Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Je pakt een appel van de schaal, neemt een flinke hap en… Hè, wat rot: een schimmel! Zo’n schimmel begint microscopisch klein. Een ‘spore’ vliegt door de lucht, landt ergens en begint zich met een rotgang te vermeerderen. Eerst worden dat lange, dunne draden, en als dat er heel veel zijn, dan zie je die typische pluizige schimmel. Dat heet officieel een ‘mycelium’, en da’s dus juist niet.. uhm… yum! 

Schimmels zijn niet allemaal giftig, maar sommige wel. Als je die eet, kan je misselijk worden of aan de dunne gaan. In de natuur doen schimmels erg nuttig werk. Ze ruimen dooie bladeren op, of pakken een hele omgevallen boomstam aan. Schimmel powerrrrrrr!

Door de eeuwen heen zijn er allerlei slimme manieren bedacht om schimmel uit ons voedsel te weren. Drogen, verhitten, koelen, zouten, zuren, fermenteren! Maar ook de schimmels worden steeds slimmer. Het beste wat jij kan doen om je eten smakelijk te houden: bewaar verse producten op een koele, droge plek. Verse groenten, vlees en vis in de koelkast. En een bord kliekjes, altijd even afdekken. Zo blijven jij én je broodje ei... schimmelvrij.

Clipphanger

Clipphanger logo

Pluizige dingen zijn meestal lief, maar in het geval van schimmels is dat niet zo! Als je een appel, brood of ander vers product te lang laat liggen, groeit er vanzelf een schimmelig laagje overheen. Hoe begint zo’n schimmel eigenlijk?

Hoe ontstaat schimmel op je eten?

Klas 4/5/6

In 1983 wordt er in Noord-Londen een heel lief meisje geboren: Amy Jade Winehouse. Op haar 12de mag ze naar de theaterschool, ze krijgt een gitaar en begint met het schrijven van gedichten en liedjes. Een mooie uitlaatklep, maar Amy wordt er toch niet gelukkig van. Vanaf haar 14de slikt ze pillen tegen haar depressies, er komen tattoos, en als ze een neuspiercing laat zetten, wordt ze uit de theaterschool gegooid. Geen probleem, want op straat is de muziek veel hipper. En hopper.

Amy gaat zingen in een jazzband, en een bandje van die band komt terecht bij de manager van de Spice Girls. Haar bijzondere stem maakt indruk en ze debuteert op haar 20ste met het album Frank: een eigen mix van jazz, pop, soul en hiphop. Iedereen wil Amy op het podium zien, en horen, al staat ze daar soms te tollen van de drank en andere spullen. Haar management wil dat ze afkickt, maar Amy zegt ‘no no no’... 

Ze gaat samenwerken met Mark Ronson, er komt een nieuw album, en dan gaat ze toch in rehab. Haar ‘comebacktournee’ is nog maar net begonnen, als een lijfwacht haar aantreft in de slaapkamer. Amy is pas 27, maar ze moet verder jammen in de muzikantenhemel. Hopelijk is de bar open.

De Britse Amy Winehouse breekt in 2007 internationaal door met haar hit ‘Rehab’. Amy zingt de sterren van de hemel, maar het lukt haar niet om van de drank en drugs af te blijven. Op 23 juli 2011 wordt ze dood aangetroffen in haar slaapkamer, nog maar 27 jaar.

Wie was Amy Winehouse?

In 1652 krijgt zuidelijk Afrika bezoek van de Nederlanders met hun VOC-mentaliteit. En da’s geen goed nieuws voor de oorspronkelijke inwoners van die streken. In de eeuwen daarna blijft de kleine, witte minderheid de baas spelen. Ook als de slavernij officieel wordt afgeschaft, wordt er in Zuid-Afrika nog steeds officieel gediscrimineerd. Dat heet de Apartheid, en het is inderdaad behoorlijk apart:

Tijdens de Apartheid zijn mensen van kleur tweederangs burgers. Ze worden weggestopt in townships. Ze mogen alleen naar de stad om te werken voor de blanken. Als ze iets willen halen in de winkel, moeten ze door de achterdeur naar binnen. En haal het maar niet in je hoofd om verliefd te worden op iemand met een andere afkomst… Liefde is misschien blind, maar in die tijd niet kleurenblind.

In de 2de helft van de 20ste eeuw heeft de onderdrukte bevolking er genoeg van. Er wordt geprotesteerd, gestaakt, geboycot, en ook als verzetsleider Nelson Mandela wordt vastgezet, gaat de strijd door. In 1990 pas wordt de Apartheid afgeschaft, en nu is het officieel een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Maar wel gebroederlijk naast de witte bladzijde.

Eeuwenlang speelt een kleine, witte meerderheid de baas in Zuid-Afrika. De apartheid maakt van zwarte mensen tweederangs burgers met weinig rechten. Na jarenlange protesten onder leiding van Nelson Mandela, wordt in 1990 de apartheid officieel afgeschaft.

Wat was apartheid?

Als je wil weten hoe intelligent je bent, dan kun je een iq-test doen. De meeste mensen scoren zo rond de 100. Als jij hoger scoort dan 130... Dan ben jij misschien wel hoogbegaafd. Zeker als je ook beschikt over een flinke dosis creativiteit en doorzettingsvermogen. En dan niet bij het sjoemelen met de iq-test...

HB’s zijn vaak nieuwsgierig en leergierig. Ze zijn al jong geïnteresseerd in ingewikkelde onderwerpen, en ze onthouden ook nog eens bijna alles. Op emotioneel vlak kunnen ze zich vaak goed inleven in anderen, hebben ze een groot rechtvaardigheidsgevoel en zijn ze perfectionistisch. Klinkt perfect? Nou, niet per se. Faalangst ligt op de loer. Hb’s zitten zich vaak te vervelen, terwijl alles nog een keer uitgelegd wordt. En ze weten het soms echt beter dan de meester. Gelukkig hebben hb’s nog veel meer interesses!

Hoogbegaafdheid is erfelijk, maar je ouders kunnen ook normaal begaafd zijn. Als je je wel ‘s eenzaam voelt, kan het helpen om andere hb’s op te zoeken om je ervaringen te delen. Van elke 100 mensen zijn er maar 2 of 3 hoogbegaafd. Maar als jij hoogbegaafd bent, dan weet je die vast wel te vinden!

Van elke 100 mensen zijn er 2 of 3 hoogbegaafd. Hoogbegaafden zijn niet alleen intelligent, maar beschikken ook over een flinke dosis creativiteit en doorzettingsvermogen. Maar hoogbegaafdheid is niet altijd een feestje.

Wanneer ben je hoogbegaafd?

In 1793 schrijft William Godwin een boek over een samenleving zonder regering. Met zijn opzienbarende opvatting is Godwin een voorloper van het anarchisme. Dat woord is afgeleid van het Griekse ‘an-arkhos’ en dat betekent: zonder heerser. De minister-president en de koning, die mogen een ander baantje zoeken.

Anarchisten zijn niet per se tegen autoriteit. Maar ze leggen liever de nadruk op de vrijheid van mensen zelf. Daardoor zijn ze vaak wel tegen instituties als de overheid en grote bedrijven. De Rus Bakoenin, nog zo’n oeranarchist, die wil de regering omverwerpen en de revolutie uitroepen. Of de provo’s in de jaren 60, met acties tegen de consumptiemaatschappij, of de punkers en krakers die strijden voor autonomie en individualisme. Je kan ze herkennen aan hun hanenkam.

‘Het’ anarchisme is geen vereniging waar je lid van kan worden, en het heeft natuurlijk ook geen leider. De laatste jaren komt het anarchistische denken in nieuwe vormen terug. De bitcoin. Of de beweging Anonymous, een collectief dat organisaties opspoort die de vrijheid willen beperken - en dan online in de aanval gaat. Bij dat soort anarchisme, zou Bakoenin zijn baard hebben afgelikt.

Het anarchisme is geen vereniging waar je lid van kan worden. Het is een denkwijze die de vrijheid van het individu belangrijk vindt. Je ziet het anarchistische denken terug in bijvoorbeeld de Bitcoin en de beweging Anonymous.

Wat is anarchisme?

CO2 is de coole naam van koolstofdioxide. Samen met wat andere gasjes zorgt CO2 voor de sfeer onze atmosfeer. Hierdoor wordt de straling van de zon op aarde vastgehouden, zodat wij het lekker warm hebben. En daar werk jij aan mee, want zo’n 4 % van wat jij uitademt is CO2. Bedankt!

De hele aarde is eigenlijk al sinds de oertijd een grote CO2-draaimolen. Er komt voortdurend CO2 vrij, bij bosbranden of vulkaanuitbarstingen. Dat spul wordt ook altijd weer netjes opgenomen door de groene oerwouden en oceanen. Sinds de mens aan het industrialiseren is geslagen, gaat de draaimolen een stuk harder. We stoken ons huis op, vreten ons vol en vliegen de hele wereld over. Dit zorgt voor meer CO2-uitstoot, klimaatopwarming, een stijgende zeespiegel en boze Zweedse meisjes. 

Als je zelf wat wil doen om de uitstoot van CO2 te verminderen, dan kan dat. De verwarming wat lager, minder vlees eten en lekker met de trein op vakantie. En o ja, CO2 zit ook in de bubbeltjes in je frisdrank. Veel cola drinken dus, dan blijft al dat gas lekker in je lichaam. O nee, toch niet.

We horen voortdurend dat we met z’n allen minder CO2 moeten uitstoten. Maar CO2 is niet alleen maar slecht. Sterker nog, je ademt het zelf uit. Maar als er te veel CO2 wordt uitgestoten en niet genoeg door de natuur kan worden opgenomen, hebben we een probleem.

Wat is CO2?

De zon is niet alleen een warmtebron! Als je geluk hebt, heeft ze voor jou nog een extraatje in petto: bij blootstelling aan zonlicht krijgt jouw huid een patroon van superschattige kleine bruine vlekjes: sproeten! Sproeten hebben te maken met de aanmaak van melanine. Bij de meeste mensen is dat spulletje gelijkmatig verdeeld over de huid. Als de zon gaat schijnen, worden zij gelijkmatig bruin. Maar bij jou raken de pigmenten juist opgehoopt. En zo ontstaan de sproetjes waar je vriendje misschien ook wel ‘op hoopt’.

Sproeten komen vooral voor bij mensen met blond of dat mooie rooie haar. En of het je overkomt of niet, da’s een kwestie van je genen. Dus kijk even naar degenen die jouw familie zijn. En geniet er maar van. Want als het winter wordt en de zon verdwijnt, gaan ook je sproetjes op vakantie. Tot volgend jaar!

Allemaal leuk en aardig, maar die sproeten van jou komen wel met een bijsluiter. Jouw huid is namelijk extra zongevoelig. Dat betekent voor jou dus niet te lang in de zon, altijd goed smeren en de zonnebank... die loop je natuurlijk ook straal voorbij. De groetjes van je sproetjes!

Bij sommige mensen met een lichte of rode haarkleur verschijnen er in de zomer sproeten op hun gezicht en soms ook op hun rug of borst. Dat komt door het ophopen van pigment in de huid. Maar sproeten klinkt een stuk leuker dan pigmentvlekjes.

Hoe ontstaan sproeten?

Als jij je nieuwe bureaulamp in het stopcontact steekt, kijk dan eerst even naar die stekker. Die twee palen, zijn eigenlijk twee polen. De kabel van het lampje, bestaat uit twee stroomdraden. Elektriciteit gaat van de ene pool, door de draad heen, door het lampje, door de draad terug naar de andere pool. En hierdoor gaat het lampje gaat branden.

Maar als er een muis aan de kabel heeft geknabbeld, en de twee draden raken elkaar, dan kan er kortsluiting ontstaan. Stroom zoekt altijd de ‘weg van de minste weerstand’, en gaat liever door de draad dan door het lampje. Maar dan kan hij zijn energie niet kwijt: de spanning loopt op, de draad wordt heet en voor je het weet gaat er iets anders branden. Niet aanraken! Want dan ben jij de weg van de minste weerstand. Aaaah!

Gelukkig is elk huis voorzien van een stoppenkast. Als er kortsluiting ontstaat, wordt de stroom vanzelf uitgeschakeld. Voor jou is het belangrijk om niet te sollen met stroomdraad: leg geen snoeren onder het tapijt, en trek nooit aan de kabel maar altijd netjes aan de stekker zelf. En: houd je aan de gebruiksaanwijzing. Die kan je lezen, als je het lampje aanzet.

Stroom zoekt altijd de weg van de minste weerstand. Als een stroomdraad kapot is, kan er kortsluiting ontstaan. Gelukkig schakelt de stoppenkast dan de stroom uit, zodat de boel niet ontploft.

Wat is kortsluiting?

In de jaren na de Tweede Wereldoorlog, is het in Europa niet echt gezellig. Om de landen nader tot elkaar te brengen organiseert de European Broadcasting Union een muziekfestijn. In 1956 vindt het eerste Eurovisie songfestival plaats, met 7 deelnemers, in zwart-wit, maar daar hoor je niks van.

Het songfestival raakt een gevoelige snaar, en wint aan populariteit. Er komen steeds meer deelnemers met steeds extravagantere acts. Nederland wint met Ding-a-dong, het Zweedse Abba met Waterloo. Veel landen proberen zich tijdens het Songfestival op de kaart te zetten, en ook minderheden grijpen hun kans in de spotlights: tot de historische winnaars behoren een dragqueen, een transgender en zelfs een Tilburger. 

Als je door jouw land bent uitgekozen, de grote finale hebt gehaald en daar de longen uit je lijf gezongen, is het wachten op de punten van de jury en de mensen thuis. Het maximum is douze points oftewel 12 punten. En als je dat maar vaak genoeg hoort heb jij officieel het beste liedje, of de spectaculairste uitdossing, of de grootste bongo’s. De winnaar mag het festival van het jaar daarop organiseren. En dan begint het hele liedje weer van voren af aan.

In 1956 wordt het allereerste Eurovisie Songfestival georganiseerd. 65 jaar later is het liedjesfestijn nog steeds razend populair in heel Europa én daarbuiten. Veel artiesten hebben hun carrière aan het Songfestival te danken, zoals Abba en Duncan Laurence.

Hoe is het songfestival ontstaan?

In de Tweede Wereldoorlog is een groot deel van Europa bezet door de nazi’s. Mannen moeten verplicht aan het werk, en het lot van de Joden, Roma en Sinti is nog erger. Gelukkig komen de geallieerden in actie om Europa te bevrijden. Op 6 juni 1944 landen ze in Normandië om te knokken met de nazi’s. D-day: met de D van ‘dankjewel, geallieerden’, ‘doe je best!’ en ‘doorstoten maar’.

Op 12 september begint de opmars van de Amerikanen in Limburg. Tijdens Operatie Market Garden willen ze onze rivieren oversteken, maar dat lukt net niet. Zuid-Nederland is dan al bevrijd, terwijl de rest nog bezet is en een winter lang honger moet lijden. In de lente van ‘45 gaan de geallieerde troepen wél de Rijn over. Er wordt stevig gevochten. En op 5 mei, is het voor de nazi’s voorbij. In Hotel de Wereld in Wageningen, geven ze zich over, en dan is Nederland weer vrij. Joechei!

Sindsdien herdenken we op 4 mei de slachtoffers van de oorlog (vlag halfstok), en gaat op 5 mei de vlag in top. Bevrijdingsdag! Vanuit Wageningen gaat de Vrijheid als een lopend vuurtje door Nederland. Overal wordt gevierd dat we nog steeds vrij zijn, en leven in een democratie, waar mensen rechten hebben. Zoals het recht om... helemaal los te gaan op een bevrijdingsfestival. Yes!

Op 5 mei is het feest: dan vieren we onze vrijheid. Dat hebben we te danken aan de geallieerden, die ons land in 1945 bevrijden van nazi-Duitsland.

Wat vieren we op 5 mei?

Lang geleden lopen er allerlei soorten dinosauriërs op aarde. Totdat er 65 miljoen jaar geleden opeens een enorme meteoriet inslaat bij de kust van Mexico. It’s tsunami time! Dag dag, dino’s.

De inslag is zo hevig, dat de meteoriet en het getroffen gesteente verdampen. Die damp condenseert tot een regen van gloeiend hete glasdeeltjes. Hele bossen staan in lichterlaaie en weer leggen veel dino’s het loodje. De zwavel uit het gesteente wordt de atmosfeer ingeblazen en vormt een nevel van zwavelzuur en stofdeeltjes. Door deze stofdeken gaat op aarde het licht uit, en het wordt tientallen jaren extreem koud: veel planten kunnen niet leven zonder zonlicht, en ook het plankton sterft uit, waardoor de basis onder de voedselketen weg is. Een hongerwinter voor de dino’s. Na de zwavelnevel, wordt het door de broeikasgassen juist weer extreem warm, wel duizenden jaren lang, en da’s slecht nieuws voor de dino-eieren.

De inslag van de meteoriet Chuxculub is dus op meerdere manieren fataal voor de dino’s. Alle dino’s? Nee, de vogelachtige dinosauriërs, die hebben het met een beetje mazzel overleefd, en zijn doorgeëvolueerd tot onze huidige vogels. Denk daar maar ‘s aan, als je een kip ziet.

65 miljoen jaar geleden slaat er een meteoriet in op aarde. Niet zo fijn voor de dinosaurussen die dan op aarde wonen. Door de inslag ontstaat er een tsunami, wordt het ijskoud en sterven veel dieren uit. De meteorietinslag is dus op meerdere manieren fataal voor de dinosauriërs.

Hoe zijn de dino's uitgestorven?

De kleine Adolf Hitler houdt vooral veel van tekenen, en van zijn moeder. Als die overlijdt, gaat Adolf naar Wenen, voor de kunstacademie, maar hij wordt afgewezen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zit hij in de loopgraven, en daarna richt Hitler zijn eigen politieke partij op, de NSDAP. Die partij is extreem nationalistisch en racistisch. In 1923 doet Hitler een poging om de Duitse regering omver te werpen, maar die coup loopt in de soep. In de bajes, pent-ie al zijn plannen op in het boek Mein Kampf. Eenmaal uit de bak, gaat-ie echt aan de bak. 

Door zijn spreektalent en krachtige uitstraling, krijgt Hitler steeds meer volgelingen. Die brengen de Hitlergroet en noemen hem de ‘Führer’. In 1933 wordt Hitler benoemd tot Rijkskanselier, en trekt hij alle macht naar zich toe. Hij valt Polen binnen in 1939, en daarna de rest van Europa. Zijn plan: een groot Duits Rijk waarin geen plaats is voor Joden en andere ‘Untermenschen’. De rest van de wereld is het daar niet mee eens, en Hitler krijgt zijn eigen Wereldoorlog. Als de geallieerden oprukken naar Berlijn, gaat hij de bunker in. Hij trouwt nog even snel met Eva Braun, daarna testen ze het vergif op de hond en plegen ze samen zelfmoord. Op 30 april 1945 is de meest gehate dictator aller tijden, definitief verleden tijd.

Als Adolf Hitler in 1933 aan de macht komt, wil hij van Europa een groot Duits rijk maken. In 1939 valt hij Polen binnen en in 1940 is ook Nederland aan de beurt. De geallieerden weten de nazi’s in 1945 te verslaan. Hitler pleegt zelfmoord voor ze hem kunnen oppakken.

Wie was Hitler?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos