Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Als jij wakker wordt met een heel apart gevoel vanbinnen, dan ben jij misschien wel de eerste patiënt met een hele nieuwe ziekte!  Als dit het begin is van een flinke uitbraak, dan is er sprake van een ‘epidemie’. En als jouw ziekte de hele wereld overgaat, heet dat een pandemie. Van de Griekse woorden ‘pan’ en ‘demos’ oftewel ‘het gehele volk’. Met een beetje pech wordt dat hele volk tijdens zo’n pandemie een half volk. 

Denk maar’s aan de Pest van Justinianus, die vanaf 541 zo’n 2 eeuwen lang slachtoffers maakt. Aan het eind van de Middeleeuwen komt deze pest terug als De Zwarte Dood. In de 19de eeuw zijn er wel 5 cholera-pandemieën. En na de Eerste Wereldoorlog, velt de Spaanse Griep tot wel 100 miljoen mensen. Daarna volgen nog de Aziatische griep, de Hongkonggriep, Sars, Mexicaanse Griep, ebola, tot we in 2020 corona op ons bordje krijgen. 

Of en hoe we van zo’n pandemie afkomen, dat is nog maar de vraag. Hoe besmettelijk is het virus, en welke maatregelen worden er getroffen? Denk bijvoorbeeld aan vaccineren. Zo neemt het aantal besmettingen af, en dooft de pandemie misschien wel uit. Vaccinerend!

Clipphanger

Clipphanger logo

Een virus dat de hele wereld overgaat, noemen we een pandemie. Voor corona hebben we ook al te maken gehad met zulke wereldwijde epidemieën: denk maar aan de pest, de Spaanse Griep en ebola.

Wat is een pandemie?

Klas 4/5/6

In 1878 wordt in Georgië een kereltje geboren genaamd Jozef Vissarionovitsj Dzjoegashvili. De jonge Jozef zit graag met zijn neus in de communistische boeken van Karl Marx, hij wordt zelf ook revolutionair en verbannen naar Siberrrrië. 

Jozef ontsnapt uit de kou en sluit zich aan bij Vladimir Lenin. Tijdens de oktoberrevolutie van 1917 komen ze in opstand tegen de tsaar van Rusland. Na een bloedige burgeroorlog wordt het land omgedoopt in de Sovjet-Unie. Met aan het hoofd Jozef Stalin: de Man van Staal.

Hij smeedt plannen om de economie te stimuleren. Arbeiders werken zich te pletter, en wie niet luistert krijgt ook een enkeltje Siberië, of erger. Stalin wordt in de propaganda verheerlijkt als De Grote Leider. Tijdens de Tweede Wereldoorlog strijdt hij met de geallieerden tegen die andere beruchte snor, maar die warme samenwerking tussen Oost en West wordt daarna een Koude Oorlog. In 1953 overlijdt Stalin aan de gevolgen van een beroerte. Voor de Russen wordt het leven daarna langzaamaan iets minder beroerd.

Jozef Stalin staat bijna dertig jaar aan het hoofd van de communistische Sovjet-Unie. Als dictator reageert hij met ijzeren hand: miljoenen Russen worden geëxecuteerd of komen om in strafkampen.

Wie was Stalin?

Als minister-president van Nederland heb jij het goed voor elkaar. Een eigen ambtswoning (het Catshuis), zo’n 2 ton salaris, en iedereen noemt jou officieel ‘excellentie’. Excellent!

Solliciteren naar deze topfunctie? Dat kan niet. Maar je kan wel bij een politieke partij gaan. Elke vier jaar zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. Als jij lijsttrekker bent, en jouw partij de grootste wordt, en in de regering komt, mag jij je fietsie parkeren tegen de vetste tiny office van Nederland: het Torentje.

Als minister-president toren je boven de andere ministers uit. Je bent voorzitter van de ministerraad, houdt de agenda bij, en iedereen bij de les. ‘t Is handig als je je talen spreekt, want je bent ook een beetje het uithangbord van Nederland, samen met de koning. En dat niet alleen: voor alles wat hij doet, ben jij verantwoordelijk. Wat een baan!

Waardevolle skills voor een premier zijn een beetje leiderschap, kennis van de maatschappij, en o ja: een olifantenhuid. Je kan veel kritiek verwachten van de 17 miljoen andere minister-presidenten van Nederland.

De lijsttrekker van de partij die de Tweede Kamerverkiezingen wint, wordt meestal minister-president. Er is alleen geen opleiding tot premier. Hoe word je dan de baas van Nederland?

Hoe word je minister-president van Nederland?

Als het begint te sneeuwen, dan spring jij uit je stoel: sneeuwballengevecht! Maar iemand anders moet dan serieus aan de slag: in het jaarlijkse wintergevecht tegen gevaarlijke gladheid op de weg. Dat is: De Strooizoutstrooier.

Bij nacht en ontij gaat de Strooizoutstrooier in zijn Strooimobile de baan op om zijn strooizout te strooien. In een gestaag tempo van 40 kilometer per uur strooit hij een microdosis van 20 gram per vierkante meter wegdek. Het strooizout verlaagt het vriespunt van water met zo’n 10 graden. Sneeuw en ijzel smelten, en het smeltwater vormt een pekellaag op het wegdek. Gladheid: bestreden. Strooizoutstrooier, bedankt.

Nog liever komt de strooiheld preventief in actie. Daarvoor rekent hij op het landelijk commandocentrum Gladheidsbestrijding waar 24 uur per dag zo’n 3 duizend kilometer wegdek in de gaten gehouden wordt. En de lucht. Bij preventief strooien is er minder zout nodig. Zo houdt-de Strooizoutstrooier nog wat over, voor op zijn eitje. Nee hoor, want opgelet: strooizout is niet zo geschikt om te eten. En dat komt goed uit, want onze held eet zijn eieren zonder zout. En rauw! Wat een topper.

Als er sneeuw is voorspeld, moet de strooizoutstrooier aan de bak. Strooizout verlaagt namelijk het vriespunt van water, waardoor gladheid wordt bestreden. Kun jij weer veilig de weg op!

Waarom strooien we zout als het glad is?

In 1945 is de oorlog voorbij. De mensen zijn vrij en blij en het is mei, dus kruip er maar bij! Verliefde paartjes kunnen niet wachten om kinderen te maken. In 10 jaar tijd worden er maar liefst 2,4 miljoen Nederlandertjes geboren. Dit noemen we de ‘babyboom’! En die baby’s van toen zijn de boomers van nu.

De boomers trekken als een bobbel door de maatschappij. In de jaren 50 zitten ze in een propvolle schoolklas, in de jaren 60 gaan ze aan het werk of studeren. En protesteren. En experimenteren. Dat zorgt voor gefronste wenkbrauwen bij hun ouders, maar de boomers zijn niet te stoppen. En ze hebben de wind mee. In de jaren 70 worden er flats voor ze gebouwd, en in de jaren 80 wordt er gegeten, gereisd en gekocht alsof het niet op kan. Nou, wacht maar.

Sinds de jaren 10 zijn ze met pensioen. En nu krijgen ze weer die gefronste wenkbrauwen, maar nu van hun (klein)kinderen. Wat voor wereld laten de boomers achter? Een verpest klimaat, onbetaalbare huizen. De millennials moeten het allemaal fixen. 1 troost: vanaf de jaren 20 zorgt deze generatie nog 1 keer voor een boom, maar dan in de uitvaartbusiness. Bye bye boomer!

In de jaren na de Tweede Wereldoorlog worden er in Nederland maar liefst 2,4 miljoen baby’s geboren. Dat zijn de ‘boomers’ van nu. Ze groeien op in welvaart, maar ze laten de wereld wel achter met een klimaatprobleem en torenhoge huizenprijzen.

Wat is de babyboom?

De Britse schrijver Ian Fleming publiceert in 1953 een spionageroman getiteld Casino Royale. Dit is het eerste boek in een reeks over de geheim agent met de naam Bond, James Bond. 

Echt populair wordt die op het witte doek. In 1962 is de première van de film Dr. No. Bond werkt voor MI6, de Britse buitenlandse inlichtingendienst en daardoor komt-ie op de meest exotische locaties, om de strijd aan te binden met allerlei bizarre slechteriken. Vaste ingrediënten van de Bond-films zijn de 3 C’s: casino’s, cocktails en chickies.

De codenaam van James Bond is 007, en dat betekent dat hij een ‘vergunning heeft om te doden’, als dat zo uitkomt. Maar meestal redt hij zich met een van zijn vele gadgets of in een snelle Aston Martin. Als je naar een Bond-film gaat, zorg dat je op tijd komt, want het begint altijd midden in het verhaal met een vette stunt. Daarna komen de herkenningsmelodie en het logo met het pistool. Inmiddels zijn er wel 25 Bondfilms verschenen, waarin verschillende acteurs de titelrol spelen. En als je je afvraagt waar z’n naam vandaan komt: de échte Bond was een collega van Ian Fleming. En die James Bond schreef een mooi boek over vogeltjes.

Er is één geheim agent die iedereen kent: James Bond, oftewel 007. Hij is de hoofdpersoon in 25 spannende actiefilms vol cocktails, casino’s en chickies. De populaire spion is in 1953 bedacht door de Britse schrijver Ian Fleming.

Wie is James Bond?

Je ziet het niet, je ruikt het niet, maar bijna 80 % van de lucht bestaat uit N2 oftewel… stikstof! Niet schrikken, adem rustig in… Want stikstof is op zichzelf niet gevaarlijk voor mens en milieu. 

Wel een risicootje zijn de stikstofverbindingen. Wanneer stikstof zich bindt aan zuurstof, ontstaan er stikstofoxiden. Die kun je opsnuiven bij de snelweg en de industrie. Maar de meeste slechte stikstof in Nederland wordt veroorzaakt door de ‘uitlaatgassen’ van onze veestapel. Stikstof + waterstof = ammoniak. En dat ruik je zeker…

Als er te veel stikstofverbindingen in de lucht zitten, dan is dat schadelijk voor mensen met longklachten. En voor het milieu: als de verbindingen neerslaan, wordt de grond rijk aan voedingsstoffen. Maar sommige planten gedijen juist in voedselarme grond. Zo worden de orchideeën verdrongen door brandnetels, en dan zijn ook insecten en vogels het haasje. En zeg maar bye bye tegen de bij.

De overheid neemt maatregelen om de uitstoot van stikstofverbindingen te verminderen. En jij kan ook wat doen: vaker op de fiets, en dan niet naar de hamburgertent, maar liever iets vegetarisch. Eet smakelijk en bedankt, namens al je vriendjes uit de natuur!

Stikstof is overal om ons heen. Maar in Nederland zorgen onze veestapel en uitlaatgassen voor een teveel aan stikstof in de lucht. Slecht voor het milieu, de biodiversiteit en mensen met longklachten.

Wat is stikstof?

Jouw immuunsysteem is voortdurend bezig om allerlei indringers onschadelijk te maken. Maar soms reageert dat systeem iets te heftig op stoffen die eigenlijk helemaal niet zo gevaarlijk zijn. Je lichaam doet er dan alles aan om die stoffen naar buiten te werken. Dat noemen we een allergie, en echt leuk is het nie.

Als je allergisch bent voor pinda’s, dan kun je last krijgen van tintelende lippen, een opzwellende tong, een rode kop en jeuk. In ernstige gevallen krijg je zelfs moeite met ademhalen, je hart raakt van slag of jij raakt bewusteloos. Dat noemen we een anafylactische shock. Dan kan alleen een injectie met adrenaline jou weer op de been helpen. En wil iemand die pinda’s weghalen! 

Om van zo’n allergie af te komen, kan je aan de immunotherapie: je begint met een minuscule hoeveelheid, en neemt dan steeds iets meer pinda. Maar dat kan wel een paar jaar duren. Helaas, pindak… o nee.

Om een allergie te voorkomen, kan het helpen om als klein kind al met verschillende stoffen in aanraking te komen. Dan heeft je immuunsysteem de tijd om die pinda’s eens goed te leren kennen. En willen jullie elkaar nog een keer zien?

Als je allergisch bent voor pinda’s, kan een flintertje pinda al een heftige allergische reactie veroorzaken. Dat komt doordat je immuunsysteem te heftig reageert op bepaalde stoffen. Er bestaat therapie om van allergieën af te komen, maar daar ben je wel even zoet mee.

Wat is een voedselallergie?

Ik ben vet gestrest, omdat de guy die ik datete naar huis is geracet. Wat een pech, gelukkig krijg je nu wel te horen hoe je Engelse werkwoorden in het Nederlands moet vervoegen.

Eerst maar even dat stressen. Stress schrijf je aan het eind met dubbel-s. Maar als we gaan vervoegen, valt er een s’je weg. Dus jij streste, ik stres en daarom zijn wij zo gestrest. Jammer, want ik had liever met je gechild. Daarvoor geldt hetzelfde: ik chil en wij chillen. Da’s toch chill?

Net als bij gewone Nederlandse werkwoorden, geldt bij die Engelse rakkers de regel: stam+t. Dus ik race en zij savet, en straks hebben we geracet en gesaved. 

Iets gekker wordt het bij daten en deleten. Daar geldt ook de regel van stam+t, alleen ziet ‘t er zo uit: hij datet en zij deletet. Maar je schrijft ‘hij datet’? Ja, maar de ‘e’ aan het eind van de stam ‘date’, die spreek je niet uit. Dus zeg je ook gedatet en gedeletet. Mooi is het niet, maar jouw grammaticale kennis, die is nu weer helemaal geüpdatet.

Stressen, deleten, daten: je gebruikt deze werkwoorden zo vaak dat je bijna zou vergeten dat ze eigenlijk Engels zijn. Voor Engelse werkwoorden gelden dezelfde regels als voor Nederlandse werkwoorden: stam + t dus. ‘Hij datet’ dus, ook al ziet dat er misschien een beetje gek uit.

Hoe vervoeg je Engelse werkwoorden?

Om president van Amerika te worden, moet je dr’in elk geval 14 jaar wonen, minstens 35 jaar oud zijn, en o ja, in Amerika geboren zijn. Check check check? Dan kan de race beginnen. 

Alle voorgaande presidenten zijn afkomstig uit twee politieke partijen: de rechtse Republikeinen met Ronald Reagan, de Bushjes en Donald Trump, en de iets minder rechtse Democraten met Bill Clinton en Obama. Als jij partij gekozen hebt, moet je nog zorgen dat de partij jou kiest. In het hele land worden ‘caucuses’ gehouden, een soort voorverkiezingen. Op de grote Partijconventie word jij dan tot partijkandidaat gekroond. En dan kan je weer het land in voor de grote campagne. Met je running mate. Rennen maar!

Op de dag van de presidentsverkiezingen, rennen ook alle burgers naar de stembus. Nouja, in de praktijk iets meer dan de helft. Per staat worden de stemmen geteld, en met een meerderheid in een bepaalde staat, krijg jij alle Kiesmannen van die staat. Als je over heel Amerika de meeste kiesmannen achter je krijgt, ben jij de volgende President. Hou 20 januari maar vast vrij, want dan word je geïnaugureerd en krijg je de sleutels van het Witte Huis. Nou, waar is die bowlingbaan?

Elke vier jaar kiezen de Amerikanen een president. Soms een republikein, soms een democraat. Hoe werken de Amerikaanse verkiezingen en wat moet je doen om president van Amerika te worden?

Hoe word je president van Amerika?

Iedereen die ouder wordt, merkt het: je wordt af en toe een beetje vergeetachtig. Da’s heel normaal, maar als die vergeetachtigheid uit de hand loopt, dan heb je misschien wel te maken met: euh… dementie!

Je kan dan bijvoorbeeld steeds vaker dingen kwijt zijn. Niet weten welke dag het is. Niet uit je woorden kunnen komen. En, de ergste van allemaal: geen idee hoe je koffie moet zetten! Vaak wordt eerst het kortermijngeheugen aangetast, en daarna het langere. Dus eerst denk je: heb ik wel iets lekkers in huis? En later: wie is eigenlijk die vent die steeds koffie komt leuten?

Bij dementie gaan de zenuwcellen in je hersenen kapot. Uiteindelijk raak je daardoor verzwakt, en kan je eraan overlijden. Maar dat kan heel wat jaren duren. Dementie is nog niet te genezen. Sommige vormen kunnen met medicijnen vertraagd worden. Belangrijk is om goed om te gaan met dementie. Structuur in de dag. In beweging blijven, maar ook voldoende rusten.. En je omgeving kan ook helpen: behandel iemand met dementie niet als een klein kind. Een goed humeur is belangrijk, dus blijf samen lachen. Een voordeel van dementie: je kan je allerbeste mop altijd nóg een keer vertellen.

Oude mensen zijn vaak een beetje vergeetachtig. Maar als je dementie hebt, worden je korte- en langetermijngeheugen blijvend aangetast. Dementie is nog niet te genezen, maar in sommige gevallen wel te vertragen.

Wat is dementie?

Jouw lichaam is een geoliede machine, letterlijk en frituurlijk. Al het eten dat bij jou naar binnen glijdt, wordt omgezet in energie. Daarmee worden je lichaamsfuncties aan de gang gehouden en kan jij weer allerlei leuke activiteiten ondernemen. Maar als jij nou meer eet dan je verbruikt, wordt die overtollige energie opgeslagen in je vetcellen, en daardoor ga jij dan vet zwellen.

Veel mensen proberen van dat overgewicht af te komen door te diëten. Die eten tijdelijk helemaal anders, de pondjes vliegen eraf, maar na een tijdje komen ze als kilo’s weer terug. Dat proces van afvallen en weer aankomen noemen we het jojo-effect. Niet omdat veel rappers er ook mee te maken hebben, maar vanwege het bekende speelgoed waar je net zo dol van wordt.

Om het jojo-effect te voorkomen, kan je beter geen modediëten volgen. Wekenlang wortels knagen is zelfs voor konijnen niet gezond. Kies een gezond voedingspatroon, dat bij jou past. Vermijd stress, dan snoep je minder en slaap je ook beter. Zorg voor genoeg beweging en probeer wat spieren te kweken. Hoe meer spieren je hebt, hoe meer energie je verbrandt. Ook als je op de bank ligt, en zelfs in je slaap. Slapend slank blijven! Wie wil dat nou niet. Yo! Yo?

Bij sommige mensen gaat hun gewicht op en neer, net als een jojo. Afvallen lukt wel, maar op gewicht blijven is veel moeilijker. Hoe komt het dat je na een dieet vaak weer aankomt?

Wat is het jojo-effect?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos