Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Met de term ‘fossielen’ bedoelen we resten van dieren of planten die op natuurlijke wijze bewaard zijn gebleven. Dus niet je leraar aardrijkskunde want die leeft nog - een beetje. Elk overleden dier wil natuurlijk dolgraag een fossiel worden. Om dat te bereiken moet het kadaver heel snel bedekt raken met bijvoorbeeld een laag zand of klei. De ‘weke delen’ van het dier vergaan al snel, maar de botten die overblijven hebben een mooie toekomst. Door de aanvoer van allerlei mineralen, raken deze botten langzaam versteend. En dan bedoel ik ook laaaaangzaaaaaam… het duurt miljoenen of zelfs miljarden jaren, wanneer er allerlei aardlagen bovenop komen. Het Latijnse woord ‘fossilis’ betekent dan ook ‘opgegraven’. Als je op fossielenjacht gaat neem je dus in elk geval een schepje en houweeltje mee.

Naast verstenen zijn er nog andere manieren van fossiliseren. Een afdruk van een blaadje, een superklein insect gevangen in barnsteen of een complete mammoet in het ijs. Deze fascinerende fossielen geven ons een kijkje in het verleden van het leven.  Als je ook houdt van diepgravend onderzoek, kan je er je beroep van maken. Dan word je paleontoloog, en mag je de hele dag met fossielen pielen.

Clipphanger

Clipphanger logo

Resten van dieren of planten die op natuurlijke wijze bewaard zijn gebleven, noem je fossielen. Deze fossielen geven ons een fascinerend kijkje in het verleden.

Wat zijn fossielen?

Klas 4/5/6

Ingewikkelde tijden maken veel mensen onzeker. Antwoorden zijn te vinden bij de wetenschap, maar da’s ook weer lastig. Al zoekende kan je uitkomen bij een ‘complottheorie’, bijvoorbeeld: de maanlanding is in scène gezet en in Pino zit een hele andere vogel. En daar hoor je niks over in de media!

Volgens de meeste complottheorieën is er een kleine groep mensen die op oneerlijke wijze de samenleving manipuleert. Vroeger ging dat over heksen. Tegenwoordig over rijkaards die ons willen injecteren met nanorobots. Zo’n onzinverhaal is voor sommige mensen toch erg bevredigend. Ze vinden steun bij anderen die ook zo ‘denken’. En de algoritmes werken mee. Als je 1 filmpje hebt gekeken waarin iemand beweert dat de aarde plat is, krijg je d’r nog veel meer te zien, en uiteindelijk ben je zelf helemaal platge…praat.

Gelukkig is het mogelijk om weer uit je complotbubbel te komen. Als je informatie krijgt, check dan even de afzender: is het een betrouwbaar medium, of weer een hersenwind van ‘professor’ W. Appie? Gebruik verschillende bronnen, zodat je breed geïnformeerd bent. En kijk vooral de Clipphanger, die wordt altijd gecheckt door onze hoofdredacteur, Elvis ‘The Lizard’ Kennedy.

Als je op zoek bent naar antwoorden op ingewikkelde vragen, kun je uitkomen bij een complottheorie. Zulke ideeën zijn op weinig gebaseerd, maar voor veel mensen zijn ze toch aantrekkelijk. En door algoritmes is het moeilijk om uit je complotbubbel te komen.

Wat is een complottheorie?

In 1638 krijgen Anna van Oostenrijk en Koning Lodewijk XIII van Frankrijk een kleine Lodewijk. 5 jaar later al overlijdt pappa en dus wordt de kleuter gekroond tot Koning Lodewijk XIV. De zaken worden waargenomen door zijn moeder en een minister, waardoor petit Louis kan zich concentreren op opgroeien en dansen. Als puber speelt hij in een balletvoorstelling de rol van de Zon, en dat brengt hem op een ideetje…

In 1661 neemt Lodewijk de macht over. Zijn troon staat in het Paleis van Versailles, dat hij laat verbouwen tot het mooiste paleis van Europa. Hier geeft ie ook voorstellingen en feesten met de zonnekoning als stralend middelpunt. Hij is ervan overtuigd dat hij is aangesteld door God zelf, en hij houdt niet van tegenspraak. Hij voert oorlogen tegen Nederland, Spanje en de rest van Europa. Tussendoor weet-ie ook nog meer dan 20 kinderen te maken bij zijn echtgenote en allerlei andere dames. Mon dieu!

Na een recordperiode van 72 jaar op de troon overlijdt Lodewijk in 1715. Hij wordt gebalsemd en opgebaard in zijn Versailles. Zo blijft hij ook na zijn dood het zonnetje in huis.

De Franse koning Lodewijk XIV zit maar liefst 72 jaar op de troon. Hij noemt zichzelf de zonnekoning, woont in een schitterend paleis en voert allerlei oorlogen in Europa.

Wie was Lodewijk XIV?

Mensen zijn er in allerlei soorten en maten, de Joden dus ook. Zij horen bij het Joodse volk en zijn vaak aanhanger van het joodse geloof. De Joden lopen al duizenden jaren rond op onze aardbol. Helaas hebben zij ook al heel lang te maken met antisemitisme. Een moeilijk woord voor een lelijk verschijnsel: jodenhaat. Zo’n 2000 jaar geleden verspreiden de Joden zich over de wereld. Als nieuwkomer in Europa zijn ze op veel plekken in de minderheid en krijgen ze te maken met allerlei vooroordelen. Die zijn gebaseerd op roddels en sprookjes, maar worden maar al te vaak serieus genomen. En de Joden ondervinden daarvan de gevolgen. Ze mogen bepaalde beroepen niet uitoefenen, moeten soms apart wonen in ‘getto’s’ en worden zelfs actief vervolgd: aan het eind van de Middeleeuwen door de katholieke Spaanse Inquisitie, en in de vorige eeuw nog door de nazi’s van Adolf Hitler. Zo wordt ook Anne Frank een van de vele slachtoffers van antisemitisme. Ook vandaag de dag nog zijn er mensen die het niet kunnen laten om hun antisemitische opvattingen rond te toeteren. Dat is niet alleen strafbaar maar ook gewoon dom. Een antisemiet? Zo leuk is-ie niet.

Als Joden worden uitgescholden, of mishandeld omdat ze Joods zijn, is dat antisemitisme. Antisemitisme is ontstaan uit vooroordelen en roddels, en heeft in de geschiedenis geleid tot het vervolgen, uitsluiten en uitmoorden van een bevolkingsgroep.

Wat is antisemitisme?

In 1907 wordt in Mexico City een zekere Frida Kahlo geboren. De kleine Frida heeft geen gemakkelijke jeugd: ze krijgt eerst polio en dan ook nog eens een busongeluk. Aan bed gekluisterd besluit ze kunstenaar te worden. Vader Kahlo installeert een speciale schildersezel mét spiegel, zodat ze zichzelf goed kan schilderen. Buena! Frida trouwt met de beroemde schilder Diego Rivera. Ze verhuizen naar Amerika, waar Frida ook veel andere mannen en vrouwen leert ‘kennen’. Lekker doorschilderen doet ze ook. De vele kleurrijke verven op haar palet vormen een contrast met de soms vervreemdende sfeer. In Kahlo’s werk komt haar persoonlijk leven tot uitdrukking, bijvoorbeeld haar gammele lichaam en de miskraam die ze krijgt. Taboedoorbrekend voor die tijd, en misschien nu nog steeds wel. Ze trekt zich weinig aan van de geldende schoonheidsidealen, en schildert zichzelf in al haar harigheid onder het motto ‘Viva la vida’ oftewel: leve het leven. In 1954 is haar vida voorbij, maar Frida laat maar liefst 143 werken na waaronder 55 geschilderde selfies. Viva la Frida!

Ondanks haar lichamelijke ongemakken, groeit de Mexicaanse Frida Kahlo uit tot misschien wel de grootste kunstenaar van Latijns-Amerika. Ze schildert kleurrijke maar vervreemdende taferelen, die nog steeds een groot publiek trekken.

Wie was Frida Kahlo?

Al onze puike planten, vreemde vogels en andere dope dieren, die zijn niet op 1 dag geschapen maar gedurende lange tijd ontstaan oftewel geëvolueerd tijdens de evolutie.

Dit gebeurt onder invloed van natuurlijke selectie: de natuur selecteert wie leeft (en zich voortplant) en wie sterft. Wanneer een bepaalde overlevingsstrategie lang genoeg succesvol blijft, wordt die eigenschap steeds nadrukkelijker aanwezig in het DNA van een organisme. Kijk naar de staart van een mannetjespauw. Om lekker te kunnen vliegen, is het voordelig als die staart lekker kort is. Maar de partners spelen ook een rol. Als een vrouwtjespauw zich liever voortplant met een mannetje met een lekker lange staart, nou.. dan weet je het wel. En zo komen we aan die pauw met zijn bijzondere staart. Trots!

Als soorten geleidelijk veranderen, noemen we dat micro-evolutie. Als dit lang genoeg doorgaat, kunnen zelfs nieuwe soorten ontstaan. Dat noemen we macro-evolutie. De evolutie is ook van toepassing op mensen, en blijft doorgaan. Ook ons nageslacht zal zich blijven aanpassen aan de omstandigheden. Dus misschien heeft jouw kleinkind straks wel een ‘speciale vinger’ om video’s te liken. Toppie!

Al het leven op aarde is ontstaan door evolutie. Sommige soorten hebben zich aangepast aan de omstandigheden, en andere soorten zijn uitgestorven. Dat heet natuurlijke selectie.

Wat is evolutie?

De term ‘propaganda’ hebben we te danken aan de Katholieke kerk, die al in 1622 vergadert over de vraag hoe ze het geloof het beste kunnen verspreiden. Tegenwoordig is propaganda een weloverwogen, systematische poging om te sturen wat mensen denken en doen. Een soort reclame dus, maar dan hardcore.

Om propaganda te bedrijven zet je zo veel mogelijk media in. Je maakt gebruik van duidelijke symbolen en korte, heldere teksten. De feiten? Ach, die mag je als propagandist best een beetje overdrijven, verdraaien of zelfs verminken… Maak het maar lekker emotioneel. Het is handig als je een vijand kan gebruiken om in een kwaad daglicht te stellen, en daartegenover een grote, glimmende leider die de oplossing levert. Om de druk op je doelgroep op te voeren organiseer je massale bijeenkomsten, totdat ook de laatste twijfelaar achter jouw boodschap aanmarcheert.

In de geschiedenis speelt propaganda vaak een grote rol onder dictaturen zoals het communisme en het nationaal-socialisme. Vandaar dat je die symbolen nu nog steeds herkent. Props voor de propaganda!

Met propaganda kun je sturen wat mensen denken. Benodigdheden: een heldere boodschap, herkenbare symbolen en een sterke leider. En de feiten? Die mag je best een beetje overdrijven of verdraaien.

Wat is propaganda?

Zo’n 4,5 miljard jaar geleden wordt ons zonnestelsel gevormd, inclusief de zon en de aarde. Er is dan nog geen leven te bekennen, maar dat verandert snel. Nou ja, in een paar miljard jaar.

De aarde koelt langzaam af en krijgt ook nog eens  voortdurend bezoek van ijzige kometen. Die brengen water mee en allerlei andere elementen die van levensbelang zijn. In de hete komeetkraters begint het te borrelen van de zwavel, stikstof, koolstof en nog wat andere stofjes. Als die elementen verbindingen aangaan vormen ze moleculen die weer samenklonteren en een functie krijgen. Hierdoor ontstaan cellen die genetische informatie opslaan én zichzelf kunnen vermenigvuldigen. Tadaa: de leven.

Het oudste levende bewijs - of bewijs van het leven - is een fossiel van 3,5 miljard jaar oud. Maar het leven was toen nog erg simpel. Eigenlijk niet meer dan een bacterie. Pas veel later ontstaan er ingewikkeldere levensvormen. Van vissen, met pootjes, die aan land gaan, tot apen, mensapen, je ouders en uiteindelijk jij, als voorlopig hoogtepunt van het leven op aarde. Maar jij stamt wel in een rechte lijn af van die eencellige in de oersoep. Dag opa!

Als ons zonnestelsel wordt gevormd, is er nog geen leven te bekennen. Pas als de aarde afkoelt en er water komt, ontstaan er cellen die zich kunnen vermenigvuldigen. Het leven is geboren! Hoe heeft het leven zich ontwikkeld van eencelligen tot vissen, dieren met pootjes en mensen?

Hoe is het leven op aarde ontstaan?

In de 19de eeuw wordt in het Duitse Neanderthal iets bijzonders gevonden. Het skelet van een (oude) mensensoort: de Neanderthaler.

Vergeleken met de hedendaagse mens is de Neanderthaler wat kleiner. Ze heeft een terugwijkende kin, een laag voorhoofd, een platte schedel en een grote neus. Maar meer herseninhoud dan jij, en bij een potje oerschaak zou ze jou nog best eens in de pan kunnen hakken. Of: je hersenpan in kunnen hakken.

De laatste mode in neanderthalerland is een lekker warm dierenvel, waarin deze oermensen jagen op rendieren en mammoeten. Ze zijn sociaal want ze leven in groepen, en ze doen ook al typische mensendingen als sieraden dragen, fikkie stoken en rotstekeningen maken. Of ze ook met elkaar praten, dat zou zomaar kunnen, maar een Neanderthaler-podcast is nog niet gevonden.

Zo’n 35.000 jaar geleden sterft de Neanderthaler uit. Misschien door de klimaatverandering, of door de opkomst van de moderne mens. Contact tussen de soorten is er zeker geweest, want ook ons DNA bevat nog een beetje Neanderthaler. En bij sommige mensen kun je dat nog een beetje zien!

Meer dan 40.000 jaar geleden wordt Europa bewoond door Neanderthalers. Deze oermensen heten zo omdat hun skeletten zijn gevonden in het Duitse plaatsje Neanderthal. Wat waren dit voor mensen?

Wie waren de Neanderthalers?

Als jij iets doet wat niet mag, bijvoorbeeld: je steelt een appel, én je wordt gepakt, dan kom je uiteindelijk voor de rechter. Die kijkt naar alle bewijzen, en bepaalt wat voor straf je krijgt. Als de rechter jou meteen naar de gevangenis stuurt noemen we dat een onvoorwaardelijke straf. Je krijgt dan dus geen voorwaarden, maar wel straf. En je gaat niet langs af.

De andere keuze is een voorwaardelijke straf. Je krijgt dan wel een straf opgelegd, bijvoorbeeld ook weer gevangenisstraf, maar die wordt alleen uitgevoerd als je je niet aan de voorwaarden houdt. Zo’n voorwaarde kan zijn, dat je de komende 3 jaar geen strafbare feiten meer pleegt. Hou je je braaf aan deze voorwaarde, dan is er geen enkel probleem, maar als je toch de fout in gaat, draai je alsnog de bak in. Gelukkig heb je dan nog een peertje voor de dorst.

Een voorwaarde kan ook zijn dat je je bijvoorbeeld een jaar lang elke week moet melden bij de Reclassering. Die houden dan ook een beetje in de gaten hoe het gaat met jou… en je fruitverslaving. Banaantje?

Wanneer je een misdrijf hebt begaan, kan de rechter je daarvoor zonder pardon naar de gevangenis sturen. Maar de rechter kan ook kiezen voor een voorwaardelijke straf. Je krijgt dan wel een straf opgelegd, maar die wordt alleen uitgevoerd als jij je niet aan de voorwaarden houdt.

Wat is een voorwaardelijke straf?

Als jij een misdrijf gepleegd hebt, is het de rechter die bepaalt of je naar de gevangenis gaat. Maar misschien heeft de rechter nog wel iets meer in petto: TBS oftewel terbeschikkingstelling, een speciale maatregel voor speciale daders. 

Voor je TBS krijgt, wordt eerst onderzocht of jij gebrekkige ontwikkeling hebt of een ziekelijke stoornis. Zo ja, dan kan de rechter kiezen uit 2 soorten TBS: TBS met voorwaarden, bijvoorbeeld de voorwaarde dat jij in behandeling gaat of je medicijnen slikt. Dit kan dan in een ‘gewone’ gevangenis, tussen de ‘normale’ boeven. Als de kans groot is dat jij weer de fout in gaat, kiest de rechter voor TBS met dwangverpleging. Je gaat dan naar een speciale, gesloten TBS-Kliniek. Daar word je behandeld door een heel team van deskundigen. Na 2 jaar bepaalt de rechter of je weer klaar bent voor de maatschappij en je niet weer terugvalt in je oude gedrag. Want dan moet de TBS verlengd wordt. Uiteindelijk kom je dan misschien wel op de longstay, en dan is het verhaaltje nog lang niet uit…

TBS kan alleen worden opgelegd bij een ernstig misdrijf waar meer dan 4 jaar gevangenis op staat. Dus niet voor het ongevraagd grasmaaien bij de buurman, al ben je dan natuurlijk ook wel een beetje van het padje.

Criminelen die een ernstig misdrijf hebben gepleegd kunnen door de rechter veroordeeld worden tot een gevangenisstraf en TBS: terbeschikkingstelling. Wat houdt dat in?

Wat is TBS?

Bij een Amerikaanse rechtszaak is dit een bekend beeld: een verdachte verschijnt niet alleen voor de rechter, maar ook voor een zogenaamde ‘jury’. 12 gewone burgers, die samen moeten bepalen of de verdachte schuldig is of niet. Unaniem, oftewel, met z’n allen. Als de juryvoorzitter na soms lang vergaderen het woord ‘guilty’ uitspreekt, bepaalt de rechter hoe lang de boef de bak in moet.

Juryrechtspraak kennen we niet in Nederland, maar wel in onze buurlanden. In Engeland, Duitsland, zelfs in België doen ze d’r aan. Daar is het blijkbaar wel makkelijk om 12 mensen te vinden die van niks weten.

In Nederland is een eeuw of 2 geleden ook wat geëxperimenteerd met jury’s. Maar de meerderheid van de Nederlanders voelt er tegenwoordig weinig voor. Het is een hoop gedoe. Mensen zijn bang dat juryleden zich makkelijk laten beïnvloeden door bijvoorbeeld een zielig verhaal. Een professionele rechter die heeft ervoor doorgeleerd en kan d’r emoties makkelijk uitschakelen. Kortom, de enige jury die je voorlopig in Nederland gaat zien, is bij een talentenjacht. Maar of we daar nu zo blij mee moeten zijn...

In Amerika bepaalt een jury van 12 gewone burgers of een verdachte schuldig is of niet. De rechter bepaalt vervolgens de straf. Ook in andere landen om ons heen kennen ze deze juryrechtspraak. Waarom heeft Nederland het eigenlijk niet?

Waarom hebben we in Nederland geen juryrechtspraak?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos