Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Huh?! Neutraal? Wat is dat? Stel: je vrienden hebben ruzie, jij bemoeit je er niet mee. Jij blijft liever neutraal. Iemand die neutraal is, is onpartijdig. Die kiest geen kant. Als je wel een mening hebt dan laat je dat niet merken. Pannenkoek! En als anderen doorgaan met kibbelen of erger nog, oorlog beginnen, dan doe je daar niet aan mee. Je kunt neutraal denken, maar je kunt er ook neutraal uitzien. Saai, zeg! Neutraal, zul je bedoelen. Iets kan een neutrale smaak hebben... Smaakt helemaal nergens naar! Of een neutrale geur...ruikt nergens naar! Gefeliciteerd! Als je op een neutrale manier praat dan hoor je niet aan je stem wat je ergens van vindt. Bedankt hoor, die had ik nog niet. Is ie nu boos of juist blij? Als je je ergens neutraal bij voelt, kan het je niets schelen. Nou en! Neutrale dingen hebben geen invloed op de buitenwereld. Een auto vervuilt, maar een fiets niet. Die is klimaatneutraal. Iets wat kostenneutraal is kost niks. Yes! Maar levert ook niets op. Jammer. Dat is het grote nadeel: als je neutraal bent, verandert er ook niets. Even neutraal doen allebei! Nou. Sorry hoor. Dus als je wilt dat anderen ook neutraal worden, dan moet je je soms toch ergens mee bemoeien.

Wat betekent neutraal?

Programmalogo's

Iemand die neutraal is, is onpartijdig. Iets kan neutraal smaken of neutraal ruiken. En als je neutraal bent in een oorlog, doe je niet mee met de vechtende partijen. Maar neutraal zijn is niet altijd goed.

Geen kant kiezen

Hoi mijn naam is Joan. Mijn vraag aan Het Klokhuis is: hoe komen bubbeltjes in limonade? Dat vind ik nou een leuke vraag. Nou, de prik in je limonade komt door koolzuur oftewel koolstofdioxide oftewel CO2. En als je dat toevoegt aan je limonade of je water, dan krijg je bubbels. Hier in deze grote limonadefabriek in Bunnik voegen ze CO2 toe aan limonade. Dat gebeurt onder hoge druk. 
En ze produceren hier wel 800.000 flessen per dag. Dit is Martine en jij werkt in de fabriek. Ja. Dus jij kan me vertellen, hoe komt die koolzuur in die limonade? Waar het echt gebeurt, daar neemt ik je mee naartoe. Oke. Hier erin. Oke. Wow. Jij staat precies bij punt waar het gebeurt. Hier gebeurt het? Precies waar jij staat. Oké. Nou, je hebt er drie dingen voor nodig. Hele koude limonade. Voel maar. Oja, heel koud. Koolzuur, die komt vanuit die leiding. En dit ventiel gaat open om hier met hele hoge druk de koolzuur in de limonade te spuiten. En doordat de limonade van een dikke leiding naar een dunne leiding gaat, ontstaat er een soort ministorm waardoor die koolzuur heel goed gemengd wordt met al die moleculen van de limonade. Dan is het af. Dan heb je limonade met prik voor thuis. Het is tijd voor wat koolzuurexperimentjes, want wat hier in het groot gebeurt kan deze machine in het klein. Maar hoe werkt ie? Kijk, daar is de koolzuuraanvoer en onder hoge druk spuit ie dat in de fles. Even kijken. Ja, wel wat bubbels. Ja, prachtige bubbels. Heerlijk. Maar nu ben ik wel benieuwd of dat nou alleen werkt met water of ook met andere vloeistoffen? Wat dacht je van thee? Oe, kijk eens. Zo. Dat bruist aardig. Een beetje. Inderdaad, een beetje, kleine bubbeltjes. Kleine bubbels. Denk je dat we ze groter kunnen maken? Suiker erbij. Hoeveel? 2, 3? Whooo! Hoe kan het dat er nu meer bubbels in zitten dan net? Omdat we er suiker in hebben gedaan, zitten er nu suikermoleculen in waar die koolzuurmoleculen weer aan kunnen kleven. Oke, en daardoor is het dus makkelijker om koolzuur in een suikerhoudend drankje te krijgen dan in plat water. Ik heb nog wel zin in één laatste bruisend experiment. Dat heeft alles te maken met een rol pepermuntsnoepjes en een fles cola. Daar zet ik mijn bril voor op. Komt ie. Whoo! Hahaha. Die deed het goed! Whoo! Wat gebeurt er nou? Die peperpuntsnoepjes hebben een heel rul oppervlak en die koolzuur wil zich daaraan hechten. En daardoor komen er meer bubbels dan dat er in de fles passen en krijg je die fontein. Dus onthoud: de bubbels in je drinken komen van...koolzuur. Ja, zo is dat.

Hoe komen bubbels in limonade?

Als je koolzuur toevoegt aan limonade, gaat het bruisen. Je krijgt bubbels in je drankje, oftewel prik. Eva is bij een limonadefabriek waar ze elke dag honderdduizenden flessen limonade met prik maken.

Koolzuur zorgt voor prik

Huh?! Stereotype? Wat is dat? Stel, je zit een zielige film te kijken en opeens wordt het je te veel. Zo zielig! Maar je wordt keihard uitgelachen. Stoere poppetjes huilen toch niet! Ja, en dat is dus een stereotype. Huh?! Een stereotype is een vaststaand denkbeeld over een groep mensen. Zo'n denkbeeld is vaak een vooroordeel, een oordeel dat je hebt zonder dat je iets over iemand weet. Natuurlijk zijn er stoere figuren die niet zo snel huilen. Doet geen pijn! Als je stereotiep denkt, wow stoer zeg, dan gooi je iedereen die bij een groep hoort op een hoop en je denkt dat ze allemaal hetzelfde zijn. Huilen niet! Hoe ontstaan stereotypen? Stel dat je een blauwe dwerg hebt - oepsie! - die niet kan autorijden en toevallig kom je in een blauwe pony tegen die er ook een potje van maakt. Dan kun je denken dat alle blauwe poppetjes onhandig zijn. En daar kunnen andere blauwe dieren behoorlijk last van hebben. Dat was jij, zo zijn die blauwe! Ja maar, ik deed niets! Als je blauw bent, kun je te maken krijgen met vooroordelen. Verboden voor blauwen! Je krijgt minder makkelijk werk. Ik wil die baan! Niet blauw! Of je krijgt minder betaald dan anderen. Dit is voor jou...en dit is voor jou. En dat is best erg. Het is vreselijk. Alle fabrieksdirecteuren zijn geldwolven! Allemaal? Ja! Tja, en dat is dus ook weer een stereotype. En daar mag je best om huilen. Hoe stoer je ook bent.

Wat is een stereotype?

Als je stereotiep denkt, dan gooi je iedereen die bij een groep hoort op een hoop en je denkt dat ze allemaal hetzelfde zijn. Stereotypes kunnen dus leiden tot vooroordelen.

Een vaststaand denkbeeld over een groep mensen

Ohnee, Janouk! Je zingt ontzettend vals. Zometeen breken m'n glazen nog. Oh, zou dat kunnen? Oh ja, glas breken met geluid? NOJ! Nee of ja? Checking is facting. Zeker. Wat hebben we nodig? Een veiligheidsbril. Heb jij mijn veiligheidsbril gezien? Glazen en natuurlijk veel lawaaimateriaal! Nee, nee. Ja! Oh! Gesloopt. Wha! Gogogo, Ja? !, 2. Elk glas heeft z'n eigen geluid, en geluid, dat zijn trillingen in de lucht. Als we nou precies de toon van dit glas weten te maken, dan ontstaat er trilling in het glas en trilt het glas kapot. Wow. Maar hoe kunnen we nou precies die toon produceren? Dat weet ik ook niet. Help ons, almachtige wetenschap! Help ons! Ja, wat goed! Dit is fantastisch. Dankjewel! Met dit apparaat kunnen we namelijk verschillende tonen produceren. kijk. Oe! Ja. Kijk, mattie van de materie, er zit een rietje in dat glas en we hebben dat rietje in dat glas gedaan, zodat je makkelijker kunt zien of dat glas gaat breken. Ja precies, want dit geluid maakt trillingen. Daardoor gaat het glas trillen als het precies de juiste toon is. En dan? Pan! Volgens mij is dit hem, kijk kijk kijk! Oké, ik ga hem nu harder zetten. Kijk kijk kijk! Ohh! Hij trilt! Oh wat te gek! Zo bizar! Oe! Kun je glas breken met geluid? NOJ NOJ NOJ, een dikke vette ja! Wat goed he? Oh nee, het is gelukt. Dan moet je toch lenzen nemen. Ciao for now en tot de volgende NOJ! Hij was net nieuw! Ja, zonde.

Kun je glas breken met geluid?

Geluid is eigenlijk niets anders dan het trillen van lucht. Eva en Janouk willen weten of je een glas kunt breken door een zo hard mogelijke toon te produceren.

De juiste toon zorgt voor de juiste trilling

Oe lekker, een bakje havermout bij het ontbijt. Havermout wordt gemaakt van haver, dat is een graansoort en die groeien in dit soort pluimen. En daar zitten dus die haverkorrels in. Maar die haverkorrels kun je zo nog niet eten. Dus van haverkorrels havermout maken: hoe doen ze dat? Ik ben in Brabant, in Heeswijk-Dinther en we gaan de havermoutfabriek in. De haver die geoogst is ligt opgeslagen in deze silo. Deze haver moet eerst nog schoongemaakt en gepeld worden, dat kun je zo nog niet eten. Kijk, dit is de eerste stap, hier wordt het onkruid eruit gehaald en daarna worden ze nog verder schoongemaakt. Hier zakken de korrels zo de pelmachine in, en hier worden de korrels zo hard rondgedraaid dat alle velletjes er vanaf worden geschoten. Kijk, het velletje is eigenlijk een vliesje dat om de haverkorrel heen zit. Een soort beschermlaagje. Maar wij kunnen dat vliesje niet zo goed verteren met onze darmen. En dus halen we dat velletje eraf. Na het pellen gaan de korrels naar deze grote schudtafel, kijk. En die tafel controleert of alle velletjes er wel goed af zijn. Als het nog niet goed is gegaan , dan gaan de korrels weer terug en alle goedgekeurde korrels komen hier in deze bak terecht. En nu is het tijd om de korrels te pletten. Want als je granen namelijk plet, dan kan je lichaam de voedingsstoffen beter opnemen. Dan worden de korrels geroosterd onder een hele hete brander van 600 tot 800 graden. En dan, bij de laatste stap, worden de havervlokken, platgewalst door de pletwals. En dan heb je een enorme zak met havermout. Inpakken maar! En er zijn allerlei lekkere havermoutrecepten. Dit is Hanne Clement, zij is voedingsontwikkelaar. Dat betekent dat je allemaal nieuwe, mooie recepten en gerechten bedenkt. En jij hebt hier allemaal lekkere havermoutontbijtjes gemaakt. Ja klopt, vertel. Nou, dit is gewoon havermoutpap wat je heel leuk kan opmaken met allemaal fruit. Ik heb hier nog havermoutkoekjes, havermoutpannenkoeken en je hebt zelfs vleesvervangers op basis van haver tegenwoordig. Oh, dit is dit is een vleesvervanger? Ja. Nou, dan ga jij lekker havermoutgerechtje voor ons maken. Ja, klopt. Ik heb hier alvast een warm bakje havermout dat ook wat zaden en pitjes bij. En dan nog wat blauwe bessen, wat pistachenootjes is misschien ook wel lekker. Wat chocoladebolletjes en nog wat pindakaas. Hij is klaar. Wil je hem proeven? Ja. Alsjeblieft. Lekker! Mooi. Ja. Havermout maken en bereiden, zo doen ze dat dus.

Hoe wordt havermout gemaakt?

Voordat je havermout kan eten bij je ontbijt, moet er een heleboel mee gebeuren. Eerst moeten de haverkorrels worden gepeld en schoongemaakt. Dan worden ze gepeld en gebrand. En daarna kun je het op talloze manieren klaarmaken. Eet smakelijk!

Geplette ontbijtgranen als ontbijt

Huh?! Ideaal? Wat is dat? Stel, je woont in een flat in een vieze stinkstad, maar je zou liever in een huisje willen wonen, in de natuur. Maar een dikke villa op een tropisch eilandje, dat is toch wel je ideaal. Iets wat ideaal is, is helemaal perfect. Het is iets waar je van droomt. Iets wat ideaal is, is de beste versie ergens van. Ideaal als je lekker wil snoepen! Ideaal voor een potje basketbal. Het weer kan ideaal zijn om bruin te worden bijvoorbeeld, maar ook om je paraplu te testen. Wat ideaal is, is voor iedereen weer anders. Soms is een ideaal makkelijk te bereiken. En soms wat moeilijker. Je kan een ideaal hebben voor jezelf, maar ook voor je vrienden of voor de stad waar je woont. Echte idealen gaan niet alleen over jezelf. Die gaan over een betere wereld. Een wereld zonder oorlog bijvoorbeeld. Of een beter klimaat. Wat je idealen ook zijn, soms maak je het plaatje in je hoofd iets te perfect. Dan idealiseer je iets en dan valt dat in het echt soms een beetje tegen.

Wat is een ideaal?

Wat ideaal is, is voor iedereen anders. Je kan dromen van een dikke villa op een tropisch eiland, maar echte idealen gaan niet alleen over jezelf. Die gaan over een betere wereld.

Een droom voor jezelf of voor de wereld

De wilde bijen leven vaak in hun uppie. 
Ze leggen geen honingvoorraad aan.
En je hebt heel veel verschillende soorten:
Klokjesbijen, wolbijen.
Je hebt zandbijen. De rosse metselbij.
Ja, die heb je ook nog.
Die gaan we misschien wel zien.
Die leven allemaal weer anders.
Sommige leven in gaatjes in de grond, zoals zandbijen of pluimvoetbijen.
Dan zie je dit soort gaatjes in de grond, waar af en toe een bij uit tevoorschijn komt of in verdwijnt.
Andere wilde bijen zoals wolbijen of klokjesbijen maken weer nestjes boven de grond.
In bomen bijvoorbeeld? Ja, in oude kevergangen in bomen bijvoorbeeld.
Dan wil ik nu wel even die rosse metselbij zien.
Kijk. Dit is 'r.
Ze lijken allemaal een beetje op elkaar, maar ik ga haar vinden.
Even kijken. 
Geen rosse metselbij.
O ja, perfect.
Geen rosse metselbij.
Ja, heel even dubbelchecken op de kaart, maar volgens mij is dit 'r!
De rosse metselbij! Ja, dit zijn ze.
Die maakt haar nestje dus echt in zo'n holle rietstengel.
Ja, of in gaatjes in hout.
Op een heel bijzondere manier.
Iedere keer als ze komen aanvliegen gaan ze eerst even met de kop naar binnen.
Om te kijken of er geen gevaar is of dat er een andere bij binnen zit.
Dat zie je echt, he?
Ze gaan naar buiten en dan met de kont naar achteren naar binnen om stuifmeel van hun buik af te schuiven.
Je hebt ook kastjes die doorzichtig zijn. Dan kun je het goed zien.
Ze gaan naar binnen toe en leggen daar wat stuifmeel neer.
Ze leggen hun eitje erop.
Dan maken ze het celletje dicht met wat speeksel, een soort vliesje.
En dan beginnen ze aan een nieuw celletje.
En op het einde wordt het heel mooi dichtgemetseld.
Vandaar ook de metselbij. Je ziet een beetje die cementkleur.
En dat eitje komt dan uit en wordt dan een larfje?
Ja, en dat larfje gaat de pollen eten, groeit en gaat dan verpoppen.
Binnen in die pop wordt hij 'omgebouwd' tot een nieuwe bij.
Met poten, vleugels, ogen.
Dan moeten ze wachten tot volgend voorjaar en komen ze eruit.
Die vrouwtjes gaan dan gelijk werken en beginnen een nieuw nestje.

Nu wil ik een hommel vangen.
Dat zijn ook wilde bijen, toch?
Jazeker. Ze zijn dikker en hariger, maar het zijn wilde bijen.
Je hebt 20 soorten. Weidehommels, tuinhommels, akkerhommels.
Heb je er eentje? Ja.
Bruine rug, bruine kont.
Ik denk dat het 10 is, een akkerhommel.
De meeste wilde bijen leven in hun eentje, maar hommels leven in een kolonie.
Die zijn niet zo groot als die van honingbijen.
Ze zitten met zijn tientallen, soms met honderden bij elkaar.
Het is een witkont. Hij heeft een witte kont.
Gele band over het achterlijf en op het borststuk aan de voorkant.
Dit is een aardhommel.
Die zijn best algemeen in Nederland.
Ho! Heb ik beet? Ja!
Zo! Je eerste zelfgevangen hommel. Ja!
Het is gelijk een dikzak. Ik denk dat het een koningin is.
Ik heb een koningin gevangen? Ze is zo supergroot dat ik denk van wel.
Die aardhommels maken nesten onder de grond.
Vaak in oude muizenhollen.
Dat kan wel anderhalve meter diep zijn.
De koningin legt dan eitjes en de werksters gaan erop uit.
Die gaan de bloemen langs voor stuifmeel en nectar.

Op zoek naar wilde bijen

Wilde bijen leven alleen. Er zijn heel veel verschillende soorten, zoals de klokjesbij, de zandbij en de rosse metselbij. De rosse metselbij maakt haar nestjes in een holle rietstengel of een gat in hout. Daar legt ze de eitjes in.

Ook een hommel is een wilde bij

Straks ga ik me vrijwillig laten bijten door het dier dat elk jaar voor de meeste menselijke slachtoffers zorgt. 
Namelijk bijna 1 miljoen doden per jaar.
Dit lokmiddel heb ik daarbij nodig.
Daar zijn ze dan!
Ja, ik hoor je denken: huh, muggen?!
Zijn dat die dodelijke monsters waar je het de hele tijd over hebt? Ja!
Want steekmuggen zijn echte massamoordenaars.
Vooral op het zuidelijk halfrond zorgen muggen voor veel slachtoffers.
Als je daar gestoken wordt door een mug, kan die je besmetten met een nare ziekte.
Zoals zikakoorts, dengue, gele koorts, west-nijlziekte en elefantiase.
Maar de meest dodelijke is wel malaria.
Dat krijg je van een parasiet die door muggen overgebracht kan worden.
Je krijgt extreme koorts en knallende koppijn.
Als je niet behandeld wordt, kan je eraan sterven.
Er zijn wel medicijnen, maar niet iedereen kan die betalen.
En dat maakt deze mug de dodelijkste diersoort op aarde.

Alsjeblieft, geniet ervan.
Ik moet er wel even bij vertellen dat de malariaparasiet in Nederland al tientallen jaren geleden is uitgeroeid.
Maar nu kan het zijn dat door de opwarming van de aarde tropische ziektes als malaria, die door muggen worden overgedragen ook naar Nederland komen.
Kijk eens hoe die minivampiertjes op zoek gaan naar dat bloed.
Dat vinden ze natuurlijk niet bij mijn sok maar ze ruiken dat ze weet en denken dan: daar zit een lekker bloedvat!

Er zijn nogal wat hardnekkige fabeltjes als het gaat om muggen.
Zo wordt er bijvoorbeeld vaak gezegd dat muggen op licht afkomen.
Dat is een muggenmisverstand.
De diertjes die je daar ziet vliegen zijn vliegjes, of nachtvlinders.
Maar geen muggen, want die komen alleen af op CO2 en de geur van zweet en stinkkaas.
En wat ook niet klopt is dat alle steekmuggen steken.
Het zijn alleen de vrouwtjes die bloed drinken.
Mannetjesmuggen doen dat niet.
De vrouwtjes doen het ook alleen als ze bevrucht zijn, zodat ze bloed hebben voor hun eitjes.
Op één bloedmaaltijd kunnen ze wel 250 eitjes leggen.
Die 250 eitjes zitten verpakt in een eipakketje.
En die leggen de vrouwtjes het liefst in stilstaand water, zoals hier te zien is bij het Levend Lab in Leiden.
Dit is zo'n eipakketje, ultraklein.
Maar hierin zitten dus 250 eitjes.
Dit blijft gewoon een beetje zo ronddobberen totdat er uit die eitjes larfjes komen.

Wat gebeurt er eigenlijk als je geprikt wordt?
Allereerst boort de mug door je huid heen op zoek naar een bloedvat.
Die boor, oftewel de zuigsnuit, is flexibel.
En dat is handig, daardoor kan-ie alle kanten op bewegen.
Als de mug een bloedvat gevonden heeft, opent het uiteinde van de boor zich en dan komen er, jawel, een soort tandjes uit om die zuigsnuit op z'n plek te houden als de mug aan 't drinken is.

Sander. Hee, Pascal.
Jij doet al jarenlang onderzoek naar muggen. Klopt.
Wat kunnen we daar nou tegen doen?
Ten eerste moet je weten waar die muggen zich kunnen voortplanten.
Dat doen ze in water in en rond je eigen huis.
Dus dakgoot schoonhouden, regenton omkieperen en zo.
Maar wat als ze er toch zijn?
In warme landen kunnen ze ook ziektes verspreiden.
Om de bevolking te beschermen, hebben we een simpele muggenval ontwikkeld.
In dit vat zit suikerstroop, gist en water.
En dat produceert koolstofdioxide. 
Daar komen ze op af? Ja.
En die worden hier naar binnen gezogen.
Maar ik kan hier dus ook gewoon mijn zweetsok in doen en dan komen ze daar ook op af? Dat kunnen we onderzoeken.

En hoeveel muggen zijn dit precies? Een paar honderd.
Laten we het experiment beginnen. Eerst je zweetarm.
O jee!
Oeh! Ah, die heeft me te pakken!
Ah! Ah, nog een!
O nee, dat zijn er al vier. Het jeukt nu al!
Au, au, au! Het prikt nu al!
Au, au, au, serieus!
Je voelt het gewoon. Haal 'm er maar uit. Ja!
Nou, komen ze op zweet af? Ja, overduidelijk!
De volgende is de schone arm.
Eens even kijken wat er nu gebeurt.
Er komt serieus niks op af nu!
Ja, je hebt het zweet eraf gewassen, ze kunnen je niet meer ruiken.
Ze zijn niet eens een beetje geïnteresseerd.

Dit is de schone arm, niks aan de hand.
En dit is de zweetarm en het jeukt als een tierelier!
Het experiment is geslaagd. En ja, muggen zijn dol op zweet.
Dames, geniet van m'n sok.

Hoe weet een mug jou te vinden?

Een mug komt af op de geur van zweet en CO2, dat je uitademt. Ze komen dus niet op licht af. Het zijn de vrouwtjes die steken, zij hebben bloed nodig voor hun eitjes. Ze boren hun flexibele zuigsnuit door je huid heen op zoek naar een bloedvat.

Een mug kan zweet en CO2 ruiken

Als er nieuws is, wordt er vaak een persconferentie georganiseerd.
Iemand, een politicus of een sporter of een burgemeester, spreekt dan het land toe.
Hier op deze plek is elke week een persconferentie.
Van de minister-president.
Vanmiddag staat Mark Rutte hier en zit ik hier tussen de journalisten.
Die journalisten zijn nu nog even ergens anders.
Meneer Rutte, u geeft elke vrijdag een persconferentie. Klopt.
Waar is dat voor?
Eigenlijk is dat bedoeld om te voorkomen dat je gebeld wordt onder de aardappelen.
Onder de aardappelen?
Dat zei Piet de Jong, die was minister-president lang geleden:
'Ik word steeds gebeld door journalisten, terwijl net mijn prak op tafel staat.'
Net aan het eten.
Hij zei: waarom haal ik niet na de ministerraad de journalisten bij elkaar en vertel ik wat we gedaan hebben? 
En dan kunnen zij me vragen stellen.
Dus hij is ermee begonnen om niet gestoord te worden onder de aardappelen.
En dat is doorgegaan.
We hebben iedere week de ministerraad, dus iedere week zo'n persmoment.
De wekelijkse persconferentie van de minister-president bestaat al meer dan 50 jaar.
Het begon allemaal in 1970 toen er veel kritiek was op de regering.
De minister-president van toen, Piet de Jong, besloot om elke week de pers te woord te staan.
Elke vrijdag na de ministerraad.
‘Ik geloof dat dit van het allergrootste belang is voor de kwaliteit van uw werk…’
Dankzij die traditie kunnen journalisten elke week de minister-president bevragen over de beslissingen die de regering neemt.
En dat is heel belangrijk, want die beslissingen hebben invloed op ons allemaal.
Journalisten zeggen dat u heel goed bent in het ontwijken van een vraag, wat vindt u daar zelf van?
Dit is nou weer zo onaardig!
Iedere vrijdag sta ik een mooi verhaal te vertellen...
Nou, dat weet ik niet.
Je kunt beter zeggen als je het antwoord niet weet, dat is het makkelijkste: zoek het uit.
En als je het antwoord niet wilt geven, zeg ik dat ook gewoon.
Ik kan dat antwoord niet geven, want het is vertrouwelijk of ik weet nog niet alles. We zoeken het nog uit.
Bent u nog wel eens zenuwachtig als u daar staat voor zo'n persconferentie? Ja.
Iedere vrijdag vind ik het spannend.
Want je weet nooit precies welke vragen je krijgt.
Eh... ik vind het ook leuk. Want het is ook mijn vak.
Het is leuke spanning.
En er komt wel eens een vraag dat je denkt: nee joh, huh?
Dat is dan ook wat het spannend maakt, dat u niet weet wat u te wachten staat?
Ja. En: kan ik het goed formuleren?
Maak ik geen stomme grap? Constant borrelen er grapjes op.
Moet u zich dan inhouden? Ja, die druk ik allemaal weg.
Soms laat je er eentje door en krijg je nog na afloop van de Rijksvoorlichtingsdienst te horen:
'Dat grapje had je ook NIET kunnen maken.'
En nu is iedereen dus hier.
Een paar camera's zenden live uit via internet zodat ook mensen thuis mee kunnen kijken naar de persconferentie.
NOS.
‘Meneer Rutte, moeten de scholen niet gewoon open over een week?’
Wat mij betreft gaat alles over een week open, maar het kan helaas niet.
De kans is dus heel groot dat de scholen na volgende week weer opengaan?
U zegt: we zijn later begonnen. Maar de achterstand is alleen maar opgelopen.
Er komen nu weken aan waar we meer prikken. 
Kunt u toelichten wat u daarover aan ons wilt vertellen?
Nee. Behalve een beetje abstract.
Die man die daar links bij de microfoon staat, is de woordvoerder van de minister-president.
Als je iets wilt vragen, moet je je hand omhoog steken en dan geeft hij jou de beurt.
Hij heeft me gezien.
Even een hele andere vraag:
Meneer Rutte, u geeft al jaren dit soort persconferenties.
Welke vraag heeft u nou al die tijd gemist die u best had willen beantwoorden?
Goeie vraag. Dank je.
We hebben in Nederland -en ze luisteren nu even niet mee- best goede parlementaire journalisten.
Dus doorgaans vragen ze wel naar de dingen die de mensen thuis bezighouden.
Dus het is logisch dat over dat soort onderwerpen vragen gaan.
Ik bereid me ook voor op wat er nog meer had kunnen komen.
En dan hoop ik ook dat het in mijn stapeltje zit.
Maar het is doorgaans niet zo dat ik hier wegloop en denk: wat gek dat ze me dat niet gevraagd hebben.
Complimentje aan de pers dus.
Dat is weer zo slijmerig en dat werkt ook niet, dus...
Geen commentaar, zeg ik dan. Oke.
Dank je wel. Leuk dat je erbij bent. 
Goed weekend.

Wat is een persconferentie?

Soms wordt er bij belangrijk nieuws een persconferentie georganiseerd. Dit is een bijeenkomst waarbij een politicus, burgemeester, sporter of de politie het land toespreekt. Hierna kunnen journalisten vragen stellen.

Een boodschap aan het hele land van een politicus, burgemeester of sporter

130 jaar geleden, rond 1890 is een tijd van grote veranderingen. 
De stoommachine is uitgevonden.
Er zijn allerlei nieuwe fabrieken, steden groeien.
En er zijn veel nieuwe uitvindingen.
De auto is nieuw, de trein, maar ook het elektrisch licht.
Maar al die nieuwe fabrieksmachines maken ook veel lelijke massaproducten.
Door al die veranderingen zijn kunstenaars in die tijd op zoek naar een nieuw soort kunst met sierlijke vormen.
En dat wordt de art nouveau.
Die stijl wordt ongekend populair in heel Europa.
En hier kun je daar meer over zien.
Directeur Wim van het Allard Pierson.
Wat is art nouveau nou precies?
Art nouveau is een internationale kunststroming tussen 1895 en 1914.
Dus het begin van de Eerste Wereldoorlog.
Men ging terug naar het ambacht, natuurlijke vormen en heel veel verschillende materialen.
Die sierlijke, natuurlijke vormen komen terug in textiel, in pottenbakkerswerk, beeldhouwwerk in affiches, kinderboeken, drukwerk.
Dat maakt het ontzettend breed toegankelijk.
Ooooh, kijk hoe dit eruit ziet.
Dit is toch fantastisch?
Oeeeee. Dit is ook een mooie.
Het valt me op dat het vooral vrouwenfiguren zijn.
Ja, in de art nouveau komen veel vrouwen voor.
Al die vrouwen staan symbool voor bijvoorbeeld schoonheid.
Dat is hier heel duidelijk.
Maar ook moederschap, zuinigheid.
Soms ook echt verleiding.
Hier heb je de bloemenserie van Alphonse Mucha.
Een beroemde art nouveau-kunstenaar.
De roos staat voor de liefde.
Hier heb je de lelie, die staat voor de reinheid.
De iris staat meer voor de verleidelijke vrouw.
Dus vrouwen als symbool voor de natuur, maar ook voor kracht.
Want dit is ook de tijd dat vrouwen meer rechten willen.
Euj!

Rond 1900 is een tijd van grote uitvindingen en veranderingen.
Nieuw is ook de reclameposter.
Geheel in art nouveau-stijl met sierlijke lijnen.
Zweepslag noem je dat ook wel.
Er wordt van alles aangeprezen: cacao, parfum, de gloeilamp die net is uitgevonden.
We zien ook de geboorte van film en bioscopen.
Theaters waren populair.
We zien affiches met de eerste echte filmsterren en theatersterren.
Zoals Sarah Bernhardt, de meest populaire van haar tijd.
Dit waren dus de allereerste covergirls. Ja.

Wat is art nouveau?

Rond 1890 kwamen er veel belangrijke uitvindingen bij, zoals elektriciteit en machines in fabrieken. Die fabrieken maakten veel lelijke massaproducten. Kunstenaars startten daarom een nieuwe kunststroming met sierlijke vormen. Dit wordt art nouveau of jugendstil genoemd.

Sierlijke kunst als reactie op massaproductie

Verse groenten en fruit uit een plantenflat of van een grote luchtboerderij science fiction? Nee hoor, het gebeurt nu al. Paprika's, komkommers, tomaten, wortels, bleekselderij. We kweken ze al eeuwenlang op akkers en sinds een jaartje of honderd ook in kassen in de glastuinbouw. En dat is natuurlijk helemaal top. Alleen de wereldbevolking groeit. In 2050 zijn we met meer dan negen miljard mensen op aarde. Er wonen dan meer mensen in de stad. De steden breiden zich steeds verder uit en de landbouwgrond wordt schaarser. Dus de vraag is: hoe kun je gezonde groenten en fruit verbouwen op een klein oppervlak, die weinig water nodig hebben, een hoge opbrengst, niet te duur zijn en toch milieuvriendelijk? Nou, door de lucht in te gaan! Verticale landbouw. 

Eén van die nieuwe verticale boerderijen staat hier in Nederland. 
Jij bent de manager hier, jij weet alles over verticaal boeren. Ja, dat klopt. Kom maar mee. Zo, eerst de werkschoenen aan. Door de wasstraat.
Handen wassen. Haarnetje op. Mondmasker. Dank u. En een jas. Het lijkt wel alsof we een ziekenhuis binnengaan. Ja, dat klopt, wij gebruiken geen bestrijdingsmiddelen dus daarom proberen we alle ziekteverwekkers buiten te houden. Die kant op? Kom maar mee!

Ah, dus dit is de zaaiafdeling, maar dit is niet verticaal. Nee, dat komt straks. Hier worden de trays gevuld met substraat, dat is een soort potgrond. En jullie verbouwen peterselie, dille, koriander. En dit zijn basilicumzaadjes. Ja, dat klopt. En die gaan dus hier in de grond. Ja, en wanneer ze dan klaar zijn komt er een beschermlaag overheen. Dan brengen we ze naar een donkere, vochtige kamer. Daar blijven ze tot ze gaan ontkiemen. En dan brengen we ze naar de nursery, de kraamkamer. Wow, dit lijkt wel sciencefiction. Metershoge stellages met zo te ruiken net uitgekomen korianderplantjes en overal paars licht uit duizenden ledlampjes.
Ja, hier blijven de plantjes 7 tot 12 dagen. Dit is echt verticale landbouw, gewoon zeven lagen boven elkaar met jonge korianderplantjes. Als je zo kijkt, dan lijkt het ook gewoon een hele grote fabriek, want er is helemaal geen daglicht. En waarom is het eigenlijk paars licht in plaats van wit? Als je goed kijkt, zie je dat het eigenlijk kleine rode en blauwe ledlampjes zijn. Want om goed te kunnen groeien, hebben planten voornamelijk rood en blauw licht nodig. Oké, maar hoe weet je dat dan? Dat weten we doordat we dat testen in ons onderzoekslaboratorium, waar we het juiste groeirecept voor onze planten ontwikkelen. Als de plantjes groot genoeg zijn, dan worden ze door deze robot in de bakken geplaatst. Bij verticale landbouw maak je dus ook gebruik van robots? Ja, dat klopt. En onze vervoersrobot haalt de bakken dan op. Die brengt ze naar de groeikamers. Achter die blauwe luiken met het roze licht, daar zitten die groeikamers? Ja klopt. En dat is ook weer meters hoog. En die robot, die weet gewoon precies waar 'ie naartoe moet? Ja, zo is 'ie geprogrammeerd. Knap staaltje hightech hoor, dit.

Wat is verticale landbouw?

Er is steeds minder landbouwgrond beschikbaar. Hoe kunnen we dan toch de groeiende bevolking blijven groeien? Hiervoor is verticale landbouw bedacht. Door groenten boven elkaar te laten groeien, heb je weinig oppervlakte nodig voor een hoge opbrengst.

Een verticale boerderij om ruimte te besparen

Het is 1851. 
Na de eerste foto's, die duur en ingewikkeld zijn, is er nu ook een goedkopere methode, de natteplaat-fotografie.
Hans, jij bent fotograaf. 
En je maakt gebruik van deze enorme camera.
Welkom. We gaan van jou een natte plaat maken.
Een portret op deze metalen plaat. 
Dat noemen ze een tintype.
Dat was een heel populaire techniek in 1850.
Cool. Moet ik daar gaan zitten?
Je mag daar gaan zitten.
Dan gaan we eerst scherpstellen.
Wil je het hoedje op of af? Dat mag je afdoen.
Je krijgt een hoofdklem tegen je hoofd.
Dan blijf je precies op die plek zitten.
Je mag geen centimeter naar voren of achteren. Dan ben je onscherp.
Ik doe een doek over me heen. Dan kan ik op het matglas kijken.
Is het zo goed, Hans? Ja, je bent helemaal scherp.
Fantastisch.
We gaan naar de donkere kamer. De plaat lichtgevoelig maken.
Ik giet er nu collodium op. En dat is?
Dat is een mengsel van schietkatoen, ether en alcohol.
Dat is wel een precies werkje.
Dan gaat nu het licht uit en gaat hij het zilverbad in.
Nu krijg je een reactie en dan is hij lichtgevoelig.
Hij is goed. Ik haal hem eruit.
En dan moeten we snel zijn.
We hebben ongeveer 10 minuten. 
De plaat mag niet opdrogen. Dan werkt hij niet meer.
Deksel erop. We gaan hem belichten.
Op het krukje? 
Goed tegen de klem aan.
Dan doe ik de cassette in de camera.
De schuif gaat eruit.
Ben je er klaar voor? Ja.
Gaan we 10 seconden belichten. Ja, daar loopt hij.
Een, twee, drie...
Dat was het?
Ja, we gaan meteen de doka in.
Nu snap ik die hoofdsteun wel. En dat er in die tijd nooit iemand lacht op de foto.
Het is lang, 10 seconden.
Dus dit is de ontwikkelaar. Die gaat er als eerste overheen. Ja.
Vloeiende beweging. En dan moet je goed blijven bewegen.
De ontwikkeling mag niet stilstaan.
Kijk, ik zie al wat. Ja, precies.
En dit is dan het negatief, he? Zo heet dat.
Wat nu zwart is, wordt dadelijk wit. Precies.
En nu water erover.
Dan stopt hij met ontwikkelen.
Mag jij het licht aandoen. Dan gieten we er fixeer overheen.
This is where the magic happens.
Dit is de echte magie.
Kijk nou. Ik vind dit zo vet. Wauw!
Dit is toch magie? Hij komt voor je ogen tevoorschijn.
Bizar.
Vereeuwigd in zilver. 
Dit is wel echt superbijzonder.
Letterlijk vereeuwigd in zilver. 
Dat zilver doet wel echt iets heel moois met die foto.
Dit is een originele natteplaat-foto zoals ze die in 1851 maakten. 
Precies.

Hoe werden vroeger foto’s gemaakt?

Natteplaat-fotografie is een manier om foto’s te maken uit 1851. Hierbij wordt een portret gemaakt op een metalen plaat. De plaat wordt lichtgevoelig gemaakt in de donkere kamer en vervolgens belicht om de foto te maken.

Natteplaat-fotografie met een enorme camera

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos