verschillende ziekteverschijnselen die daar kunnen ontstaan. Dus dat is waar je last van hebt zeg maar. Ja. Ik merk het aan buikpijn. Ik kan dan soms gewoon niet goed concentreren. En vroeger groeide ik niet zo goed. Bij mij zou je best wel snel kunnen zien. Ik heb veel last van mijn ogen, heupen maar ook mijn hart. De handen zijn ook iets dikker dan de rest. Als ik te lang in de zon ben dan krijg je heel erg veel last op mijn huid. Dat kan je voelen alsof ik eigenlijk in de brandnetels ben gevallen. Het prikt heel erg en het jeukt heel erg. Ik weet eigenlijk niet zo goed hoe ik het moet zeggen, maar eigenlijk verbrand ik van binnen. Maar hoe krijg je een metabole ziekte en en hoe kom je erachter dat je het hebt? Ja, alle metabole ziekten zijn erfelijk. Dat je dus van je vader, je moeder iets hebt meegekregen zonder dat zij dat weten die kunnen daar dus ook helemaal niks aan doen. Maar het is gewoon domme pech dat er dus iets vanuit hen bij jou terecht is gekomen als patiënt met een metabole ziekte waardoor zo'n machine niet goed werkt. En daardoor ontstaan dan de problemen. Dus je wordt ermee geboren, het is niet besmettelijk of zo, het echt al vanaf het begin in je lijf. Ja, maar er zijn zoveel verschillende varianten en ziekteverschijnselen dat het wel heel moeilijk kan zijn om erachter te komen wat het precies is. Ja, klopt helemaal.

Janouk en dokter Hidde

Een metabole ziekte is een erfelijke aandoening waarbij een fout in de stofwisseling zorgt dat je lichaam energie of afvalstoffen niet goed kan verwerken. Dit verstoort processen en maakt je ziek.

Een erfelijke aandoening die je stofwisseling verstoort

Wat is een metabole ziekte?

Muziek maken, zingen, acrobatische bewegingen, aanvallen, verdedigen, proberen niet geraakt te worden: het gebeurt allemaal bij capoeira. Capoeira kom uit Brazilië en het is een combinatie van dans, muziek, acrobatiek en vechtsport. In een cirkel staan twee mensen. Die gaan een soort gevecht aan. Ze spelen eigenlijk een spel met elkaar. Hoe doe je dat en kan ik het ook? Dat ga ik vandaag uitzoeken. Lisette, je hebt al 20 jaar een eigen capoeiraschool. Je bent de eerste en de enige vrouwelijke mestra van Nederland. Dat is de hoogste titel binnen capoeira toch? Ja, dat klopt. Wat betekent capoeira voor jou? Ja, ik hou van capoeira. Ik vind het fantastisch. Het is namelijk zo veel tegelijk. Het is en vechten, dansen en muziek maken. De ander te slim af zijn. En wat ik zo mooi vind, elke beweging heeft een functie. Dus het is of een aanval of een ontwijking. Het is eigenlijk een soort gesprek met elkaar. Ja. Maar niet een gesprek met praten, maar met je lichaam eigenlijk. Zijn die bewegingen die je doet, zijn die afgesproken of is het een soort choreografie? Nee, het is improvisatie, echt vanuit je gevoel. Dus ik geef jou een aanval en jij… Ontwijkt. Ja, ontwijkt. En ik probeer jou dus altijd te verrassen. Ja. En je probeert ook om niet geraakt te worden. Lijkt me best lastig. Gebeurt het niet soms per ongeluk? Ja, dat gebeurt soms wel en soms expres en soms per ongeluk. Als het maar niet hard is. Je probeert altijd met respect, met plezier met elkaar om te gaan, ja. Kun je het een sport noemen? Het is meer dan een sport. Omdat je er lenig van wordt, je wordt er sterk van, je krijgt een goede conditie. Het is ook cultuur. Je maakt muziek en je zingt in het Portugees. Ja, want Portugees is de taal die in Brazilië wordt gesproken. Precies.

Wat is capoeira?

Capoeira kom uit Brazilië en het is een combinatie van dans, muziek, acrobatiek en vechtsport. In een cirkel staan twee mensen. Die gaan een soort gevecht aan. Ze spelen eigenlijk een spel met elkaar. Daar omheen zitten mensen die zingen in het Portugees en instrumenten bespelen.

Muziek maken, zingen, aanvallend en verdedigend dansen met acrobatische bewegingen

Bij capoeira leer je niet alleen te bewegen maar je leert ook instrumenten spelen en liedjes zingen. En capoeira heeft zijn eigen typische instrumenten. Zo heb je de berimbau. Dit is een snaarinstrument. Dit is de pandeiro. Een soort tamboerijn. Dit is de atabaque. Dan heb je nog de agogo. En tot slot de reco-reco. Een soort rasp. De muziek heeft een vast ritme dat zich steeds herhaalt. Er wordt in het Portugees gezongen. Er is een hoofdzanger en de anderen geven antwoord. Nu heb ik zin om ook de bewegingen te leren. We beginnen met de basispas, de ginga. Klaar voor? Omlaag. We gaan nu negativa doen. Door je knieën. En opzij, knie naar voren. En terug. Ik begin er lekker in te zitten. Ja, goed zo, Serah. Ik heb het wel heet. Woehoe! Heel goed. Super. Zo veel dingen tegelijk. En vamos! Woe! Aan een stuk door! Oké, ja, ja. Woe, helemaal rood ben ik volgens mij. Het is eindelijk zover. Tijd voor de roda. Zijn jullie er klaar voor? Ja! Oké, daar gaan we. Roda is Portugees voor cirkel. Je schrijft roda, met een r dus. Maar in het Portugees spreek je de r uit als een h. Dus 'hoda'. Tijdens de roda, die vaak een uur of langer duurt worden de rollen steeds afgewisseld. Dus de instrumenten worden doorgegeven en er komen telkens weer nieuwe mensen in het midden. De leider speelt op de hoofd-berimbau en bepaalt als een soort van dirigent de muziek en de energie. Als het goed is, vloeit alles in elkaar over. De muziek en de mensen en de bewegingen, alles wordt zeg maar één. Ja. En je komt in een soort flow terecht eigenlijk. Ja. Mooi dat je iets met een groep doet en die geeft zo'n energie mee. Voor mij geeft capoeira zo ontzettend veel energie. Zo'n roda geeft mij zoveel energie dat ik gewoon een week daarna nog energie heb. Wat een vette dag. Woehoe!

Welke muziek en dans horen er bij capoeira?

Bij capoeira worden instrumenten bespeeld zoals de berimbau, een snaarinstrument, en de pandeiro, een soort tamboerijn. Ook wordt er gedanst in het midden van de cirkel. De rollen worden steeds afgewisseld. Instrumenten worden doorgegeven en er dansen steeds nieuwe mensen in het midden.

Typische instrumenten zoals de berimbau en acrobatische dansbewegingen

Capoeira is ontstaan in Brazilië. In de tijd van de slavernij. Zo'n 500 jaar geleden. Vanuit Afrika werden de mensen naar Brazilië gebracht om hier te werken in de plantages. Ze werden tot slaaf gemaakt en hadden geen vrijheid. Het was verboden je te verzetten. Toch ontstonden er manieren om met elkaar te communiceren. En zo ontstond capoeira. De strijddans was ook een manier om blijer en sterker te worden. En opzichters werden voor de gek gehouden omdat het een dans leek. Maar tegelijkertijd werd er ook geoefend om te vechten en te ontsnappen. Daarom wordt capoeira ook wel de schreeuw naar vrijheid genoemd. Vechten was een manier om je vrij te maken. En de muziek was een soort uitlaatklep. Gelukkig is de tijd van slavernij voorbij, maar capoeira bestaat nog steeds. Sterker nog, het wordt inmiddels in meer dan 150 landen over de hele wereld beoefend. En er zijn heel veel verschillende stijlen. En capoeira is eigenlijk nog steeds een enorme uitlaatklep voor iedereen toch? Ja, absoluut ja.

Hoe is capoeira ontstaan?

Capoeira is ontstaan in Brazilië in de tijd van de slavernij. Het is een soort dans, maar tegelijkertijd werd er geoefend om te vechten en te ontsnappen. De strijddans was ook een manier om blijer en sterker te worden.

Ontstaan in Brazilië in de tijd van de slavernij

We zijn vandaag in Amsterdam-Noord. Want er is een hoop te doen. Er worden nieuwe woningen gebouwd en die hebben veel elektriciteit nodig. Nieuwe woningen gebruiken bijvoorbeeld geen gasfornuis maar een elektrisch fornuis. Er is hier, net als in de rest van Nederland, veel elektriciteit nodig. En om ervoor te zorgen dat die elektriciteit op de juiste plek terechtkomt zijn er eerst nieuwe elektriciteitskabels nodig. Om ervoor te zorgen dat die van het elektriciteitsstation de stad in getrokken kunnen worden. En dit is de route die we vandaag gaan bekijken. Voordat een straat opengehaald wordt, moet er soms wel jaren voorbereid worden. Want je moet je voorstellen: Het gaat door de hele stad. En je moet ook opletten op wat er allemaal al ligt voordat je nieuwe kabels gaat trekken. Hee Regilio, hoe bereiden jullie je daarop voor? Nou, we hebben daar een heel handig hulpmiddel voor. En dat is deze app. Daardoor kunnen we precies zien waar welke leidingen lopen en waar er eventueel ruimte is zodat wij onze leidingen daar kunnen laten lopen. O ja. Ik zie hier allemaal gekleurde lijnen. Wat is dan die rode? De rode staat voor de spanning. Dat staat voor de elektriciteitskabels. Dat zijn deze, deze, die. En deze ook. Deze mantelbuis, daar loopt een elektriciteitskabel in. En die groene? Die groene, dat zijn de glasvezelleidingen. Dat zijn hier in het echt toevallig blauwe. Dat zijn deze jongens. En deze, dat is ook een glasvezel. En de blauwe lijn, dat is dan de waterleiding? Dat heb je goed, Tirsa. De blauwe, dat is Die loopt hier onder. Dat is deze dikke jongen. Dat is de waterleiding. Heel goed van je. Hm. En dan zie ik er nog eentje overdwars, in het geel. Geel, klopt. Dat is de gasleiding. En die zien we daarzo. Die loopt hier zo dwars. En daar zie je hem zitten. O ja. Nou, dat is wel echt goed om allemaal van tevoren te weten zodat je niet zomaar met je graafmachine zo eh Juist. Daarvoor is dit hulpmiddel. Zodat we precies weten waar wat loopt. Zodat wij onze leidingen daar kunnen laten lopen. Dan gaan we nu hard aan het werk. En dan kan ik je laten zien hoe we dat in de praktijk doen. Nou, ik ben heel benieuwd. Oké, dus jullie hebben alles goed voorbereid. Jullie weten waar de andere leidingen liggen. Hoe gaan jullie dan het graven van die sleuven aanpakken? Door middel van de zuigwagen. Zo kunnen we precies de sleuf uitzuigen. Ook rekening houden met de leidingen. Daarvoor is dit een handig hulpmiddel. En waarom is dat dan beter dan gewoon zo graven? Nou, als je met de bak graaft dan moet er altijd een grondwerker achter de bak staan om te zien dat je geen leidingen pakt. Met de zuigwagen hoeft dat niet. Kijk, je ziet wat natte plekjes. Wat modder. Dat is grondwater dat hier onder de grond zit. Maar om te voorkomen dat die hele sleuf onder water komt te staan staat hier een grote pomp. Om dat water weg te pompen. Als een weg niet opengebroken mag worden dan moeten de kabels er onderdoor getrokken worden. Zoals bij een grote drukke weg, waar we niet zomaar kunnen graven. En soms worden er ook kabels onder water door getrokken bij een kanaal of rivier bijvoorbeeld. En daarvoor moeten we eerst boren. En dat doen ze met dit soort ijzeren stangen. Die kunnen met behulp van gps precies meten welke kant-ie op moet. Dit is maar een kleintje maar je kan zo'n anderhalve meter doorsnede boren. Nou, we stonden net aan de overkant. Inmiddels is deze stang onder de weg door geboord. Nu hebben ze hem vastgemaakt aan deze buizen. En deze worden dan door diezelfde machine terug onder de weg door getrokken. Nou, de buizen zijn onder de weg door getrokken. En dan kunnen straks de kabels erdoorheen. Ze zijn wel een beetje vies geworden, maar dat maakt niet uit. Kijk, dit is een elektriciteitskabel. En hier zit een kilometer van die kabel op. En die moet zo naar die buis toe. Daarvoor hebben ze hier in deze straat een sleuf gegraven. Zodat-ie er doorheen kan. En dan gaat-ie op het einde door de buis. Als iedereen er klaar voor is mag je hem straktrekken. Draai maar gelijk mee, ja. Goeie. Zo zie je eigenlijk die verschillende dingen samenkomen. Waar je wel de weg open kan breken, daar maak je een sleuf. En waar dat niet kan gebruik je die boringspijpen om het onder de weg door te trekken. Dat heb je perfect verteld, Tirsa. Zo doen we dat. Wat zijn al deze machientjes in deze sleuf? Nou, Tirsa, dit zijn onze desbetreffende kabellegmachines. Deze machines gebruiken we om de kabel voort te duwen. En, ja, we leggen ze dan in een lijn. Zodat je de kracht kan benutten van alle machientjes. O, want waarom is het er niet gewoon een? De kabel die is heel lang. En het gaat ook over een lang traject. We moeten een bocht in, bocht uit om de kabel op zijn bestemming te krijgen. En, ja, omdat er zoveel kracht op zit hebben we gewoon meer machientjes nodig. Die je in serie plaatst. Dat ze allemaal samenwerken om de kabel voort te duwen. Anders zou men 't met de hand allemaal moeten gaan touwtrekken? Haha. Tirsa, zo ging dat vroeger. Echt? Dan stonden er tien man in de sleuf. En dan stonden ze allemaal: Oké?! 1, 2, 3! Wheee! Wheuh! 1, 2! Wheee! Wheuh! 1, 2! Hup! Zo ging dat. En nu heb je gewoon deze. Nu hebben we deze machientjes. Als de kabels eenmaal liggen worden ze opgemeten met gps-meetapparatuur. De coördinaten moeten weer netjes worden doorgegeven aan de app. Zodat iedereen die een schep in de grond steekt weet waar de nieuwe kabels liggen. Oké, dus de kabel is erdoorheen. Wat is dan nu de volgende stap? Ja, nou gaan ze de aansluitende sleuf erbij graven. En de kabels aansluiten. En dan gaan we hem dichtgooien. En als wij klaar zijn, Tirsa, dan zie je er helemaal niks meer van. Zo. Dus eh Nou, netjes hoor. En volgens mij hebben jullie nog heel veel kabels te trekken. Dus heel veel succes. Ja, dank je wel. Haha. Ik ga lekker hard aan het werk. Haha. Is goed. Doeg! Doeg!

Hoe worden kabels gelegd?

Als er nieuwe woningen gebouwd worden, moeten er ook kabels voor elektriciteit aangelegd worden. Die kabels liggen onder de grond, net als waterleidingen, gasleidingen en glasvezelkabels. Kabelwerkers hebben een app zodat ze kunnen zien waar er al kabels liggen. Vervolgens worden er sleuven gegraven of worden de kabels onder de weg door getrokken.

Elektriciteitskabels onder de grond

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos