Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

In 1916 wordt in Wales de kleine Roald Dahl geboren. Als hij 3 is overlijden opeens zijn vader en zijn zus. Roald gaat naar een kostschool waar-ie te maken krijgt met een wel erg streng schoolhoofd. Toch lukt het hem om volwassen te worden en hij gaat werken als piloot en (na een klein ongelukje) zelfs als spion. In Amerika zet hij zijn belevenissen op papier, en zo ontdekt ie zijn ware passie: schrijven. 

De verhalen van Dahl zijn vaak een beetje duister, met een enge tegenstander, zoals het strenge schoolhoofd van Matilda. De kinderen zijn dan juist weer heel slim, en er valt altijd wat te lachen. Bijvoorbeeld om een reuzenperzik die vervelende tantes plet, of een Grote Vriendelijke Reus die snoskommers eet… Niks is te gek! En dat vinden vooral kinderen juist wel te gek.

In Dahls privéleven is het niet alleen maar leve de lol. Zijn gezin heeft te kampen met ziektes, Roald neemt hun zorg op zich, vertelt de kinderen verhalen bij het slapengaan en maakt daar weer boeken van. De Heksen en Sjakie en de Chocoladefabriek, klassiekers waar kinderen ook vandaag de dag hun vingers bij aflikken.

Clipphanger

Clipphanger logo

In zijn boeken schept schrijver Roald Dahl werelden vol reuzen, heksen en andere griezels. Dahl overlijdt in 1990, maar zijn boeken zijn nog steeds erg populair onder kinderen. Ook zijn veel van zijn boeken verfilmd, zoals Sjakie en de Chocoladefabriek.

Wie was Roald Dahl?

In onze oneindige ruimte vliegt van alles rond. Van aardse satellieten tot meteoroïdes: stukken steen of ijs, ooit afgebroken van een komeet of misschien wel van de maan. Zo’n brok kan met een snelheid van wel 10 kilometer per seconde onze dampkring bereiken. Hij wordt dan onnoemelijk heet, vliegt in de fik, en de meteoroïde wordt een meteoor met een prachtig lichtspoor… Aaaah! 

Kleine meteoren verdampen tijdens hun reis naar de aarde. Maar als ze groter zijn dan 10 a 20 centimeter, kan het klompje op aarde terechtkomen. Dat noemen we dan een meteoriet. Die kan je herkennen aan de zwarte smeltkorst, als een barbecuebriket. Maar gooi hem niet op de grill! Een echte meteoriet is hartstikke zeldzaam: er zijn er sinds de oertijd maar 6 gevonden in Nederland. Jackpot! 

De wereldrecordmeteoriet ligt te pronken in Namibië. Als je die tientonner een keer wilt zien, moet je gewoon even wachten op een vallende ster. Dan mag je een wens doen!

Stenen uit de ruimte die neerkomen op aarde, noemen we meteorieten. En hoewel er in de ruimte om ons heen van alles rondvliegt, is een echte meteoriet hartstikke zeldzaam. De meeste meteoren verbranden namelijk in de dampkring rond de aarde.

Wat is een meteoriet?

In Nederland spreken we van een hittegolf als er in De Bilt 5 warme dagen achter elkaar worden gemeten waarvan er minimaal 3 tropisch zijn. In de 20ste eeuw waren er in totaal 16 hittegolven, maar deze eeuw knallen we daar keihard overheen. Poeh poeh!

Al die hittegolven komen natuurlijk door de klimaatcrisis.
De hele aardbol is de afgelopen eeuw al een graad warmer geworden, en Nederland zelfs 2 graden. Onze hittegolven hebben we te ‘danken’ aan de toename van zonneschijn in de zomer. Deskundigen denken dat dit komt door de opwarming van het Middellandse Zeegebied, waardoor wij ook meer zon zien. Maar het zou ook kunnen komen door de afname van de warme golfstroom, waardoor we vaker hogedrukgebieden krijgen rond de Noordzee. Zo hoef je nu al niet meer naar Turkije, maar kan je gewoon bruinbakken in Bakkum.

En hittegolven versterken zichzelf. Door de hitte verdampt het vocht in de bodem. De aarde kan zichzelf niet meer afkoelen, en wordt alleen nog maar heter en heter en heter. Als jouw bolletje ook nogal gauw oververhit raakt, dan zijn het pittige tijden voor je. 1 troost: er is ook steeds meer neerslag. Als je daar nou maar niet neerslagtig van wordt!

De zomers in Nederland worden steeds heter. Temperaturen van 35 graden of hoger komen steeds vaker voor. Wanneer spreken we eigenlijk van een hittegolf en hoe komt het dat ze steeds vaker voorkomen?

Waarom zijn er steeds vaker hittegolven?

