Groep 6/7/8

KRO-NCRV

Willem Wever is het populair-wetenschappelijke programma dat antwoord geeft op brandende vragen van kinderen. Hier vind je de leukste clips uit Willem Wever. (KRO-NCRV)

Programmaheaders

Techniek

Willem Wever

Programmalogo's

Zoek in alle vragen van Willem Wever

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Kom er maar in met je vraag, Liz. Waarom kunnen sommige mensen wel tegen pittig eten en anderen niet? Na 't eten van een pittige maaltijd lijkt 't soms of je hele mond in de brand staat. Toch zijn sommige mensen er dol op. Het pittige gevoel komt door hete pepers in het eten. Zoals chilipeper of de beruchte Madame-jeanette. In die pepers zit 't stofje capsaïcine. Het stofje werkt in op de zenuwcellen in je mond. Als die merken dat er capsaïcine in je mond zit, slaan ze alarm. Er worden pijnprikkels naar de hersenen gestuurd... en daardoor krijg je een heet en pijnlijk gevoel in je mond. Eigenlijk word je dus voor de gek gehouden door je zenuwcellen. Je tong staat niet echt in de fik. Hoe meer capsaïcine er in het eten zit, hoe heter de smaak. Het stofje dat pijnprikkels stuurt naar je hersenen is substantie P. Met de P van pijn. Wanneer je veel pittig eten eet, raakt het stofje uitgeput. Daardoor stuurt-ie minder pijnprikkels naar je hersenen en voel je minder pijn. Daarom strooien mensen uit landen als Mexico of India gerust nog een schepje extra chili over hun maaltijd. Eet smakelijk!

Waarom kan niet iedereen tegen pittig eten?

De zenuwcellen in je mond slaan alarm als je pittig eet. Er worden dan pijnprikkels naar je hersenen gestuurd. Het stofje dat pijnprikkels stuurt naar je hersenen raakt uitgeput als je veel pittig eten eet. Als je dus veel pittig eet, heb je minder pijn.

Hoe vaker je pittig eet, hoe minder pijn het doet

Ik word natuurlijk niet echt gearresteerd. Gelukkig. Maar ik ben wel op een plek waar mensen heel hard onderzoek doen naar vingerafdrukken. Dat heeft alles te maken met gearresteerd worden. Wij laten overal vingerafdrukken achter. En het zijn die lijntjes die je zo op je vingers hebt. Die zijn superhandig. Daardoor kan je dingen veel beter vastpakken. Maar wat voor de politie het allerbelangrijkste is, is dat ze voor iedereen uniek zijn en anders zijn. Op die lijntjes, op onze vingerafdrukken, daar zit een beetje vettigheid en een beetje zweet. Dat laat je achter op alles wat je aanraakt eigenlijk. Glas, plastic. Hout. Metaal. En als je bijvoorbeeld dit schepje zo vastpakt, dan laat je dus die vingerafdruk achter. Maar dat zie je nog niet. Die moet je zichtbaar maken. Dat is precies wat ze hier in het Nederlands Forensisch Instituut heel goed kunnen. Bijvoorbeeld met dit soort poedertjes. Een heel klein beetje van dit poeder zo, dan kun je die vingerafdrukken zichtbaar maken. Nou ja, dit is nog niet heel goed. Daar zijn allerlei trucjes voor... om dat beter te maken. Maar als je bijvoorbeeld een vingerafdruk op glas wil zien, daar hebben ze een hele mooie truc voor. Voor vingerafdrukken op glas gebruik je dit: de speciale opdampkast. Je doet je glas erin... Joe, oke. Ja, zo. Het glas doe je erin, en dan twintig minuten lang wordt het lekker een beetje stomig gemaakt, en langzaam maar zeker komt er een soort witte aanslag precies over die vingersporen heen. En dan kan je heel mooi al die vingerafdrukken goed bekijken. En het vette is, dit kan je thuis ook doen. Hoe doen we dat? Dat doen we met secondelijm. De secondelijm doe je op een papiertje. Zo. En vervolgens zet je daar een glas overheen. Effe twintig minuutjes wachten. MUZIEKJE En na een halfuurtje wachten, kun je heel mooi zien hoe je eigen vingerafdrukken eruitzien. Dit glas kan je hierna niet meer gebruiken. Doe dit dus niet met 't dure kristal van opa en oma, want anders krijg ik een telefoontje van ze. Soms worden er wel eens dreigbrieven naar iemand verstuurd, en dan is het heel belangrijk of je daar vingerafdrukken op kunt vinden. Dat is op papier best lastig, maar daar hebben ze een speciaal stofje voor. Dat zit hier in het water. Oke. Zo. En als een echte kookshow moet je dit dan op tachtig graden twintig minuten lang verwarmen. MUZIEKJE PING Dat stofje, dat gaat een reactie aan met dingetjes die in je zweet zitten. Als je dan vervolgens zo'n speciale oranje bril op hebt en een hele felle lamp erop zet, moet je dan eens kijken wat er gebeurt. Je kunt nu zien, hierzo, door die bril heen, dat de vingerafdrukken helemaal gaan oplichten. Ze weten in elk geval dat iemand met dit vingerspoor, dat die de brief vastgehouden heeft. Misschien heeft-ie 'm ook wel geschreven. Die vingersporen, daar kan je nog veel meer uithalen. Je kan bijvoorbeeld zien of degene die de vingersporen achtergelaten heeft, of die drugs gebruikt en wat voor soort zweet hij heeft. Allemaal stofjes die erin zitten. En misschien, in de nabije toekomst kan je er zelfs uithalen wat een dader heeft gegeten. Dus stel je voor dat je erachter komt dat iemand die heel erg van wortels houdt, z'n vingerafdruk heeft achtergelaten... dan weet je in elk geval waar je naar moet zoeken. Iemand die van wortels houdt.

Hoe vind je vingerafdrukken?

Diederik laat zien op welke manieren vingerafdrukken zichtbaar kunnen worden. Uit vingerafdrukken kan je allerlei informatie halen zoals of de persoon drugs heeft gebruikt en wat voor zweet hij heeft.

Vingerafdrukken zichtbaar maken met poeder

Dat gaat harder! Stop! Nou, gelukkig hebben wij niks ergs. Gelukkig niet. Binnen in het ziekenhuis wel en dat heeft te maken met jouw vraag. Ja. Want mijn vraag is: Hoe genezen je botten als ze gebroken zijn? Goeie vraag. Ik heb geen idee. Maar binnen weten ze 't volgens mij wel. MUZIEK Mevrouw Milne en mevrouw Smits. Ja. Kom verder. Hallo. Hoi, ik ben Naomi. Sophie. Hallo. Hoeveel mensen komen hier met botbreuken? Er komen zeker acht tot tien mensen per dag met een botbreuk. Of die denken dat ze wat gebroken hebben. Zullen we 't gaan naspelen? Ja. Wat heb je gebroken? Ehm... mijn pols. Je pols. Wat gebeurt er dan? Gaan we allemaal testjes doen. Vaak ga ik kijken: Is het gezwollen? Is het blauw? Nou, dat ziet er goed uit. Dan gaan we kijken of je pijn hebt. Als we denken dat daar het breukje zit, dan duwen we deze twee dingen tegen mekaar aan. Ah! Ze heeft pijn. Ja, en als je een breukje hebt doet dat vaak pijn. BELTOON Wat gebeurt er? Sophie, SEH. Ja. Oke. Dan komen we 'm zo halen. Wat gebeurt er? Ik word gebeld dat er iemand in de wachtkamer zit, met een verdenking op een breuk. Goeiedag. Zullen we de andere hand maar doen? Is goed. Dokter Ooms. Kom verder. Wel spannend, he, dit. Ja. Wil je vragen wat er gebeurd is? Wat is er precies gebeurd? Nou, ik ben tijdens het voetballen gevallen op de grond en toen ben ik met mijn pols op de grond gekomen. Die klapte dubbel. Nu kan ik m'n pols niet meer bewegen. Kan u het aanwijzen? Ja, precies hier, bij mijn duim. Doen we deze een stukje omhoog. Daar. Oh! Ziet er niet goed uit, hoor. Dat eh... Kan u de arm een beetje draaien? Ja. Lijkt er wel op alsof het gebroken is. Soms, als de breuk heel ernstig is, zijn er zenuwtjes bekneld. Dat willen we graag weten, of dat het geval is of niet. Dat kunnen we heel goed testen door bijvoorbeeld te vragen... of meneer tintelingen heeft in z'n vingers. Heeft u tintelingen in uw vingers of niet? Nee, ik heb geen tintelingen. Positieve nieuws is? Dat er geen zenuwen bekneld zitten. Ja, precies. Dat is positief. Maar het negatieve nieuws is? Dat het misschien gebroken is. Ja. Sorry, meneer. Oke. Nou ja, het is niet anders. Hallo. Kom binnen. Goeiedag. Hallo. We gaan een röntgenfoto maken met straling. Is het nog gevaarlijk, die straling? Nou, als je heel veel van die röntgenfoto's laat maken, dan is het niet zo goed voor je. Daarom maken we ook nooit foto's voor niks. Het moet altijd echt nodig zijn. Ja. Nu is het belangrijk dat je het lampje zo gaat zetten, dat het precies totaal om de pols hangt. Goed zo. Prima. Gaat het, Ruud? Niet bewegen. Heel stil zitten. Wij gaan achter het scherm staan, zijn wij beschermd voor de straling en dan gaan we nu de opname maken. Oke, prima. Nu de grote vraag: Is het gebroken? Ja, het is gebroken. Ja. Nu is aan jou... Kan je zien waar het gebroken is? Hier? Precies. Dat zie jij goed. Zullen we het vertellen? Ja. Ga jij het vertellen? Ja. We hebben helaas slecht nieuws. Het is gebroken. Ja? Ik wist het wel. Waar moeten we nu naartoe? Naar de gipskamer. Jullie gaan rechtdoor de deur uit. Het wijst voor zich. Het goede nieuws is dat u niet geopereerd hoeft te worden. Het slechte nieuws is dat u in het gips moet. Hoelang? Dat duurt ongeveer vier tot zes weken. Wat je nodig hebt is een kousje, watten en gips. Helemaal top. Naomi. Dit wil je echt worden, toch? Ja. En waarom wil je dit worden? Ik vind gips heel interessant. En ik vind het leuk om mensen te helpen. We hebben blauw, rood of wit voor een spalkgips. Blauw gaat dan mijn voorkeur naar uit. Blauw? Ja. Dan leg je de duim door het gaatje. Dan kan je in een vloeiende beweging, zonder dat je de patiënt pijn doet. Dan vouw je dat als een harmonica zo op. Ja. En dan doop je 't in het water. Helemaal? Helemaal erin. Ja. Waarom doen we dit? Dan wordt het gips nat en wordt het net als een natte dweil, kan je 't dan op iemand z'n eh... arm leggen. Het vormt zich dan heel mooi. Gaan we naar de patiënt toe. Ja. Leg je 'm heel mooi zo... Wauw! Een soort beeldhouwer ben je nu gewoon. Cool! Het voelt warm. Ja, het voelt een beetje warm. Maak ik m'n handen weer effe schoon, dan gaat nu het blauwe verbandje eroverheen. Yes! Sorry. Dit is mijn lievelingsgedeelte. Vind je dit niet leuk? Eindelijk een kleurtje. Dit is het enige leuke aan iets breken. Kijk nou, wat leuk! Nu zit je in het gips, maar heb je best kans dat de zwelling naar je vingers toe gaat. Hoe zou je dat kunnen voorkomen, denk je? Ehm... Blijven bewegen? Blijven bewegen, dat is heel goed. En zou je 'm... zou je 'm laten hangen, je arm? Nee, in een mitella. Ja. Heel goed. Slim. Slim. Slim. Nou, die hebben we hier ook. Lijkt net een tafelkleed. Als je een mitella aanlegt, dan moet de lange kant altijd over de schouder van de niet gebroken arm. Gaat deze punt over de andere schouder heen. Dan zeg ik: Kunt u een kwartslag draaien? Ik zie van alles hier voorbijkomen. Beeldhouwen, knutselen, origami. Prachtig, he. Je kan het gewoon allemaal. Geef ik je die hand maar. Dank je wel. Succes. Dank je wel. Heb je zelf wel eens in het gips gezeten? Nee, nog niet. Zou je dat eens willen voelen? Ja! Ja? Jouw lievelingskleur was... Rood. Dit is wel echt cool, he! Ja. Ben je nog steeds fan van dit beroep? Ja. Hoe groeien je botten nou onder het gips aan elkaar? Eerst vormt zich daar een zacht weefsel op. Dat gaat op een gegeven moment een beetje verkalken en dan komt het hard weefsel eronder. Oke, als dit het is, de scheur… komt er eerst een vloeibare substantie tussen? Ja. Dan opeens wordt het een beetje kalkachtig. Ja. En dan... boem! Nou, niet zo 'boem', zo snel gaat het niet. Geen explosie tussen de botten? Dat is wel een proces wat een week of vier tot zes duurt. Oke. Soms heb je meer dan gips nodig om botbreuken te kunnen laten genezen. Tess en Naomi vragen traumachirurg Egbert om uitleg. Hallo! Goedemiddag. Daar zijn we. Handje schudden. Ik ben Naomi. Ik ben dokter Kreur. Ik ben Tess. Egbert Kreur. Egbert voor jullie. Aangenaam. Wanneer is gips niet genoeg? Er zijn verschillende redenen voor. Maak die tas eens open. Deze tas open? Hij mag helemaal leeg. Als je een bot hebt, doe eens een onderbeen. Wat is het onderbeen? Fout. O, haha! Dit. Onderbeen heeft twee botjes. Jullie hebben gips omdat je bijvoorbeeld een breuk hier hebt. Dan is dat bot gebroken, het staat goed, en als je dat rust geeft, dan geneest dat. Oke, dus als-ie recht breekt, dan kan-ie gewoon het gips in? Juist. Staat-ie scheef, dan moeten we 'm rechtzetten. Ja. Dat doen we soms op de EHBO. En soms op de operatiekamer. En als de botten eruit steken, dat is niet goed, he. Nee. Dat is niet goed. Dan moet je ook meteen naar de operatiekamer. Dan moeten we dat bot op een of andere manier vastzetten, want gips kan natuurlijk niet om een been heen waar een grote wond zit. Hoe doe je dat dan? Ja... Deze? Allebei. Dit is eh... iets wat ik niet zou willen in mijn been. Wel op een fiets of een auto. Het lijkt me niet zo prettig om dit in je been te hebben. Als-ie gebroken is, misschien wel. Kijk. Zo'n plaat kunnen we op een bot zetten. Die kunnen we zo hierop zetten. Met schroeven, dit soort schroeven... Net zoals hier? Ja, net als daar. Precies. Met dit soort schroeven zetten we die plaat daar zo op vast. Je maakt eigenlijk een soort van half mechanische mensen? Ja. Alles wat stuk is, dat repareren wij weer. En als je een open botbreuk hebt, hoe zet je het bot weer terug in je huid? Ja. Zeg, hij is hier gebroken. Ja. En er steekt een deel zo naar buiten toe. Aaaah! Wat we dan doen, is aan het been trekken. Oeh. Nee! Zo trekken. Ah! Dan gaat-ie er vaak vanzelf weer onder. Laten we hopen dat we dit nooit nodig hebben. Wat jij? Ik hoop 't ook niet. Oke. We gaan je gips eraf zagen. Dat maakt een beetje herrie, dus het is handig als je dat ding effe opzet. Die zaag trilt. Die zaagt niet echt. Als je... LUID GEZOEM je vinger erop doet, doet het geen pijn. Voelen? Het kietelt. Het kietelt een beetje, he? MUZIEK Mijn voet is weer terug. Toch wel blij? Ja. Goed zo.

Hoe genezen je botten als ze gebroken zijn?

Tess en Naomi kijken mee bij een man die zijn pols heeft gebroken. Er wordt een röntgenfoto gemaakt en hij krijgt gips. Naomi krijgt ook gips om te voelen hoe dat is.

Röntgenfoto maken en gips

Levi. Ja. Jij weet zeker wel wat voor toren dat is? De luchtverkeersleidingtoren. Boem! En wat is je vraag? Wat doet de luchtverkeersleiding? We gaan naar de toren. Let's go, let's go, let's go. Daar gaan we. Wow! Dat is vet! Hallo! Welkom op vliegbasis Eindhoven. Jij wil iets weten over luchtverkeersleiding? Dan ben je op 't goede adres. Dit is een hartstikke drukke luchthaven. We zijn niet alleen een civiele luchthaven. We hebben niet alleen burgervliegtuigen maar ook nog militaire vliegtuigen. Zoals de Hercules en de KDC-10. Je bent op 't juiste moment hier, want de luchtverkeersleiding doet altijd de verkeersleiding op bijzondere omstandigheden. We hebben nu EEN van die omstandigheden. Het slecht is hartstikke slecht. Dan is 't mega belangrijk dat we goed ons ding doen... zodat ze nog steeds veilig kunnen landen. Fly level 60, 7343. Hier sta je dus op de positie van de luchtverkeersleider. Het belangrijkste wat we hebben zijn de ramen, dat we naar buiten kijken. Daarnaast hebben we een radar. Op die radar kunnen we zien waar de vliegtuigen zijn of ze eraan komen. Als-ie geel is, dan komt-ie naar Eindhoven toe. Als er een vliegtuig aankomt, dan krijg ik een stripje. Daar staat veel informatie op. Hoe 't vliegtuig heet en een identificatiecode. Dan weet ik: Die komt er zo aan. Dan leg ik 'm op mijn bord en dan weet ik: Als ik die identificatiecode op de radar zie, dan klopt 't en heb ik de juiste vlucht. Ryanair 8LB, Eindhoven. Good day. The wind is 150 degrees, 6 knots. Ready for take-off. Kijk, daar gaat er eentje. Ja. Cool. Heb jij nu 't teken gegeven: Je mag vliegen? Ja, ik heb 'm toestemming gegeven om te vertrekken. Echt? Tijdens ons gesprek? Ja, dat doe ik tussendoor. Hoe kan je dit worden?Daar moet je best een lange opleiding voor doen. Dat begint eigenlijk allemaal op een simulator. Wij melden ons. Meneer. Heel goed. Goedemorgen, Levi. Goedemorgen. Hartelijk welkom op de School of Air Control. Ik heb begrepen dat jij later luchtverkeersleider wil worden. Ja. Die leiden we hier op. Oke. Vandaag gaan we jou de basisprincipes van luchtverkeersleiding uitleggen en leren, dat doen Tom en Mathijs voor jou. Ik wens je veel succes. Dank je wel. Spannend! MUZIEK Met de microfoon of zonder? Met microfoon, anders horen... Ga zitten. Dit knopje moet je indrukken. Hij is er klaar voor. En dan moet ik... Dit. Bartok, zero, one. Bartok, two... Nee, zero, one. O ja, zero, one. Eindwarden Tower, Runway 27, the wind 270 degrees 10 knots. Cleared take-off. Wow! Lekker! En dan laat-ie de remmen los. Hij gaat! Wat vet! Ja, dat is wel vet, ja. Hopen dat-ie niet neerstort. Maar laten we eerlijk wezen, dat hoort wel bij jullie werk, als jullie een fout maken... dan kan 't echt goed misgaan, toch? Dan kan het goed misgaan, ja. 1002, copy. Netherlands Air Force 32. Eindwarden Tower, Runway 27. Cleared take-off. En kijken, en wat moeten we doen? Abort, abort, abort. Hij breekt z'n start af! Wat ga je doen? Eh... de brandweer inschakelen? Ja! Netherlands 432, do you need any assistance? The fire brigade is coming up. The fire brigade is coming up. Heel goed. Oh my God. Alles was onder controle. We hebben de brandweer nog wel op de baan. Lijkt me wel een lastige opleiding dit. Jij? Nou, ik weet niet. Nee, voor jou is het je tweede natuur. Dat denk ik ook. Appeltje eitje. Hee, Christian. Hoe was 't op de simulator? Vet. Er ging een vliegtuig... Sorry. Deze moet ik echt doen. Ryanair 8LB, the wind is... Moeilijk om met hem een lang gesprek hier te voeren, he? We zitten maar 2,5 uur aaneengesloten hierboven. Je moet heel goed geconcentreerd zijn om dit werk te doen. Als je 2,5 uur heel geconcentreerd bezig bent, dan word je moe in je hoofd, dan houden we pauze... en gaan we iets eten of drinken. Dan komen we daarna terug en zijn we weer helemaal fris. Dan kunnen we nog een keer 2,5 uur ertegenaan. Behalve voor 't veilig landen en stijgen, is de luchtverkeersleiding ook verantwoordelijk voor de Vogelwacht. Zij zorgen ervoor dat er geen vogels in de vliegtuigmotoren vliegen. Wat je hier ziet is ons verjaagsysteem. Dus als ik vogels zie, dan kan ik hier een vogel selecteren... die ik zie, en dan kan ik daar een angstkreet van laten horen. Daar verjagen we de vogels mee. Druk maar op dit pijltje. VOGELGELUIDEN Dan hoor je op het dak het geluid van een kraai. VOGELGELUIDEN Waarom heb je een pistool? Daar kun je verjaagpatronen mee schieten. We hebben twee verschillende patronen. Ja. We hebben een soort gillende keukenmeiden en we hebben een knal. Ja? Daar gaat-ie, he. GEGIL Oh my God, vuurwerk! Happy New Year! Als je een vliegtuig wil landen... hoeveel mensen heb je daarvoor nodig, een of meerdere? Daar heb je best veel mensen voor nodig. We zitten hier in de toren, daar zitten altijd drie mensen. We hebben ook de brandweer en daar zitten heel veel mensen. Die zitten er heel de dag. We hopen dat we ze niet nodig hebben, maar 't is heel goed dat we ze hebben. In 't geval dat 't een keer fout zou gaan en ik druk op een knopje om te alarmeren, dan moeten ze binnen twee minuten op de plek zijn waar ik zeg dat ze naartoe moeten gaan. Als dat dan later gaat? Dan krijgen ze straf. Hier heb je 'm, de grote rode knop. Crash alarm. Crash alarm. Ja. Oke, dit is 'm. ALARMGELUID MUZIEK Go, go, go! Let's go, let's go, let's go! Hou je goed vast! Aaah! Hebben we 't gehaald? We hebben het gehaald. Woeh! Yes! De grote vraag is natuurlijk: Wil je nu, na al dit, brandweer worden? Nee. Toch niet? Nee. Waarom niet dan? Luchtverkeersleiding blijft leuk. Punt uit. Vond je het een leuke dag? Ja.

Wat doet de luchtverkeersleiding?

Levi en Tess zijn op luchthaven Eindhoven. Daar kijken ze wat een luchtverkeersleider doet en hoe je een luchtverkeersleider wordt.

Vliegtuigen veilig laten landen en opstijgen

Oke in films en televisie gebruiken we vaak rook om een cool effect te creëren. Zoals dit. Want 't staat niet echt in brand, ik was het. Met een rookmachine. Maar wat is rook eigenlijk? En hoe maak je het? MUZIEKJE Altijd lekker, zo'n vuurtje. Kijk, wat er gebeurt bij vuur is dat als het heel erg warm is, dan wordt hout als 't ware kapotgemaakt door dat vuur. Als je heel erg in zou zoomen, dan zou je zien dat 't uit allemaal deeltjes bestaat die elkaar vasthouden. En door dat vuur gaan die deeltjes heel hard trillen, zo hard trillen dat ze op een gegeven moment losgaan, en bij dat kleiner breken van die deeltjes, daar komt meer warmte bij vrij. Zo kan een vuurtje blijven branden. Maar dat kapotmaken van dat hout, als dat niet helemaal goed gaat, dan ontstaat er rook. Die bladeren zijn hartstikke nat en daardoor zal het vuur meer moeite hebben om het helemaal goed af te breken. Dan zie je meteen dat er allemaal rook ontstaat. Maar deze rook, die is giftig. Dat kun je niet gebruiken bij een film of toneelstuk. Daar moeten ze iets anders voor gebruiken. Dan heb je veel meer aan stoom of mist. Kijk, hier komt gloeiendheet, stomend water uit. En een belangrijk verschil tussen stoom en rook: Stoom wordt gewoon weer water als je het afkoelt. Alleen een nadeel van stoom is ook meteen dat het nogal snel weggaat. En omhoog vliegt. Dus wat er in die rookmachines zit is een mix van water en een ander stofje, genaamd glycol bijvoorbeeld, dat laten ze verdampen door het op te warmen en dan krijg je zo'n puf die lekker lang blijft hangen. Maar de rook die we net hebben gemaakt, die gaat een beetje omhoog eigenlijk. Wat je ook vaak bij theaters ziet, is dat je heel mooi nevel hebt, wat over het podium heen valt. Dat doen we op een andere manier. Dat is namelijk droogijs, of CO2. En dat koolzuurgas, dat zit natuurlijk in de lucht, maar je komt het ook tegen in koolzuurblussers, zoals deze. Ik ga je nu iets laten zien hoe dat eruit komt... maar dat moet je thuis nooit doen, want het nadeel van CO2... als het uit de brandblusser komt, is dat het heel koud is. Dat is min 80. Tuurlijk heel goed, want daar kun je vlammen mee doven... maar daar kan je ook brandwonden van krijgen. Dus pas ermee op. Als ik nou dat hier in deze, dit kussensloop spuit, dan kunnen we droogijs maken. Zo. En als je dat bij water gooit... dan krijg je hele mooie nevel. Dat gedoe met rookmachines en droogijs en zo in mijn garage... dat is allemaal goed en wel, maar je kan ook een rookgranaat kopen. Zo.

Hoe ontstaat rook?

Diederik laat zien hoe rook ontstaat. Door de warmte van vuur wordt hout kapotgemaakt. Maar als dat niet helemaal goed gaat, krijg je rook.

Het verschil tussen stoom en rook

Wat komen jullie doen? De minister-president interviewen. Mark Rutte. Dit is 'm, Mark Rutte. De grote baas van Nederland. Maar hij lijkt een beetje... ja, nerveus. Denken jullie dat het moeilijk is om een politicus te interviewen? Ja. Zullen we er een interviewcursus tegenaan gooien? Rutte wacht wel effe. Ja. Dames en heren, goedenavond. Welkom bij Jinek. Mijn gasten zijn Meghan, Tijmen en Marit. Meghan houdt van voetbal en wil later profvoetballer worden. Tijmen houdt van zingen, dansen en edelstenen en wil misschien archeoloog worden. En Marit houdt van hockey en van lezen. Zij denkt erover na om juf te worden of misschien wel kinderpsycholoog. Welkom, allemaal. Welkom. Hebben jullie vaker iemand geinterviewd? Nee! Oke. Nou, dan beginnen jullie meteen met een hele grote opdracht, want Mark Rutte is een hele aardige man en een interessante man om te interviewen, maar ook een hele moeilijke man om te interviewen. Ik denk dat 't belangrijk is dat we goed nadenken over vragen die hem aan het denken zullen zetten. Privévragen? Dan gaat-ie er altijd een antwoord op geven. Hij geeft altijd antwoord. Ook op privévragen. Ik denk dat ik meer ga voor wie hij is als mens, maar ook wel een paar politieke vragen wil stellen. Dit klinkt als een hele goede mix. Ik denk dat elk goed interview beide elementen in zich heeft. Ik denk dat het belangrijk is dat als we vragen aan hem stellen, wat ze ook zijn, dat op het moment dat je je vraag hebt gesteld, dat je dan niet meer aan jezelf denkt, maar dat je alleen maar luistert naar wat hij zegt. Wat soms gebeurt, bij mij in elk geval, is dat 't net is alsof hij me mee heeft genomen op een wandeling. Ik ben ineens met hem in het bos, we wandelen verder, het is mooi, hij laat me bomen zien en zegt: Daar is een vogel, wat gezellig. En dan zijn we klaar met de wandeling en dan denk ik: Dat was heel leuk, maar heeft-ie wel antwoord gegeven op mijn vraag? Als voor jouw gevoel de vraag niet duidelijk beantwoord is, gewoon zeggen. Daar kan-ie tegen. Oke, volgens mij is 't tijd om vragen te bedenken. Dag! Dag! Welke vragen heb je al? Ik heb bijvoorbeeld: Als u een week de minister-president van een ander land zou mogen zijn, welk land zou u dan kiezen? Wat vindt u van discriminatie op het voetbalveld? En dan ben ik nog halverwege een vraag. Wat moeten kinderen weten over het milieu, volgens u? Goedenavond, allemaal. Welkom bij Jinek. Ik ben Eva Jinek. Ik zie er iets anders uit, ik heb een bril... en ik heb lang en bruin haar... maar alsnog hebben we een hele speciale gast vandaag. Mijn gast van vandaag is premier Mark Rutte. Hij houdt van Indonesisch eten. En van sushi. Nee. Niet van sushi. Ook wel sushi, hoor. Vind ik ook lekker. Goedenavond. Goedenavond. Bent u bang voor achtbanen? Oeh, bang voor achtbanen... Oeh! U overvalt me een beetje met deze vraag moet ik eerlijk zeggen. Als u een week minister-president van een ander lang mag zijn, welk land zou u dan kiezen? Oeh, ingewikkelde vraag. Eet u eigenlijk veel vlees en is dat wel biologisch? Oeh, meteen al een persoonlijke vraag. Ik zal eerlijk met u zijn: ik eet vlees. Wat vindt u ervan dat in de topsport vrouwen minder verdienen dan mannen? Dat is toch niet eerlijk? Dat is zeker niet eerlijk. Ik vind het goed dat u dat zegt. Ik vind het schandalig eigenlijk. Het had allang veranderd moeten worden. De vraag is: Hoe doen we dat? Er zijn heel veel mensen bij betrokken en organisaties. Ik denk niet dat het allemaal kwaadaardige mensen zijn. Ik denk ook niet dat ze het slecht bedoelen. Maar 't is een heel conglomeraat van verschillende machinaties die met elkaar te maken hebben en dan denk je: Waar begin ik dit te ontwaren, deze bol wol, waar begin ik? Waar zit 't draadje dat ik moet pakken, om iedereen om de tafel te krijgen en dan te bedenken: Hoe kunnen we dit rechttrekken? Wat gaat u er dan aan doen? Want u vertelt heel veel, maar... dan wil ik het antwoord. Klasse. Dit was Jinek. Fijne avond. Wat? Je steelt m'n hele programma! Zet 'm op, he. Oke. Ja. Dit was Eva Jinek. Dit was Eva Jinek! En nu gaat ze aan 't werk. Tring, tring, tring! Mark Rutte! Zet de koffie maar klaar! Of limonade. Wat dan ook. Appelsap! We zijn er. Zet hier maar de fietsen neer. Oeh, Tijmen. Goed. Kijk, dat daar is het Torentje. Wow! Ja, zijn jullie er klaar voor? Ja. Ikke wel. Let's go. Volgens mij moeten we hier naar rechts. Wie gaat er kloppen? Aaah! Kijk eens aan. Jij bent Tijmen dan. Ja. Hallo! En dan ben jij? Meghan. Dan ben jij Marit. Ja, klopt. Ontzettend leuk. Hai. Ik ben Tess. Te gek, Tess. Dank je wel dat we hier mogen zijn. Ik heb wel een paar vragen voor u. Wat leuk. Hoeveel vlees eet u? En is dat biologisch? Ik eet niet zo heel veel vlees, maar als ik ’t eet, is het meestal van volwassen koeien, probeer ik zoveel mogelijk. En als het lukt vind ik 't wel fijn als 't van de scharrelslager is of biologisch, maar ik kook bijna niks, haast niks, dus 't meeste is het voor mij en m'n werk dat ik bij restaurants eet. Je moet ook maar geloven wat ze op de kaart zetten dan, he. U werkt één dag op een vmbo-school. Heeft u wel eens iemand uit de klas gestuurd? Nee, dat is nog nooit gebeurd. Nee? Ik doe 't ook heel erg goed. Dus ik hou geweldig orde. Nee, totaal niet. O, god. Wat doet u persoonlijk voor een beter milieu? Ik ben sinds, even denken, de zomer van 2017, heb ik weer een fiets. En als het mooi weer is kom ik op de fiets naar de zaak. Moet 't wel mooi weer zijn. Hoelang is het fietsen? Kwartiertje. Ik dacht echt vijftig minuten of zo! Ik vind het heel mooi. Het is een begin. Wat vindt u van discriminatie op de voetbalvelden? Vreselijk. Ik vind 't ontzettend dom. En weet je, juist het feit dat we op deze wereld mannen en vrouwen hebben, jong en oud, blank en zwart... alle verschillen die er zijn... Ik weet niet, voetbal jij zelf? Ja, ik voetbal zelf. Dan weet je toch ook, als je een voetbalteam hebt met enkel mensen die op elkaar lijken en hetzelfde zijn, dat 't minder goed is dan als je verschillen hebt. Zoals ikzelf, een blanke man van begin 50, als ik enkel blanke mannen van begin 50 om me heen heb, dan wordt 't een saai wereldje. Ja. We denken waarschijnlijk ongeveer hetzelfde en dan krijg je minder goede besluiten. Kunt u als politicus wel uzelf zijn? Veel mensen denken: Je zegt iets verkeerds, dat is heel vreselijk! Zeggen wat ik wil, daar moet ik mee uitkijken. Ik kan niet alles wat in me opwelt zeggen omdat er vaak een camera draait. Als ik nu hele rare dingen ga zeggen...Zou wel leuk zijn. Zou leuk zijn. Ik hoop dat ik dat hiervoor ook niet deed. Ik kan wel mezelf zijn. Dat vind ik ook belangrijk. Anders ga je een rol spelen. Toen ik deze baan kreeg… Ik doe alles nog met vrienden, uitgaan eh... alles. Feestje vieren. Feestjes vieren. Absoluut. Wat wilt u proberen te doen tegen bedreigde diersoorten? Nou, dat zal ik je laten zien. Haha! Dat klinkt heel spannend! Dat zal ik je laten zien. Wat gebeurt daar? Kijk. U heeft een boekje gemaakt. Heb je ooit gehoord van de Lesser Antillean Iguanas? Ik was op Sint-Eustatius voor mijn werk. Dat is een van de eilanden wat onderdeel is van de oude Antillen. Wat is het probleem? Die leguanen die hebben last van een soort leguaan die er erg op lijkt, maar dat is een indringer. Waardoor de echte leguanen in de problemen komen. We hebben er op verzoek van het eiland vier meegenomen naar Nederland in een kist, in twee kisten. Die zijn naar Blijdorp gegaan in Rotterdam. Daar heb ik ze ook opgezocht, om te kijken, het zijn twee paartjes, of ze gaan paren en misschien kleine leguaantjes krijgen. Dat was mijn hele kleine bijdrage, dat we in het regeringsvliegtuig een mevrouw op een kist zat met daarin vier leguanen. Gekste reis die ik ooit gemaakt heb. Superleuk. Bent u gek op dieren? Ja! Wat is uw lievelingsdier? Uiteindelijk de hond. Ik vind honden vreselijk leuk. En jij, wat is jouw favoriete dier? Nou, daar kan ik niet echt tussen kiezen, maar zelf heb ik twee cavia's thuis. Ik heb een marmot gehad, maar volgens mij was 't een cavia. Klopt. Heb ik ook gehad. Je moet ze wel kunnen... Je kan heel goed 't geluid nadoen! Dat is echt eng. Waar komt dat uit? Je hebt je mond dicht! Opgepikt van m'n cavia. Maar het komt ergens uit. Doe 't nog eens. GEPIEP Je hebt je mond dicht nu. Waar komt 't geluid dan uit? O, god! Ik weet nog steeds niet waar 't uit komt. Dank je wel, Mark. Ik vond 't supergezellig. Echt leuk. Superleuk. Het leukste van vandaag. Hadden jullie nog een cadeautje? Drop! Lekker! Ik heb nog meer zakken mee! Zoete mix! Lekker! Ik heb ook dit en nog meer. Geef maar allemaal. Doei! Doei! Tot ziens. Knap gedaan. Te gek. Doei! Hoi! Fijne avond. En bedankt voor de dropjes. Dank je. Tuurlijk! Oh my God! Hoe vond jij het? Ik bedenk nu pas hoe vet dit was.

Hoe interview je minister-president Mark Rutte?

Tijmen, Meghan en Marit mogen minister-president Mark Rutte interviewen. Om dit voor te bereiden gaan ze langs bij Eva Jinek, met wie ze oefenen en van wie ze tips krijgen.

Vragen over zijn privéleven en politiek

Hoi Sohaib, jij hebt een vraag. Waarom is de lucht blauw? We zijn er allemaal aan gewend: De lucht is blauw. Maar waarom is die lucht eigenlijk niet groen of geel of paars? De zon straalt wit licht uit naar de aarde. Maar dat witte licht bestaat uit allerlei kleuren licht. Je ziet die kleuren pas als het licht wordt gebroken. Net als bij een regenboog. Om de aarde te bereiken moet het witte zonlicht eerst door de atmosfeer heen. De atmosfeer is een laag van gas rondom de aarde. Dat gas bestaat uit allemaal heel kleine deeltjes: de gasmoleculen. Het licht botst tegen die moleculen en daardoor wordt ’t licht alle kanten op gestuurd. Dat heet verstrooiing. Maar niet elke kleur wordt evenveel verstrooid. Zo worden rood en geel licht nauwelijks verstrooid en stralen zo door naar de aarde. 't Blauwe licht heeft meer problemen om de aarde te bereiken. Omdat het 'n kortere golflengte heeft, wordt dat licht door de moleculen alle kanten op gestuurd. Het blauwe licht verspreidt zich zo over de hele atmosfeer. Doordat het blauwe licht de aarde van alle kanten bereikt, zien wij de hemel als blauw. In het heelal zijn er geen gasmoleculen en wordt 't licht niet verstrooid. Daarom zien astronauten in de ruimte een zwarte hemel met 'n witte zon. Best wel saai eigenlijk.

Waarom is de lucht blauw?

Wit zonlicht bestaat uit allerlei kleuren. Het blauwe licht heeft problemen om de aarde te bereiken. Omdat het een kortere golflengte heeft, wordt dat licht door de moleculen in de atmosfeer alle kanten op gestuurd. Het blauwe licht verspreidt zich zo over de hele atmosfeer.

Blauw licht verspreidt zich in de atmosfeer

Lukt het? Nou ja, ik mis een woord. Ik weet 't visgerecht niet. Hoeveel letters? Negen. Vissticks. Ja, die past. RADIOSIGNAAL Voor alle auto's in het tweede district. Man neergestoken op parkeerterrein aan de Laan van Ypenburg. Dader is gevlucht. Let's go. Nikkie? Ja? Wat is je vraag eigenlijk? Hoe los je een moordzaak op? Waarom wil je dat weten? Ik kijk veel moordseries, maar hoe los je hem nou daadwerkelijk op? Ben je bang voor lijken? Nee. Goed zo. Hee dames, dames, ho, ho, even wachten. Eh... Wij zijn hier voor het onderzoek. Ah, jullie zijn de nieuwe assistenten. Detectives. Fijn dat jullie er zijn, maar trek eerst even 'n wit pak aan. Ik heb speciaal deze lange detectivejas aangetrokken. Daar zitten zoveel sporen op van jezelf en van anderen. Dat gaan we overbrengen naar de plaats delict. Maar in series doen ze het wel zo. Tja, series zijn leuk voor de film, maar dat gaan wij dus niet doen. TESS GIECHELT Zo makkelijk in de series, jongens. Het lijkt ligt onderhand al een uur koud in z'n eigen bloed. En wij zijn nog bezig met de handschoenen. Ik voel geen bloed meer, jij wel? Ja. Hahaha. Ja...Yes. We hebben een melding. Er is een slachtoffer en nu aan ons de taak om te kijken wat er precies gebeurd is. We gaan zo zoeken naar sporen die eventueel kunnen leiden naar een dader. Er ligt daar bloed, dus... En heb je al iets van een verwonding gezien bij het slachtoffer? Ja, er zit daar iets van een snee. Er zit een snee? Dus mogelijk heeft hij een steekverwonding in z'n nek. Ja. Misschien nog even een selfie van ons. Gezellig. En nu? Nu gaan we goed kijken naar het slachtoffer zelf. Of we geen hele kleine sporen vinden, zoals haren. Er liggen hier haren. Waar heb je ze gezien? Hierzo en hierzo. Er zit daar eentje op, he? Ja. Het lijkt wel alsof het tussen de vingers zit, he? Wat kan het betekenen? Misschien dat het slachtoffer nog in gevecht is geweest met de dader. Dit zijn mogelijk de haren van de dader. Ja. Die gaan we zeker veiligstellen. Kijk. Lang haar. Een lange haar. Zo. Waar denk je dan aan als je het lange haar ziet? Aan een vrouw. Ja, kan het ook een man zijn met lange haren? Kan ook. Maar als je dan zo bewijs hebt, hoe je kom je er dan achter wie het is? We willen nu graag weten van wie die haren afkomstig zijn. Dus die gaan we naar 't laboratorium brengen. Daar gaan ze kijken of er DNA op zit en dan gaan ze een profiel maken. Staan er in de DNA-databank dan mensen die bijvoorbeeld al eh… in de gevangenis hebben gezeten? Ja, in de DNA-databank zitten mensen die al veroordeeld zijn. Maar wij staan er dus in principe niet in. Ik ken jouw verleden niet, maar... Nee, ik sta er niet in. Ik ook niet. Dus als het 'n nieuwe moordenaar is, wat doe je dan? Dan hoop je dat er ook door tactisch bewijs van andere rechercheurs meer informatie komt en je misschien naar een verdachte toe kan. Dan spreken we over een verdachte en niet over een dader. Zou je niet willen dat iedereen even 'n haartje brengt en huppetee iedereen staat erin? Als iedereen z'n DNA in de databank zou hebben, dan zou dat een groot voordeel kunnen zijn. Ethisch gezien is dat misschien wel een bezwaar. Privacy. Privacy, ja. En als mensen weigeren DNA af te geven, zijn ze dan al potentiele verdachten? Oeh... Oeh, da's een goeie vraag. Ja. Kijk, de reden waarom je weigert is natuurlijk de vraag. Maar als je in een moordonderzoek een verdachte bent en je zou weigeren, dan gaan ze toch wel denken: Waarom weiger jij dan? Dus ja, je plaatst wel een verdenking op je. Ja, oke. Kan je ze verplichten om het af te staan? De officier van justitie kan ze verplichten. Hier zit een eh...Kijk eens. ....handafdruk. Wow, je ziet het opeens veel beter. Je ziet het ineens veel beter, he? Deze gaan we er precies boven plakken. Kijk, en dan gaan we kijken... Wauw. Je ziet 't echt heel goed. Daar komen de vingerafdrukken. Ongelooflijk. Hee jongens, volgens mij ligt er een schatkist in de auto. Een kist in de auto? Ik hoop een schatkist. Hop. Hoh... Kom snel, openmaken. ZE ZUCHT VAN SCHRIK O, jee. O... Er liggen botten. Botten en er ligt zelfs een schedel in. Gaat het? Zie je dat? Nikkie, gaat het? Ja, ik vind dit best wel cool. Oke. Oke, Nikkie, doe hem maar weer even dicht. O, my God, is dat een echt skelet? Is dat een echt skelet? Is dat... Ik geloof het wel, ja. Dit is niet mijn expertisegebied... dus we gaan er iemand bij halen die er meer verstand van heeft. De sporen zijn veiliggesteld en de bottendeskundige is onderweg. Na het veiligstellen van de sporen gaan Tess en Nikkie met Reza... de gevonden botten onderzoeken. Hallo allemaal. Ik ben gebeld. TESS LACHT Reza, fijn dat je er bent. Wat kan ik voor jullie doen? We hebben 'n typisch klusje voor jou. Is dit echt of is dit...?Ja. Is het echt? Ja. Dat meen je. Til maar op. Ik kan het hier echt in detail zien. Wat cool. Ja. Een beetje 'nutty professor', maar op 'n goeie manier. Goed dat je dat laatste erbij zegt. Hahaha. Zullen we even kijken? Ja. ONVERSTAANBAAR Het is mooi dat je die hebt, zie je? Zie je dit hier? Hm-hm. Bij deze kies valt me iets op, al meteen. Wat zie je daar? Er zit iets in. Ja en ik denk dat het een witte vulling is. Waarom is het belangrijk dat hij wit is? Bij witte vullingen moeten we denken aan 50 jaar oud of minder. Deze kaak kan er heel goed bij passen... want je ziet dat de kaakkopjes, deze dingen hier, precies in de schedel passen. Die hoort heel mooi bij deze schedel. TESS NEURIET Zet hem maar neer op tafel. Oke. Super. Zwaar dat skelet? Ja, best wel zwaar. Goed voor de spieren. Zo. Take it away. Wie is dit? Wie is dit? Ja, dat is de vraag. We maken even een röntgenfoto. Ja. Om te kijken of het heel oud is. Als jij nou die schedel netjes op dat stukje perspex zet. Hm-hm. Eh... Zet hem maar neer zoals je wil, dan gaan wij er een foto van maken. Heb je weleens een schedel aangeraakt? Nee. Gaat het? Ja, maar ik ben bang dat ik hem... Ja, ik weet niet hoe ik hem moet... Oeh... niet laten vallen. Hoe voelt het? Koud. Koud? Ik heb stukjes hersenen gezien van echte hersenen, maar dit nog nooit. ZE LACHEN Nee, dit niet, nee. Ja, check. Nou, heb je ook meegemaakt. Goed gedaan. GEPIEP Ja, oke... Voor ons is dit best wel spannend. Ja.Ja. Is dit voor jou nog spannend? Ja, iedere zaak is weer een puzzeltje voor me. Soms zijn het verdrietige puzzels als het gaat om kinderslachtoffers. Jonge vrouwen vind ik heel vervelend. Maar ik geef mensen ook een naam terug. Dus als het om identificatie gaat. En belangrijker, HOE iemand dood is gegaan. Als we hier buiten bijvoorbeeld iemand vinden. Hoe is hij daar op 't trottoir gekomen? Viel hij van 't dak omdat hij struikelde? Heeft iemand wat in z'n koffie gedaan? Daar gaat hem om. Wat er op het trottoir ligt, is ongeveer hetzelfde. Juist door het uitvoerige onderzoek weten we wat er gebeurd is. Ehm... in Thailand, na de tsunami heb ik heel veel mensen moeten identificeren. Dat waren er veel achter elkaar en dat was zwaar. Veel kinderen van jouw leeftijd. O... Dan denk je: Wat leven we toch in een wrede wereld. Ja. Ja, dat geloof ik. Maar hopelijk krijgt deze persoon een naam. Kijk, je ziet hier... de vulling die je net hebt gezien. Dus we weten in ieder geval dat de tanden van de schedel zijn gevuld in de afgelopen 100 jaar, want we kunnen nog maar 100 jaar deze tanden zo vullen. Denk jij dat het een man of een vrouw is? Ik denk een man. Waarom denk je dat het een man is? Omdat je de wenkbrauwen van een man in de schedel ziet en bij een vrouw zie je die veel minder. Fantastisch. Is dat zo? Da's helemaal waar. Kijk maar eens. Deze bult, he? En de wenkbrauwen hier. Dus de bult in het midden tussen de ogen. Hier heb je echt een wenkbrauw of een bot, en bij die vrouwelijke schedel niet. Aha... Als jij nou die omdraait en jij deze, dan hou ik de echte vast. Zit dit vast? Ja, dat zit vast. En dan kijken. Jij hebt dan de vrouwelijke, eh, mannelijke schedel. Klopt dat? Ja, ik heb de mannelijke schedel. Dan zie je dat het hier ruwer is en dat heeft deze ook. Ah, dat is wat bobbeliger. Voel nou eens bij mij op dezelfde plek op m'n achterhoofd. O, oke, wacht even. Voel je hem ook? Er zit een bobbel. Precies. Dat is door die aanhechtingspunten van de spieren. Die zijn bij mannen wat beter ontwikkeld dan bij vrouwen. Duidelijk. Kijk verder eens naar de ooggaten. Steek jij er eens drie vingers in, ik steek er twee in. Dan kijken we of hij breder is dan hoog of hoger dan breed. En het grappige is dat hij bij mannen wat breder is dan hoog. Dus 'n breedbeeldtelevisie zeg maar. Bij een vrouw is hij meer vierkant. Ik krijg er geen drie in, maar zo wel. Precies. Dus omdat je er hier drie krijgt en daar twee, weet je: mannetje. Dus als jij in je achtertuin een archeologische schedel tegenkomt, kan jij direct zeggen of het een man of vrouw is. Kan je er eentje trekken? Ja. Oke. Mag ik dat doosje van jou, alsjeblieft? Ja. Goed, dan gaan we die ingieten in plastic. En dan in hele dunne plakjes zagen. Als we zo'n plakje onder de microscoop leggen, kunnen we lijntjes tellen. Ken je de jaarringen van 'n boom? Ja. Dat geldt ook voor een tand. Da's wel grappig. Ik heb de hoektand getrokken en jij kunt je vast wel herinneren... dat je die tussen je 9e en 13e jaar bent gaan wisselen. Ja. Nou, de eerste die hem wisselde, is 9 jaar en de oudste is 13 jaar. Da's heel belangrijk. Straks tellen we 't aantal lijntjes. Dat tel je op bij die negen, dat is de ondergrens. En je telt het op bij die 13, dat is de bovengrens. De leeftijd van deze meneer zit tussen die ene en die andere. ZAAGGELUID Zo ziet die tand er dan uit. Hier heb je de holte in de wortel. Het gaat om juist dit kleine randje van de wortel. Deze lijntjes, en dat zal niet makkelijk zijn... moeten we gaan tellen. Kan de computer die lijntjes ook berekenen? Hebben we geprobeerd, dat was geen succes. Jammer. Zo, en dan schuiven. Wow. Ja. Zie je hem? Je ziet zo tandplak, zo... Ja, zo'n rondje, zo. Je begint hier. Dus een, twee, drie, vier, vijf. Dus die dikke is negen. Zo, even hier heen. Tien, elf, twaalf, dertien. Ja, klopt he, nog steeds? Ja, ik tel mee. 48, 49, 50. 59.68.59.68 en 72. Dus je uitslag is een man. Ja. Tussen de 68 en 72. Wacht effe. Handen bij elkaar. Een man tussen de 68 en 70, eh 72. Yes, zijn we er toch een beetje uit. Ja, maar we willen toch nog meer informatie. Als dit 'n forensische zaak was, dan kan ik nog naar een collega gaan. Dan kunnen we er nog meer informatie uithalen. Waar heeft hij geleefd? Wat heeft hij gegeten? Oke, dus dit is het begin van een hele grote puzzel. Heb je nog een vraag? Ja. Wat is nou de perfecte moord? TESS ZUCHT Ehm... daar moet ik een hele aflevering aan wijden. Daar heb ik diverse ideeen over, maar die ga ik niet vertellen. Jammer. Ah... als de camera uit is, heel misschien... Nee, zelfs dan niet. Oke, fair enough.Ja. Je wil geen moordenaars kweken. Nee, dan zijn er straks allemaal slimme kinderen die weten hoe je de perfecte moord kan plegen. Dat doen we niet.

Hoe los je een moordzaak op?

Tess en Nikkie zijn op een plaatsdelict waar ze op zoek gaan naar sporen. Ook onderzoeken ze een schedel om te kijken of ze erachter kunnen komen wie het is.

Op zoek naar sporen en een schedel onderzoeken

Dit is Victoria. Victoria gaat weer een uitspraak van ouders voor ons fact-checken. Is vingers knakken slecht voor je botten? Nee, ik denk het niet. Waarom denkt u dat het niet slecht is? Het is gewoon een beweging die je maakt met je vingers. Dat kan nooit kwaad. Ja, hij knakte. Oe... Wel hard hoor. En waarom doet u dat? Het voelt lekker. Nee hoor, ik knak niet. Ik heb flexibele vingers. Dit is dus geen vingerknakker. Ik ben geen knakker. Is het waar dat vingers knakken slecht is voor je botten? Kijk, je vingers zitten vol met gewrichten. Daardoor kunnen je vingers bewegen. Dat moet je zien als twee botten die tegen elkaar zitten. Die kan je mooi bewegen. Maar als je ze knakt... zit daar kraakbeen en een vloeistof waar onoplosbaar gas inzit. En die poppen eruit. Dus het zijn niet de botten die kraken. Het is juist gas wat een kant op moet. MAAKT POPPENDE GELUIDEN Er is geen wetenschappelijk bewijs dat door veel knakken je botten gaan slijten of dat je ontstekingen krijgt. Nee, nee. Maar als je het veel doet kan het wel gaan irriteren. Dat kan pijn doen. Maar daar heb ik wel wat voor. Eindconclusie: Het is niet erg om je vingers te knakken... maar het kan wel irriteren.

Is vingers knakken slecht voor je botten?

Tussen je botten zit kraakbeen en een vloeistof waar onoplosbaar gas inzit. Als je je vingers knakt, poppen die eruit. Het gas moet namelijk een kant op.

Victoria's fact-check

*Here I go again My my, how can I resist you? *Mama mia Help daar ga ik weer *O jee Het is nog niet gesleten. Dit heeft wel alles te maken met jouw vraag toch? Ja. Hoe kan je verliefd spelen in een musical? Waarom wil je dat weten? Op musicalles schiet iedereen in de lach als je verliefd moet spelen. Dat begrijp ik. Jij wil het leren zonder te lachen. Ja. Ken jij Soy Kroon? Ja. *Mama mia Help daar ga ik weer *O jee Het is nog niet gesleten Hoi. Hee, ik ben Soy. Jasper. Hoi, Tess. Nu ben je backstage. In de gangen. Dit is de kap en grime. Jesper, ga maar zitten dan. Dan spelen we zeg maar op een Grieks eiland... dan hebben we bijna allemaal zeezoutspray in ons haar. Dat werkt heel goed. Dan krijg je een beetje een beach-look. Hoe voelt het? Vet. Waarom vind je dit zo leuk, musicals? Omdat je iemand anders na kan doen. Je kunt verschillende dingen doen. Zoals dansen en zingen. Ja, en acteren. Je kan er van alles in kwijt. Ervaar jij dat ook zo? Dat is eigenlijk waarom ik ook musical wilde doen. Kijk, en nu kom je bij... Stage. Pam, pam, pam! Daar gebeurt het. Dus nu gaan we backstage. Waar nooit iemand komt. En we gaan meteen fluisteren. Hier zit ik een beetje zo te zitten. Je ziet er een beetje zielig uit. Wel he. Waarom heb je dat stoeltje zo? Dit is m'n hoekje met m'n water en een mintsnoepje hier. Oke. Omdat er wordt gezoend in de voorstelling natuurlijk. O, my God. Jesper, heb je wel eens gezoend? Nee. Op het podium wel eens gezoend? Nee. Ik kan niet beloven dat het vandaag niet gebeurt. Ik doe het in een voorstelling zo'n vijf keer, zoenen. Voel je er wel iets bij? Nee, eigenlijk niet. Als je in die rol zit dan hoort dat zo... dat je met elkaar zoent en kust. Kijk, daar zijn we. Kijk hier. We zijn hier voor een hele belangrijke vraag, namelijk... Hoe kan je goed verliefd spelen in een musical. Zonder te lachen. O, dat is wel moeilijk hoor. Dat wordt moeilijk. Zelfs Soy moet nog wel eens lachen op toneel. Ik heb daarvoor deze mensen ingeschakeld. Regisseur, choreografie en we gaan zingen. Dus we gaan alles doen. En we beginnen met dansen. Ja, we gaan lekker aan de slag. We hebben al een set voor je gebouwd. Eerste stap probeer je op. Probeer maar. Spring maar een paar keer op en af. En op! Natural. Yes! Stap twee, ga je in de zaal kijken. Zie je, die zit jou aan te kijken maar die wil je meisje stelen. Dat wil je niet. MUZIEK Yes, en dan zoeken. Vind hem en eraf! Ja, taka! Heel goed. Dat is 'm. Wat je nog meer mag doen... Dan mag je op het eind, als je die 'waaa' doet... mag je NOG meer geven. Dan mag je nog meer 'WAAA'! Takaaa! Hoe dans je verliefd? Ja, hoe dans je verliefd? Dat is ook een beetje... Dat is toch een beetje zwoel en uitdagend. Dat je toch echt wel van iemand houdt. Ik en Jolijn, m'n tegenspeelster, wij raken elkaar heel veel aan. Handen vastpakken, in de ogen kijken. Knuffelen de hele tijd en weer terug. Daar moet je aan wennen. Je moet vertrouwen in elkaar krijgen. En dan is het heel makkelijk te doen. Hoe voelt dat voor jou als hij... Grappig. Grappig inderdaad. En dan moet je toch lachen erom. Dat is ook heel logisch. Dus doordat je het vaak doet wordt het ook normaler. Ja, het wordt normaler. Dansen, check. Dan komt nu het onderdeel acteren. Jij bent Sky, en dan ga jij Sophie spelen. Jij wil met de jongens nog even feesten in de Orpheusbar. Want je wilt nog een vrijgezellenavond vieren. En dan komt je vriendin, en dan ga jij in het script... Kust haar. Ho, ho, ho... Soy moet dat wel doen he 's avonds. O, mijn God. Gaan we niet doen hoor. Hee. Hoi. Wat gaan jullie doen? Die jongens willen het nog geheimhouden... maar we gaan lekker naar de Orpheusbar. Of je blijft bij mij. Maar het is de laatste avond als vrij man. Zo bedoel ik het niet. Zie je dat echt zo? Kom eens hier. En naar haar toe. Jij ging lachen. Maar het is wel goed. Omdat je ging lachen ziet ze meteen dat je het niet meende. Dus dat je echt... Als je dit heel vaak doet ga je elkaar beter leren kennen. En dan denk je: O ja. Het is allemaal nep jongens. Dan denk je gewoon dat ze een lekker ijsje is of zo. Wat vind je heel lekker? IJs. Dan ben ik een ijsje. Had ik het in een keer goed. Denk maar aan ijs, dan doen we het nog een keer. Sky, je blijft toch wel bij me? Tuurlijk. Door jou staat...Door jou staat m'n hele leven op z'n kop. Ah.... Jeej! Yes! Goed hoor! Ik zeg: acteren, check. Top. Dan hebben we alleen nu nog: zingen. NEURIEN TOONLADDER Ik heb een verrassing voor je, ik heb iemand uitgenodigd. Jolijn! Hallo. Yes, wat leuk! Dit is Jolijn. Wij spelen verliefd in de voorstelling. Dat zie je meteen. Het kan gewoon. *Ik had nog nooit jaloezie gekend *Nu is elke man die ik zie een soort van concurrent *Wees heel zuinig met je hartstocht *Spaar al je liefs voor mij. Klaar, we zijn er, jongens. Heb je een tip voor hem? Ik denk... dat je nog meer in jezelf mag geloven. Want volgens mij, je zingt alles supermooi op toon... Je moet gewoon een beetje meer durven, ik denk dat dat het is. Ik denk dat we er klaar voor zijn, of niet? Ik denk het ook, en jij? We houden het nog even geheim, maar we gaan naar het podium. Tadadadada.... Ga er maar goed voor staan, Jesper. Jij mag hier op het podium wat je vanmiddag allemaal hebt geleerd... dat mag je een keer gaan doen. En dat is met... Met mij. Hands together. Woehoe! Waar gaan jullie heen? O, hoi. De jongens wilden het nog geheimhouden... maar vanavond gaan we lekker met z'n allen naar de Orpheusbar. Of je blijft hier... Maar het is de laatste avond dat ik vrij man ben! Zo bedoel ik het ook niet, maar... Zie je dat echt zo? Ja. Eh, nee. Kom eens hier. Wat er ook gebeurt, je blijft wel bij me he. Natuurlijk. Door jou staat heel m'n wereld op z'n kop. *Ik had nog nooit jaloezie gekend *Nu is elke man die ik zie een soort van concurrent Tjakaa! *Wees heel zuinig met je hartstocht *Spaar al je liefs voor mij Supergoed gedaan. Goed gedaan! Goed gedaan, jongen. Hoe voelt dit? Supervet. Je stond hier echt te shinen als een ster. En vooral het verliefd spelen, dat ziet er echt goed uit. Heb je nog aan ijs gedacht? Ja. Ja? Knuffels. Nu is het helemaal niet meer ongemakkelijk. Musicalsterren houden van knuffelen. Die kan je gewoon knuffelen.

Hoe speel je verliefd in een musical?

Jesper wil graag weten hoe je verliefd speelt in een musical zonder dat je in de lach schiet. Samen met Tess Milne gaat hij backstage bij Mamma Mia. Daar leert hij van Soy Kroon hoe hij verliefd kan spelen.

Backstage bij Mamma Mia

Even testen. Dit is helemaal niet oke. Oooo! Zie je nou wel, ik dacht al. In Nederland doet het water het eigenlijk altijd. En dat is vet bijzonder, want op de meeste plekken in de wereld is dat heel zeldzaam. Alle kinderen in heel Nederland kunnen elke ochtend met honderdduizenden tegelijk gaan douchen. Dat is heel bijzonder. Hoe doen ze dat toch, dat er altijd water uit de kraan komt? Bijna nergens in de wereld is het waternet zo goed als in Nederland. Maar het is superingewikkeld. Het wordt opgepompt, het gaat door duizenden kilometers waterleiding, het wordt gezuiverd, het wordt op druk gebracht, het afvalwater gaat in de riolering. Mega-ingewikkeld. Wat zorgt voor de stabiliteit en dat er elke dag water is en altijd genoeg druk, dat is de watertoren. Misschien heb je 'm wel eens gezien en gedacht: Wat een 'weirde' flat is dat, wie wil daar nou in wonen? Nou ja, niemand, behalve water. Het is een waterhuis. Helemaal bovenin zit een grote bak met honderdduizenden liters water. En in het midden een dikke pijp die naar beneden gaat. En die pijp is aangesloten op alle huizen in de regio via ondergrondse waterleidingen. En in die watertoren is het water het allerhoogst. Dat is deze bijvoorbeeld, zo. En omdat het met elkaar verbonden is, wordt het water van die watertoren verdeeld via die waterleidingen naar de huizen toe, en komt daar uit de douche lopen. En hier zie je de wet van de communicerende vaten, zoals dat heet. Dat betekent dat water, als het met elkaar verbonden is, altijd dezelfde hoogte wil hebben. Je zult zien dat langzaam maar zeker de druk hier afneemt, hier toeneemt, en dat alles netjes verdeeld wordt totdat het overal even hoog is. De truc van zo'n watertoren is dus: hou daar het water hoog, zodat als iemand hier de kraan openzet, dan stroomt het automatisch naar alle huizen toe.

Hoe komt het dat er altijd water uit de kraan komt?

Door de druk die uit een watertoren komt, stroomt er evenveel water via waterleidingen naar alle huizen toe.

Douchen met honderdduizenden tegelijk

Ik weet niet hoor, maar mag jij wel autorijden? Dit is een bestuurbare auto. Vooruit dan maar. Mag ik meedoen? Ja, ik heb er nog een. Hier kom ik! Offroad. Nee! Je hebt gewonnen. We staan op een weg en volgens mij gaat jouw vraag over een weg. Wat is je vraag? Hoe wordt een asfaltweg gemaakt? Dan staan we op de juiste plek volgens mij. Zullen we op zoek gaan naar het antwoord? Ja. Die kant op. Het ligt wel hard. Engel! Wat doen jullie daar? Ik hoop dat jij Janus bent. Ja, dat klopt. Gelukkig, want wij zijn van Willem Wever. We zijn geen criminelen, ik beloof het. Goed. Laten we beginnen met die hoop stenen achter ons. Wat zijn de ingrediënten van asfalt? In asfalt daar gaan stenen in. Daar gaat zand in, bitumen in en daar gaat stof in. En waar gebeurt dat? Dat gebeurt daar in die grote fabriek. Let's go! Volgens mij zijn we wel vies geworden. Wauw! Vet! Is dit een attractie? Nee, dit is de oven. Hier worden alle stenen warm in gemaakt. En uiteindelijk gaan alle stenen die warm zijn naar boven toe de toren in. En hoe heet is het dan in de oven? De stenen worden hier verwarmd tot 180 graden. 180 graden? 180 graden. Best heet, he. Ja. Hoeveel kilo asfalt wordt hier gemaakt per dag? We kunnen per dag 2.000 ton asfalt maken. Wow... En dat is vergelijkbaar met 150, 200 vrachtwagens vol. Dat is best wel veel. Dat is veel! Dit is de commandoruimte van de asfaltcentrale. Wat zien we op die schermen? Op deze schermen zie je het hele productieproces van het asfalt. En we kunnen precies, net zoals je koekjes bakt, alles afwegen en in het juiste recept bij elkaar gooien. Dan wordt het gemengd en valt het naar beneden in de asfaltauto. Goedemorgen, je mag komen laden onder silootje zes. Met wie ben je aan het praten? Met de vrachtwagenchauffeur. Hier zie je hem staan. Hij staat nu voor m'n weegbrug. Die meldt zich aan om asfalt te komen laden voor hun werk. Ik weet welk asfalt naar het werk moet en in welke silo dat zit. En dan stuur ik 'm naar die silo. Hoe lang duurt het tot het asfalt bij de weg is? Het duurt ongeveer een half uur voor het asfalt door de fabriek heen is. Dan gaat het asfalt in een vrachtwagen. En dan duurt het ongeveer een uur voor hij op het project aankomt. Klim er maar in. Hallo. Hoi Kerel. Zit je lekker? Ja. Het is wel hoog. Hoe houden ze het asfalt warm in de vrachtwagen? Goeie. Alle vrachtwagens zijn geïsoleerd. Daardoor blijft alle warmte in het asfalt zitten. Het asfalt blijft drie tot vier uur warm achterin de vrachtwagen. We moeten zo wel zo snel mogelijk naar het project, want die zitten op het asfalt te wachten. Hoe weten ze bij de weg dat we eraan komen? Straks als we asfalt geladen hebben, vul ik hier het gewicht in en dan kunnen de uitvoerders zien op een app op de telefoon waar ik rij. En dan kunnen ze zien hoelang ik erover doe voordat ik bij ze ben. Handig toch? Ja. Kan je ook een beetje gassen, of niet? Natuurlijk kan dat. Oke, daar gaan we. Achteruit. Ik kan het na de eerste keer al. Geen ongeluk gehad? Hee Janus. Welkom op het project. Dank je wel. Plaats delict. Wat vind jij ervan? Het ziet eruit alsof het nog niet af is. Dat klopt. Hier moet nog een laagje asfalt op. En dat gaan we vandaag doen. Goed gezien. Tik 'm aan. Een asfaltweg wordt in meerdere lagen aangebracht. Per dag kunnen ze een laag van drie kilometer leggen. Van de asfaltcentrale komt uit de vrachtwagen. Dan gaat hij voor in de shuttle buggy. Dan gaat hij naar de buffers toe. Daar wordt hij nog een keer gemengd. Uiteindelijk gaat hij van de shuttle buggy naar de asfalteermachine waar het asfalt uiteindelijk op de weg aangebracht wordt. Cool! Kunnen we er ook op? We kunnen zo even kijken ja. Geen probleem. Cool! Yeah! Spannend! Hoe vet is dit? Heel vet. Cool he. Ja. Het glinstert ook helemaal. Wauw! Er zit een complete vrachtwagen in deze machine. Ondertussen kunnen de andere vrachtwagens gewisseld worden. Hoe kan het dat het asfalt nog niet aan elkaar zit? Omdat het asfalt nu nog 160 graden warm is. En daardoor blijft het nog niet aan elkaar plakken. Uiteindelijk gaat het asfalt door deze machine heen. En achter de machine tijdens het walsen koelt het af. Waarom prikt hij af en toe met een stok in het asfalt? Met dat stokje kan hij de dikte van de asfaltlaag controleren. Dus als hij op de grond komt met dat cirkeltje is hij goed. Ja, dan zit hij exact op dikte. Nog even met de wals eroverheen. Hoe zwaar is die machine? Deze machine weegt ongeveer veertien ton. Dat is vergelijkbaar met tien auto's. Wacht even. Hoe kan het dan dat er geen deuk in komt? De machine moet altijd blijven bewegen. Hij mag niet stilstaan op warm asfalt, want dan zakt hij erin. En dan is het gewoon weg. Hoelang duurt het voor het is afgekoeld? Dat is afhankelijk van het weer. Maar binnen 20 tot 40 minuten koelt het af van 160 graden naar een graad of 30. Kan je er dan meteen op rijden? Dan kan je er meteen op rijden. Een weg is natuurlijk geen weg zonder witte strepen. Het loopt in elk geval lekker. Ja. En als de weg klaar is, is dit het eindresultaat. Jemig. Is het echt ZO dik? De weg is echt zo dicht. Ongelofelijk, dat had ik niet verwacht. Eerlijk. Jij? Nee. Vind je het mooi geworden? Ja. Maar we moeten 'm nog wel testen. En ik weet hoe. Bam! Lekker! Gelukt man. Het zag er goed uit.

Hoe wordt een asfaltweg gemaakt?

Tess en Matthew gaan naar een fabriek waar asfalt gemaakt wordt. Als ze hebben gezien hoe het gemaakt wordt, gaan ze naar een weg waar de asfalt gelegd wordt.

Stenen, zand, bitumen en stof

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.