Groep 6/7/8

KRO-NCRV

Willem Wever is het populair-wetenschappelijke programma dat antwoord geeft op brandende vragen van kinderen. Hier vind je de leukste clips uit Willem Wever. (KRO-NCRV)

Programmaheaders

Techniek

Willem Wever

Programmalogo's

Zoek in alle vragen van Willem Wever

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Hee Willem Wever. Waarom hebben we een zomer- en een wintertijd? Eigenlijk is de wintertijd de echte tijd. Maar elke zomer zetten we de klok voor een paar maanden een uurtje vooruit. De zomertijd. Het idee voor de zomertijd kwam van de Amerikaanse wetenschapper Benjamin Franklin. Hij berekende in 1784 dat de inwoners van Parijs bakken met geld konden besparen door zonlicht te gebruiken in plaats van kaarslicht. Zijn oplossing: Met zonsondergang gelijk naar bed en opstaan zodra de zon opkomt. Dan heb je geen kaarsen meer nodig. Zonder de zomertijd wordt het in de zomer al om half vijf licht. Maar dan slaapt iedereen nog. Zonde van het licht. Door de klok te verzetten wordt het pas licht als ze we opstaan. En is het 's avonds een uurtje later donker. Dat scheelt heel veel energie want je kan even wachten met het aandoen van je nachtlampje, fietslampjes of de kroonluchter. Heel lang vonden politici het maar een gek idee, die zomertijd. Tot de Eerste Wereldoorlog. Toen was energie zo schaars dat in 1961 de klok in Duitsland voor het eerst uur vooruit werd gezet. Als snel volgden veel andere landen waaronder Nederland. Maar nu heeft de EU plannen om het weer af te schaffen. Want veel mensen krijgen slaapproblemen van al die wisselende tijden.

Waarom hebben we een zomer- en wintertijd?

De Amerikaanse wetenschapper Benjamin Franklin berekende in 1784 dat de inwoners van Parijs bakken met geld konden besparen door zonlicht te gebruiken in plaats van kaarslicht. Zijn oplossing: met zonsondergang gelijk naar bed en opstaan zodra de zon opkomt.

Geld besparen met zonlicht

Bah. Vieze kou. Als je het nou heel koud hebt... Wat je dan kan doen, is zo'n handwarmer klikken. Dit wordt warm. Aaah... Wat er binnenin dat handwarmertje gebeurt is dat er kristal groeit. Dit is een kristal wat bijvoorbeeld diep in de aarde gedurende duizenden jaren gegroeid is. Als de omstandigheden goed zijn kan een kristal groeien. Binnenin het handwarmertje zijn de omstandigheden zo dat op het moment dat je op zo'n klikkertje drukt het kristal gaat groeien en tijdens het groeien ontstaat er warmte. Dit kost in de aarde duizenden jaren. Maar dit kan supersnel gaan. Maar het kan ook heel cool met gewoon water. Dat is een heel vet experiment. Dit proefje kan je thuis doen. Als je water koopt in zo'n flesje moet het geen belletjes hebben. Plat water. Je legt dat heel voorzichtig in de diepvries. Je wacht dan tweeënhalf uur. Dan kan het zijn dat als je er een paar flesjes inlegt dat één van die flesjes vergeet om ijs te worden. Dat water wordt kouder en kouder en wordt op een gegeven moment kouder dan nul graden en zou ijs moeten worden. Maar het vergeet het. Dat komt omdat er ergens een beginnetje moet zijn. Als er bijvoorbeeld een vuiltje in het water zit of een krasje in het glas of een belletje of zo, dan is dat de plek waar het water begint met ijs vormen. Maar als er geen vuiltje inzit, bijvoorbeeld in zo’n flesje heel zuiver water, dan kan het zomaar zijn dat hij niet weet hoe hij ijs moet worden. En dan na tweeënhalf uur wachten doe je heel voorzichtig de diepvries open. En dan heb je kans dat een of misschien twee van die flesjes niet bevroren is. Dan pak je dat flesje dat nog vloeibaar is er HEEL voorzichtig uit. En dan geef je het een flinke tik op de grond. Wist je dat je dat spul in een handwarmertje zelf kan maken? Ik ga dat nu doen, maar hoe je dat precies zelf kunt doen, dan moet je naar de Willem Wever website. Daar staat alles uitgelegd. In die handwarmertjes zit een stofje en dat heet natriumacetaat. Dat kan je gewoon in poedervorm kopen. Dat wordt in eten verwerkt. Je kan er dus ook die vette handwarmerdingetjes van maken. Dat kan je thuis ook doen. Je neemt een heel goed schoongemaakt glas. Daar doe je water in. Lekker als het warm is. Zo, en dan dat er ongeveer een op een dat spul erbij zit. Zo... Dat natriumacetaat bestaat uit twee dingen. Natrium en acetaat. Dat natrium en acetaat in dat poeder zitten aan elkaar vast. Als je dat in het water gooit en heel erg verwarmt, dan tril je eigenlijk dat natrium en acetaat los van elkaar. Maar ze willen heel graag weer terug naar elkaar. Als we dit straks rustig laten afkoelen, dan is het wel weer afgekoeld maar dan zitten die deeltjes nog steeds uit elkaar. Als we dan bijvoorbeeld met zo'n klikkertje aan de gang gaan, of een verstoring geven, dan ineens zeggen die natriumpjes en acetaatjes: we willen weer naar elkaar toe. Dan klikken ze aan elkaar vast. Dan komt er net zoveel warmte vrij als dat we er nu instoppen met dat verwarmen met dit koken. En zo worden die handwarmertjes warm. En na een uurtje afgekoeld te zijn in de diepvries is het klaar en ziet het er precies hetzelfde uit als in die handwarmertjes. Ik ga een heel klein stukje van dat natriumacetaat op het glas leggen. En dat gaat de reactie laten beginnen. Al die natriumpjes en acetaatjes klikken aan elkaar vast. Groeien omhoog. Kristalliseren. En daarmee komt alle warmte vrij die we tijdens het koken erin hebben gestopt.

Hoe werkt een handwarmer?

Diederik laat zien hoe een handwarmer werkt en hoe je er zelf eentje kan maken.

Het groeien van kristallen

Hallo. Handig he, dit. Ja. Zit jij veel op het internet. Best wel vaak ja. Wat doe je dan? Games, huiswerk, YouTube kijken. Kan jij je een wereld voorstellen zonder internet? Nee. Saai. Zonder games en zo. Het heeft ook iets te maken met jouw vraag toch? Ja, want m'n vraag was: Kan het internet vol raken? Wat een gruwelijke vraag is dit. Tess en Aditya gaan eerst naar het computermuseum in Amsterdam. Herken je dit? Ja, ik denk dat het een computer is. Hoe vind je het eruit zien allemaal? Ouderwets. Weet je wat dit is? Ik heb geen idee. Dit is een floppy. Dit is zo gezellig. Hier deed je gegevens op en dat kon je in je computer stoppen. Een usb-stick. Precies. Dit was eigenlijk de voorloper van de usb-stick. Bizar he. Steven, u bent de eerste internetgebruiker in Europa. Dat klopt. Het open internet in Europa was opgezet door de man in de kamer naast mij op m'n werk. Hij heeft die email ontvangen. Hij heeft op m'n deur geklopt en zei: Het internet doet het. Dus ik ben meteen in gaan loggen op m'n computer in New-York om het uit te proberen. Ik zei: Ja, het werkt, leuk. En dat was het. Dertig jaar geleden. Hoe bizar! Wat bijzonder dat ik met u praat. Ja, leuk. Hoe werkte het internet dan? Hoe werd het zo snel zo groot? Eerst moet je begrijpen waarom het netwerk heet. Dat is omdat het gewoon net als een visnet is. Je hebt punten en iedere knoop is een computer. En iedere lijn is een connectie tussen computers. Daarom heet het een netwerk. Als je een bericht wilt sturen, van de ene computer hier naar deze, kan het een willekeurige route nemen, zodat als deze computer breekt bijvoorbeeld, dan kan het bericht nog steeds door. Je stuurt een bericht en de computers onderling beslissen van: Ik stuur het die kant op of die kant op. U heeft het begin meegemaakt. U heeft het zien ontwikkelen. Voor sommige kids nu is het zoiets moeilijks om te bevatten. Dat het ooit niet bestond? Ik probeer het ook uit te leggen. Wat had je toen? Alle winkels gingen toen om zes uur dicht. Je kon geen geld uit de muur trekken. Er waren geen mobiele telefoons, geen gps. Het was een andere wereld. Sinds het internet is alles flink veranderd. Ongelofelijk. Dertig jaar geleden was er het allereerste mailtje en nu is het internet overal! Maar al die internetdata moet ergens worden opgeslagen. Dat gebeurt hier in Amsterdam. In een van de grootste datacentra van de wereld. Hier is het dan. Een plek die extreem goed beveiligd is. Hi Michiel! Mogen we naar binnen? Normaal mag niemand hierin. Maar we kunnen kijken of we voor jullie een uitzondering kunnen maken. Heb jij een strafblad? Eh... Daar gaan we nu achter komen. Kom, we gaan naar binnen. Ja. Kom maar. Ga je gang. Dank je wel. Oke dan... We zijn bijna in het datacentrum. Hier wordt het echt spannend. Voordat je naar binnen kan moet je eerst je hand scannen. Zonder dat je hand wordt gelezen kan je niet naar binnen. Dat is voor de eerste deur. Dus dat zal ik even doen. Jullie gaan onder mijn begeleiding mee naar binnen. Waarom is het zo goed beveiligd? Omdat er heel belangrijke informatie staat. En heel veel klanten hele speciale dingen doen. Dat mag niet fout gaan. En het is allemaal heel geheim ook wat hier gebeurt. Oke. Ook over ons? Staat er ook iets geheims over ons hier? Ik denk dat er 100% iets over jullie staat. En natuurlijk ook iets wat geheim is over jullie. Even BI-en. Ja, we mogen erin. Nog eentje. Ja, hij is weer open. Oke dan. Ik vind het echt spannend worden. Ja, en daar gaat 'ie. Waarom zitten die plakkers hier? Die plakkers zijn om stof en vuil tegen te houden. Daar loop je met je schoenen overheen. Computers kunnen daar slecht tegen. Handig, dit ga ik thuis ook doen! Kijk nou! Ik ga jullie nu naar binnen laten. Hier begint het echt spannend te worden. Wat? Lekker warm he. Wat vind je ervan? Groot. Groot he. Ja he. Op deze afdeling staan vijftien-, twintigduizend computers. Hier? Hier, in deze zaal. Ja, dus eh... Ze staan allemaal, je hoort ze ook, ze zijn warm… Die staan allemaal te werken. Mijn God. Er zijn blijkbaar ook kinderen aan het gamen nu. Is het alleen hier of is het ook internationaal? Wat wij hier doen is eigenlijk voor heel Europa en soms zelfs voor het Midden-Oosten. O, my God! Wat een temperatuurverschil. Lekker he. Wauw. En dit zijn de computers? Dit zijn allemaal computers. Of routers zoals we dat noemen. Routers zijn eigenlijk computers die alleen maar verkeer versturen. Wat! Wow... Wat vind je ervan? Mooi. Mooi uitzichtje he. Iedereen denkt altijd dat het internet virtueel is. Of in de wolken. Maar het internet is eigenlijk zo'n heel groot gebouw vol computers en glasvezel. Het is een beetje bewolkt, daardoor zie je net niet goed waar het is, maar als je goed kijkt naar Katwijk, dan komt daar een hele grote zeekabel aan vanuit Amerika. Daar gaat informatie vanuit Amerika naar ons toe, maar er komt ook informatie vanuit ons naar Amerika. Wacht even. Iemand heeft gewoon... Iemand heeft heel lang met een bootje gevaren met een kabel en die kabel ligt heel diep in zee zodat er niemand tegenaan vaart. Wauw! En daar communiceert iedereen over. Zie je de kabels het land binnenkomen? Nee. Dan moet je goed kunnen kijken denk ik. Het moet een heldere dag zijn he. Ja. Ik had niet verwacht dat er een kabel naar Amerika zou lopen. Nee toch? Hier sta je eigenlijk in het midden van het internet. Er zijn eigenlijk maar tien van dit soort locaties in de wereld. Tien hele belangrijke locaties. Daar ligt het internet tussen. Vanuit die hele belangrijke locaties gaat het verder naar allemaal kleinere locaties. Ik word er een beetje stil van. Dat begrijp ik. Het is alsof je hier een dagboek hebt liggen een beetje. Daarom is het ook zo goed beveiligd. Dat begrijp ik. Want het is jouw dagboek. Ik heb m'n hele vakantie op m'n telefoon staan. Je gaat opeens nadenken: Wat heb ik allemaal getypt? Wat heb ik allemaal gedaan? Oke, daar zijn we dan. Ja. Dit is natuurlijk het moment waarop we gewacht hebben, toch? Ja. Ben je klaar voor het antwoord op je vraag? Kan het internet vol raken? Uiteindelijk zou het kunnen. Bijvoorbeeld als er iets heel speciaals gebeurt, zou het misschien heel even kunnen gebeuren. Bijvoorbeeld als alle kinderen niet meer naar school gaan en alleen nog maar online in de klas zitten. Dan zou het heel even kunnen gebeuren. Maar bedrijven zoals wij en anderen die de zeekabels bouwen, zijn continu bezig met uitbreiden. Om voldoende ruimte te bouwen om alles gewoon te laten verlopen. Genoeg ruimte toch?

Kan het internet vol raken?

Aditya kan niet zonder het internet. Daarom wil hij weten of het internet ooit vol kan raken. Samen met Tess gaat hij naar het computermuseum en naar één van de grootste datacentra van de wereld.

Voor altijd genoeg ruimte

Oke, Levi, hoe hard gaan we? We gaan nu 18 kilometer per uur. Oke, kan harder toch? Ja. Let's go. En Levi...Ja? Wat is je vraag? Hoe kan je beter met de wind omgaan als je op de fiets zit. En dan nog harder? Ja. Wat?! We zijn bij de technische Universiteit in Eindhoven. Daar hebben ze een windtunnel. En daar hebben ze Bert, die alles weet van wind. Bert, jij bent de windgod. Wat een compliment. Toch? Vind ik wel. En dit is de toekomstige kampioen van de Tour de France. Heel mooi. We gaan de windtunnel in in eerste instantie. En dan mogen jullie twee testobjecten worden. Oh. Bert neemt ons mee in de wereld van aerodynamica. Wat voor effect heeft kleding op luchtweerstand. Zo, welkom, aerodynamica... Hahahaha! Aerodynamica wordt een hele klus. Laten we proberen om te zien wat een sumoworstelaar... en een banaan aan luchtweerstand opwekken. Vraag. Ja? Is dit belangrijk voor als Levi ooit als sumoworstelen naar de Tour de France gaat fietsen? Ik zou je toch aanraden om iets op je gewicht te letten. Maar we gaan zo even kijken wat voor verschil dit oplevert. Ja. Dan zit ik nu de windtunnel aan. Ik heb een beeld in mijn hoofd van een vliegende sumoworstelaar. Gaat dat niet gebeuren? Dat gaan we proberen te vermijden, maar hij gaat veel wind vangen. Hihihihi. Ja, hou vol. Weet je wat nog ontbreekt? Nou? Zo'n carnavalsnummer. *Het feest kan beginnen, want wij zijn binnen *We gaan er tegenaan* Wat een drama, dit. *En dan die beentjes de lucht in* We willen weg! Geen grappen! Wat gaan we nu doen? Een ander pak. Zo, opnieuw, aerodynamica. Ja. Wat denken jullie nu? Ik denk dat ik nu veel minder weerstand heb. Hoeveel denk je? Misschien wel de helft. De helft? Klopte prima wat jij dacht. Je luchtweerstand is een klein beetje meer dan de helft. Ah! Goed geschat. Goed geschat, kerel. Hij is nu al kampioen, maar dat is wel een verschilletje. Ja. Is dit dan goed genoeg, wat wij aan hebben, of zijn er nog betere pakken? Het kan nog beter. Bij Levi is het op de schouders flink glad. Aan die plek wordt vaak een bepaalde ruwheid toegevoegd die ervoor zorgt dat je nog meer aerodynamisch wordt. Dat is het effect van een golfballetje. Dat heeft putjes, om het oppervlak ruwer te maken. Zodat het verder vliegt dan een glad balletje. Dat werkt ook bij wielrennen. Bert, gaan we met poppetjes spelen? Ja, dat eh... O my god. Dat was poppetje 1. O, sorry. Dit ben jij, jij bent de gele trui. De bedoeling is dat jij die oranjewielrenners om je heen plaatst op zo'n manier dat je veel minder luchtweerstand hebt. Jaja, gaat-ie. Lekker. Zo komen we op de min of meer stabiele waarde. Nu is het 1.525. OK, en dat is dus de kracht, he? Ja, door horizontale kracht in een newton. Oke, en nu? Nu mag er een oranje renner voor. Oke. Ja. Wat gebeurt er dan? Nu zakt hij terug naar 1.40 newtonmeter. Dat is een verschilletje, toch? Ja, nu heb je nog maar twee derde van je luchtweerstand. Nu mag je er nog een renner voor plaatsen. En wat gebeurt er dan, Levi? Dan gaat hij naar 0.790. Ja. Weer een groot verschil. Dan zit je al bijna op de helft van alleen rijden. Nu mag je er nog een paar andere rond plaatsen. En nu? 0.512. Maar daar zijn we toch begonnen? We zijn begonnen op 1,5. Nu zit je op een derde van je luchtweerstand. Is het het beste om zoveel mogelijk mensen voor je te hebben? Ja, zoveel mogelijk voor je, dicht bij elkaar gepakt. Je kan ze in een driehoek plaatsen, zoals Levi heeft opgebouwd. Als je de driehoek groter maakt met meer renners gaat het getal nog verder naar beneden. Maar als je achter zit bij een valpartij moet je die wel kunnen vermijden. Het is een goede plek om uit de wind te zitten, maar er zijn ook nadelen aan het feit dat je achteraan zit. Hier zit je plots aan minder dan 0,4. Maar jij vroeg je nog iets af toch? Ja. Wat was het ook weer? Welke houding is het beste. Ik stel voor dat we dat vragen aan een topspecialist. Een van de beste wielrenners van de wereld die vandaag speciaal is gekomen om met jou te testen. Jos van Emden is een van de beste Nederlandse wielrenners. Hier in 2017 wint hij de afsluitende tijdrit van de Giro d'Italia. Hij was toen zelfs 15 seconden sneller dan Tom Dumoulin. Jos, lekker strak pakkie. Ja, ik wil aerodynamisch zijn. Dit is dus beter dan dat? Ja, dit sluit beter aan. Dat flubbert, bij mij niet. Goed, we zijn hier voor de posities. Wat is de beste? Het beste is zo klein mogelijk zijn. Oke. Dit is de standaardpositie als je gewoon fietst in het peloton. Als je in de finale komt, en je rijdt hard dan maak je jezelf kleiner door zo te zitten, of zo. Oke. Doet hij het goed, of niet? Kun je nog iets zo doen? Dit mag zo diep mogelijk zijn. Ja. Wow. Zolang je nog kan duwen is het goed. Wat is nog meer een belangrijke positie? Als je gaat afdalen, kun je trucjes doen. Over het algemeen daal ik zo. Dan is het nog wel veilig. Tegenwoordig heb je allerlei andere posities die minder veilig zijn, maar wel snel. Chris Froome heeft ook een positie. Die heeft de ritten gewonnen door een bepaalde houding bergaf en zo bij de concurrentie weg te fietsen. Maar dat was meer dit. En dan zo trappen nog. Oh! Maar de kans dat je tegen je stuur tikt, is vrij groot. Wat is je overwinningspositie? Eeeee! Die is ook belangrijk. Dan is het tijd om de aerodynamica in de praktijk te brengen. Nu gaan we versnellen. Als het goed is, voel je dat het steeds lastiger wordt. Ja. Nu gaan we in het peloton fietsen, In de vorm van een driehoek. Dan houdt iedereen om ons heen de wind weg. Lekker, he. Ja. Zo kunnen wij straks de sprint winnen. Jooooo! Kampioen! Goed gedaan, man. Allebei trouwens. Hoe was het? Nou, als je in zo'n peloton fietst dan voelde je veel minder lucht en hoefde je minder moeite te doen om die snelheid te behalen. Lekker gedaan, lekker gedaan, lekker gedaan. Nog een rondje dan maar? Ja. Auf Wiedersehen.

Hoe ga je het beste om met de wind op de fiets?

Levi en Tess testen in een windtunnel hoe je het beste met de wind om kan gaan op de fiets. Van wielrenner Jos van Emden krijgt Levi tips hoe je het beste op je fiets kan zitten.

Aerodynamische kleding en een goede positie

Jona, wat wil je weten? Waar kom je uit als je een gat dwars door de aarde boort, en erin springt? Die een gat door de aarde wil graven, die is wel even bezig. De aarde is namelijk 12.800 kilometer dik. Als je in Nederland begint met graven, kom je aan de andere kant ergens in zee uit. Je kunt beter beginnen in Spanje, want dan kom je wel in een land uit. Namelijk in Nieuw-Zeeland. Als je in die tunnel springt, maak je een duizelingwekkende snelle reis. Een wetenschapper heeft uitgerekend dat je na 38 minuten en 11 seconden aan de andere kant uitkomt. Door de zwaartekracht in het midden van de aarde val je steeds sneller. Dat je met 35.000 kilometer per uur door het midden van de aarde schiet. Vanaf het midden remt je snelheid weer af. Je moet aan het einde snel de rand pakken, anders word je door de zwaartekracht de tunnel weer ingetrokken. Een gevaarlijk hete reis. Eerst ga je door de aardkorst, daarna komt de aardmantel. En hier kan het wel 4000 graden worden. Dan komt de buitenkern. Met daarin vloeibaar ijzer. En dan moet je ook nog door de binnenkern. Waar de druk bijna 4 miljoen keer zo hoog is als op aarde. Wauw, dat is een pittig tochtje.

Waar kom je uit als je een gat dwars door de aarde boort?

De aarde is 12.800 kilometer dik. Een wetenschapper heeft uitgerekend dat je na 38 minuten en 11 seconden aan de andere kant uitkomt. Eerst ga je door de aardkorst, daarna komt de aardmantel. En hier kan het wel 4000 graden worden. Dan komt de buitenkern. Met daarin vloeibaar ijzer. En dan moet je ook nog door de binnenkern. Waar de druk bijna 4 miljoen keer zo hoog is als op aarde.

Een gevaarlijk hete reis

Hoe weet je met welk wapen een kogel is afgevuurd?

Elk pistool heeft in de loop allemaal krasjes en groeven zitten. En als je een kogel afvuurt door zo’n loop, dan laten al die unieke krasjes een uniek lijntjespatroon achter op die kogel.

Vingerafdruk van een pistool

Kee, ik heb twee kaarten van de provincie Flevoland meegenomen. Aan ons de taak om de verschillen te zoeken. Ik zie hier eilandjes en hier niet. Die eilandjes hebben iets te maken met jouw vraag. Ja. Wat is jouw vraag? Hoe wordt nieuw land gemaakt? Kijk, daar ligt de snijkopzuiger. De Edax. En die bouwt voor ons nieuw land in het Markermeer. Ah. Cool? Cool he. Weet je hoe groot hij is? 100 meter lang. Echt? Ja. Andre, jij bent boswachter en we staan op een schip. Hoe zit dat? Wij bouwen nieuwe eilanden in het Markermeer. Daar heb je die snijkopzuiger voor nodig. Dat is belangrijk omdat jij boswachter bent op die eilanden? Wij maken een plek in het Markermeer waar vogels kunnen broeden. Waar vissen jongen kunnen krijgen en waar riet gaat groeien. Wij bouwen natuur. We begrijpen wie hij is, en nu gaan we de machine bekijken die eilanden maakt. Ja. Ben je er klaar voor? Ja. Oke, we springen aan boord! Hallo. Goed zo. Hier zit de kapitein. Die zuigt het slib van de grond. Deze machine snijdt het zand en slib van de bodem op. En spuit het door een hele lange leiding. En een aantal kilometers verderop komt het aan land. Zo maken wij nieuw land. Helemaal achter in zie je een enorme straal slib uit de buis komen. Zie je dat daar in de verte? Ja. Maar zuig je dan geen dieren op? Nee, dieren zuigen wij niet op. Maar we hebben wel kans dat we oude botresten tegen komen. En oude slagtanden, die hebben we wel al gevonden. Is het niet milieuvervuilend met al deze apparaten op het water? Het is wel milieuvervuilend, maar we maken ook weer iets heel moois voor de natuur. Maar dat doet hij dus eigenlijk. Die zuigt het op. Met knopjes. Wil jij het eens proberen? Ja! Ik zal de boorkop ophalen om hem te laten zien. En als je echt wil zien hoe groot hij is, moet je naar voren lopen. Dit is die grote zuigkop die onder in de winput ronddraait. In de grote tanden die erop zitten, die slaan het los. En daarachter zit een stofzuiger die het opzuigt. Zie je hoe groot de tanden zijn. Ja, net van een dinosaurus! Net een dinosaurus, ja. En is dat dan het slib? Ja, dat spuiten we dus door die leiding en dat komt dan ergens anders weer terecht. Lekker klimmen, he. KEE HIJGT Ja, lekker klimmen. Oke. Kijk eens daar, Kee. Daar komt het eruit. Hoeveel spuit er uit op een dag? Zo'n 3000 kuub per uur. Dat zijn ongeveer 166 vrachtwagens. Maar dit was dus eerst water. Dit was water. Als je die kant op kijkt, twee jaar geleden was het allemaal open water. En nu sta je op een eiland. Waarom een eiland, waarom kan dit niet gewoon water blijven? Eigenlijk is het Markermeer ziek. Met heel weinig vissen en geen plekken meer voor vogels om te broeden. Nu maken we eilanden, en daarmee maken we het Markermeer weer gezond. En kunnen hier veel vogels gaan broeden. Hoe kan het dat het Markermeer ziek is? Vroeger was het Markermeer de Zuiderzee, en stond open met de Noordzee en de Waddenzee. We hebben dijken gemaakt, en het is van zout water naar zoet water gegaan. En we hebben het kleiner gemaakt, maar met een stenen rand eromheen. En nu is dat water ongezond geworden. Het kan niet meer bij de zee, en wij zorgen dat water weer gezond wordt. Een soort ziekenhuisoperatie. Op de bodem van het Markermeer, wat vroeger die Zuiderzee was, dan leggen we een dijkje neer. Er staat vier meter hoog water, dus dat dijkje moet hoger zijn dan het omringende water. En als je dat nou goed neerlegt, dan vul je het binnen dat dijkje op met klei. Die klei vormen heel dun uit de buis, zag je en dat spoelt zo weg. Dus je maakt een ringdijkje van zand. En je vult het op met klei. En hier staat dan het water van het Markermeer, zo hoog. En als je dan strand wil, dan maak je er een mooi strand aan. Dan kunnen de mensen hier hun handdoekjes uitrollen, of jij, en dan loop je zo het water in, en ga je zwemmen. En aan de binnenkant hebben we een vogelparadijs. Ik vraag me iets af: Hier is eerst water, en daar zwemmen vissen. Wat gebeurt er met die vissen? Als we dit opvullen kan het altijd ergens ook weer weg. Want we willen het water niet vasthouden, alleen het slib. Dus als hier ook vissen zitten, kunnen ze er zo weer uit. Betekent nieuw land ook weer nieuw leven, want ik zie hier niks groeien. Zie je niks groeien? Nee. Ik ook niet, maar dat heeft een beetje tijd nodig. Want de duinen zijn nu nog kaal. Maar zullen we even heel snel over dit duintje heenlopen? Ja. Dan zie je het groeien. Kom op, naar boven! Moet je eens kijken! My god! Wauw, er is leven! Dit is het Duikeend, zo heet deze kijkhut. En die kleine zwarte stipjes zijn watervlooien. En watervlooien maken weer vissenvoer. En als je veel vissenvoer hebt, krijg je veel jonge vissen. En veel jonge vissen maakt veel vogelvoer. En dan is het weer helemaal rond.

Hoe wordt nieuw land gemaakt?

Kee wil weten hoe nieuw land wordt gemaakt. Samen met boswachter André gaat ze met Tess kijken bij de bouw van nieuwe eilanden in het Markermeer.

Nieuwe eilanden in het Markermeer

All right, Lisa. We staan bij het zwembad, dus ik ben benieuwd naar jouw waterkennis. Sommige mensen kunnen langer dan tien minuten hun adem inhouden onder water. Is dat waar? Niet waar. Uh! Dat is wel waar. Echt? Het water dat wordt gebruikt voor het doorspoelen van de wc is gewoon drinkwater. Dat is waar. Ja! Bling, bling, bling, bling, bling. Lekker. Er zit meer dan 20 liter plas... in een zwembad. Eh, niet waar. Ik wou ook dat het niet waar was, maar het is wel waar. In dit bad... Zie je die mevrouw zwemmen daar? Zij zwemt dus in meer dan 20 liter plas. LULLIG MUZIEKJE Je ruikt het niet, he? Nee. Maar jouw vraag gaat daar ook over, he? Ja. Wat is jouw vraag? Hoe wordt een zwembad schoongemaakt? Hoe wordt een zwembad schoongemaakt? Ben jij een waterrat? Ja. Oke. ZE GILT MUZIEK Zouden wij de weg van het water kunnen volgen? Zie je die buis? Ja. De overloopgoot zit daarboven. Hier komt het water in. Dit water gaat naar de buffer toe. Hierachter zit de buffer. O, hier zit allemaal water in? Ja. Dat water gaat via de buffer naar de pomp. En in die pomp zit een haarvanger. Daar zit de viezigheid in. En dan maken we dat schoon. Hup, aan het werk jij. O, moet ik... Je staat werkloos toe te kijken. Er komt water uit, jongens. Aah! Het ziet er nu al niet helemaal fris uit. Nee. Moet je zien wat er allemaal in zit. Wat komt hierin? Veel haren... pvc, plastic. Er zit veel haar in. Kunnen we dat haar niet hergebruiken of zo? Kom op, Lisa, aan het werk. Hoppa. Heel goed. Ja, lekker hoor. Ruik maar eens. Lekker. Hoppa. En wat is nou het belangrijkste in deze hele kelder? Het reinigingsproces. We hebben hier in het klein een filter staan... wat hier in het groot in zit. Het water gaat hierdoorheen, van boven naar beneden. En dan vervolgt het z'n weg. En dat gebeurt daar in het groot. Maar ik zit toch met die 20 liter... Ja, plas. Hoe reinigen jullie dat? Hierboven injecteren wij eigenlijk chloor. Hier komt chloor in. Dat vinden de beestjes niet lekker. Een soort Pacman. Dat chloor eet die beestjes op. Hier wordt dus chloor geïnjecteerd, en die eet al die plasbacteriën en andere bacteriën op? Ja. Zodat het bad mooi schoon blijft. All right. Cool. Ja. Maar een zwembad kun je niet alleen schoonmaken met chloor. Sinds kort is er een veel milieuvriendelijker manier. Jorrit, wat maakt dit bad zo speciaal? Alleen al de planten die hier aan de rand staan. Dat is wezenlijk anders dan wat je normaal bij een buitenzwembad ziet. KLASSIEKE MUZIEK En hoe wordt dit water schoongemaakt? Door die planten, maar niet alleen door die planten. Het water in het zwembad gaat daarnaartoe. Het komt dus van het zwembad naar hier. Maar wat gebeurt er? Je ziet hier allemaal sproeiers, en die laten het water vallen op grind. Hier ligt meer dan een meter van dit grind. En dit grind zorgt ervoor dat bacteriën worden omgezet, en zo wordt gezuiverd. En de planten spelen daar ook een actieve rol in. En deze planten ook? Die staan hier niet voor de sier? Nee. Die wortels breken ook een deel van die bacteriën af. En dat maakt deze plant geschikt en dit filter heel sterk om het water te zuiveren. Oke. En hoe komt dat water dan weer terug? In de randen van het zwembad, onder water. Binnen hebben we gehoord: Dat chloor eet... Als mensen plassen in het bad, dan eet het die bacteriën op, van: waah. En hier, als hier 100 kinderen zijn die allemaal denken van: 'Weet je wat, pss, we gaan los', wat gebeurt er dan? Ze blijven niet de hele dag plassen, maar als ze één keer plassen... Je hebt net dat filter gezien waar het water langsgaat, en daar worden die bacteriën afgebroken. Dat is ons chloor, maar dan op een natuurlijke wijze. Dus ook plas wordt hier gezuiverd door de natuur? Absoluut. Ja. Het is wel echt superkoud hier. Het is best wel warm water. Het stinkt niet. Woeh! Het ruikt hier wel echt anders. Niet zo heel chill eigenlijk. Volgens mij voelde ik een kikker. Leuk, dat zuiveren, maar de glijbaan...Die blijft het leukst.

Hoe wordt een zwembad schoongemaakt?

In een zwembad zit een pomp met haarvanger dat al het vuil zoals haren opvangt. Maar die maakt niet het water schoon waar plas in zit. Dat doet chloor, dat eet de bacteriën op. Er is ook een milieuvriendelijke manier met planten die de bacteriën opnemen.

Zwemmen in 20 liter plas

Je zult er vast weleens van gehoord hebben: De aarde warmt 'n beetje op. Hoe komt dat? Dat heeft te maken met broeikasgassen. Maar wat is een broeikasgas? Een broeikasgas is niets anders dan een soort onzichtbare wollen trui die de aarde isoleert. De aarde kan minder makkelijk haar warmte kwijt en daardoor wordt het langzaamaan steeds warmer. Maar hoe komen die broeikasgassen dan in de lucht? Dat komt omdat we met z'n allen veel vliegen, autorijden... fabrieken hebben draaien, elektriciteit produceren. En vaak doen we dat met fossiele brandstoffen... zoals steenkool, aardgas en aardolie. En als je die verbrandt, daar komen broeikasgassen vandaan. Fossiele brandstoffen zijn steenkool, aardolie en aardgas. En die zijn allemaal gemaakt lang, lang geleden op aarde... uit dooie planten- en dierenresten. Kijk, binnen, op een bos gaat er op een gegeven moment van alles dood. Dat gebeurt. En als dan de omstandigheden goed genoeg zijn, zo, hatseflats... en een boom stort neer of er gaan wat dieren dood, wat er dan kan gebeuren, is dat na verloop van tijd er steeds meer zand op terechtkomt. Je krijgt een laag zand die steeds hoger en hoger en hoger wordt, waardoor daar onderin de druk steeds hoger en hoger en hoger wordt, waardoor het steeds warmer wordt. En zo zullen die planten- en dierenresten langzaam maar zeker gaan veranderen. De planten gaan veranderen in bijvoorbeeld steenkool. Beestjes in het water, plankton en zo dat naar beneden gedwarreld is toen 't doodging, dat werd aardolie. En er kan ook aardgas ontstaan. Dat aardgas bestaat grotendeels uit dit, methaan. Als je een enorme microscoop zou hebben, dan zou je bij dat onzichtbare gas zien... dat het uit allemaal kleine, dit soort blokjes bestaat. In het midden zit koolstof en daaromheen waterstof. Dit noem je het methaanmolecuul. En op het moment dat je het aansteekt, trek je al die waterstofjes er vanaf. En zuurstof reageert met die koolstofjes en waterstofjes en daar komt veel warmte bij vrij. En dat kun je aansteken, bijvoorbeeld in een gasfornuis. Of, nog veel leuker: Je steekt het in een pan met zeepsop. Zo. En nu zijn al die bellen gevuld met aardgas, met methaan. En dan steek je dat aan. MUZIEK Als je nou brandstoffen, zoals methaan in een afgesloten ruimte zet, dan kan het daar zo warm worden dat het in één keer uit gaat zetten. En zo werkt bijvoorbeeld de motor van een auto. LUIDE KNAL Methaan als aardgas is dus miljoenen jaren geleden gemaakt... en verbranden we nu. Maar ook vandaag de dag wordt er methaan gemaakt. En wel door dit. Nou ja, niet door de hamburgers, maar door de koeien die ooit... Dit waren ooit koeien. En die koeien verteren plantenresten, in hun magen. En tijdens het verteren van die plantenresten komt dus methaan vrij. En de koeienboeren, dat is het probleem. Dus niet de mensen die de koeien houden, maar het boeren in plaats van de scheten. Het gaat om het boeren. Ze boeren dat methaan uit. En dat gaat de lucht in. En dat is een heel heftig broeikasgas. Bijna 30 keer zo sterk als CO2. Al die broeikasgassen bij elkaar zorgen ervoor dat de aarde langzaam maar zeker steeds warmer zal worden. Totdat de poolkappen kunnen gaan smelten of eilanden overstromen. Het kan grote gevolgen hebben. En dus is het misschien niet zo verkeerd dat we met z'n allen af en toe wat minder doen. Eens een keer geen vlees eten in plaats van wel, daar is niks mis mee. Het zorgt er uiteindelijk voor dat er minder broeikasgassen de lucht in gaan.

Wat zijn broeikasgassen?

Een broeikasgas is een soort wollen trui die de aarde isoleert. Die broeikasgassen komen in de lucht doordat we met z'n allen veel vliegen, autorijden, fabrieken hebben draaien en elektriciteit produceren. Dit doen we vaak met fossiele brandstoffen. Als je die verbrandt, komen daar broeikasgassen vandaan.

Een onzichtbare trui die de aarde isoleert

Stijn, wat wil je weten? Waarom zit er een gat in een donut? Toen de Nederlanders in de 17e eeuw naar Amerika emigreerden, namen ze het recept van oliebollen mee. Ook Mary, de moeder van Hanson Gregory, bakte graag oliebollen. En niet alleen met oud en nieuw. Hanson Gregory werd al op zijn 13e zeeman, en kreeg van zijn moeder vaak oliebollen op z'n reizen mee. Hij at ze met plezier, maar vond wel dat ze vanbinnen niet altijd helemaal gaar waren. Op z'n 16e, toen Hanson Gregory aan boord de zoveelste halfgare oliebol stond weg te kauwen, vond hij het mooi geweest. Dit moest beter kunnen. Hij maakte oliebollendeeg, nam een hand vol, pakte een zoutvaatje en drukte het met de achterkant door de homp deeg. Hij gooide het in de olie en bakte zo de eerste donut. Doordat er een gat in zit, worden de randen aan de binnenkant ook goed gaar, hoeft het minder lang in de olie en blijft-ie mooi rond.

Waarom zit er een gat in een donut?

Zeeman Hanson Gregory kreeg vaak oliebollen van zijn moeder mee op zijn reizen. Hij vond ze alleen niet altijd helemaal gaar. Hij vond dat dat beter kon en duwde een zoutvaatje door het deeg. Dat werd de eerste donut.

Oliebollen werden niet gaar

Hier is Tim Senders. Hij debuteert dit seizoen voor FC Willem Wever. Zo, jij zit lekker in je element. Ja. Dat heeft alles te maken met jouw vraag. Wat wil je weten? Ik wil weten: Wat doet de stadionomroeper? Ja. We zijn op de beste plek om jouw vraag uit te zoeken, want vandaag speelt AZ Alkmaar tegen PSV in dit stadion. Hier, ik sta vrij. Snel, gooien. Succes zo, met de wedstrijd, he? Dank je wel. Waarom wil je het zo graag weten? Nou, diegene is er altijd. Ik ga ook best vaak naar voetbalwedstrijden, dus ik zit vaak in het stadion. Ik ben wel benieuwd wie dan die stem is. Ben je al eens een keer op deze manier naar een stadion geweest? Nee, nog nooit. Hai. Dit is Mark. Ik ben Hugo. Jij bent stadionspreker van dit stadion. Dat klopt, ja. Hoeveel mensen passen hier wel niet in? Als het vol zit 17.000 mensen. Is het niet eng om voor zoveel mensen te praten? De eerste keren dat je dat hebt gedaan is dat wel heel eng. Maar we doen het al zo lang. Dan wordt het op een gegeven moment normaal en is het ook heel leuk om te doen. Doe je dat al vanaf hier of zit je ergens anders? Voor de wedstrijd beginnen we altijd op het veld. Als de wedstrijd start gaan we heel snel naar boven, want daar zit de radiokamer. We hebben voor jou een AZ-shirt met Hugo erop. Die moet je aantrekken. Gaat dat zo? Wacht even, hoor. Oke. Zo is hij goed. En dan krijg je natuurlijk ook een hele mooie, prachtige AZ-sjaal. Helemaal in stijl. Dus hier zit jij eigenlijk de hele tijd? Ja, hier zitten wij met het hele team als de wedstrijd begint tot het einde. En wat doet een stadionomroeper nou allemaal? Nou, als hij een goede wedstrijd van AZ ziet, dan mag hij heel veel doelpunten omroepen. Dat is heel belangrijk uiteraard. Dit is het muziekprogramma. Als nou AZ scoort, dan hebben we een speciale goaltune. Deze. DANCEMUZIEK Die gaat door het stadion dan. Hier zit wel feest in. En dan moeten we natuurlijk de speler omroepen. En dan zeggen we: In de zevenentwintigste minuut wordt het 1-0 voor AZ. Doelpuntenmaker is de nummer 10: Guuuuuuus Tillllll! En naar de goal doen we altijd dit: Rettekketetteketet! En dan zeggen zij AZ er achteraan. En wat als er een tegendoelpunt is? Wat zeg je dan? Nou ja, we blijven natuurlijk netjes. We hebben respect voor de tegenstander. Maar ik ben dan wat minder enthousiast. Dat snap ik wel. Zit je hier dan helemaal alleen? We hebben uiteraard onze belangrijke geluidsman, Jeroen. Dat is Jeroen. En aan die kant te zitten de jongens van de beeldschermen. Daar worden ook de herhalingen en de clips gedraaid. Heb je wel eens een naam verkeerd uitgesproken of dat 't via via ging? Dat je niet wist wie er had gescoord? Ja, maar daar hebben we een oplossing voor. Ik heb een regisseur naast me, Bart. En Bart souffleert mij. Die helpt mij ook om te kijken of de juiste mensen gescoord of gewisseld hebben. Dat zien we altijd heel goed. Jongens, ik ga nu even de muziek aanzetten voor buiten, voor in het stadion. De mensen komen al binnen nu. Precies. Hoe werkt dat dan met al die knopjes? Je ziet inderdaad heel veel knopjes. Dit is voor het geluid. Je doet de schuif open en dan hoor je het buiten. Hoe bereid je je voor op zo'n wedstrijd? We nemen altijd eerst de namen door van alle spelers. Dan weten we ook zeker dat we het goed uitspreken. Jeroen Zoet, Nick Viergever, Daniel Schwaab, Angelino, Mohammed Ihattaran. Ihattaren. Ihattaren. Dat zijn dan weer de lastige namen. Dit is wel een lastige naam. Dat vond ik met het oefenen ook moeilijk. Ihattaren. Want jij hebt de wedstrijd al geoefend? Ik heb namen geoefend met FIFA. Maar dan speel ik niet zelf. Ah! Is dat een voorbereiding die jij ook doet? Met FIFA? Nee, die doe ik niet. Nee, ik kijk allemaal op internet en YouTube. Moet je de microfoon niet van tevoren testen? Ja, dat moet wel. Want anders eh... doet hij het misschien niet. Dan hebben we een probleem. Zullen we dat gewoon doen? Is het handig als jij even de microfoon test? Eh... ja, hoor. Ja? Nou, toe maar, Hugo. Welkom in het AFAS Stadion. PSV-SUPPORTERS JUICHEN Kijk wat jij gedaan hebt! De sfeer zit er gelijk goed in. Alleen wel in het verkeerde vak. Dat komt goed, Hugo. Dat gebeurt bij mij nooit. Dit heb ik nog nooit meegemaakt. Jij weer wel. Hugo! De muziek moet wat harder. Hier staat 'stadionmuziek'. Als je nou die grote rode schuif omhoog doet tot 15... dan hoor je het buiten harder gaan. Hoor je? Ze maken zoveel herrie. Hij mag van mij nog wel wat harder. Kijk maar wat jij goed vindt. MUZIEK GAAT HARDER Kijk! 10 is beter.10 is beter. Hoe is het? Mark... je bent een heuse bekendheid hier. Ja, nou ja, na al die jaren krijg je dat erbij. En het zijn allemaal AZ-supporters. Dan kennen ze je stem. Misschien jij later ook wel. Zet hem op, we zien je zo. Tot zo. Zondag 12 mei 2019. Dames en heren, welkom bij AZ tegen PSV. AZ met Bizot! Svensson! Vlaar! Ouwejan! Midtsjö! Stengs! Koopmeiners! Til! Seuntjes! Maher! En Gudmundsson! Nou zijn ze al begonnen, he? Nu moeten we heel snel naar boven. Snel, snel, snel, snel, snel! Snel, snel, snel. Snel, snel, snel, snel, snel! Is het nog 0-0? Zo, net op tijd.Net op tijd. Ik doe die alvast even goed. Ja, ja... Ja! Oooo! Zag je dat? Zo! Zat hij er bijna in. Kun je het ook voor een andere club doen? Nou, ik doe het al voor Oranje, de Oranje vrouwen, de Leeuwinnen. Daar ben ik de invallerspeaker. Maar ik zou het niet voor een andere club gaan doen. Dat voelt toch een beetje als verraad? AZ is mijn club. Er is geen andere club. Mark, de minimale extra speeltijd voor de eerste helft: één minuut. Komt-ie, komt-ie. De minimale extra speeltijd in de eerste helft bedraagt EEN minuut. Zo, dat was het al. Dan was hem al. Dat gaat snel voorbij. Ja! Dames en heren, jongens en meisjes, we gaan zo direct beginnen aan de tweede helft tussen AZ en PSV. Beide teams beginnen ongewijzigd aan de tweede helft. Daar komt-ie! Daar komt-ie! Daar komt-ie! Jaaaaaa! Jaaaa! 49e minuut. Guus Til. In de 49e minuut wordt het met de bal van Treffer uitzendbureau 1-0 voor AZ. Doelpuntenmaker is de nummer 10: Guuuuuuuuus Tilllll! Rettekketetteketet! AZ! Rettekketetteketet! AZ! Wat ga je nu omroepen? Een wissel. Bij AZ. De eerste wissel bij AZ, dames en heren, jongens en meisjes. Nummer 28 verlaat het veld, dat is Albert Gudmundsson. Voor hem komt in de plaats met rugnummer 21 Myron Boadu! En wanneer weet je nou wanneer je iets mag zeggen? Ik kijk. Ik kijk heel goed wanneer wat gebeurt. Als ik zie dat ze nog niet klaar staan, wacht ik nog even. Als ik zie dat ze er klaar voor staan en dat het bord in de lucht wordt gehouden met het rugnummer, dan ga ik iets zeggen. Niet eerder. Het is tijd. En zo wint AZ met 1-0 van PSV en gaat AZ Europa in! Wij wensen u nog een hele mooie zondagmiddag. Bedankt, tot ziens. Dat was hem al weer. Dat was hem, hè? Zo! Wat een topwedstrijd, he? Je hebt een dagje kunnen meekijken. Hoe vond je het? Ja, leuk. Mark, zie je een beetje potentie in Hugo als stadionspreker? Zeker weten. Hij heeft echt wel talent. Alleen, je bent er wel een beetje jong. Ik ben ook onderaan de ladder begon hier. Ik had gedacht: Als jullie dan alle twee of in ieder geval jij begint met het schoonmaken van het stadion. Want na zo'n wedstrijd is het altijd een enorme rotzooi. Krijg je een mooi hesje. Tim, jij ook. O, je hebt een tweede. Fijn! Alsjeblieft. O, dat vind je leuk? Alsjeblieft. Dank je wel. En heel veel succes. Ja. Nou, hier beginnen dan maar? Onderaan? Is goed. Succes. Ja, dank je. Hee, ga jij ook nog even helpen? Ik kom zo. Mijn zak is vol. Tuurlijk. Dan neem je zo toch pauze? Ik kom eraan.

Wat doet een stadion-omroeper?

Hugo gaat vaak naar voetbalwedstrijden in een stadion. Daar hoort hij de stadion-omroeper. Hij is benieuwd wat die allemaal doet. Daarom loopt hij met Tim een dagje mee met de stadion-omroeper van AZ.

Meelopen met de stadion-omroeper van AZ

Victoria, wat ben je aan het doen? Mijn moeder zegt altijd dat ik nooit zonder ontbijt de deur uit mag. Ik ga vandaag factchecken of dat klopt. Gaat u soms zonder ontbijt de deur uit? Willem Wever. Nooit. Gaat u soms zonder ontbijt de deur uit? Of ik zonder de deur uit ga? Nee, zonder ontbijt de deur uit. Zonder ontbijt de deur uit? Ja, zeker. En waarom? Ik eet 's ochtends altijd eh... moet ik wat eten. Nee. Gaat u soms zonder ontbijt de deur uit? Dus je gaat naar je werk en je hebt niet in de ochtend gegeten. Nee, zelden. Als ik geen tijd heb, dan maar een banaan. We gaan 't even een expert vragen. Da-da-da-da-da-da-da-da-da-dat is niet zo makkelijk, Victoria. Zo'n boterham met… een witte boterham met jam, Jus d'orange erbij. Hartstikke goed. Alleen volgens de voedselkenners, de ontbijtprofessoren, is het helemaal niet zo goed. Kijk, dit zit namelijk vol met suikers. En daar krijg je een booooooost van! Haha! En dan krijg je een inkakker. Krijg je weer honger. Dan wil je snaaien! Maar wij leven in moderne tijden, met moderne mensen en moderne jobs. Modern werk, he. We zitten bijvoorbeeld de hele tijd achter een computer. Met onze gat op een stoel. Kijk, dan heb je helemaal niet altijd zo'n energieboost nodig. Dan kan je best een keertje een ontbijt overslaan. Maar een bouwvakker, die hard aan het werk is! Lekker hard werken! Dan wil je wel een lekker broodje. Een eitje erop. Lekker met peper en zout en... Maar jullie, jullie kinderen, ja, jullie, jullie bewegen veel meer dan wij. Jullie zijn juist gebaat bij een goede morning boost energy. Hier, als jij nou een lekker broodje neemt, he... zo. Met kaas. Goede bruine boterham. Komkommertje erop. Je schuift 'm zo naar binnen, nou, dan krijg je genoeg energie. Daar kun je de hele dag mee door. De tienen zullen komen! Daar komt-ie. Nee. Het klopt een beetje. Als je een hele zware dag hebt, kan je ontbijt niet overslaan. Nee, een beetje... Kijk, je moet alles...

Is het slecht om niet te ontbijten?

Victoria mag nooit zonder ontbijt de deur uit. Ze gaat factchecken of het echt slecht voor je is als je niet ontbijt.

Victoria's factcheck

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.