Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Mooi hè? Zo'n nest waar een nieuw leven uit komt. Dieren bouwen een nest om hun jongen te beschermen. Dat is de belangrijkste functie. Het beschermt de jongen tegen roofdieren, hitte, kou en het is een hele veilige plek om te broeden. Lekker onder de brug, hè duif?
Je vindt nesten van vogels op de meest uiteenlopende plaatsen. Van hoge bomen of gebouwen of dit, laag bij het water. Je komt ze echt op de gekste plekken tegen. Op een wasknijper. In de zak van een spijkerbroek aan een waslijn. In helmen of schoenen. 
Dit is het nest van een meerkoet. Die bouwen graag nesten op het water in de stad. Je komt ze echt overal tegen. En futen bouwen hun nest graag pal naast die van de meerkoet. En dat komt, je ziet hem al een beetje kijken, omdat het meerkoetmannetje fel op rovers is. En nu is het zo dat futen en meerkoeten niet dezelfde dingen eten, dus ze zijn niet elkaars voedselconcurrent. Daardoor heeft de fuut een bodyguard pal naast zijn nest. Hij is zo fel. Snel weg voor-ie me aanvalt. Elke soort vogel bouwt zijn eigen soort nest. Dat ligt genetisch vast. Zo zal je nooit een zwaluw takjes een boom in zien sjouwen. En een kauw nooit met klei een nest zien metselen. 
Er zijn vogels die hun eieren uitbroeden op een kale ondergrond. Zoals de scholekster. De mannetjesspecht hakt met zijn snavel een gat in de boom om indruk te maken op het vrouwtje. En haar te verleiden met een mooi nest. Je hebt slordige bouwers, zoals duiven. Die pleuren een paar takjes bij elkaar en vinden het best. Maar andere vogels maken de meest ingewikkelde bouwsels. Kijk eens naar de wevervogel. Hij maakt een schitterend overdekt broedcentrum voor zijn nakomelingen. Het lijkt wel kunst.

Nesten zijn er in allerlei verschillende soorten en maten. En hier in het depot van Naturalis liggen er zo'n 5000. En normaal mag je niet naar binnen. Maar ik mag bij hoge uitzondering wat van deze lades opentrekken. Zodat ik je kan laten zien wat een verschil er zit tussen het ene nest en het andere. Moet je kijken, joh. Mooi. 
Ja, kijk. Het kleinste nest van het kleinste vogeltje op deze aarde. De kolibrie. En dan te bedenken dat er in zo'n nestje plaats is voor meerdere kolibriekuikens. Even mijn hand erbij, dan zie je hoe klein dit nestje is. Kijk, hier staat het nest van de gans. En die is dan net weer een klein stukje groter dan van de kolibrie. O ja, deze nesten wilde ik je laten zien. Dat zijn de nesten van de nestsalangaan. En deze maken ze aan de binnenwanden van grotten. En dat doen ze met hun eigen speeksel. Het klinkt een beetje vies. Maar daar denken ze in sommige Aziatische landen anders over. Daar eten ze deze nesten op. Dat doen ze door er een vogelnestensoep van te maken. Dat vinden ze heerlijk. En daardoor kosten die nesten al gauw 6000 euro per kilo. Wel zielig voor dat vogeltje. Want die is vervolgens een maand bezig om een nieuw nest te maken.

Elke vogel bouwt zijn eigen soort nest

Programmalogo's

Vogelnesten zijn er in vele soorten. De duif bouwt slordig, de specht maakt een gat in een boom en de scholekster broedt op de kale grond. Het kleinste nest is van de kolibrie. De fuut maakt handig gebruik van de buren: die bouwt naast een meerkoet, waardoor hij een soort bodyguard heeft.

Weven, metselen of gaten hakken met je snavel

Kijk. Het nest van de wielewaal. En hier, van de roodborst. En deze hangt normaal in het riet. Kijk, zo. En het zal je dan ook niks verbazen dat deze van de rietzanger is. En ik wil er nog eentje graag laten zien. Dit is echt ongelooflijk. Moet je kijken. Dit nest is niet gemaakt van takken, maar van prikkeldraad. Gemaakt door de kraai. Ongelooflijk om te bedenken dat hij dat alleen met zijn snavel en misschien met behulp van zijn pootjes in elkaar heeft gezet. Hoe sterk moet zo'n beestje niet zijn. Het toont ook dat vogels bij het bouwen van nesten steeds meer gebruik te gaan maken van het afval van mensen. Dat dieren menselijke materialen gebruiken om een nest te bouwen, dat komt in de stad wel voor. Omdat er gebrek aan natuurlijke materialen is. Daarom hebben vogels, zoals de meerkoet, die maken gebruik van alle rommel die mensen op straat of in de gracht laten hangen.
Auke-Florian doet onderzoek naar afval van vogels in nesten. Komt dat eigenlijk veel voor? Zeker. Het is ongelooflijk wat je allemaal vindt in de gracht. Zeker de meerkoet is dat gaan gebruiken voor zijn nesten. Wat kom je dan allemaal tegen? De gekste dingen.
Oh, kijk. Nu zie ik het, ja. Dit is een meerkoetnest midden in de stad. We zien verpakkingen, plastic tasjes, rietjes zie ik uitsteken, ruitenwissers, zonnebrillen. Van de gekste dingen maakt een meerkoet een nest. Wat zegt dit nest over de meerkoet en over de omgeving? Het zegt iets over de tijd en de plek. Hier zie je een rietje van de McDonalds. Die zit hier om de hoek. Oh ja. In deze tijd vinden we veel mondkapjes. En plastic handschoentjes. Dus als je nooit naar het nieuws kijkt, maar wel naar meerkoetnesten, dan krijg je alsnog een beeld van wat er gebeurt in de stad of in de maatschappij. Ja. 
Je zou kunnen zeggen: gooi het afval maar op straat, want de meerkoet gebruikt het. Absoluut niet. De meerkoet maakt er misschien prachtige bouwsels van, maar plastic hoort niet op straat of in de gracht. Nee. Het nest wordt er misschien wat kleurrijker en sterker van. Maar vogels raken ook verstrikt in afval. Oei. Verder kunnen vogels het afval gaan eten. Dat zie je bij ooievaars. Ouder-ooievaars brengen elastiekjes naar het nest. De jongen denken dat dat wormen zijn. Daar lijkt het ook wel op. Ja. Maar die kleine ooievaars zitten helemaal vol met elastiek. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Plastic hoort dus niet in een nest.

Een vogelnest van afval

Vooral in de stad, waar er minder natuurlijk materiaal is, maken vogels nesten van afval van mensen. Het ziet er misschien kleurrijk uit, maar het is ook gevaarlijk. Vogels raken verstrikt in afval of jongen zien rommel als elastiekjes aan voor eten, waardoor ze het opeten.

Creatief maar gevaarlijk voor jongen

Mensen kunnen bloed afgeven bij de bloedbank en het donorbloed wordt dan gebruikt bij operaties bijvoorbeeld. Maar honden en katten kunnen ook bloed doneren. Toch Saar? We zijn bij de bloedbank van het dierenziekenhuis van Universiteit Utrecht en vandaag mag ik meekijken hoe Saar bloed gaat afgeven. Dit is verpleegkundige Monique en zij gaat ervoor zorgen dat Saar bloed kan afgeven. We beginnen met het wegen van Saar. Ze is 30 kilo ja, en dat is helemaal goed. En dan gaan we nou naar de behandelruimte. Goed zo. Ik ga de ademhaling en de temperatuur van Saar opnemen. We moeten nog één onderzoekje doen en dat is een klein bloedonderzoek om te zien of ze gezond is. Haar bloed is goed. Dankjewel. Saar is helemaal gecheckt en gezond. Het doneren kan beginnen. Vacht wordt een klein beetje weggeschoren. De hond krijgt een verdovingsspray in de hals en daar kan de naald dan het bloedvat in. En waarom gaat de naald in de hals? In de hals heeft de hond een heel groot bloedvat. En het komt heel precies. Je moet precies goed in het vat zitten en dan stroomt het bloed heel gemakkelijk in het zakje. Het bloed van de hond stroomt nu in een zak waar een klein beetje bewaarvloeistof in zit en het bakje waar de bloedzak in zit beweegt dan op en neer, zodat het bloed niet gaat samenklonteren. De bloeddonatie doet dan zo'n tien minuten. De honden geven een kleine halve liter bloed per keer. Verschillende onderdelen van het bloed moeten gescheiden worden. Bloed bestaat namelijk uit plasma, bloedcellen en bloedplaatjes. Hier wordt de bloedcellen van het plasma gescheiden en dat gebeurt in een centrifuge. Door het snelle ronddraaien van de centrifuge zakken de zware rode bloedcellen naar beneden en de bovenste laag blijft dan plasma. Dit apparaat scheidt plasma van rode bloedcellen. Plasma wordt bijvoorbeeld gebruikt bij honden die stollingsproblemen hebben en rode bloedcellen die worden gebruikt als een hond door een tekort aan rode bloedcellen weinig zuurstof op kan nemen in het bloed. En hier wordt het donorbloed gebruikt. Ja, dit is de intensieve zorg afdeling. Hier wordt al het bloed dat we afnemen gebruikt. Dus met het bloed van de bloedbank redden jullie vele hondenlevens. Dat klopt. We zijn ook heel blij met onze bloeddonoren die hier komen om bloed te geven. Ze krijgen nog een hele mooie sjaal omdat ze zo stoer is. Die staat je heel mooi Saar, een mooie, stoere en lieve hond.

Wat is een dierenbloedbank?

Niet alleen mensen kunnen geholpen worden met donorbloed, dieren ook. Nizar is bij de dierenbloedbank van de Universiteit Utrecht, waar hond Saar een halve liter bloed doneert. Dit bloed wordt vervolgens gebruikt om andere honden te helpen.

Donorbloed kan dierenlevens redden

Er is niets leuker dan bladeren in een mooi stripboek. Nou ja, een ding dan. Kijken naar een filmpje over hoe stripboeken worden gemaakt. Want voordat je zo'n stripboek in je handen hebt, is er al door veel mensen hard gewerkt. De basis zijn natuurlijk de tekeningen. Maar daar begint het niet mee.
Beeldverhalen bestaan al superlang. Daarom zijn er een soort van herkenningspunten. Meestal volgen we hoofdpersonages in een reis waarin de helden tegenslagen overwinnen. Dat zorgt ook voor structuur in de strip. Om dat goed te vertellen wordt over elk detail nagedacht. Hoe ziet die held eruit? Maar ook: in wat voor wereld bevindt hij of zij zich? En hoe loopt het verhaal af?
Pieter Hogenbirk is striptekenaar. Hij maakt onder andere deze: De Ruyter. Maar hij maakt nog veel meer cartoons en van die korte stripjes, gag-strips. En we gaan even naar 'm kijken.
Pieter, hoe doe je dat eigenlijk? Zo'n strip tekenen? 
Eerst verzin je het. Als ik jou als basis neem dan ga ik eerst een beetje kijken. De vorm van je hoofd bijvoorbeeld. Dat is bij jou niet helemaal een cirkel, maar een beetje ovaal. Dan kijk ik van: neusje, oogjes. Ik doe het even heel ruw. Oortjes. En dan overdrijf ik een beetje, die vlechten. Als ik zeg: ik wil er een zeerover van maken. Dan teken ik er een ander mutsje op. Zo ga ik zoeken. Tot ik een vorm heb gevonden, of een figuurtje heb gevonden. Die bij mijn stripje past. En als iemand dan kijkt van een figuurtje met een microfoon, dan denken ze makkelijk: dat is een verslaggeefster. Dan heb ik hier heel ruw drie figuurtjes. Waar ik dan uit moet kiezen. Dan laat ik jou kiezen natuurlijk. Wat je het liefste als stripfiguur zou willen zijn. Ehm... De presentatrice, die vind ik leuk. Kijk. Ja. Stripmakers die besteden veel tijd aan het ontwikkelen van personages. Want een hoofdpersoon in een strip heeft invloed op het verloop van het verhaal. Daarom kiezen ze vaak voor sterke hoofdpersonages met duidelijke karaktereigenschappen.
Pieter, je hebt niet stil gezeten in de tussentijd. Wat heb je gemaakt? Ik heb even geoefend met je koppetje. Om te kijken dat ik daar straks in de strip mee vooruit kan. Ik heb je laten lachen en dromerig laten kijken. Dan weet ik dat als ik je straks laat acteren in het stripje, dat je dat ook kan. Dus, het hoofdpersonages is klaar, maar nu het verhaal nog.

Pieter is nu een ruwe schets aan het maken van de strip. Ja, ik heb al een beetje een indeling gemaakt. Het worden drie plaatjes, zoals je ziet. Hier ga ik waarschijnlijk een silhouetje maken. Het hoeft nog niet precies? Nee, dan kan ik nog een beetje schuiven straks. Hier komt een balloon. Je gaat hier iets zeggen. Dat weet ik al wel. Krijg je een mooie krullenbol hier. 
Dus de ruwe schets is zo goed als af. Nu ga je je rode potlood inruilen voor het blauwe potlood. Wat ga je daarmee doen? Ik ga het een beetje netter maken. Je ziet: het zijn lijntjes door elkaar heen. Dan kies ik van de vijf lijntjes de beste uit, bij wijze van spreken. Dus je gaat van heel grof naar iets netter naar definitief. Ja. 
Pieter heeft het blad gescand in de computer. Dan haalt-ie het rode lijntje weg van die drukke schets. Dan blijft alleen het blauwe lijntje over. Dan houd je een hele mooie, schone, nette schets over. 
Deze schets komt dus zo uit de computer. En dan is het tijd om te gaan inkten. Ja. En dat is eigenlijk een kwestie van heel netjes overtrekken met een pennetje of een fineliner. Ik houd van 'n 'dun-dik lijntje'. Dus je ziet als ik harder duw dat-ie dan dikker wordt. Maar zoals Kuifje, dat noemen ze de klare lijn, daar hebben alle lijntjes dezelfde dikte.
Nu begint het er wel als een strip uit te zien. Alleen mist er nog wat kleur. Pieter moet 'm nog kleuren op de computer. En dat doet-ie vakje voor vakje.
Eva, dit is 'm dan geworden. Aha! Op bezoek bij...
Dit is echt een goed stripje! Haha! Jeetje, ik ben gewoon een stripfiguur. Wie had dat gedacht?

Hoe wordt een stripverhaal gemaakt?

Een stripverhaal is een beeldverhaal, het bestaat uit tekeningen en tekst. Striptekenaar Pieter Hogenbirk laat zien hoe hij werkt: hij verzint een personage en een verhaal, werkt dit uit met een schets en maakt uiteindelijk een echte strip met Eva als hoofdpersoon.

Van schets naar ingekleurde strip

Je zou zeggen dat het niet leuk is om heks genoemd te worden, maar dat geldt niet voor iedereen. Er zijn mensen die zichzelf nu nog met trots heks noemen. Zoals bijvoorbeeld Margarita, de heks van Appelscha.
Zoals sommige leven volgens de Bijbel of de Koran of de leer van Boeddha, zo gelooft Margarita in hekserij. En dat is niet de hekserij uit sprookjes of de heks waarvan men vroeger dacht dat die voor ziektes en rampen zorgde. Tenminste, dat hoop ik. Toch, Margarita? Nee, joh. Gelukkig.
We hebben twee wetten. De eerste wet zegt van: Je mag doen wat je wil, maar je mag nooit iemand kwaad doen. En de tweede wet zegt: Alles wat je doet krijg je drie keer terug. Dus wat doet een goede heks? Die doet alleen goede dingen. Gewoon lief zijn. Ja. 
De meeste mensen maken kennis met een bepaalde religie of geloof via de opvoeding of de ouders. Maar hoe kom je er nu bij om heks te worden? Bij mij zit het ook in de familie. Echt? Natuurlijk. Een heks word je door een opleiding. Ik heb de opleiding bij mijn vader gedaan. Kun je mij een heksenritueel laten zien? Natuurlijk. Een wensenritueel. Een wensenritueel? Ja. Als je een goede wens hebt, die schrijf je op, dan doen we het ritueel ermee.
Element vuur, help ons bij dit ritueel! Element aarde! Element water! Lucht! Help ons bij dit ritueel. Cirkel, ik trek je om de plaats te zijn waar alle wensen van alle mensen…
Ik wens dat ik later als ik groot ben een hond heb. Branden. Branden. En uitkomen! Geloven jullie dan ook echt in een God of iets? Ja. We hebben God en Godin. Vader Zon, Moeder Aarde en Grootmoeder Maan. Onze religie is de oude religie, dat is de religie van voor het christendom. Toen mensen nog veel meer met en naar de natuur leefden. Klopt. Dat doen de heksen natuurlijk ook.
Ik krijg hier een beetje een Harry Potter-gevoel. Ook een beetje Zweinstein, want er is een echte heksenopleiding, toch? Jazeker. Ja, ik geef een heksenopleiding. Dat is voor mensen vanaf 18 jaar. Er is dus ook een jonge heksenopleiding. Dat is een dag. Voor 13 jaar en ouder? Ja. Dat is een soort vooropleiding. 
Hierin kun je dan de toekomst zien? Ja. Harry Potter kijkt ook op een bepaald moment in het water. En dan ziet hij wat dingen gebeuren. Je kijkt in het water en probeert helemaal naar de diepte te kijken. Dan ga je als het ware dromen, je hoofd leegmaken en dan zal je beelden krijgen. 

Bij heksen denken we natuurlijk ook aan het maken van brouwseltjes en drankjes en middeltjes. Wat gaan we maken? Een liefdesdrankje. Een liefdesdrankje. Daar gaan rozenblaadjes in. Het echte liefdeskruid: de basilicum. Waar dienen die drankjes voor? Je maakt hoestdrankjes, drankjes voor hoofdpijn, om te slapen, zalfjes en oliën. Is het niet eng of zweverig om heks te zijn of om jezelf heks te noemen? Nee, absoluut niet. Mensen kunnen dat wel vinden, maar dat is helemaal niet zo. We leven dicht bij de natuur, we gebruiken alle goede gaven van Moeder Aarde. Er is niks zo leuk dan heks te zijn. 
Dus heksen bestaan toch echt. Maar ze zijn niet gevaarlijk, hebben geen bovennatuurlijke krachten en koken geen kinderen in vuurpotten. Een echte heks leeft volgens de regels van de natuur en zorgt goed voor mens en dier. En, o ja, allemaal zonder vliegende bezems. 
Nou, een liefdesdrankje. Nou, wat een flauwekul.

Bestaan er nog heksen?

Heksen bestaan echt, maar ze hebben geen bovennatuurlijke krachten en zijn niet gevaarlijk. Een echte heks doet niemand kwaad, leeft volgens de regels van de natuur en zorgt goed voor mens en dier. Margaritha, de heks van Appelscha, laat een wensenritueel en haar brouwsels, drankjes, zalfjes en oliën zien.

Een hedendaagse heks

Beeldmanipulatie, het veranderen van beelden, is van alle tijden. Kijk maar eens goed naar deze foto uit 1940. Dit is Winston Churchill, een hele beroemde Britse politiek leider. Heb je 'm gezien? En check dan even deze. En zoek de verschillen. Da's niet zo moeilijk: Die hele sigaar is weggepoetst! Omdat ze roken toen ook al ongezond vonden. En dus vonden ze dit een slecht voorbeeld voor het volk. Tegenwoordig hebben we programma's op computers en op onze telefoon om dat simpel te bewerken. Maar vroeger was dat veel ingewikkelder en moeilijker. 
Hier nog een leuk voorbeeldje, uit 1939. De Canadese minister-president samen met de Engelse koning en koningin. En moet je nu even kijken naar dit plaatje: Nah, gewoon heel die koning weggepoetst! Misschien dat de minister-president zich belangrijker voelde als-ie alleen met de koningin op de foto stond. Of misschien had-ie stiekem een oogje op haar. Wie zal het zeggen? Dus gewoon, hop, weg met de koning! Zo makkelijk kan manipulatie zijn.
Je weet natuurlijk al lang dat niet alles wat je op tv of op internet of in film ziet, echt is. Want denk je nou serieus dat er een straaljager over mij heen vliegt?! Nee joh. Die trucs worden gewoon achter mij in dit bedrijf gemaakt. En die beeldbewerking noem je VFX, oftewel Visual Effects. En die beeldmanipulatie ziet er zo echt uit, dat het bijna niet van de realiteit te onderscheiden is. 
Nou, hier moet ik zijn. Woooh, supervette scene, dit. Ja, cool he? Maar wel ook supergevaarlijk. Midden op de snelweg, vet veel auto's. Dat is wel een risicootje. Ja, dit zou echt heel erg gevaarlijk zijn, ook voor de acteurs. Daarom hebben de filmmakers gevraagd of wij ze daarbij willen helpen. Jullie bewerken dus binnen je bedrijf, zeg maar, bewerken jullie de beelden van vader, moeder, kinderen in de auto zodat het lijkt alsof het echt op de snelweg gebeurt. Klopt. Als je de film kijkt, moet je het gevoel hebben dat het allemaal echt gebeurt. Maar in werkelijkheid hebben we het gezin in de auto apart gedraaid van de snelweg. En die hebben we later samengevoegd, waardoor het lijkt alsof het echt op de snelweg is gefilmd. Zijn er nog meer goede voorbeelden van beeldmanipulatie? Ja, zeker. Het wisselt eigenlijk heel erg. Het zijn soms kleine dingen, maar er zijn ook grotere voorbeelden. Bijvoorbeeld een stad die niet meer bestaat. Zoals Amsterdam in 1888. Die kun je voor een groot deel digitaal maken. Zo kunnen we het verhaal zich toch laten afspelen in het verleden. Terwijl dat helemaal niet meer zo gefilmd zou kunnen worden. Wauw! Ja, het is toch gewoon fantastisch? Het ziet er zo realistisch uit dat je eigenlijk nooit meer zeker weet of iets echt is, of nep. Dat is bij een film supervet, dat je gewoon gelooft dat het waar is. Maar dit soort trucs wordt ook gebruikt om mensen dingen te laten geloven die niet waar zijn of niet gebeurd zijn. Bij bijvoorbeeld nieuwsberichten op tv of op internet. En hoe weet je dan nog of iets waar is of niet?

Hoe worden visual effects gemaakt?

Niet alles wat je op tv of in films ziet, is echt. Soms is iets bijvoorbeeld te gevaarlijk om echt te filmen. Dan wordt het met de computer gemaakt. Die beeldtrucs noem je VFX, visual effects.

Beeldbewerking bij films of video’s

Welkom bij Het Klokhuis. Ja, dat is best verwarrend he? Want wie hoor je nu en naar wie zit je nu te kijken? Ben ik Janouk, in het lichaam van Pascal? Ben ik Pascal met de stem van Janouk of een gekke combinatie daarvan? Het kan allemaal.
Je weet vast allang dat niet alles wat je ziet op tv, op internet of in films, echt is. Meestal is dat ook wel duidelijk. Maar soms kan het knap verwarrend zijn. Dan kan het zijn dat de beelden gemanipuleerd, oftewel bewerkt zijn. Zoals nu. Zal ik deze aflevering dan maar presenteren? Ja, da's goed. Wie bedoel je nou eigenlijk? Mezelf natuurlijk. Dan is het goed. Welkom bij Het Klokhuis.

Waar je nu naar zit te kijken, deze aflevering van Het Klokhuis, is ook gemanipa... eh... Sorry, nog een keer. Waar je nu naar zit te kijken, deze aflevering van Het Klokhuis, is ook gemanipuleerd. Eh... ik weet het niet meer! Waar je nu naar zit te kijken, deze aflevering van Het Klokhuis, is ook gemanipuleerd. Want als mijn tekst een keer fout gaat, zoals net, doe ik 'm opnieuw, net zolang tot-ie goed is. En dan wordt die versie gebruikt, de rest niet. En dan lijkt het uiteindelijk alsof ik alles in een keer vloeiend vertelde. Was deze goed? Top!

Hoe weet je nou of dat wat je ziet op internet, op tv of in films echt is of nep? Op de Universiteit van Amsterdam werken mensen aan computer- programma's die heel goed zijn in het herkennen van beelden, van plaatjes.
Hee, Sabina. Wat ben jij hier aan het doen? Ik stop miljoenen plaatjes van gezichten in een computer. Oude gezichten, jonge gezichten, meisjes, jongens. Allemaal verschillende gezichten. Zo leert de computer hoe een neus eruitziet, hoe ogen eruitzien, hoe oren eruitzien en waar die zitten op je gezicht. En met die informatie kan de computer dan nieuwe gezichten maken. Dus deze foto is van iemand die niet echt bestaat? Dat klopt. Maar hoe kunnen wij dan nog zien wanneer iets wel of niet echt is? De computer kan ook leren om te herkennen wanneer een gezicht nep is. Door heel veel voorbeelden te krijgen van echte en neppe gezichten, weet de computer waar de verschillen zitten en waar-ie op moet letten om een nep-gezicht te herkennen.
Hoe kunnen wij als mens dan weten wanneer iets gemanipuleerd is of niet? Dat is best wel ingewikkeld. Soms kun je het zien aan de plaatjes. Dan is er iets geks bij de tanden, of het ene oor is groter dan het andere oor. Maar ja, dat wordt ook steeds beter. Dus veel belangrijker nog is dat je de bron goed checkt. Vertrouw je de persoon of de club van wie het filmpje komt? Daar moet je maar eens op letten als je weer eens een filmpje ziet.
‘We zijn een jaartje weggeweest. En het afgelopen jaar hebben velen dit ervaren als een groot gemis. En daarom zijn we terug met verhalen waarvan je zegt: Wat goeoeoeoeoed! Oh, wat goeoeoed!’

Kijk: Dit heb je zelf ook wel 's gedaan. Dit is een app waarmee je je gezicht kunt veranderen in een konijn, of in een jongen of meisje. Maar de computers op de universiteit gaan nog veel verder. Die kunnen gewoon een mens veranderen in een totaal ander mens. 
Janouk is de beste presentatrice van Het Klokhuis.
Dit is gewoon heel grappig. Dat hebben jullie supergrappig gedaan. Maar hoe werkt het? Om zoiets te maken heb je twee video's nodig. Een video van Pascal en een video van jou. En we hebben jouw gezichtsuitdrukkingen en mondbewegingen overgezet op die van Pascal. Zodat hij nu dingen lijkt te zeggen die hij niet heeft gezegd. Dus hier kunnen we gewoon mee aantonen dat Pascal mij dingen kan laten zeggen. En nog veel leuker, ik kan hem ook dingen laten zeggen. Bijvoorbeeld: Oke, wacht, dit wordt leuk. Janouk, wil jij met mij op date?
Dat is gewoon grappig, maar het kan ook op een verkeerde manier gebruikt worden. Dan laat je bijvoorbeeld de president van Amerika zeggen dat hij oorlog wil met andere landen. Of je laat onze eigen minister-president zeggen dat alle mensen met blond haar en blauwe ogen opgepakt moeten worden. En dat gebeurt dus tegenwoordig al. Dan verschijnt er iets in het nieuws wat helemaal niet waar blijkt te zijn. Dat noem je deep fake. Fake betekent nep. En deep fake gaat zo ver, zo diep, dat je bijna niet meer kunt zien dat het gewoon hartstikke nep is.
En dan nu het weer. Het wordt een mooie avond, maar pas op: Er is een grote kans op nepnieuws. Dus blijf goed opletten bij wat je ziet. Fijne avond!

Wat is beeldmanipulatie?

Niet alles wat je op tv of online ziet, is echt. Soms worden video’s gemanipuleerd. Beelden worden dan zo bewerkt, dat het lijkt alsof iets is gebeurd, terwijl dit niet zo is. Of de minister-president lijkt bijvoorbeeld iets te zeggen dat hij nooit gezegd heeft. Dit soort beeldmanipulatie wordt ook wel deepfake genoemd.

Niets is wat het lijkt

Lassen is de manier om stukken staal heel stevig aan elkaar vast te maken. Als twee stukken staal eenmaal aan elkaar gelast zijn, dan is dat zo stevig, dat het bijna onmogelijk is om het nog los te krijgen. Maar lassen: hoe doen ze dat? Nou, we gaan het Klokhuislogo aan elkaar hechten. Hechten is nog niet sterk, dus jij mag hem gaan aflassen dan. En dan na het lassen is de echt superstevig. Zeker. Even kijken. Zo he? Om veilig te kunnen werken, hebben ze hier handschoenen, een speciaal pak, hele veilige stalen neuzen schoenen, een mooie helm. En natuurlijk onmisbaar bij het lassen: dit laspistool. Stan? Hoe werkt dit pistool precies? Want dit is echt alles wat je nodig hebt he? Ja. Eigenlijk is het heel simpel. Er zit hier op het laspistool een klein knopje. Ja. Als je daarop drukt, komt de draad er automatisch uit. Who! En dat draad zit hier ook dan weer in. Oh, dus die komt hier vandaan? Ja. Die zit hierin helemaal opgerold en met een druk op de knop komt ie eruit. Wat slim. Er wordt dan hier voorop wordt er een hele hoop stroom gezet. Ja. Waardoor het draadje zo warm wordt dat zowel het normale materiaal als het draadje wordt omgesmolten. Het stukje dat we omsmelten heet dan ook het smeltbad. Maar moet ik het dan zien als een soort lijm die deze twee onderdelen aan elkaar plakt? Nee, het is echt dat het wordt omgesmolten, het wordt één geheel. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen is lassen best wel gevaarlijk. Het smeltbad wordt superheet. En het blauwe licht dat je ziet, dat noemen ze ook wel de vlamboog, dat is zo fel, dus dat kan je huid verbranden. En het is ook schadelijk voor je ogen. Dus je mag er zeker niet in kijken, want dan kun je lasogen krijgen en daarom heb ik deze helm met speciaal vizier. Ready for action! Kun je misschien nog heel even voordoen wat ik precies moet doen, want ik heb echt geen idee. Dat zal ik dan even doen. Met je arm op tafel. Lekker rustig. Met die andere steun je hem op je hand zo. En zet je 'm aan en dan blijft ie lopen en dan loopt ie gewoon netjes zo in het gootje. Zit ik zo goed? Ja. Loslaten! Rustig lopen, rustiger lopen. Hahaha! Dit is mijn las. Ja, misschien kan jij dat nog even laten zien hoe het echt moet? Dat zal ik doen. Nou, je kan wel zien wie de pro is, deze. En dan die van mij. Dus lassen, zo doen ze dat.

Hoe werkt lassen?

Om twee stukken staal aan elkaar vast te maken, heb je een laspistool nodig. Die maakt het staal zo heet dat de stukken staal worden omgesmolten tot één geheel. En dat is nog best wel lastig, ontdekt Janouk.

Superstevige manier om staal vast te maken

Als mensen last hebben van hun spieren en gewrichten, dan kunnen ze naar de fysiotherapeut. Maar dieren dus ook. Ik ben hier bij het dierenziekenhuis van de Universiteit Utrecht en ik ga langs bij dierenfysiotherapeut Nicole. He Nicole. Hai. Je bent al druk bezig, zie ik. Ja, dat klopt. Dit is Jackie. Jackie is één van mijn patiënten die regelmatig bij mij langskomt voor fysiotherapie. Wat doet een dierenfysiotherapeut precies? Ik hou me vooral bezig met houding en beweging, met spieren, gewrichten en pezen van een dier. En Jackie heeft artrose. Artrose is iets wat bij oudere honden vooral voorkomt en artrose is een vorm van slijtage aan het gewricht, waardoor honden pijn hebben met bewegen. Als we hier kijken op het skelet zie je hier het ellebooggewricht en bij Jackie is dus het randje van het kraakbeen wat rafelig geworden, waardoor de beweeglijkheid van de elleboog wat minder wordt. En zijn er ook andere plekken bij Jackie die slijtage hebben? Ja Jackie, doordat ze ook wat ouder is, heeft ze ook last van haar pols en van haar rug. Dus wat is de eerste oefening? De eerste oefening is met een balanskussentje. Jackie mag zometeen meteen met haar linker voorpoot op het balanskussentje staan en daardoor wordt ze sterker met haar voorpoot omdat ze stabiliteit moet trainen daarmee. Kom maar Jackie. Goed zo. Ja goedzo, braaf. Ja! En wat is de volgende oefening? De volgende oefening is gericht voor haar voorpoten om wat sterker te maken. dus we laten haar met de voorpoten op de grond staan en met de achterpoten op een verhoginkje. Kom Jackie, gaan we eens even kijken. Braaf. Ja goedzo, voorzichtig he. Kijk. Oke. Dat zijn de voorpoten. Goedzo! Bijna. Goedzo. Braaf meisje. Ja, goed zo. Knappe hond he. Kom maar. Goedzo. Braaf. Jackie krijgt hydrotherapie en hydro betekent water. Het is dus therapie in het water. Door de opwaartse druk van het water worden de gewrichten ontlast, waardoor een hond makkelijk kan lopen in het water. Daarnaast moet ze tegen de weerstand van het water in lopen, wat ervoor zorgt dat het wat zwaarder is. Daarom moet ze harder werken en worden de spieren snel sterk. Dit is een manier om een hond heel snel weer in conditie te krijgen. Zo Jackie, dat heb je goed gedaan. Kunnen we gewrichten en spierklachten ook voorkomen? Goede voeding is bijvoorbeeld belangrijk en natuurlijk lekker bewegen. Maar op gezette tijden ook rust is heel belangrijk, want overbelasting is natuurlijk nooit goed. Nicole ik vond een echt hartstikke leuk om mee te kijken in je praktijk en Jackie, met jou komt het ook wel goed he. Ouwe Reus. Je hebt goed getraind.

Wat doet een dierenfysiotherapeut?

Ook dieren kunnen last hebben van hun spieren en gewrichten. Ze hebben dan bijvoorbeeld pijn bij het bewegen. Een fysiotherapeut kan helpen om de spieren te trainen en sterker te worden.

Fysiotherapie geven aan dieren

Huh?! Compromis? Wat is dat? Stel, je hebt ontzettend veel zin in een fietstochtje. Je vriend niet. Nee. Die wil thuis op de bank hangen. Stom! Echt niet. Welles! Jullie krijgen er zelfs ruzie over. Maar dat slaat natuurlijk nergens op. Daarom sluiten jullie een compromis. Een compromis is een afspraak waarbij niemand helemaal krijgt wat ie wil, maar iedereen wel tevreden is. In een compromis geeft iedereen een beetje toe. Jullie maken wel een tochtje, maar niet met de fiets. Jullie hangen niet op de bank, maar wel op een autostoel. Gezellig he! Zo blijft de sfeer goed. Wij houden van blauw. Wij houden van geel. Als je dan samen groen maakt, dan is tot een compromis. Over hoeveel je toegeeft kun je onderhandelen. Meer blauw, meer blauw! Ben je groot en sterk of heb je een grote mond? Dan pakt een compromis vaak goed voor je uit. Ietsje meer geel? Wie zwak of bescheiden is, krijgt vaak een minder goede deal. Laat maar. Dus aardig zijn is niet altijd handig. Nou moe. Tenzij je onderhandelt met meer dan twee partijen. Wie wil een stukje meerijden? Wij bepalen waarheen! En wij vinden alles oke. Met wie zou jij liever een compromis sluiten? 
Dat bedoel ik.

Wat is een compromis?

Als jij iets anders wil doen dan je vriend, kun je een compromis sluiten. Niemand krijgt dan helemaal wat ie wil, maar wel een beetje. Maar wie de grootste mond heeft, krijgt vaak de beste deal.

Een afspraak waarover iedereen tevreden is

Tapijt is de naam voor de stukken stof die op de grond liggen om de vloer te bedekken. Je hebt deze bijvoorbeeld met allerlei printjes of deze superlekker zacht. Maar tapijt maken. Hoe doen ze dat? Vloerbedekking is gemaakt van textiel en dat zijn lappen stof die dan weer gemaakt zijn van garen. En hier in deze fabriek in Waalwijk zijn alle machines druk aan het werk om van al die draden een mooi kleed te maken. Maar voordat we echt aan de slag kunnen, moet er eerste ontwerp gemaakt worden. Bernd, jij bent een van de ontwerpers. Wat is nu de trend? Ja, de trend is eigenlijk dat mensen heel erg op zoek zijn naar een natuurlijk gevoel in huis. Dus proberen we kleden met een natuurlijk uiterlijk te maken of met zelfs met de handgemaakte look. Ja, denim is ook echt een trend en heb je een natuurlijk mooi niet versleten spijkerbroeken. En wij proberen dat ook een beetje na te maken. Oja. Kijk, zo zie je een beetje het weefsel. Dan zie je die oranje stukjes in komen. En als dit ontwerp dus af is, dan kunnen jullie aan de slag in de fabriek. Ja, dan maken we daar een file van en dat sturen we naar de fabriek en daar kunnen we de machines mee aansturen. En voor ons spijkerbroekentapijt hebben we drie verschillende kleuren nodig. Deze lichtblauw, donkerblauw en deze gemengde hier. En uiteindelijk vormen die drie garen samen deze draad. Met de kleuren die we net gemengd hebben, is deze machine nu aan het testen of er ook echt een leuk tapijtje uit kan komen. Na en volgens mij ziet dat er gewoon helemaal top uit. Het lijkt echt precies op het ontwerp. Dus als dit dan goed gelukt is dan kunnen de grote machines aan de slag om de echte vloerkleden te maken. Maar dat doen we niet met ons denim ontwerp. Maar dat gaan we met dit ontwerp doen. Eerst worden de garen op deze spoelen gezet en daarna worden de draden via deze buisjes naar de machine gestuurd. En die buisjes, die zorgen ervoor dat al die draden niet in de knoop raken. En met zoveel draden is dat wel handig. De draden worden met naalden door een doek gestoken en die techniek noem je de tuften. Bernd, hoe werkt dat precies? Nou kijk, hier heb je dus zo'n naald. Deze naald steekt eigenlijk door het doek en dan komt het haakje, zit onder dat doek. En die pakt het garen op. En dan wordt het zo een lusje. Ok. En hier heb ik een voorbeeldje gemaakt. Hier heb ik een naald een aantal keer door gestoken. Ja. En dan als je hem omkeert zie je hier dus de lusjes. En dit wordt dan de bovenkant van het tapijt. Wow, dus dit is dan het eindresultaat. Ja, zo komt het van de machine af. Vet hoor. En kunnen ze hier nou gewoon alles maken wat jij bedenkt? Nou we kunnen bijna alles maken. We kunnen zelfs jouw gezicht in een stukje tapijt maken. Wauw! Nou ja! Huh? Hij is gewoon helemaal van garen gemaakt. Dank je wel. Nou, tapijten maken, zo doen ze dat dus.

Hoe wordt tapijt gemaakt?

Elk vloerkleed begint met een ontwerp op de computer. Daarna gaat een machine met een heleboel naald en draad aan de slag om het kleed te maken.

Van ontwerp naar vloerkleed

NOJ NOJ NOJ. Nee of ja? Welkom bij NOJ! Oke Eef, komt ie. Sla jij op? Gaat lekker he? Oh! Proost. Dit vind ik alleen een beetje heel erg jammer he. Wat? Maak je zo'n flesje open en dan kan je hem nooit meer goed afsluiten omdat het dopje er niet meer op past. Zal ik anders met deze pingpongbal dat flesje eens voor je afsluiten? Dat kan toch nooit jongen? Dat past toch niet? Moet je kijken, dat balletje is toch veel groter? Kan ik met dit balletje het water tegenhouden in de fles? NOJ! Nee of ja? Checking is facting! Oke daar gaan we. Ehm, ik plaats het balletje op het flesje en dan ga ik hem omkeren. Mag dat boven je hoofd? Nou zeker niet. En ik ga ook even een bak erbij pakken, want dit gaat sowieso helemaal mis. Er gebeurt echt niks. 3, 2, 1. Tada! Ja niet! ja, echt? Hoe dan, wetenschap, hoe dan? Nou kijk, overal om ons heen is lucht. Je ziet het niet, maar het is er wel. En dat drukt van alle kanten tegen ons aan. Maar ook alle spullen om ons heen, de tafel, een tafeltennisbatje, een schaal, flesje. Ja, ik voel ook wel dat die lucht drukt. Ahhh. Oh Janouk! Zeg maar die lucht die drukt dus ook tegen dat balletje aan. Jouw lucht drukt nu tegen dat balletje aan. Maar dat is dus gewoon sterker dan de kracht van het water dat uit dat flesje wil? Ja maar er is nog iets anders aan de hand. Want kijk, dit is het pingpongballetje op het water. En als ik dat eruit wil halen dan zie je dat dat nog steeds in contact blijft met het water. Zie je dat? Het plakt er een beetje aan vast. Precies. Dus de plastic van het pingpongballetje en het water, die trekken elkaar aan. Je kent toch wel die netjes van knoflook? Ja, als je dit om het flesje heen doet, hopsakee, denk je dat ik met dit netje het water tegen kan houden in het flesje? Ja, dat zal wel, want anders zou je het niet vragen. Maar eigenlijk geloof ik het niet. We gaan het zien. 3, 2, 1. Ja, je lacht. Niet! Ja. Hij doet het gewoon. Hoe kan dat nou? Ik zit in een hele rare positie maar dat ga ik je toch uitleggen. Weet je nog wat pingpongballetje van net? Ja. Nou, die waterdeeltjes die plakken zo hard tegen elkaar aan binnen de gaatjes van dat netje. Dat is de oppervlaktespanning. Ja oké. En daarnaast heb je ook nog de lucht die van onder tegen het flesje aan drukt. Dus kan een pingpongballetje het water tegenhouden in een flesje? NOJ NOJ NOJ, een dikke vette ja! Try this zeker at home, maar dan wel met een glazen flesje, want anders werkt het niet. Ciao for now en tot de volgende NOJ!

Kun je een flesje afsluiten met een pingpongbal?

Een pingpongbal is natuurlijk groter dan een flesopening. Toch kun je een geopend flesje op zijn kop houden en de pingpongbal gebruiken als dop. Janouk en Eva zoeken uit hoe dat kan.

Een experiment met luchtdruk en oppervlaktespanning

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos