Groep 6/7/8

KRO-NCRV

Willem Wever is het populair-wetenschappelijke programma dat antwoord geeft op brandende vragen van kinderen. Hier vind je de leukste clips uit Willem Wever. (KRO-NCRV)

Programmaheaders

Techniek

Willem Wever

Programmalogo's

Zoek in alle vragen van Willem Wever

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Wil je een colaatje? Ja. Hee, Marthe. Vertel, wat heeft dit te maken met je vraag. Nou, mijn vraag is: Hoe hielden mensen vroeger eten goed zonder koelkasten? Dat is een goeie vraag... maar daarvoor moeten we wel tijdreizen. ADEMEN DIEP IN Adem goed in. ADEMEN UIT Drie, twee, een. GEGIECHEL Je telefoon. O, hij is meegekomen, de telefoon. GELACH Superhandig. Oke, luister. We zijn in 1870. ZE SNUFT Het ruikt hier ook anders. Ruik je het? Ja... Het ruikt naar 1870. Ja. En we moeten op zoek gaan naar voedsel. Zou het die kant op zijn? Ja, daar is wel een trap. Laten we gaan kijken. In de kelder. Durf je dit? Ja. Oke. Ssht... misschien komen we wel iemand tegen. FLUISTERT Ja... PIEPENDE DEUR ENGE MUZIEK Eens kijken wat erin zit? Ja. KABAAL OPENGAANDE DEUR Ieuw... Ieuw... TESS LACHT O, gatver. Oke... We hebben het eten dus gevonden... maar het is verrot. Ja. PROESTEND GELACH Dat kan kloppen. Dat die kast niet koud meer is. Dit is een ijskast. En op het moment dat het ijs gesmolten is, bederft langzaam het voedsel. Vroeger deed men hier het ijs in. Aha. Achter het deurtje. Ah. O. IJs erin... en dan is het een echte ijskast. Ja. Dus ik denk dat jullie op zoek moeten naar ijs. Op zoek naar ijs. In de ijskelder. Hallo. Hallo. Hallo. Goeiedag. Goeiedag. Dit is Marthe. Hallo. Dag, Marthe. Best een stukje lopen voor wat ijs. Ja, dat is het, maar vroeger deden ze dat met een karretje. want het ijs werd gezaagd uit een slotgracht... en dan hiernaartoe gebracht... en hier in de ijskelder werd het dan bewaard. Wow... Dit is wel creepy, he Marthe? Ja. Ik zou hier echt niet willen worden opgesloten. Wow. Gewoon een soort superdiep gat. Ja, je ziet nu maar één blokje ijs... Ja. maar in vroegere jaren werd het helemaal opgestapeld... tot aan hier toe. Heb jij spierballen, Alfons? Ja, maar niet genoeg. Ik heb hem bijna. Kom op. Pak hem. Pak hem. O, wat een gedoe dit. Voor een beetje koeling. Mijn God, Marthe, help. Help. GEKREUN Ja... Rien! Kijk...Daar is ie. Dan moet hij erin, denk ik. Ja, past dat of niet? Dat wordt een stukje eraf zagen. O, meen je. Ja. Kan dat nou echt niet anders? Was dit de enige manier? Voor in een kast wel, maar vroeger werd er ook wel gerookt. Door roken kon je dingen ook langer bewaren. Roken. Dat deden mensen vroeger met bijvoorbeeld vlees of met vis. En daar weet Jaap alles van. Om de vis te roken, moet hij boven 'n vuur hangen. Daar hebben we voor nodig: een pen. Hm-hm. Ja. Om de vis aan te rijgen. Op deze manier en dan hangen ze zo boven een vuur. Om het wat langer goed te houden. Hoelang blijft het dan goed? Ja. Deze vis? Ja. Als die klaar is en gerookt, kan je er makkelijk een week mee werken. ZE HOESTEN Gaat-ie? Zie je? Wow. En dan zal ik ze even laten zien. Jemig, joh. Kijk, dit is dus haring. Nee... En die haring is ZO uitgedroogd, dat je het lang kunt bewaren. Dan kun je het maanden bewaren. Maanden bewaren? Ja, als je het maar droog houdt. En? Wow, dit is echt heel hard. Is het heel hard, ja? Kunnen we het nu eten? Ja. Je hebt het nog nooit gegeten? Nee. Ik ook niet. Dan trekken we zo, want dan trekken we de buikgraten mee. Net zoethout, zeg maar. Het is ook taai. Je moet wel... TAAIE GELUIDEN GELACH Weet je wat zo cool is? Voor ons is het makkelijk om aan eten te komen. We halen het bij de supermarkt. Maar vroeger waren ze dus echt een week lang bezig... met zo'n product dat ze gingen eten. Tjeetje. En vroeger hadden mensen veel langer werk met eten. En dan is er nog een derde manier om eten te waren zonder koelkast. Dat legt Christian ons uit. Op deze spitskool zitten heel veel micro-organismen. Die kleine beestjes die je niet kunt zien. Bacteriën, schimmels en gisten. Als ik die laat liggen, dan rot hij weg. Maar als ik die rotting ga controleren dan heet het fermenteren. Want dan blijft er iets eetbaars over. Dat doen we door alles te doden wat erop zit... en alleen die kleine beestjes over te houden die iets goeds doen. En bij zure kool houden we bacteriën over die zuur gaan maken. En bij wijn houden we gist over die alcohol gaat maken. En al die kleine beestjes maken iets waardoor het lang bewaard blijft. En deden ze dat vroeger ook al zo? Dit doen ze al 15.000 jaar, onze voorouders. Het leuke is dat ze niet wisten wat ze deden. Want die bacteriën, schimmels en gisten kennen we pas 400 jaar. Daarvoor wisten ze alleen: Als ik groente meng met zout... dan wordt het zuur en is het lang houdbaar. Dit zijn dus allemaal producten die niet zouden bestaan... zonder fermenteren. Nee, nee. En als je erover nadenkt. Alles wat hier ligt, vinden we superlekker. Brood en bier en wijn en vissaus. Maar ook dingen als vanille, koffie, thee, chocola. Allemaal gefermenteerd. Chocola? Kun je je een wereld voorstellen zonder chocola? Nee, joh. Nee, joh. Doe es normaal. Ik ook niet. Wat leuk is om te maken, is zuurkool. Die is ook gefermenteerd. Daar hebben we kool voor nodig. Oke. En een beetje zout Wow. En, komt het eruit? Ja, heel veel. Wat cool. Met een mes gaat het lang niet zo snel natuurlijk. Zo, deze mag aan de kant. Zo, dat is een hele hoop. Moet je kijken. Hier zitten dus al die beestjes op. Ik heb hier zout en dan gaat alles dood... behalve de bacteriën die we wel willen. Dus er gaat nu zout bij. Gillen de bacteriën nu? PIEPT Help me, ik wil blijven leven. En dan mag jij kneden. Oké. Gewoon goed mishandelen, die kool. Ja. Hoppa... Net iets anders dan koekjes bakken. En wat er nou gebeurt, dat voel je gelijk al. Dat het vochtig wordt. Ja. Voel je dat? En dat komt door het zout. Alles wat met zout in aanraking komt, verliest vocht. En hoelang kan je het dan bewaren? Als het zuurkool is geworden? Het duurt nu ongeveer een dag of vijf, zes voordat het zuurkool is. Dat ligt aan de temperatuur. Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller. Want met een hoge temperatuur gaan de bacteriën snel werken. Daarna kun je het jarenlang bewaren. Zolang het zuur blijft, is het goed. Kijk, nu is hij goed vochtig. Nou gaat hij dus in een pot of als je veel maakt in een emmer. Vroeger ging het in een vat. In een houten vat deden ze het wel. Want het is belangrijk dat er geen zuurstof bij blijft. Want door zuurstof kan het gaan schimmelen en dat willen we niet. Kijk eens. Heb jij een pot zuurkool voor thuis. Nou... Gelukkig lust je het, dus dat eh... Ja. Is het ook zo makkelijk om chocola te maken? Ja. Nee, niet al het fermenteren is even makkelijk. Dat is nou jammer, he?

Hoe hielden mensen vroeger eten goed zonder koelkast?

Marthe wil weten hoe mensen vroeger hun eten bewaarden, voordat er koelkasten bestonden. Samen met Tess bekijkt ze een ijskast, hoe eten gerookt wordt en fermenteert ze kool.

In de ijskast, roken of fermenteren

Hoi, Willem Wever. Hoe ademen insecten? Zowel insecten als mensen hebben zuurstof nodig om te leven. We gebruiken zuurstof in ons lichaam om energie te maken. En met die energie kunnen we springen, rennen, dansen... Kortom: bewegen. Om die broodnodige zuurstof binnen te krijgen... ademen jij en ik lucht in via onze mond en neus. Daarna gaat de lucht via onze luchtpijp naar onze longen. De longen halen zuurstof uit de lucht... zodat ons lichaam het kan gebruiken. Ook insecten kunnen niet zonder zuurstof. Maar insecten hebben geen longen. En ze ademen ook niet via hun mond. Hoe komen ze dan aan hun zuurstof? Insecten halen adem via piepkleine gaatjes in hun skelet. Bij insecten zit het skelet namelijk aan de buitenkant. En niet zoals bij ons, binnenin ons lichaam. De gaatjes in het skelet van insecten worden spirakels genoemd. De insecten maken vaak samentrekkende bewegingen... met hun spieren om de lucht rond te pompen. Vervolgens gaat de lucht via een stelsel van minuscule buisjes... hun lijf in. Aan het eind van zo'n buisje zit een speciale cel. En deze cel zorgt ervoor dat het insect de zuurstof... die in de lucht zit. kan opnemen in z'n lichaam. Heel belangrijk dus. Want daarmee kunnen ze weer krioelen, kruipen en rondvliegen.

Hoe ademen insecten?

Insecten hebben geen longen. Ze ademen via piepkleine gaatjes in hun skelet, dat aan de buitenkant zit.

Ademen via het skelet

Door m'n benen heen gewoon. ZE LACHT High five. Je moet me dit wel effe uitleggen, want we staan hier in een park... maar dit is geen hockeystick toch, of wel? Ehm... geen hockeystick, maar wel een ijshockeystick. KREUN En wat is jouw vraag? Hoe je 'n goede bodycheck kan geven. Een bodycheck? Ja. Is dat iets medisch? Zo van of je ziek bent of niet? Nee, dat is tegen iemand aanrijden om de puck te veroveren. Oke, geef eens een kleine sneakpreview. Bodycheck. Oke, dit wordt een heel gezellige aflevering, denk ik. Hier moeten we volgens mij zijn. Ben jij ook fan van iemand? Ja. Van wie dan? Van Ivy van den Heuvel. Waarom? Omdat hij een soort van aanvoerder is van het Nederlands elftal. Kijk daar eens. Hee, Ivy! Dit is Lucas. Goeiemorgen. Hoi. Lucas. Ivy. Hoi, ik ben Tess.Hoi. Aangenaam, hoi. Wij staan hier en wat is dan een bodycheck? Dat is van mijn schouder tegen jouw schouder aan. Jij bent de tegenstander en... Dat mag niet, O. want je hebt hier de stick. Ja. En dan... push je tegen je aan. Dit was wel aardig. Ja, dit was nog heel lief. Is het altijd zo aardig? Nee, nooit. Nee? Want wat voel je dan? Is het pijnlijk? Nou, het ligt eraan. Als je ver van de boarding staat, dan doet 't pijn. Daarom is belangrijk dat we goed leren hoe een bodycheck werkt. Klopt. We gaan eerst droogtrainen. Dus omkleden, sportkleren aan. Let's go. Yes. We gaan werken aan de conditie... aan de kracht van de buik, aan de kracht van de benen... en de explosiviteit. Maar allereerst de conditie. Heb je dit nodig voor de bodycheck? Nou... ja... Of is dit gewoon marteling? Nou, als je verdedigt heb je wel conditie nodig. Ja? Let's go. Loop maar naar beneden. Best wel eng dit. Go, go, go. Tempo, tempo, tempo. Netjes, Lucas. Kom op, Tess. Tempo, tempo, tempo. Goed zo. Netjes, netjes, goed zo. Zo, jij bent snel. Oke, Lucas trekt eerst de elastiek naar zich toe. Ja. Klein stukje. Rustig aan. En nu Tess. TESS GILT En nu Tess. Kijk. TESS LACHT Tess gebruikt niet de buikspieren... dus daardoor viel ze om. Tess. Perfect. Goed. Lucas. Niet te hard, niet te hard. Netjes. Goed zo. Drie... twee... en de laatste. Goed. Laatste oefening. We gaan nu de explosiviteit aanpakken. Zodat op het moment dat je een check inzet... dat je echt goed van beneden een krachtexplosie krijgt. Je gaat hier in hangen en je komt laag en je springt zo hoog als je kunt. Een. Go. Go. Twee. Go. Drie. Goed en wissel. Come on. Een, twee, drie. Jippie! Lekker bezig. Yes. Twee. Drie. Goed. Hee, ik voel het teamgevoel jongens. Bring it in, bring it in. Lekker bezig. Welkom in ons domein. Wauw. Wauw. Wat is hier zo bijzonder aan? Dat weet jij beter dan ik. Dit is de kleedkamer van de Oberliga... de hoogste league in Nederland. De hoogste in Nederland? Ja. En daar ben jij dus kapitein van? Ja, dat klopt. Best wel cool, toch? Dat is heel bijzonder en een hele eer. En wat is jouw plekkie? Dat is hier, recht achter jou. We gaan zo beginnen met de onderkleding. We hebben een tok, heel belangrijk. Hebben we ook voor vrouwen. Wat is een tok? Om je geslachtsdeel te beschermen. Oke, goed. Ja, heel belangrijk. Ja, is heel belangrijk. Succes ermee. Is dat voor het hele team? Nee, dat is voor jou. O, mijn God. Wij kleden ons aan... Oke. En schiet op, want wij willen het ijs op. Oke, jemig, rustig aan. ZE LACHT Wat is dit dan? Waarom vind je deze sport zo vet? Omdat er veel snelheid in zit. Het is ook een teamsport. Dus is het wel gezellig met je teamgenoten. Zijn dat vrienden? Ja. Je bent op elkaar aangewezen. Er zijn veel leuke ervaringen en momenten die je samen deelt. Hm-hm. En dat vergeet je nooit meer. Waarom hangen daar geen namen? Die moet je verdienen, Lucas. Als jonge jongen mag je meetrainen... en hopen dat je een keer mee mag spelen. En als je een vaste plek hebt veroverd... krijg je je naam op je shirt en op je stalletje. Dan hoor je erbij. Boeeeem... Boem. Toe maar. Ja, hoor. Jippie! Ik ben nog niet gevallen. Goed laag, goed laag, je billen goed laag, je slag afmaken. Kijk Lucas gaan dan. Wat?! Ja. Goed zo. Dan krijg je een pass en dan ga je je stick hellen. Hee, jongens. Ik vind dit nog best wel gemoedelijk. Maar we zijn hier toch voor een bodycheck? Dat is toch lekker beuken? Je mag even hier op mijn plek komen staan. Je moet goed door je knieën zakken.. en van daaruit de bodycheck inzetten. Ja? Kom ik aan, he? Rijen, rijen, rijen. Rijen. Goed zo. Jouw bodycheck is goed. Wat wil je er nog voor leren dan? Nou, hoe je echt hard kan checken. Hard kunt checken. Ja. Oke, gaan we daaraan werken. Wat je goed doet, is dat je met jouw schouder de check inzet tegen mijn schouder. Dus ik kom klem en kan nergens heen. Maar nu moet hij nog heel hard zijn. Je komt langs de boarding, ziet iemand komen, zakt door je knieën. Explosief en dan checken. Explosief. Boem. Ah... Goed zo. Explosief. Nou... Nu ga ik er tussen rijden. Dus dan ga je mij een bodycheck geven. Zo hard als je net deed. Schaats, schaats. Ertussen. Goed zo. Mag je nog meer door je knieën zakken. En van daaruit zet je je push in. Ja? Ja. Waar merk je het verschil al, Lucas? Omdat ik laag ben... Ja. Dus nu voelt het veel harder dan de check daarvoor. Rij, rij, Rij. Goed zo. Die was lekker, toch? Ja. Kom, kom, kom. Inzetten, inzetten. KREUN IVY Yes. Je bent gewoon Ivy aan het bodychecken. Boeeem. Ik vind eigenlijk dat hij niet alleen mij hoeft te bodychecken. Oke, alles voor het programma. Let's go. Opletten, he? Komt ze aan, komt ze aan. ZE GILT Wat vond jij ervan? Hij deed het ontzettend goed. Ja? Heel leergierig en hij pikte de tips erg snel op. En waar moet hij nog aan werken? Aan z'n schaatsen, aan z'n overstappen. Lucas, ben je een beetje voorbereid? Ja. Jij mag namelijk nu gaan meetrainen met zijn team. Echt?  Ja. Oh, dat is echt supercool. ZE GILT Lucas? Succes.Dank je wel. Joehoe! Go, Lucas! Yes! Wat?! Je hebt gewoon gescoord. Ja. Echt bizar, he? Ja. En dan zo'n doelpunt maken. Goed gedaan, echt.

Hoe geef je een goede bodycheck bij ijshockey?

Lucas wil graag weten hoe je een goede bodycheck kan geven. Dit leert hij van de aanvoerder van het Nederlandse ijshockeyteam.

Tegen iemand aanrijden om de puck te veroveren

Dit moet ik halen. Mijn boodschappenlijstje. Lekker makkelijk bij de koelkast met zo'n magneetje. Sowieso heel vrolijk, koelkastmagneetjes. We kennen ze wel, om leuk paperclipjes van je bureau mee op te pakken maar weet je wel hoe belangrijk magneten zijn?! Zonder magnetisme kwam er geen elektriciteit uit het stopcontact had je geen telefoons, kon je geen foto's opslaan op je camera. Wist je dat de aarde één grote magneet was? Als de aarde dat niet was, was er geen leven mogelijk... omdat we door straling uit de ruimte kapot gemaakt zouden zijn! Dan wil je toch weten hoe dat werkt, zou ik zeggen. Hoe kan het nou toch dat de aarde een enorme magneet is? Dat kun je zien als je dit kompas vasthoudt. Dit naaldje wijst altijd naar de Noordpool. Ja, magneten, dat weet je wel. Ongelijke polen trekken elkaar aan. Gelijke polen stoten elkaar af. Hoe kan het nou dat iets van ijzer zoals dit, eerst niet magnetisch is maar ineens wel magnetisch kan worden? En magnetisch blijft. Om dat te begrijpen, moet je heel diep inzoomen op dat ijzer. In een niet magnetische spijker zitten al die atoompjes met die noord- en die zuidpooltjes allemaal schots en scheef door elkaar. En als je nou met een magneet de hele tijd langs een ijzeren spijker gaat dan ga je langzaam maar zeker al die atoompjes dezelfde kant op zetten. Dat de noordjes allemaal één kant op liggen... en de zuidjes allemaal een andere kant op liggen. Aan de ene kant hou je zuid over, aan de andere kant noordpool. En hier heb je dus een magneet gemaakt. Maar ja, hoe werkt dat dan... binnen in zo'n atoompje. Waarom is dit een klein magneetje? Dat komt omdat ijzeratoompjes zogenaamde elektromagneetjes zijn. Maar wat is dan een elektromagneet? Nou, een elektromagneet is supersimpel om te maken! Je neemt een batterij, een elektriciteitsdraadje... en dat draadje wikkel je zo vaak als je kan om een spijker heen. Het is echt maar een paar keer. Als je dit heel vaak blijft doen... kan je een supersterke magneet maken! Leuk om thuis te doen. En als je dan je batterijen verbindt... gaat hier stroom lopen en omdat de stroom daar zo in rondjes loopt, wordt het uiteindelijk een magneet. Elk atoompje is een elektromagneet. Zelfs de aarde, die gigantische magneet is een magneet omdat diep vanbinnen met al dat magma en lava en gesmolten stenen... Daar draaien allemaal elektrische dingetjes rond. En dat vormt het aardmagnetisch veld. Het kan zijn dat je superscherp denkt: Hee Diederik... yo, als zo'n enorme magneet bestaat uit allemaal piepkleine magneetjes.. die dezelfde richting op liggen, zou je dan ook door het midden kunnen hakken... en krijg je dan twee nieuwe magneten? RUIGE MUZIEK Ik heb nu, ah, oehaha... heb ik de magneet in tweeën gespleten. Nou, als het nu een losse noordpool en een losse zuidpool zou zijn, dan moet het niet uitmaken of ik er een van tweeën omdraai. Want als ik er een omdraai, is dit nog steeds één losse noordpool en één zuidpool en zouden ze elkaar moeten aantrekken. En zie, ze trekken elkaar niet aan. Ze stoten af! Met andere woorden, er is weer één nieuwe noordpool en zuidpool en ook weer een nieuwe noordpool en een zuidpool. Het werden twee nieuwe magneten. Vet toch! Vonken. Nou ja, magnetisme.

Hoe werkt een magneet?

Ongelijke polen trekken elkaar aan. In een niet magnetische spijker zitten al die atoompjes met die noord- en die zuidpooltjes allemaal door elkaar. Als de noordjes allemaal één kant en de zuidjes allemaal een andere kant op liggen dan heb je een magneet.

Zelfs de aarde is een magneet

Hoe werkt een magneet? 

Je eet er ongeveer achttien kilo per jaar van. Op je boterham, pizza, nacho's of in blokjes: Kaas! Nederlanders horen al jaren bij de grootste kaasmonsters ter wereld. Maar hoe wordt kaas gemaakt? GELOEI Met melk natuurlijk! Tijd voor actie. Eerst worden alle slechte bacteriën in de melk opgeruimd. Dat doen ze door de melk te verwarmen... en daarna heel snel af te koelen. Pasteuriseren heet dat. Dan wordt er zuursel en stremsel bij gedaan. Twee stoffen die smaak geven en de melk laten samenklonteren. Wat overblijft, heet wrongel. Het vocht wordt van de wrongel gescheiden met een grote hark. Ligt er weer mooi bij, hoor! Daarna wordt de wrongel in een groot blok geperst. Na ongeveer een uur heeft de kaas z'n bekende ronde vorm. Zo. Effe bijkomen. Heerlijk in bad! De kaas ligt wel drie dagen in een heel zout pekelbad. Zo blijft de kaas net zolang goed tot jij 'm hebt opgegeten. Na het pekelen, moet de kaas rijpen. Dat is niet meer dan een beetje chillen op een houten plank. Jonge kaas mag vijf weken liggen en extra oude kaas anderhalf jaar! Het laatste en het lekkerste onderdeel: de keuring. Check! Klaar om verkocht te worden in de winkel.

Hoe wordt kaas gemaakt?

Eerst worden de slechte bacteriën uit de melk gehaald door te pasteuriseren. Doordat er zuursel en stremsel bij wordt gedaan gaat het klonteren. Wrongel, dat wat overblijft, wordt in een zout pekelbad gelegd. Na het pekelen moet de kaas alleen nog rijpen.

Van melk tot kaas

Hoe wordt kaas gemaakt? 

Yes. Oke. Heel mooi, heel mooi. Oke, effe rustig. En pose. En pose. En... pose! En blijf staan. Pose. Yo, en loop maar weer door. Ja, dit zijn de goeie. Hee Yanaika. Ja. Kijk eens even wat ik heb. Wow! Laten wij gaan zitten en in deze bladen kijken. Hee, en wat vind je dan van dit bijvoorbeeld? Ja, da's stoer. En oe, deze dan, met een bloemenketting. O, wauw. Hee, en jij bent zelf ook model, toch? Ja. Al lang? Nee, ik begin eigenlijk net. Dus je bent een beginnend model. Ja. Een new face, heet dat toch? Ja. Wat leuk. En jij hebt een vraag over het model zijn? Hoe het leven van een model eruitziet en hoe je telkens een goede pose kan doen. Ik denk dat ik dan wel een leuke afspraak heb geregeld. Wij gaan naar Akke Marije, de winnares van Holland's Next Top Model. O, da's cool! Vind je dat wat? Ja! Wauw, Akke Marije! Winnaar van Holland's Next Top Model 2016! Haar carrière gaat als een speer. Zij deed al diverse grote fotoshoots. Maar dat komt niet vanzelf. HIJGEND: Alles draait om eh... om fit zijn. En om uiterlijk. Je moet natuurlijk goed in de kleding passen. Hoe vaak train je dan per week? Als je één keer per week sport... dan is dat niet genoeg. Je moet het echt iedere dag doen. Ben je thuis met schoppen, dat soort dingen? Ja. Ik zat op thaiboksen. Oke. Cool. Dat is een hele goeie! Laatste. Yes! Pfff, alleen stilzitten en mooi wezen is er als topmodel niet bij. Je moet constant op je gewicht letten! Ga je weleens naar de snackbar voor een frietje? Nou, eh... Ik eet weleens patat. Soms vind ik dat modellen wel echt heel erg dun kunnen zijn. Daar moet je toch erg voor oppassen? Het is belangrijk om je niet te laten gaan in die modellenwereld. Je moet gezond en fit zijn. Je moet sporten en gezond eten. Maar blijf op jezelf passen. En sla er niet in door. Want dat is ongezond en dat wordt ook niet van jou gevraagd. Dat je zo dun wordt. Die meiden die dus echt mager zijn... ja, die gaan te ver en dat vindt ook de klant niet meer mooi. Oke, laten we dit eten dan. Het ziet er heerlijk uit. Mmm! Nou, we zijn hier op kantoor. En op deze muur zie je alle setcards van alle modellen. Dit is dan de mijne. Hierop staan dan de foto's en de gegevens die wij aan de klant geven. Als we een opdracht hebben. Zoals de lengte, welke kleur ogen... en de maten die we hebben. Oke, Freek heeft dan het portfolio van mij in het groot. Door het portfolio kunnen mensen zien hoe gevarieerd ze is op beeld. Daar draait het natuurlijk om. Dus het is niet alleen je lengte en dat je in shape bent, maar het gaat om: Hoe fotogeniek ben je? Je kunt zo mooi zijn, maar als je niet fotogeniek bent word je nooit een model. Akke Marije, hoe word je dan geboekt? Nou, dat zijn eigenlijk twee opties. Of via mijn portfolio via de computer. Of we worden gevraagd voor een casting. En wat is een... casting? Ja, dan worden dus eigenlijk heel veel meiden gevraagd... om te komen bij de klant. En dan laten we onszelf zien en nemen we ons portfolio mee. Onze setcard. Dan vraagt de klant vaak: Kunnen we een paar foto's maken? 'Je wordt even opgemeten.' Dat doen ze niet alleen bij mij, maar ook bij al die andere meiden die daar zijn. En dan krijgt EEN iemand de klus? Dan krijgt één van ons de klus. Wat als je afgewezen wordt? Ja, dat gebeurt natuurlijk wel eens. Dat gebeurt vaker dan dat je lief is. Maar op zich, weet je... dat maakt niet uit. Als je een casting hebt en je komt er niet doorheen... jammer, maar dan pak je de volgende casting wel. Je moet gefocust zijn en graag weer door willen gaan. Niet in zak en as gaan zitten. Nee, daar heb je ook geen tijd voor en geen zin in. Gewoon knallen. Staat er vandaag iets spannends op het programma? , zij moet om 13.00 uur in Studio 13 zijn. Daar doet ze een beautyshoot. Heel erg cool! Oke. Dat wordt extra spannend voor mij. Dan moet ik weer onder druk presteren. Hee Yanaika, we mogen mee naar de fotoshoot. Ik heb nog iets geregeld. Namelijk, onze setcard. En kijk eens. Zo, da's een. Misschien worden wij dan ook geboekt. Ja.Let's go! Ja, Yanaika, dan denk je dat er een limousine met chauffeur klaarstaat. Maar niks van dat alles. Gewoon achterop de fiets en duwen maar. Hee Jan. Hee Akke. Hoi. Is het leven van een model heel erg zwaar? Het zijn lange dagen. Je begint heel vroeg. En je bent 's avonds laat thuis. Je moet veel wachten. Dat hoort er allemaal bij. Maar als je mooie foto's hebt en je hebt een leuk team om mee te werken dan heb je een hele leuke, gezellige dag. Tadaaa! Woow! Wow! Wauw! Vinden jullie het wat? Heel mooi! Echt heel, heel, heel mooi. Super. Heb je kleding aangehad waarvan je dacht: Waarom draag ik dit? Ja, dat heb ik natuurlijk weleens gehad. Maar het is jouw doel om ook de kleding te verkopen. Dus ook al vind je het niet zo mooi, kruip wel in het gevoel van wat je aanhebt en dan is het gewoon goed. Maar... Als je maar nooit zegt: O, dit vind ik echt lelijk. Nee. Ja, heel mooi. Dit is zo'n beetje wat ik wil. Zou Yanaika ook misschien even op de foto mogen? Dat kan gewoon. We hebben erg mooi licht. Het zonnetje schijnt. Dat ziet er heel goed uit. Kijk, die heeft er zin in. Kom maar iets meer hierheen. Dat is genoeg. Dan doe je elke keer eigenlijk zo'n stapje. Oke. Elke keer weer terug. Kijk, die beweging leidt af dat je dus echt gaat poseren waardoor je een hele natuurlijke foto krijgt. Kijk. Heel cool. Heel goed. Jeetje, wat een goeie foto's, zeg. Ik vind dat ook dat je de aanwijzingen van Jorg supersnel oppikte. Nou, ik moet zeggen dat je er best wel veel talent voor hebt. En je kan deze foto toevoegen aan je portfolio. Je staat er met een topmodel op en je staat er zelf ook waanzinnig op! Top! Een prachtige foto. Ja, echt. Echt heel goed gedaan.

Hoe ziet het leven van een model eruit?

Yanaika is beginnend model en wil graag weten hoe het leven van een model eruitziet. Samen met Jesse loopt ze een dagje mee met model Akke Marije.

Een dag in het leven van model Akke Marije

Hoe ziet het leven van een model eruit? 

Joris vraagt zich af... Leiden alle wegen naar Rome? Of je nu astronaut wil worden, een 10 wil halen, het wereldrecord frikadellen eten wil verbreken... er zijn altijd een heleboel manieren om je doel te bereiken. Dat is wat de uitdrukking 'Alle wegen leiden naar Rome' betekent. De uitdrukking verwijst naar het wegennetwerk dat de Romeinen zo'n 2000 jaar geleden aanlegden. Ze waren de eersten op de wereld die dit deden: wel 80.000 tot 120.000 kilometer verdeeld over Europa, Afrika en Azië. Met Rome als centraal punt kon het leger makkelijk in elke uithoek van het Rijk komen als er een opstand uitbrak. Als we de uitdrukking 'alle wegen leiden naar Rome' dus letterlijk zouden nemen... maakt het niet uit of je de A2 neemt of ergens een landweggetje inslaat. Je komt altijd uit in Rome. Maar is dat nog steeds zo? Experts hebben met slimme berekeningen en een kaart van Europa ontdekt dat er 486.713 wegen naar Rome leiden. En ja, dat zijn ze bijna allemaal. Ze berekenden ook of alle wegen over de hele wereld leiden naar Rome. Dat lijkt onmogelijk, omdat er knoeperds van oceanen en zeeen tussen de werelddelen zitten. Maar wat blijkt? Op elk werelddeel is er wel een plek te vinden met de naam Rome of Roma.
Dus we kunnen wel stellen dat inderdaad alle wegen naar Rome leiden.

Leiden alle wegen naar Rome?

Experts hebben ontdekt dat er in Europa 486.713 wegen naar Rome leiden. Dat zijn ze bijna allemaal. Ze berekenden ook of alle wegen over de hele wereld leiden naar Rome. Dat lijkt onmogelijk, omdat er knoeperds van oceanen en zeeën tussen de werelddelen zitten. Maar wat blijkt? Op elk werelddeel is er wel een plek te vinden met de naam Rome of Roma.

486.713 wegen naar Rome

Leiden alle wegen naar Rome? 

Zo, dit heeft echt alles te maken met jouw vraag, he? Ja! Want... Hoe worden dieren verzorgd bij Stichting AAP? Ik ben heel benieuwd wat dit ermee te maken heeft. Maar daar gaan we vandaag achter komen. Yes. Klaar voor? Ja. Let's go! Sommige mensen... nemen een aap als huisdier. En dat gaat vaak mis. Ze worden verwaarloosd, krijgen slecht te eten en hun gedrag wordt steeds problematischer. Stichting AAP bevrijdt apen, maar ook andere dieren zoals leeuwen en wasberen en zorgt voor tijdelijke opvang. Zodra de dieren weer opgeknapt zijn, wordt naar een nieuwe thuis gezocht. Zoals in een dierentuin. Ook geeft de stichting voorlichting en werken ze aan betere wetten voor dieren. Momenteel zijn er ongeveer 300 apen. Die hebben goede voeding nodig. Zijn apen weleens dik? Zeker. De meeste apen die we binnenkrijgen, hebben een voedingsprobleem. En we hebben er ook bij die echt te dik zijn. Zo hebben we chimpansee Mojo... een aantal jaren geleden hier binnengekregen. Die woog bijna 120 kilo. Terwijl een normaal gewicht voor een volwassen chimpansee-man 70 kilo is. Wow, dat is bijna dubbel zo dik! Ja. Zeker. Die chimpansee woonde bij een mevrouw thuis in België. En zij gaf hem te eten wat ze zelf ook at. Dus hij lustte pasta en rijst en koekjes en frisdrank. Dus met Mojo hebben we een heel lang traject gehad, om hem bijvoorbeeld het eten van groenten en fruit te leren. Mila, wat vind je zo leuk aan apen? Nou, ze zijn zo schattig. Ze zijn best lief tegen elkaar, ze ontvlooien elkaar. Maar ze kunnen ook mopperen tegen elkaar. En dat zie je eigenlijk bij mensen terug. Het zijn... wij, maar dan in diersoort. Dat vind ik heel grappig om te zien. Omdat ze zo veel op ons lijken, vind je ze leuk? Ja. Haha. Je had net zo goed een vraag over mensen kunnen hebben. Ja. Het eten is klaar en wordt naar de bavianen gebracht. Er zijn nu meer dan twintig bavianen in de opvang. Die krijgen drie keer per dag te eten. En van de bavianen meteen door naar de berberapen. We zijn nu bij het quarantainegebouw. Deze dieren komen uit Spanje. Uit een circus dat zich niet aan de regels hield. Dus deze apen zijn in beslag genomen. Als ze in Nederland arriveren, komen ze hier naartoe. Dan gaan we eerst kijken of ze gezond zijn. Daarvoor is er een dierenarts die de aap in een diepe slaap brengt. Om 'm te onderzoeken. Mila mag erbij zijn. Ik pak 'm van haar over. We houden de dieren altijd aan de armpjes vast. Stel dat ze wakker wordt... Ze slaapt, dat ziet er raar uit. Bizar. Vind je dit raar om te zien? Nee, het is wel cool. Ja, he. Nou, loop maar met me mee. Dan loop je met een slapende aap onder je arm, haha. Ze slaapt, maar ze ademt nog steeds? Ja, ze ademt. Alles werkt gewoon. Maar ze is in diepe slaap. We leggen haar op tafel. Eh, nu had Gijs handschoentjes... ik kijk even of ze goed slaapt. Dan tik ik meestal aan de binnenkant van de oogleden. En dan...Als ze knippert... Ze knippert een heel klein beetje. Maar nauwelijks, ze slaapt gewoon heel goed. Mondje. Nou, wat zien we in het mondje? Moet je kijken wat een mooie tandjes. En je ziet dat ze hier al grote snijtandjes heeft. Die hoektandjes, dat zijn kleintjes. Ze is nog aan het wisselen. Een soort van mensengebit lijkt het. Ja. Het lijkt er erg op. Ik ga naar het hartje luisteren, dat mag jij zo ook. Je mag 'm zo in je oren stoppen. Ik heb schone oren. Wat hoor je? Nou, heel weinig. Nu wel. Kun je het nadoen? Tedeng, tedeng, tedeng... Heel snel. Ja. Het is best raar, want een aap zie je niet zo snel van zo dichtbij. Dit is om bloed af te nemen en dat bloed gaan we onderzoeken of ze in aanraking is geweest met virussen. Ik nam een klein beetje bloed af. Wil je nog één keer een aap aaien? Nu kun je, he. Dit is je kans. Dag, aapje. Dag aapje, slaap lekker. Oe, haha. In de natuur moeten apen vaak lang zoeken naar hun eten. Dat proberen de verzorgers na te doen door hun eten te verstoppen in zelfbedachte verpakkingen. Dat noemen ze verrijking. Wat is abnormaal gedrag voor een aap? Abnormaal gedrag bij chimpansees kan zijn dat als ze eten kregen dat ze daarna overgeven en het weer opeten. En weer overgeven en weer opeten. De hele dag? Dat kunnen ze tot twee uur na hun maaltijd blijven doen, ja. Dan is dit leuker speelgoed. Ja. Hier leren ze dus wat van. En ze krijgen ondertussen eten. Ja. Ook dat. En het houdt ze lekker bezig, dus dat is mooi. Past dat? Probeer maar. Eén. Op naar de chimpansees. De meeste chimps vertonen verstoord gedrag en zitten daarom in aparte verblijven. Mannetjeschimpansees zijn wel vijf keer sterker dan mensen. Dus je moet goed oppassen als je met ze werkt. Zijn ze gevaarlijk? Heel gevaarlijk. Ze zijn heel sterk. En je hoort ze al, ze willen graag naar buiten komen. LAWAAI GEBONK Zijn dit die apen? Dit zijn ze. Haha! Succes daarbinnen, he. Ja. Veel plezier! Die luiken zijn veilig en ze blijven binnen zolang wij dat willen. SPANNENDE MUZIEK DE APEN BLIJVEN LAWAAI MAKEN Gooi er maar op. Goed zo. Yes, they can come out. Daar komen ze! Ze komen eraan. Kijk eens, daar komt-ie! Dat is Buddy. Woehoe! DE APEN MAKEN ENTHOUSIASTE GELUIDEN Waarom zitten alle chimpansees niet bij elkaar? Dat kan helaas niet. Dat was fijn geweest als het kon. Maar veel van hen zijn als baby bij hun moeder weggehaald. Die leerden nooit hoe het is om een echte chimpansee te zijn. Deze dieren kunnen niet meer terug in 't wild. Nee. Helaas. Nee. Hoe graag je het ook zou willen. Ja. Je kan ze wel apengedrag aanleren, zodat ze gaan functioneren met andere apen in een dierentuin? Ja. Daar heb jij vandaag een beetje bij geholpen. Eet smakelijk! Wil jij Stichting AAP helpen? Verzamel dan zoveel mogelijk kabels en snoeren en lever die in op school. Meer informatie over deze actie vind je op: willemwever.nl

Hoe worden dieren verzorgd bij stichting AAP?

Mila en Saskia nemen een kijkje bij Stichting AAP. Daar worden dieren zoals apen, leeuwen en wasberen opgevangen die thuis of in een circus zijn verwaarloosd.

Een chimpansee op dieet

Hoe worden dieren verzorgd bij stichting AAP? 

Het zonnetje schijnt. Ricky, wat is je vraag? Hebben wij het probleem van de plastic soep ook in Nederland? Dan moet je me even vertellen wat plastic soep is. Wij gooien heel veel plastic op straat. Dat komt door de rivieren, 't water en de wind allemaal in de zee. Oke, en dat is plasticsoep? Ja. Niet iets wat je eet, dus? Nee. Check. Ik denk dat we voor het antwoord het water op moeten. Heb jij waterbenen? Ja, denk 't wel. Oké. Die kant op, naar het schip. Dit zijn dus de plekken waar de zeestromingen... de meeste plastic bij elkaar brengen. Maar zit het dan alleen maar in de oceanen? Ja. Hoe zit het dan met onze Nederlandse zee? We hebben zeker ook plastic in de Nederlandse zee. 80 procent van het plastic wat je in de oceaan vindt, komt van land. Het begint eigenlijk in Nederland. De Nederlandse wateren... hebben nog veel meer plastic deeltjes dan het oceaanwater... omdat daar veel meer water inzit. Dus dat is veel meer vermengd. Schip ahoi, op zoek naar plastic. Zie jij plastic? Ik niet. Ik ook niet. Roos, hoe zit dat? Zo ziet 't er vaak uit vanaf het schip. Hartstikke mooi, lekker om in te zwemmen. Maar we vinden toch eigenlijk op al onze tochten plastic. Schijn bedriegt, helaas. Is het dan schadelijk voor de vissen die daar leven? Je ziet dat vogels, vissen, schild- padden en walvissen doodgaan... omdat er meer plastic in hun lichaam zit dan eten. Ik denk uiteindelijk dat voor ons die ophoping niet veel goeds kan doen... als je ziet wat 't doet met de dieren in de zee. Er is onderzoek dat als jij van mosselen houdt en ze vaak eet... dat je dan per jaar 11.000 stukjes plastic binnenkrijgt. Oh.... Wat blijft er over? 60 procent blijft zitten... of vinden ze niet meer terug. O, mijn god. We willen weten hoeveel plastic er in de Nederlandse wateren zit. Daarom gaan we het zeven. Wordt vervolgd. Dit is Gerben. Hij is wetenschapper bij de Technische Universiteit in Delft en maakt bioplastic. Dat is plastic dat uiteindelijk vanzelf afgebroken wordt. Zo wordt de plasticsoep niet nog groter. Dat bioplastic maakt Gerben van bacteriën. Die haal je gewoon uit de sloot. Een mooie vangst. Ja, hoppa, slootwater. Ik heb wat slootwater meegenomen met zo'n miljard bacteriën. Gaan we dat drinken? Nee. Er zit ergens... tussen de bacteriën één hele dikke bacterie. We denken dat die dikke bacterie dit water heel erg lekker vindt. Dit is eigenlijk afvalwater wat van een grote industrie afkomt. En dat water, dat... Stinkt. ...stinkt nogal 'n beetje. Oh, die komt laat binnen! Ik ga bijna over mijn nek. Er zijn dus bacteriën die dat echt HEEL lekker vinden. Dat kan ik me niet voorstellen. Dat is helemaal waar. Dat vieze spul vindt-ie zo lekker dat-ie dat zo snel eet... dat hij niet vermenigvuldigt, maar heel dik wordt. Die dikke bacteriën hebben een soort vetlaagje. Dat vetlaagje is voor ons als mens heel interessant. Dat vet is bioplastic. Dat zijn dus twee goede dingen: Afvalwater wordt schoon... en daarnaast maak je dus bioplastic. Dat gaan wij nu doen. Jij mag kiezen: Wil je 't vieze spul of het slootwater erin gooien? Ik ben aardig voor jou. Ik doe wel 't vieze water. Aaaa. Jij bent lief! O, dit is echt zó smerig. Moet-ie helemaal vol? Giet maar door. Doe even normaal, oh... Het is goed zo. Daar zitten genoeg bacteriën in. De reactor is mooi dicht. De enige die nu aan dit spul kan eten, zijn die dikke bacteriën. Dan moeten we een maand wachten. Da's te lang voor deze aflevering. Daar draait een reactor die al 'n maand bezig is. Welke? Deze jongen, die pruttelt. Als je kijkt in de reactor zie je een aantal vlokjes. Dat zijn de hele dikke bacteriën die aan elkaar geplakt zijn. Van die vlokjes maak je dan het plastic? Inderdaad. Die vlokjes zijn dus bacteriën, met plastic. Onder de microscoop kunnen we dat goed zien. Heb je 'm? Ja. Licht uit. Dan kunnen we naar die dikke bacteriën kijken. Dit hele blobje is één bacterie. Wat zijn die witte dingen? Vet. Inderdaad. Wij willen het vet hebben, dus? Absoluut. Het vet is het bioplastic? Ja. We centrifugeren het, dan worden alle bacteriën tegen elkaar geplet. We halen het water eruit. Daarna koken we die bacteriën kapot. Dan gaan de bacteriën weg. Dan laat je het product drogen en dan hou je dit over: bioplastic. Wow, 't lijkt op havermout. Wat vind jij? Vind ik ook wel. Het bijzondere van dit plastic: Het is gemaakt door bacteriën. Als je dit in zee gooit, is dit binnen drie maanden weer opgegeten door bacteriën. Wauw, te gek. Er is dus een vervanger van plastic. Maar ondertussen drijft er nog veel echt plastic in het water. Dat waren we aan het vangen. Zie je de brij wat we hebben gevangen? Wat ik nu meestal doe, is met een pincet en een lamp... Dan kan ik uren zitten. Nee, joh! Zeker wel. Je schuift het met je pincet 'n beetje aan de kant. Wauw, dat is echt minuscuul. Goed zo, je hebt wat gevonden. Als jij twee deeltjes aan de oppervlakte vindt... dan betekent dat vaak dat je er 2.000 in de bodem vindt. Van 0 tot 10, welk cijfer geef je de wateren in Nederland? Dan is 10 schoon of vies? 10 is vies. Ik zou zeggen: 8. Oh... Krijgen we 't nog schoon wat er nu ligt? Ik denk niet dat het plastic wat er nu in de oceaan ligt allemaal opgeruimd kan worden. Ik hoopte te eindigen met een vrolijke noot. Het is vooral zaak dat wij zorgen dat het niet meer wordt. Dat is het allerbelangrijkste. Heb je antwoord op je vraag? Zeker. Ga je nu een duik nemen? Jij mag dat wel doen. Ik niet. Ik kan er heel erg in knijpen.

Hebben we ook plastic soep in Nederland?

Ricky en Tess gaan het water op om te kijken hoeveel plastic er in de Nederlandse wateren zit. Ook gaan ze samen met een wetenschapper bioplastic maken.

Plastic zeven in de zee en bioplastic maken

Hebben we ook plastic soep in Nederland? 

RELAXTE MUZIEK Je hebt dus voor ALLES in je leven energie nodig. Om te spelen, te sporten... om boomhutten te maken. Maar ook om te tanken, je lichaam te repareren, te slapen. Zelfs voor kattenfilmpjes kijken heb je energie nodig. Die energie haal je allemaal uit eten. Waar zit 'm dat toch in? Oke, ehm, er zit dus energie in eten. Bijvoorbeeld in pinda's zit heel veel energie. Als je achterop kijkt, zie je dat ook. Energie... Sorry hoor, 643 kcal. Wat is kcal? Dat wordt een kilocalorie genoemd, oftewel een calorie. Een calorie is een hoeveelheid energie. Dat klinkt ingewikkeld, een maat van energie, maar 't is heel logisch. Je kan je voorstellen dat als ergens veel energie inzit, bijvoorbeeld een pinda.... en je steekt een pinda aan... dan zie je dat 't op een gegeven moment blijft branden. In die pinda's zit heel veel olie en energie. Als ik dat aansteek, komt die energie eigenlijk vrij. Als er nu meer energie in iets van eten zit... dan kan er meer en langer vuur vanaf komen en kun je dus water meer opwarmen. Daar komt de maat calorie vandaan. Het is de hoeveelheid energie die nodig is om een 1 gram water met 1 graad te verwarmen. Dus als je bijvoorbeeld eten met 10 calorieën hebt... dan kun je dus 10 gram water met 1 graad veranderen. Als het 20 calorieën heeft, dan kun je 10 gram water met 2 graden opwarmen. En zo verder. Simpel door het aan te steken en te meten hoeveel warmer het water wordt... kun je de hoeveelheid calorieën bepalen. In bijna alles wat je eet, zit energie. Als je wil weten hoeveel energie... dan kun je op de verpakking de voedingstabel opzoeken. Dit is een voorbeeld. Daar staat hoeveel energie in dat product zit, in die calorieën. Maar er staat ook dat er voedings- stoffen als vetten, koolhydraten en eiwitten in zitten. Daar krijg je ook energie van. Van vetten krijg je bijvoorbeeld per gram 9 calorieën energie van. Koolhydraten en eiwitten krijg je per gram 4 calorieën energie van. Dus dat verschilt nogal. Dat zie je ook bij deze bordjes. Op elk bordje ligt een product... die dezelfde hoeveelheid energie geeft als je ze opeet of opdrinkt. Deze twee en een halve boterham bevat evenveel energie... als vier hele appels die je kunt wegsmikkelen. Dan heb je ook 'n stukje boter, maar 30 gram. Dat heeft evenveel energie. Een en een derde ei bevat evenveel energie. Tot slot: Met cola gaat 't snel. Anderhalf blikje cola levert evenveel energie op als 4 appels. Even los van 't feit dat er meer vitaminen en mineralen in een appel zit. Het gaat erom HOEVEEL energie je binnenkrijgt. Je kunt het 'n beetje vergelijken met een wasbak. Als je de kraan aanzet, dat is de hoeveelheid eten die je binnenkrijgt... dan stijgt het water in de wasbak en krijgt een bepaald niveau omdat aan de onderkant ook wat wegstroomt. Als je elke dag meer binnenkrijgt, alsof je de kraan opendraait... dan stijgt dat waterniveau naar een nieuw niveau... oftewel een nieuw gewicht. Je wordt wat dikker. Als je meer gaat bewegen, dus er gaat meer energie uit je lichaam... dan gaat dat waterniveau weer omlaag en val je dus af. Het is dus een balans tussen hoeveel je beweegt en hoeveel je eet. Ik kan niets zeggen over hoeveel je wel of niet moet eten... om niet teveel aan te komen of af te vallen. Dat verschilt per persoon. Misschien zit je in 'n groeispurt of ben je de hele dag aan 't gamen of sport je juist veel. Kortom: Gebruik je gezond verstand. Hou je gewicht in de gaten En pas je activiteiten of de hoeveelheid die je eet daarop aan. Ook af en toe wat groenten en fruit. Dat is ook goed. Niet alleen patat. Da's wel lekker, maar niet verstandig. RELAXTE MUZIEK

Waar in mijn eten vind ik energie?

In je eten zitten calorieën. Een calorie is een hoeveelheid energie. Op een verpakking staat hoeveel calorieën ergens in zitten. Ook staan er voedingsstoffen als vetten, koolhydraten en eiwitten op. Daar krijg je ook energie van.

Caloriën, vetten, koolhydraten en eiwitten

Waar in mijn eten vind ik energie? 

Hee, Bieke. Wat is je vraag? Waarom eten we beschuit met muisjes als er een baby wordt geboren? Nou, Bieke, da's een heel oude traditie. Sinds 1860 worden muisjes gegeten zoals wij ze vandaag de dag kennen. Anijszaadjes met een suikerlaagje: roze voor de meisjes, blauwe voor de jongens. Bij de geboorte van prinses Beatrix in 1938 werden er voor het eerst oranje muisjes gemaakt. Sindsdien is het 'n traditie om oranje muisjes te eten bij de geboorte van een prins of prinses van Oranje. Vroeger werd gezegd dat bij de geboorte van een baby... de baby een traktatie meenam voor zijn broers, zussen en andere kinderen. Dan waren die blij met de komst van de nieuwe telg in de familie. Er werd ook gedacht dat anijszaadjes, waar muisjes van gemaakt zijn... heel goed zou zijn voor de kwaliteit van moedermelk. Moeders aten dus muisjes wanneer zij borstvoeding gaven. En waar de naam 'muisjes' vandaan komt? Je ziet soms het steeltje nog aan het anijszaadje zitten. Je kunt wel raden waar dat op lijkt. GEPIEP

Waarom eten we beschuit met muisjes als er een baby is geboren?

Toen prinses Beatrix werd geboren, werden er voor het eerst oranje muisjes gemaakt. Sindsdien is het een traditie om oranje muisjes te eten bij de geboorte van een prins of prinses. Ook werd er gedacht dat de anijszaadjes goed zou zijn voor moedermelk.

Oranje muisjes bij de geboorte van prinses Beatrix

Waarom eten we beschuit met muisjes als er een baby is geboren? 

Evelien en Jesse zijn op een boerderij... waar de koeien door het dolle heen zijn, want het is lente. Evelien, we staan hier heerlijk buiten op een boerderij... waar deze koeien voor het eerst dit seizoen weer naar buiten mogen. Dat heeft te maken met jouw vraag, toch? Ja. Ik wil misschien veearts worden. Maar ik wil eerst weten wat dat inhoudt. Dit is de goeie plek, want de veearts komt hiernaartoe. Joost, Evelien. Evelien, Joost. Hoi, Jesse. Wat leuk dat wij met jou mee mogen lopen. Wij gaan voor een definitief 'ja': veearts. En dat ben jij. Laat ons eens wat zien. Dit is de auto en alle spullen die ik mee heb. Bijvoorbeeld allemaal flesjes met medicijnen... grote naalden, want koeien zijn grote beesten. Met dit ding schiet je pillen in. Waarin? In de koe. Je doet dit achterin de bek van de koe en schiet 'm hiermee erin. We gaan een koe onderzoeken en kijken of ze drachtig is. Een lange handschoen is nodig. O, ik voel 'm al aankomen. En we hebben wat glijmiddel nodig. JESSE GROMT Ken je die lange handschoenen? Ja, ik heb ze weleens op tv gezien. Veearts Joost trekt ook bedrijfskleding aan... en neemt Evelien eerst mee naar een oefenkoe. We hebben hier een demomodel. Dat is de kont van de koe, hier hangt z'n uier onder. Dat kalf ligt dus in de baarmoeder, dat is een soort hoorn. Die ligt wat gedraaid. En zo hoort het kalf te liggen. Je kunt voelen hoe 't kalf ligt. JESSE GROMT Het beweegt ook helemaal. Dan voel je dat 'ie goed ligt. Je voelt twee pootjes, de kop. Eventueel kun je even knijpen in het pootje. Als het leeft dan trekt het z'n pootje terug. Dat doet pijn, dus trekt-ie terug. Dan weet je dat 't kalfje leeft. Het kan ook zijn dat een pootje niet goed ligt. Bijvoorbeeld zo. Zo kan 't kalf er niet uit. Dan belt de veehouder ons, want het lukt niet. Dan moeten wij 'm goed leggen. Probeer 'm maar goed te leggen. Ja, nou ligt-ie weer goed en kan 'ie eruit. Dit is een model, dit is nep. Durf jij dit in 'n echte koe te voelen? Ja! Lijkt mij heel cool. Niet eng of vies? Nou, een beetje. Maar vooral heel leuk. GELOEI Dus je doet een kleine handschoen aan je linkerhand. Je bent rechtshandig? Ja. Zo? Ja, die lus gaat over je hoofd heen. Ik zal eerst even voelen. Dan gaan we kijken of er wat te zien is. O, wat spannend. Je kunt hier op het scherm meekijken. Dit is het hoofdje van het kalf. Rechtsboven zie je z'n snuit. Oke, dan mag jij nu ook een koe voelen. Een beetje glijmiddel. Dan moet je met je vingers proberen erin te gaan, daarzo. Hard duwen. Hoe voelt dit? Daar gaat ze. O, het is heel... Het voelt 'n beetje... heel warm. En een beetje... Je kan erin knijpen. In knijpen? Ja, in korreltjes of zo? Ja, je voelt de mest. Je zit nu in een koe, Evelien. Gek? Ja, heel gek. Heel warm, echt heel warm. Precies, je legt je vinger erop. Op de bodem leg je straks de scan erin. Ik hou die staart even opzij. Je kan meekijken op het scherm. Hier heb je gelijk de baarmoeder. Beweeg maar rustig naar links en rechts. Evelien, hoe is het om zelf zo te zien wat je daar doet? Heel cool, heel bijzonder. GEFLATS Gaat er één poepen. Gezellig (!) Joost, zijn er bepaalde eigenschappen of kwaliteiten die je als beginnend veearts moet hebben of die handig zijn? Belangrijk is dat je goed met dieren om kunt gaan, niet bang bent, maar het leuk vindt om met dieren bezig te zijn. Maar ook heel belangrijk is dat je goed met mensen kunt omgaan. Tot nu toe heb je alle kwaliteiten. Jongens, we zijn goed op weg. Nu nog even een magneet in de maag van een koe schieten. De koe heeft een spijkertje ingeslikt. De magneet zorgt ervoor dat de koe daar geen last meer van heeft. Ja, dan mag je 'n beetje duwen. Hard duwen. Juist. Maar er is meer te doen. Op naar de geit van een kinderboerderij. Ik had niet verwacht dat je ook op een kinderboerderij werkt. Dat snap ik. Je zou denken dat een veearts alleen op boerderijen komt. We zijn hier om deze geit een inenting, een vaccinatie te geven. Dan is-ie komend jaar beschermd tegen bepaalde bacteriële infecties. Die gaan we dus straks onder de huid een prikje geven. Dan mag je 'm hier inprikken. Helemaal doorprikken, helemaal erin. Zo zit 'ie keurig. Nu mag je drukken. Dan is-ie weer beschermd voor een jaar. Nog even de hoeven kappen, dat is net nagels knippen. Ik vind 't zo stoer dat je alles doet, Evelien. Het is wel taai. En weer door! Er wachten lammetjes die een check-up krijgen. We kijken of dit lammetje gezond is. Zo moet-ie in. GEBLAAT Dan kun je hier het hartje horen. GEBLAAT We kijken of-ie nog melk wil drinken. Wil jij proberen of-ie melk wil drinken? Evelien, wil jij veearts worden, denk je, na deze dag? Ja, ik vind het echt superleuk. Zijn er geen tegens meer? Nee. Je bent overtuigd? Ja. Perfect. Je hebt het netjes gedaan. GEBLAAT Jij wordt vast een super-dierenarts.

Wat doet een veearts?

Evelien wil later veearts worden. Daarom loopt ze met Jesse een dagje mee met een veearts om te kijken wat het allemaal inhoudt.

Een dag meelopen met een veearts

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.