De 17de eeuw is voor sommige Hollanders een echte Gouden Eeuw, maar voor heel veel anderen juist een duistere tijd. Zoals in West-Afrika, waar onze West-Indische Compagnie op bezoek komt. In de beruchte forten worden tot slaaf gemaakte Afrikanen gebrandmerkt en ingescheept. De tocht over de oceaan is erbarmelijk, maar aan de overkant is het niet veel beter. Op Curaçao worden de mensen als vee verhandeld en in Suriname moeten ze ploeteren op de plantages, om de suiker, koffie en cacao te winnen die in de grachtengordel op tafel komt. ‘Lekker’ bakkie.

Pas in de 19de eeuw maken steeds meer landen een eind aan de slavernij. In de Nederlandse kolonieën Suriname en de Antillen gebeurt dat, nogal laat, op 1 juli 1863. Groot feest? Even wachten: de mensen waar het om gaat moeten dan nog zo’n 10 jaar lang doorbuffelen. 

Tegenwoordig is het op die eerste juli ‘keti koti’. Dat betekent ‘de ketenen doorbroken’. Veel mensen komen dan bij elkaar, bijvoorbeeld bij het Slavernijmonument in Amsterdam. Daar staan we stil bij 2 vreselijke eeuwen slavernij en verdeeldheid, en we vieren dat we nu samen vrij zijn en kunnen dansen, feesten, en eten. Da’s wél echt lekker.

Op 1 juli staan we stil bij twee eeuwen slavernij en verdeeldheid. Tot slaaf gemaakte Afrikanen worden tot 1863 door Hollandse handelaren verscheept naar Suriname en Curaçao. Op 1 juli 1863 komt er officieel een eind aan deze slavernij en dat vieren we met Keti Koti.

Wat is Keti Koti?

Klas 4/5/6

De filosoof John Locke wordt gezien als grondlegger van het liberalisme, en dat woord is afgeleid van het Latijnse ‘liber’, wat ‘vrij’ betekent.

De liberalen leggen de nadruk op de vrijheid van het individu; de eenling, jij dus. In Nederland is het de liberaal Johan Rudolf Thorbecke die in 1848 de nieuwe grondwet lanceert. Daardoor zijn ook jouw grondrechten gewaarborgd. Zoals de vrijheid van meningsuiting. Ook als je van de daken schreeuwt dat je het liberalisme maar niks vindt, dan vindt Thorbecke dat toppie.

En de markt moet volgens de liberalen zo vrij mogelijk zijn, daar hoeft de overheid zich dus niet mee te bemoeien. De kern van het liberalisme is dat eigenlijk alles wel mag, zo lang jij anderen maar geen (fysieke) schade toebrengt. Daarom zijn ze voor legalisering van softdrugs en euthanasie en 130 kilometer per uur rijden op de snelweg. Da’s pas vrijheid!

Tijdens het overgrote deel van onze geschiedenis, zitten we onder de plak van de KKK: Koningen, Keizers en de Kerk. Pas in de 18e eeuw komt daar verandering in, als De Verlichting aangaat. De liberalen leggen de nadruk juist op de vrijheid van het individu. De overheid hoeft zich niet overal mee te bemoeien.

Wat is liberalisme?

Als jij een wondje hebt waar bloed uit komt, zorgt je lichaam ervoor dat het bloed gaat stollen en de wond stopt met bloeden. Kusje erop! Maar als je last hebt van trombose, is dat systeem uit balans. Je wond is al dicht, maar je bloed blijft stollen. Of er is helemaal geen wond, en je bloed stolt toch! Zo’n bloedprop kan leiden tot een bloedlinke situatie:

In je been bijvoorbeeld. Dat wordt dik, blauw of rood en het gaat glanzen. Als zo’n bloedprop in je been losschiet, ben je nog verder van huis. Hij kan doorschieten naar je longen en een longembolie veroorzaken, of naar je bovenkamer en dan krijg je misschien wel een herseninfarct. Allemaal erg onprettig en nog levensgevaarlijk ook. Zo’n 1 op de 4 Nederlanders overlijdt uiteindelijk aan trombose, en dat zijn pas echt bloedstollende cijfers…

Trombose kan behandeld worden door je bloed dunner te maken met… tada, bloedverdunners. Maar beter zorg je ervoor dat je trombose voorkomt. Niet roken, gezond eten en lekker bewegen. Zeker als je lang moet zitten, moet je zorgen voor genoeg doorstroming. Stap maar lekker in het rond, dan blijft je bloedbaan ook gezond!

Een bloedpropje in je bloedvaten kan leiden tot een bloedlinke situatie. Als ie in je longen of hersenen terechtkomt, kun je eraan overlijden. Gelukkig zijn er een heleboel dingen die je kunt doen om trombose te voorkomen.

Wat is trombose?

Met ‘nepnieuws’ bedoelen we berichten die niet (of niet helemaal) waar zijn, en toch bewust de wereld in worden geholpen. Tegenwoordig kan je nepnieuws tegenkomen in een artikel op internet, of in een tweet, maar het is van alle tijden: in Nazi-Duitsland was er zelfs een speciale minister die bepaalde wat er in de kranten kwam te staan en zelfs in de schoolboeken. ‘Nein, zwei und zwei ist fünf! Verdammt nochmal.’

Nepnieuws wordt ingezet om 2 redenen: het beïnvloeden van de massa, en het rinkelen van de kassa. Kliks op internet zijn goud waard, en als jij een sensationeel bericht voorbij ziet komen, ja, dan klik je d’r natuurlijk op. Ka-ching! Beïnvloeding met nepnieuws zien we bijvoorbeeld in de politiek. Als de mensen bang gemaakt zijn voor een bepaald ‘gevaar’ kunnen ze verleid worden om te stemmen op de persoon die daar wat aan gaat doen.

Om nepnieuws te spotten, moet je even verder kijken dan je neus lang is. Is die foto echt of geshopt? Zijn het echte feiten, of is het alleen maar een mening? En van wie is het bericht eigenlijk afkomstig: een betrouwbare bron, of de buurtwappie? Zo helpen we samen nepnieuws de wereld uit. Echt waar!

Op internet vind je veel onzinberichten die de wereld in worden geholpen om geld aan te verdienen: nepnieuws. Nepnieuws kan ook worden gebruikt om mensen te beïnvloeden of bang te maken. Hoe herken je nepnieuws en komen we er ooit nog vanaf?

Wat is nepnieuws?

Hormonen worden aangemaakt door verschillende klieren in je lichaam. Zo zijn hormonen de hele dag door betrokken bij allerlei levensbelangrijke processen: je spijsvertering, je biologische klok en bij stress zorgen ze voor een stoot adrenaline zodat je er even stevig tegenaan kan. Hormoonpowerrrr!

Die ‘hormoonbaan’ begint al voor je geboorte. Terwijl je moeder misselijk en moe is, kan jij veilig groeien in de baarmoeder. Daar zorgen je genen en de geslachtshormonen ervoor dat je een geslacht krijgt. Daarna houden ze zich een jaar of tien redelijk koest, in afwachting van het grote hormoonfestival: de Puberteit. Bij meisjes gaan de eierstokken oestrogeen aanmaken, en bij jongens gaan de ballen stuiteren van de testosteron. Onder invloed van déze hormonen gaan allerlei lichaamsdelen groeien en bloeien. ‘Boeien!’ Ook je persoonlijkheid kan veranderen, je wordt misschien wel onzeker, opstandig, maar uiteindelijk ook zelfstandig.

Bij vrouwen staat er rond hun vijftigste nog een orkaan van hormonen te wachten: de overgang. Ja, soms zijn het echt klieren, die klieren.

In de puberteit krijg je te maken met een heleboel verschillende hormonen. Ze zorgen ervoor dat je lichaam verandert en dat jij langzaam volwassen wordt. Maar hormonen zijn ook onmisbaar bij alledaagse processen zoals je spijsvertering en je biologische klok.

Wat doen hormonen met je?

Als het om werken gaat is het oneerlijk verdeeld in de wereld. Terwijl de een zich in het zweet werkt om een paar rotcenten te verdienen, zit de baas lekker onderuit zijn geld te tellen. Zo gaat het al eeuwenlang, en ook al eeuwenlang is niet iedereen daar even blij mee. De socialisten zeggen dan: zo werkt dat niet.

Het Latijnse woord ‘socius’ betekent ‘gemeenschappelijk’. Het socialisme wil dan ook dat die mooie bedrijven en machines niet van 1 persoon zijn, maar van iedereen. Zo kunnen ook de mensen die graag de hele dag hard willen werken, meedelen in de winst. Dit mooie idee wordt midden 19e eeuw uitgewerkt door Karl Marx. Hij voorspelt dat de arbeiders samen in opstand zullen komen tegen hun bazen, en dat gebeurt ook in Rusland. Maar dat communistische systeem is inmiddels zelf wel zo’n beetje uitgewerkt.

Tegenwoordig leven we in een kapitalistisch systeem. Er zijn wel politieke partijen die zich socialistisch of sociaaldemocratisch noemen. Zij zetten zich in voor een eerlijke verdeling van onze welvaart, en dat blijven ze doen, tot we allemaal vervangen zijn door robots. Zal je net zien, dan zijn er ook weer robots die moeten werken, en een robot die zijn geld zit te tellen.

In de 19e eeuw komt het socialisme op: een stroming die het oneerlijk vindt dat arbeiders minder geld verdienen dan hun bazen. Socialisten vinden dat bedrijven en machines van iedereen zijn. Nog steeds zet het socialisme zich in voor een eerlijke verdeling van de welvaart.

Wat is socialisme?

In 1958 komt in Minneapolis Prince Rogers Nelson ter wereld. De kleine Prince is erg muzikaal en timmert op alle instrumenten die er in huis te vinden zijn. Hij componeert heel virtuoos zijn eigen liedjes, maar de teksten zijn soms een beetje pikant (voor een 12-jarige). Prince gaat het huis uit om op eigen beentjes te staan. En een bandje te beginnen!

In zijn muziek laat Prince zich inspireren door zowel witte als zwarte muziekstijlen, en hij slaat een funky brug tussen new wave en disco. Op zijn 17de scoort hij al zijn eerste hit, ‘Soft and Wet’, en dan gaat het hard met de jonge artiest. Prince scoort de ene hit na de andere, zoals Kiss en natuurlijk Purple Rain. En bij zijn urenlange stomende shows gaat het publiek compleet uit zijn dak.

In het stadion en de studio is Prince in de paarse hemel, maar van zijn platenbazen wordt hij groen en geel. Uit protest verandert hij zijn naam in een onuitspreekbaar symbool. Maar je mag ook gewoon The artist formerly known as Prince zeggen. Ondanks alles blijft hij altijd doen wat hij het liefste doet: en muziek maken. Tot april 2016, want dan is His Royal Badness definitief uitgespeeld.

Prince is een van de grootste sterren uit de Amerikaanse popmuziek. In zijn muziek combineert hij jazz, funk en disco tot een onweerstaanbare mix. Hij is niet alleen supermuzikaal, maar ook een bijzondere verschijning. Prince overlijdt op zijn 57e.

Wie was Prince?

Racisme is de overtuiging dat mensen kunnen worden onderverdeeld in rassen en dat bepaalde ‘rassen’ beter zijn dan andere. Met dat verdraaide idee varen witte mensen vanaf de 17de eeuw de wereld over, om land van in hun ogen minderwaardige mensen in te pikken, en ze gelijk maar tot slaaf te maken. In de eeuwen daarna zijn slavernij en racisme overal gemeengoed. Nou ja: wel gemeen, maar niet goed.

In 1863 wordt de slavernij afgeschaft. En tegenwoordig is ook racisme officieel verboden, het staat dan ook meteen in artikel 1 van onze grondwet. Toch werken die oude structuren en vooroordelen nog altijd door. Mensen met een niet-Nederlandse afkomst krijgen nog altijd minder snel een stageplek, en worden eerder aan de kant gezet door de politie. 

Ook leven niet-witte mensen nog altijd vaker in armoede, en hebben ze minder toegang tot goede zorg. Voor dit structurele racisme is wereldwijd steeds meer aandacht. Bewegingen als Black Lives Matter hebben ook veel witte aanhangers. Zo kan het structurele racisme structureel bestreden worden en dan misschien ooit eens, structureel verleden tijd zijn.

In de 17e eeuw verzinnen witte mensen dat mensen van andere rassen minderwaardig zijn. Het gevolg: eeuwenlange slavernij en onderdrukking van zwarte mensen. Miljoenen mensen zijn gedood door die op racisme gebaseerde slavernij. Slavernij is gelukkig afgeschaft, maar racisme bestaat nog steeds.

Wat is racisme?

Het zit opeens op je lip: een rood plekje, met blaasjes die gevuld zijn met een vreemd vocht. Dat boeltje kan jeuken, tintelen of pijn doen. Wat kijk je sip? ‘t Is gewoon een koortslip!

De officiële naam van de koortslip is herpes labialis. Dat virus zit in het vocht van die blaasjes, en je kan het zo doorgeven. Door te knuffelen bijvoorbeeld, of als je je beker uitleent. Als je het virus als kleuter krijgt, zit je er de rest van je leven aan vast. Je hebt dan niet voortdurend een koortslip, maar die kan wel op allerlei momenten opspelen: door koorts, verkoudheid, menstruatie, zonlicht of bij stress, zoals wanneer je gaat trouwen en op de foto moet en ja hoor… dan zit je d’r echt de rest van je leven aan vast.

Gelukkig kan een koortslip weinig kwaad. Wel kan het virus via je handen bij je oog komen. Dan ligt een oogontsteking op de loer. Om jezelf en anderen niet te besmetten: raak het plekje niet aan, was je handen met water en zeep, gebruik alleen je eigen serviesgoed en… de komende 10 dagen maar even niet knuffelen en zoenen. Pfff.. duurt lang!

Als je lip ineens begint te tintelen, weet je al hoe laat het is: tijd voor een koortslip! Maar waar komt dat vervelende virus toch steeds vandaan?

Wat is een koortslip?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos