Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

NOS op 3

Programmalogo's

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Je ooit afgevraagd waarom februari maar 28 dagen heeft?
Dat heeft te maken met de stand van de zon, de winter en de ego's van een paar Romeinse keizers.
Dus: terug naar de Romeinen.
Hun eerste kalender telde maar 10 maanden.
Maart was de eerste en december de laatste.
En de rest van het jaar dan? Datumloos.
De winter telde niet mee voor de kalender, omdat die onbelangrijk was voor de landbouw.
Maar dat was toch niet zo handig, dus voegden de Romeinen ook januari en februari toe.
Een jaar kreeg toen 355 dagen en omdat februari de laatste maand was van het Romeinse jaar, kreeg die de minste dagen.
Een nieuw probleem: met tien dagen te weinig liep de kalender niet meer gelijk met de seizoenen. Het was ineens hoogzomer in september.
Julius Caesar maakte toen de juliaanse kalender, gebaseerd op de stand van de zon. Eentje met 365 dagen, omdat de aarde 365 en een kwart dag nodig had om om de zon te draaien.
Eens in de vier jaar kwam er een extra dag in februari in een schrikkeljaar. 
Caesar noemde één maand naar zichzelf, juli. 
Die moest van hem per se 31 dagen krijgen. 
Zijn opvolger Augustus kon natuurlijk niet achterblijven, hij wilde ook 31 dagen en snoepte nog een dag van februari af.
Dus bleven er voor de arme maand februari maar 28 dagen over, en soms 29.

Waarom heeft februari maar 28 dagen?

De meeste maanden in onze kalender hebben 30 of 31 dagen, maar februari heeft slechts 28 dagen, en in een schrikkeljaar 29. Dat heeft te maken met de stand van de zon, de winter en de ego's van een paar Romeinse keizers.

Het ego van Julius Caesar

Carnaval, waarom vieren we dat eigenlijk?
Bosschenaren lopen in hun boerenkiel over de markt, terwijl Maastrichtenaren de straten vullen in hun mooiste kostuums. Carnaval, of zoals ik in Limburg zou zeggen: vastelaovend. Eén feest dat op allerlei manieren wordt gevierd. Maar waar komen die verschillen eigenlijk vandaan?
In Nederland vieren we twee soorten carnaval: het Rijnlands carnaval en het Bourgondisch carnaval.
Het Rijnlands carnaval komt uit Keulen. Daar dreef de bevolking elk jaar de spot met de Pruisische overheerser.
Eén man kreeg de taak om verkleed als keizer door de stad te trekken en zo de echte baas voor gek te zetten. Precies: Prins Carnaval.
Het carnaval wat we in Limburg en Oost-Brabant vieren komt daar vandaan. 
In Den Bosch, Eindhoven en Tilburg... Oh wacht, in Oeteldonk, Lampegat en Kruikenstad vieren ze het Bourgondisch carnaval. Daar draait het veel meer om het omdraaien van de sociale verhoudingen, zodat het volk onder leiding van, daar is-ie weer, Prins Carnaval, voor heel even de baas is van de stad.
Maar als we echt diep de geschiedenis induiken, dan zien we dat carnavalsachtige feesten van alle tijden zijn.
De Romeinen, Egyptenaren en Germanen: elk volk vierde zijn eigen feestje, met dezelfde ingrediënten: gekkigheid, spot en veel drank en eten. 
In 1091 zetten de Katholieken het op hun kalender.
Ze koppelden het aan hun vastentijd. Daarom heet carnaval in Limburg vastelaovend, de avond voor het vasten begint.
Ook de naam carnaval komt waarschijnlijk uit die periode. 'Carne vale' betekent vaarwel vlees, omdat de tijdens het vasten geen vlees aten. En dat doen sommigen nog steeds.
Protestanten splitsten zich in de 16e eeuw af van de Katholieken en lieten ook carnaval voor wat het was. Ze vonden het eet- en drankfestijn te losbandig. 
Kan die tuba heel even ophouden? Dankjewel.
Maar wie denkt dat ze alleen in het katholieke Zuiden carnaval vieren, die heeft het mis. 
Een groep Oldenzalers bracht het feest na de Tweede Wereldoorlog naar Twente, een Limburgse lerares introduceerde het feest in Barger-Compascuum, bij Emmen, en een verdwaald plukje Katholieken bracht het feest naar het Groningse Kloosterburen.
Maar of je nu boven of onder de rivieren woont, verkleed bent of niet, vrij bent of moet werken: houdoe en alaaf.

Wat is carnaval?

In het zuiden van het land wordt één keer per jaar een groot feest gevierd: carnaval. Maar wat wordt er eigenlijk gevierd?

Gekkigheid, spot en veel drank en eten

Douchen, drinken, koken, afwassen… Vanaf het moment dat je wakker wordt, totdat je weer gaat slapen, gebruik je er zo’n 120 liter van: water. Maar het is wereldwijd lang niet voor iedereen vanzelfsprekend dat het zo rijkelijk vloeit. Sterker nog: van sommige plekken wordt voorspeld dat de laatste druppel binnenkort uit de kraan komt. 
Wat is er aan de hand? Het oppervlak van de wereld bestaat voor 70% uit water. Van de totale hoeveelheid water is maar 2,5% zoet, te drinken dus. Een deel daarvan kunnen we gebruiken doordat het in meren, rivieren en ondergrondse reservoirs zit. Maar ook een groot deel zit vast, bevroren in ijskappen. Je kunt dus wel stellen dat het schaars is. Inderdaad, wereldwijd leven 4 miljard mensen in gebieden die minimaal een maand per jaar te maken hebben met ernstige waterschaarste. Dat wil zeggen dat er meer water wordt onttrokken aan rivieren, meren en het grondwater dan dat er wordt aangevuld. Vooral watersystemen in snelgroeiende grote steden kunnen de vraag vaak niet bijbenen. En tel daarbij op dat we het grootste gedeelte van het zoete water gebruiken voor landbouw. Er moet wel iets gebeuren, want de wereldbevolking blijft maar groeien. In 2050 zijn we volgens de VN met 9 miljard mensen, en die hebben allemaal water nodig. Direct of indirect. En als er van iets weinig is, liggen conflicten op de loer. Daarom waarschuwen sommige experts nu al voor honger, oorlog en vluchtelingen als een indirect gevolg van watertekort. Moeten we niet willen, toch?

Heeft de wereld over 30 jaar nog wel drinkwater?

Water dat geschikt is om te drinken is schaars en wordt steeds schaarser. Het water wordt sneller opgebruikt dan dat het wordt aangevuld. Er zijn plekken op de aarde waar de laatste druppel drinkwater binnenkort al uit de kraan komt.

Vechten om water

Ik denk dat mijn meest gebruikte emoji de rolling eye emoji is. Zelf gebruik ik hem meer als ‘oeps’, maar je kan hem ook gebruiken als je iets helemaal niet meer ziet zitten, uit frustratie.
Je gebruikt emoji’s waarschijnlijk elke dag. Maar vraag je je wel eens af of jouw emoji goed ontvangen wordt? Want de beeldtaal is namelijk best wel open voor interpretatie. 
We gebruiken emoji sinds we smartphones hebben. Met een smartphone texten we, we appen elkaar berichtjes heel snel heen en weer. In een gesprek hebben we handgebaren, bepaalde gezichtsuitdrukking en een bepaalde klemtoon. Dat is eigenlijk net zo belangrijk als de woorden die we uitspreken. Een emoji is daar een digitale vertaling van.
De emoji is in 1999 bedacht in Japan door Shigetaka Kurita. Je ziet daardoor nog best veel elementen op je telefoon die typisch Aziatisch zijn. 
In de categorie gezichtsuitdrukkingen zitten ook heel veel elementen uit de manga, we kennen bijvoorbeeld dat gezicht met die stoom uit de neus, wij denken dat dat iemand is die boos is, zo komt dat namelijk in onze stripverhalen vaak voor, maar in mangastrips is dat juist een symbool van iemand die trots is. Het heet ook officieel face of pride.
Het is heel uniek, met emoji delen we met de hele wereld dezelfde taal. We hebben allemaal hetzelfde emoji-toetsenbord op onze telefoon. Maar eigenlijk zie je dat in die universele beeldkarakters het gebruik per cultuur heel verschillend is. Dat is eigenlijk ook logisch, want elke cultuur heeft verschillende handgebaren en verschillende gebruiken.
De betekenis van een emoji kan veel onduidelijker zijn dan je misschien denkt. Verschillende culturen kunnen hetzelfde plaatje weer anders interpreteren. Zo betekent dit misschien oké voor ons, maar in Turkije noem je iemand hiermee een klootzak. In Bangladesh is dit weer een grote belediging. Het oude symbool voor een bank werd ook vaak verschillend opgevat. Amerikanen gebruikten het als symbool voor de Burger King en Japanners zagen het juist als verwijzing naar weglopen van verantwoordelijkheden. Maar het kan ook andersom. Wij sturen vaak een aapje als we iets stoms hebben gezegd waar we ons voor schamen. Maar in Marokko gebruiken ze liever deze. Een advocaat in India wil WhatsApp zelfs aanklagen vanwege de middelvinger-emoji. Maar als een emoji eenmaal in de set zit, kan hij er niet meer uit. 
Wat mij betreft hebben we wel genoeg emoji. Er zijn nu 2666 emoji gecodeerd. Dat is behoorlijk wat scrollen als je een bepaald symbool zoekt. Ik denk wel doordat we hetzelfde toetsenbord hebben, of bijvoorbeeld doordat we op het internet met elkaar communiceren, dat we meer van elkaar gaan begrijpen en dat we misschien ook wel meer dezelfde soort communicatievormen ontstaan. Zo leren de nieuwe toevoegingen die vooral westers zijn misschien ook meer over de westerse cultuur aan andere cultuur.

Betekent een emoji overal hetzelfde?

Als je een berichtje met je smartphone stuurt, kun je je bericht kracht bijzetten met emoji’s. Deze kleine plaatjes worden over de hele wereld gebruikt. Maar betekenen ze ook overal hetzelfde?

Appen over de grens

Na het drinken bereikt de eerste cafeïne na vier minuten je bloed. Je hartslag en bloeddruk gaan iets omhoog. Na een half uur zit bijna alle cafeïne in je bloed. Je voelt je geconcentreerder, alerter en minder vermoeid. Doordat er tot wel twaalf suikerklontjes in een blikje zitten, krijg je een flinke stijging van je bloedsuiker. Je voelt nieuwe energie. Na ongeveer een uur begint je suikerdip. Je suikerspiegel gaat omlaag en wordt nog lager dan voor het drankje. Het effect van extra energie is maar heel tijdelijk. Na vijf uur is de helft van de cafeïne door je lichaam verwerkt. Na tien uur is er nog een kwart van de cafeïne over. Drink je teveel, dan kan je onder andere last krijgen van rusteloosheid, angstgevoelens en hartkloppingen. Het Voedingscentrum heeft liever dat je zelfs helemaal niets drinkt. Dat komt omdat het slecht is voor je tanden en de kans op overgewicht door de grote hoeveelheid suiker.

Wat doet energiedrank met je lichaam?

Te veel energiedrankjes zorgt volgens artsen voor veel klachten bij kinderen en jongeren. Wat gebeurt er eigenlijk met je lichaam als je een blikje energiedrank achteroverslaat? En welke (nadelige) gevolgen heeft dat?

Cafeïne en suiker in je bloed

Wil je stage lopen in de zorg, als vrijwilliger aan de slag op je voetbalclub of rijden als taxichauffeur, dan heb je hem nodig: de verklaring omtrent het gedrag. Met dat papiertje kan je bewijzen dat je geen opmerkelijke strafbare feiten hebt gepleegd. Of je die VOG ook echt krijgt, hangt er vanaf of je ooit met de politie in aanraking bent geweest. Stel, Petra is ooit opgepakt voor rijden onder invloed. Het wordt misschien lastig voor haar om als taxichauffeur aan de slag te gaan. Maar ze kan nog wel prima werken in een magazijn. Maar voor dat laatste is het weer niet zo handig als ze ooit betrapt is op winkeldiefstal. Maar zelfs dan kan Petra nog een VOG krijgen. Justitie houdt rekening met wat Petra precies heeft gedaan, hoe vaak ze in aanraking is gekomen met de politie, hoe oud Petra was op dat moment en hoe lang geleden het allemaal plaatsvond. 
Als haar aanvraag toch wordt afgewezen, kan Petra altijd nog een brief schrijven waarin ze vertelt waarom ze nu wel een VOG moet krijgen. Bijvoorbeeld omdat ze nu bezig is met een studie of al ergens anders heeft gewerkt. Ze kan dan bijvoorbeeld haar leraar of werkgever vragen een goed woordje voor haar te doen. Volgens Justitie worden er uiteindelijk maar heel weinig VOGs geweigerd. Goed om te weten is dat de meeste strafbare feiten na je veroordeling vier jaar gelden. Daarna kan je dus gewoon weer een VOG krijgen. Als je onder de 23 jaar zelfs al na twee jaar. Alleen een zedendelict of een zwaar geweldsmisdrijf, waarbij je meer dan zes jaar gevangenisstraf krijgt, blijven langer staan. Als je die delicten op je naam hebt staan, kan je dus voor bepaalde banen lange tijd heel moeilijk een VOG krijgen.

Wat is een VOG?

Voor sommige banen of vrijwilligersfuncties heb je een VOG nodig: een verklaring omtrent het gedrag. Hierop staat of je ooit met de politie in aanraking bent geweest. Hoe werkt dit?

Goed gedrag – of niet?

Orkanen ontstaan boven zee, meestal rond de evenaar.
Daar is het water namelijk erg warm, en een orkaan ontstaat alleen als het water minstens 27 graden is.
Het warme zeewater werkt als een soort brandstof voor een orkaan.
Dat is mazzel voor ons, Europeanen, want als het water niet warm genoeg is, zwakt een orkaan af.
Ook wonen we in Europa onder de straalstroom. 
Dat is een sterke wind die op ongeveer 10 kilometer hoogte waait en de orkaan uit elkaar trekt.
De restanten daarvan komen soms aan in Europa, maar vaak zijn ze zover afgezwakt, dat het al niet meer is dan een lagedrukgebied.

Waarom heeft Europa geen orkanen?

Orkanen ontstaan meestal rond de evenaar en bereiken Nederland niet. Hoe komt dat?

De geboorte van een orkaan

Amerikanen en wapens, ze zijn een beetje als Nederlanders en kaas.
Ze kunnen zeg maar niet zonder elkaar.
Het recht om er één te dragen is vastgelegd in de grondwet.
Om precies te zijn in het tweede amendement.
Dit zorgt ervoor dat er in Amerika meer wapens zijn dan in welk land dan ook.
En bij dit grote aantal wapens horen ook veel schietincidenten.
Maar waar komt die behoefte om een wapen te dragen nou precies vandaan?
Daarvoor duiken we in de geschiedenis van het land.
Amerika was ooit onderdeel van het grote Britse rijk.
Het werd vooral bevolkt door migranten, die op den duur klaar waren met hun Britse onderdrukkers en in opstand kwamen.
Van de Engelsen mochten de Amerikanen geen wapens hebben, maar toen de bevolking de koloniale macht had verslagen, legden ze het recht op wapenbezit meteen vast in de grondwet.
Door die Britse overheersing was er veel wantrouwen in de overheid. 
Dat zit nog steeds heel diep in de Amerikaanse volksaard.
It's the right of the American people, to have means of defence against a tyrannic - 
Een goed georganiseerde militie is noodzakelijk voor de veiligheid van een vrije staat. 
Het recht om als burger een wapen te hebben en te dragen, mag niet worden geschonden.
Zoals je in de grondwettekst ziet, gaat het over milities en over individuen. 
Tot 2008 was er discussie over de interpretatie van de tekst. 
Pas na een besluit van het hooggerechtshof werd het amendement gezien als een recht om je als individu te bewapenen.
Hier is vooral behoefte aan in de afgelegen gebieden van de VS. 
Sommige mensen wonen in de 'middle of nowhere'. 
Zover van de bewoonde wereld, dat het zomaar een half uur kan duren voordat de politie er is als er iets gebeurt.
In zo'n geval wil een Amerikaan een wapen hebben om zijn huis en haard te kunnen verdedigen.
Dat schaf je dan makkelijk aan, in de supermarkt bijvoorbeeld.
Zoals wij onze kaas.

Waarom mogen Amerikanen een wapen dragen?

In de Verenigde Staten is het in de grondwet vastgelegd dat burgers een wapen mogen dragen. Waarom is dat?

Wapens in de supermarkt

Het is gebeurd.
Het heeft geen zin.
Hij is gecrashed Henk.
Sjezus.
En wij zien dat vliegtuig hier met brandende motoren neerstorten.
Heb je hem gezien?
Eén grote rookwolk boven de stad.
Vanaf Schiphol stijgt een Boeing 747 van El Al op.
Aan boord 3 bemanningsleden en één medewerker op weg naar Tel Aviv.
Kort na het opstijgen komt het toestel in de problemen.
El Al 1862, mayday, mayday, we have an emergency!
Vijf minuten na het opstijgen meldt de bemanning dat ze terugkomen naar Schiphol.
Do you wish to return to Schiphol?
Affirmative, mayday, mayday, mayday!
Eén van de pinnen waarmee een motor vast zit aan een vleugel is bezweken door metaalmoeheid.
De motor breekt af, neemt de motor ernaast mee en de vleugel raakt beschadigd.
El Al 1862, lost number 3 and number 4 engine. Number 3 and number 4 engine.
Zeilers zien de twee motoren in het Gooimeer terecht komen.
De piloot wil op baan 27, de Buitenveldertbaan, een noodlanding maken.
Ondanks dat de wind daar ongunstiger is en baan 6, de Kaagbaan, door de luchtverkeersleiding wordt aangedragen.
Schiphol, 1862, we have an emergency. Number 3 and 4 inoperative. Request 2 7 for landing.
Er zijn nu ook problemen met de vleugelkleppen.
Het toestel helt over naar rechts.
Tijdens het dalen ontstaan meer problemen. De piloot zegt dat hij besturingsproblemen heeft.
We have a controlling problem.
En dan gaat het snel.
Doordat het vliegtuig daalt en snelheid mindert om te landen, verliest de beschadigde vleugel draagvermogen om het vliegtuig in de lucht te houden.
Going down 1862.
Het vliegtuig boort zich bijna verticaal in een galerij tussen de flats Groeneveen en Klein-Kruitberg.
De rest van Nederland hoort dan ook over de ramp.
Goedenavond. Rond kwart voor 7 vanavond is een vrachttoestel Boeing 747-F van El Al neergestort in de Bijlmermeer in Amsterdam.
Het aantal dodelijke slachtoffers wordt uiteindelijk vastgesteld op 43.
In de maanden die volgen komen er vragen: 
Wat deden de mannen in witte pakken tussen het puin?
Bewoners van de Bijlmer kregen gezondheidsklachten.
Heeft het te maken met verarmd uranium dat als balansgewicht in de Boeing zat?
Of vervoerde het grondstoffen voor chemische wapens?
Wat zat er in het vliegtuig?
Waar is de Cockpit Voice Recorder gebleven?
Bevatte die geheime informatie?
Waarom wilde de piloot op een andere baan landen dan de vluchtleiding aangaf?
Na jaren van speculaties moest een groot onderzoek van de Tweede Kamer, een parlementaire enquête, daar antwoorden op geven.
De conclusie daarvan:
Er is veel misgegaan met het onderzoek naar de ramp en de berging van het wrak.
En er is cruciale informatie over wat er precies in het vliegtuig zat verdwenen.
De Cockpit Voice Recorder is nooit gevonden.
En van achttien bewoners werd vastgesteld dat ze een auto-immuunziekte hebben opgelopen als gevolg van de ramp.
Ieder jaar op 4 oktober herdenken de bewoners de grootste vliegtuigramp op Nederlandse bodem.
De Bijlmerramp.

Wat gebeurde er bij de Bijlmerramp?

Bij de Bijlmerramp stort er een vliegtuig neer op twee flats in de Amsterdamse wijk de Bijlmer. Hoe kan dit gebeuren?

4 oktober 1992: vliegtuig stort neer

Blockchain en Bitcoin: je hoort ze vaak. 
Maar wat is blockchain eigenlijk?
Om je dat uit te leggen, laten we je als voorbeeld kennis maken met dit studentenhuis.
Deze vier studenten delen alles: de boodschappen, de klusjes en de kosten voor internet, water, gas en licht.
In een schriftje houden ze dat allemaal bij.  
Ook schrijven ze hierin wanneer iemand iets voor een ander voorschiet.
Maar één huisgenoot lijkt wel heel veel over te houden. 
Ze vertrouwen het niet.
Loopt hij te knoeien?
Wat nu? Ze kunnen de huisbaas vragen of zij het schriftje wil bijhouden, maar ze willen niet dat de huisbaas alles van ze weet.
Er is nog een oplossing.  
Alle huisgenoten krijgen een identieke kopie van het schriftje. 
Iedereen houdt hierin alles bij. 
Niemand kan stiekem een nulletje bijschrijven, iets vergeten of stiekem iets wegkrassen, want dan zijn de schriftjes niet meer gelijk.
De studenten controleren regelmatig samen of in alle schriftjes nog steeds hetzelfde staat.
Nogal omslachtig natuurlijk, zo op papier, maar zo werkt de blockchain ook ongeveer. Maar dan digitaal.
Een gezamenlijke boekhouding, zonder huisbaas dus, zonder bank. 
Maar wel op zo'n manier dat alle huisgenoten het kunnen vertrouwen. 
Al het ruilverkeer wordt in de blockchain bijgehouden en moet worden goedgekeurd door andere gebruikers in het blockchainnetwerk.
In de blockchain verstuur je niets meer dan digitale informatie.
Bij digitale munten, Bitcoin en Ethereum, verstuur je digitaal geld met wat extra informatie over de afzender en de bestemming.
Maar je kan met de blockchain meer dan geld versturen en een gezamenlijk schriftje bijhouden.
Terug naar het studentenhuis. 
Eén van de studenten gaat weg en in zijn kamer komt een ander.
Via de blockchain kunnen heel makkelijk de betaalverplichtingen hiervoor worden overgedragen aan de nieuwe bewoner, zonder dat één van de studenten de pineut is als de nieuwe huisgenoot niet netjes betaalt.
En je kan in de blockchain ook dingen programmeren, bijvoorbeeld dat als de studenten geld terug krijgen aan het einde van de maand, dit pas vrij komt als de klusjes zijn gedaan en de anderen dit hebben gecontroleerd.
De blockchain is voor heel veel te gebruiken. Alles dat je samen doet en deelt kun je vastleggen in de blockchain.
Ook buiten het studentenhuis.
Je hebt geen notarissen, banken, en zelfs voor veel dingen geen overheid meer nodig.
Daarom denken experts dat in de toekomst zomaar eens ons hele leven op de blockchain zou kunnen draaien.

Wat is blockchain?

Je hoort de woorden blockchain en bitcoin steeds vaker. Maar wat houden ze eigenlijk in, en wat kun je ermee?

Geldzaken zonder bank

Wetenschappers hebben één van de grootste ontdekkingen ooit gedaan.
Ze keken terug in de tijd en ontdekten onder meer hoe goud ontstaat.
Dat betekent weer een stapje dichter bij de grote vraag: hoe is het heelal ontstaan?
De grote held in dit verhaal: de zwaartekrachtgolf.
Die golven stonden in 2015 ook al in de belangstelling. 
Wetenschappers zagen toen dat bij een botsing van twee zwarte gaten zoveel energie vrijkwam, dat tijd en ruimte vervormden.
Puntje voor Einstein, want hij had dat al voorspeld.
Wetenschappers waren toen al onwijs blij en gingen overal meten, zoveel mogelijk kanten in het heelal op en met veel betere apparatuur.
En met succes, want nu hebben ze nog uniekere zwaartekrachtgolven gemeten. 
Golven die laten zien hoe zware grondstoffen zoals goud, platina en lood ooit zijn ontstaan.
Alledrie zwaarder dan ijzer.
Hoe dat kan is nu gemeten.
Dan moeten we wel een slordige 130 miljoen jaar voor terug in de tijd.
Toen botsten twee neutronensterren op elkaar, hele kleine maar hele zware sterren.
Als zulke extreem zware sterren botsen, komt er extreem veel energie vrij.
Kijk even mee. Twee neutronensterren. Aan de rand allemaal losse deeltjes.
Normaal blijven die daar zitten. 
Pas bij een botsing met extreem veel energie kunnen die deeltjes samen hele zware elementen vormen, zoals goud en platina.
Dat is nu voor het eerst gemeten.
Leuk voor de wetenschappers.
Kunnen we nu dan goud maken? Nee.
Dit gaat alleen maar over hoe goud ontstaat.
We kunnen dat niet zelf nabootsen.
We zien nu wat er heel lang geleden gebeurde, omdat die zwaartekrachtgolven pas na miljoenen jaren hier op aarde aankomen.
De grote belofte: dat we in dat soort golven ooit de eerste trillingen in het heelal kunnen meten: die van de oerknal.

Hoe is goud ontstaan?

We kunnen nog steeds zelf geen goud maken, maar wetenschappers zijn er wel in geslaagd om te achterhalen hoe goud ooit ontstaan is. Door zwaartekrachtgolven te bestuderen, ontdekken ze meer over het ontstaan van goud en uiteindelijk misschien wel het ontstaan van het heelal.

Neutronensterren in botsing

Nu Sint-Maarten zwaar getroffen is door orkaan Irma, krijgen we geregeld de vraag: wat is nu precies de relatie tussen Nederland en het eiland? Daarvoor maken we een rondje door het Koninkrijk der Nederlanden. Want dat is een stukje groter dan de 12 provincies die je hier kent. Het koninkrijk bestaat naast Nederland uit nog drie landen: Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. En dan hebben we ook nog drie openbare lichamen, een soort bijzondere gemeentes. Dat zijn Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Ook wel de BES-eilanden. Op die laatste komen we zo terug, nu eerst even over die drie landen. Curaçao en Sint-Maarten zijn sinds 2010 zelfstandig, Bonaire is dat al sinds 1986. Dat de landen tegenwoordig zelfstandig zijn, betekent dat ze hun eigen regering en wetgeving hebben en losstaan van Nederland. Ze zijn bijvoorbeeld zelf verantwoordelijk voor hun eigen politie en zorg. Maar niet voor het leger. Defensie wordt namelijk gezien als iets voor het hele koninkrijk, we spreken niet voor niets van de Koninklijke Landmacht. Met andere woorden: alle landen vallen onder het ministerie van Defensie in Den Haag. Dat heeft als taak te helpen bij noodsituaties en dus moeten Nederlandse militairen verplicht hulp bieden. En financiële hulp dan? Dat is niet helemaal duidelijk. Volgens artikel 36 uit het statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden moeten de landen elkaar onderling hulp en bijstand bieden maar hoeveel dat is, is niet vastgelegd. Bij de drie openbare lichamen is dat veel duidelijker. Wanneer over deze landen een orkaan trekt, is dat niet anders dan wanneer dat bijvoorbeeld in Utrecht zou gebeuren. In de wet staat dat er dan geld moet komen voor noodhulp en wederopbouw.

Wat is de relatie tussen Nederland en Sint-Maarten?

Nederland helpt Sint-Maarten na de orkaan Irma door voedsel, spullen en militairen naar het eiland te sturen. Sint-Maarten hoort namelijk bij Nederland. Hoe groot is ons koninkrijk eigenlijk?

Zo zit ons koninkrijk in elkaar

ijsjes 

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

NOS op 3

Type videos