Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

LOGO'S OMROEPEN - BONT

NOS logo wit

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

NOS op 3

Programmalogo's

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Omstreden standbeelden in Nederland

In Nederland vind je standbeelden van mensen die een grote rol hebben gespeeld in onze geschiedenis. Maar er zitten ook beelden bij die omstreden zijn omdat ze over ons koloniale verleden gaan. Hoe gaan we om met standbeelden van Peter Stuyvesant, Jan Pieterszoon Coen en generaal van Heutsz?

Stuyvesant, Pieterszoon Coen en van Heutsz

De geschiedenis van het kalifaat van IS

In 2014 roept de extremistische terreurbeweging IS het kalifaat uit: een eigen streng Islamitische staat in Irak en Syrië. Sindsdien wordt IS bestreden door het Syrische leger en door de VS gesteunde rebellen. Stukje bij beetje wordt er grondgebied terugveroverd op IS.

Islamitische Staat onder vuur

Ruim 200 jaar lang handelt Nederland in mensen. Dat begint in de 17e als de West-Indische Compagnie, de WIC, een deel van Brazilië afpakt van de Portugezen. Nederland heeft daar plantages, maar niet genoeg arbeiders. De WIC verovert in 1637 een belangrijke plek aan de Afrikaanse goudkust: fort Elmina, nu in Ghana, is twee jaar lang het hoofdkwartier van de Nederlandse handel in West-Afrika. Nederlanders varen er met schepen vol wapens, drank en textiel naartoe en met die spullen kopen ze slaven, Afrikanen die door Nederlandse mensenhandelaren in het binnenland zijn ontvoerd. Voor een man betalen ze zo’n 40 gulden, hij kan worden doorverkocht voor zo’n 200 gulden. In de forten worden ze vastgehouden tot ze de zee op gaan naar de nieuwe wereld. Ze krijgen een brandmerk met het WIC-logo en wachten in donkere, afgesloten ruimtes. De oversteek over de Atlantische Oceaan duurt soms wel twee maanden. De schepen zijn overvol. Een op de acht tot slaaf gemaakt en overleeft de tocht niet op. Zieken en doden worden overboord gegooid. De schepen varen vanuit de nieuwe wereld terug met wat er op de plantages wordt geproduceerd: suiker, katoen, koffie, cacao en tabak. Tussen 1650 en 1675 is Nederland verantwoordelijk voor de helft van alle slaventransporten over de oceaan. Curaçao is een belangrijke tussenstop. Vanuit daar verkopen Nederlanders de tot slaaf gemaakte Afrikanen aan andere Europeanen. Als een van de laatste Europese landen schaft Nederland op 1 juli 1863 de slavernij af. Ons land heeft dan zo’n 600.000 Afrikanen verscheept. Toch moeten sommigen in Suriname en op de Antillen nog 10 jaar gedwongen doorwerken voor ren heel laag loon. Op 1 juli vieren we het einde van de slavernij tijdens keti koti, dat betekent verbroken ketenen.

De Nederlandse slavenhandel

Nederland heeft eeuwenlang slaven vanuit Afrika verscheept naar Zuid-Amerika om daar te werken op plantages. De slavernij werd officieel afgeschaft op 1 juli 1863, maar ook daarna blijft de slavernij op sommige plekken nog jaren in stand.

Afgeschaft op 1 juli 1863

De Nederlandse veeteelt is groot en intensief. Dus als er iets misgaat, gebeurt dat ook op grote schaal. We lijken het land van de megastallen, waar meer dieren wonen dan mensen. Maar dat was niet altijd zo. Na de Tweede Wereldoorlog begon de gewone boer met een redelijk klein bedrijf op te schalen. De overheid stimuleerde dit. Iedereen moest genoeg te eten hebben na jaren van voedselschaarste. Ook gingen mensen meer verdienen dus dagelijks een stuk vlees op je bord was ineens een optie. Efficiëntie werd dus belangrijk maar vooral ook schaalvergroting. Grote akkers en grote stallen maakten van het boerenleven een industrie. Dit zorgde ervoor dat de geproduceerde hoeveelheid vlees, melk en eieren ongelooflijk steeg maar dat het aantal bedrijven juist flink daalde. Kortom: intensieve veeteelt. Wat ook wel nodig is, want alle dieren in de wei, dat zou niet eens passen. Nederland exporteert het grootste gedeelte van wat we in de stallen produceren. Dat legt ons economisch gezien geen windieren. Maar veel dieren dicht op elkaar zetten zorgt ook voor risico’s op ziektes, gassen en mest. De beesten die we het meeste ophokken zijn kippen. Daarvan zijn er zo’n 106 miljoen. Als we die allemaal zouden verdelen krijgt elke Nederland zo’n zes kakelende vrienden in zijn tuin. Varkens staan op 2 met 12,5 miljoen. En daarna komen de koeien waar er ongeveer 4,3 miljoen voor zijn, voor de productie van vlees of melk. Een deel daarvan zit in een van de 850 megastallen die er in Nederland zijn. Maar wanneer spreek je van een megastal? Dat verschilt per diersoort. Al dat ophokken gaat regelmatig mis. De uitbraak van de vogelgriep zorgde ervoor dat in totaal 32 miljoen kippen moesten worden geruimd. En door de varkenspest gingen er in totaal over meerdere jaren 12 miljoen varkens aan. Daarnaast kunnen al die eerder genoemde gassen voor een licht ontvlambare stal zorgen. Vanaf 2014 zijn er strengere veiligheidseisen voor alle nieuwe megastallen maar veel zijn van voor die tijd en dus een stuk minder veilig. Bij stalbranden kwamen vorig jaar meer dan 200 duizend dieren om. Gegrild voor ze ooit een kiloknaller konden worden.

Megastallen in Nederland

In megastallen kunnen veel dieren gehouden worden. Dat is efficiënt, maar het brengt ook risico’s met zich mee.

Nadelen van intensieve veeteelt

zu: Je hebt nog een lange weg te gaan jongeman, als jij bent. Heb je wel eens de stekker uit een vriezer getrokken en een dag lang gewacht .pfff. Het klinkt misschien gek, maar dat is wat er op dit moment in het groot gebeurt met permafrost. Wat? Permafrost. De naam zegt het eigenlijk al: permanent bevroren ondergrond. Dat komt voor op gebieden waar het erg koud is zoals hooggebergtes maar vooral rond de Polen. De grote vraag is: hoe permanent is die grond nog bevroren? Normaal gesproken ontdooit in de zomer alleen de bovenste laag tot enkele meters dik, de opdooilaag. In de winter bevriest ie weer, elk jaar opnieuw. Maar die cyclus is tegenwoordig niet meer zo vanzelfsprekend. Door stijgende temperaturen dreigt steeds meer van die bevroren onderlaag ook te ontdooien. De opdooilaag wordt als het ware steeds dikker. En dat is een probleem. In die bevroren grond ligt namelijk een gigantische hoeveelheid aan organisch materiaal opgeslagen, ontstaan van duizenden jaren van planten en dieren die daar hebben geleefd. Dankzij permafrost blijft het in de grond zitten, maar als die ontdooit wordt dat door bacteriën afgebroken. Daar komen broeikasgassen bij vrij, zoals CO2 en methaan en die komen dan in onze atmosfeer terecht. Klimaatonderzoekers maken zich grote zorgen, want die broeikasgassen versterken het huidige broeikaseffect en bedenk ook dat die dooiende permafrost nog niet is meegenomen in de Ipcc-rapport, de basis voor het rapport van Parijs. Ze vrezen dat we langzaam een tipping point bereiken, dat de aarde zo ver opwarmt, dat dat proces niet meer valt terug te draaien en eeuwenlang blijft doorsudderen. Hoeveel organisch materiaal er precies in de bodem verstopt zit, maar dat die permafrost maar beter permanent bevroren kan blijven, zoveel is duidelijk.

Wat is permafrost?

Permafrost is permanent bevroren ondergrond. Normaal gesproken ontdooit in de zomer alleen de bovenste laag. Maar door klimaatverandering ontdooit er elk jaar steeds meer permafrost. En dat is een probleem, want zo komen er ook steeds meer broeikasgassen vrij.

Een ondergronds klimaatprobleem

Je bent een vreemde taal aan het leren voor een toets of omdat je nar het buitenland gaat, maar die woordjes blijven maar niet in je hoofd zitten. Hoe kun je die nou het beste opslaan in je brein? Zeven jonge wetenschappers van de Radboud Universtieit wonnen een internationale wedstrijd met hun methode van woordjes leren. Ze hebben vier tips voor je:

1.	Deze ken je nog van vroeger. Schrijf niet alleen je woordjes in twee kolommen op maar overhoor je zelf ook. Dek bijvoorbeeld de vertaling met je hand af.  Zo zoek je de vertaling in je geheugen op en oefen je het herinneren. 
2.	Varieer met oefenen. Vertaal beide kanten op en zorg ervoor dat je de rijtjes niet op vaste volgorde leert. Door ze door elkaar te husselen voorkom je dat je geheugen de volgorde onthoudt in plaats van de woordjes zelf. 
Het is ook goed om wat pauzes te nemen tussen het leren. Beter dan een uur stampen kan je twee keer een half uur leren over de dag verspreiden. Zo train je je geheugen om dieper te graven. 
3.	Bedenk een ezelsbruggetje en visualiseer dat. Bijvoorbeeld sumo, het Spaanse woord voor sap. Stel je daarbij een sumoworstelaar voor, die sap drinkt.  Het idee erachter is is dat het gemakkelijker is een woord in je brein terug te vinden as je het koppelt aan iets dat je al kent. Je maakt dus gebruik van een associatie die je al hebt Je kan het trouwens nog beter onthouden als je de sumoworstelaar iets laat doen wat je wel of niet leuk vindt. Laat hem bijvoorbeeld sap over je jurkje knoeien, zo blijft ie je zeker bij. 
4.	Verbind het woord of beeld aan een locatie die je kent. Bijvoorbeeld, zet de sumoworstelaar op de keukentafel thuis. En doe dit ook met andere woorden. Zet het woord voor banaan in het Litouws op je nachtkastje en hang het woord voor konijn in het Frans aan je hanglamp. Omdat je de ruimte goed kent is het makkelijker om het woord weer op te roepen. 
Dat waren ze, doe er je voordeel mee.

Hoe kun je het beste woordjes leren?

Woordjes leren, bijvoorbeeld voor Frans of Engels, is voor veel jongeren een kwestie van stampen. Maar je onthoudt woordjes veel makkelijker als je ze bijvoorbeeld associeert met iets dat je al kent. In deze video krijg je vier handige studietips voor het leren van woordjes voor school.

Vier tips voor het onthouden van woordjes

Turbulentie. Herken je dit? Dan heb jij vast ook wel eens gedacht dat je doodging. En slecht nieuws: volgens Britse onderzoekers gaan we in de toekomt vaker deze doodsangst doorstaan. Kom ik zo op terug. Allereerst: wat is turbulentie eigenlijk? Nee, je komt niet in een soort luchtzak terecht en je valt ook niet tien meter naar beneden. Dat zijn allemaal fabeltjes. En nee, je gaat niet dood.  Turbulentie is het resultaat van verschillende luchtstromen die hard tegen elkaar aan bewegen. En vliegtuigen vliegen door die luchtstromen heen.  In drie gradaties: lichte, matige en zware turbulentie. En alleen bij die laatste moet je je echt zorgen maken om blauwe plekken. Hoe het ontstaat? Dat kan op meerdere manieren. Natuurlijk Harde wind, laag bij de grond die overal tegenaan botst. Hogerop veroorzaken stevige buien opwaartse en neerwaartse luchtstromen. Dat komt door de warmte die ontstaat door waterdamp die condenseert naar druppels. En die warmte stijgt op. Daar heb je niet veel fantasie voor nodig. Maar wat dacht je van een berg? Harde wind wordt door de berg omhoog geduwd en zo staat er een golfbeweging die op kilometers hoogte en honderden kilometers voorbij de berg kan worden gevoeld. Dan is er nog wake turbulentie, of zog-turbulentie, in de slipstream van een vliegtuig zelf. Vandaar de strenge regels voor de minimale afstand tussen twee vliegtuigen. War bergen liggen weten we ook wel en dankzij de boordradar weet de piloot ook waar de zware onweersbuien heen. Dus daar vliegen we wel omheen. Het wordt pas echt spannend als we het hebben over clear air tubrulence, De naam zegt het al: turbulentie bij een strakblauwe hemel. En daar kan geen radar tegenop. Clear air turbulence komt meestal voor bij jetstreams of  straalstromen op 10 km hoogte in de troposfeer, de kruishoogte van grote vliegtuigen.  Die jetstreams zijn een soort luchtrivieren van soms wel 200 km per uur of meer. Die ontstaan doordat warme lucht uit de tropen en koude lucht uit de polen elkaar ontmoeten. We gebruiken ze ook om sneller van A naar B te vliegen. Maar die stromen botsen met langzamer bewegende vlucht. Dat noemen we wind sheer of windschering. Dat betekent: turbulentie. En daar gaan we dus meer van zien, zeggen onderzoekers.  Dus zet je schrap. Er is ook goed nieuws. Turbulentie lijkt uiteindelijk veel enger dan het werkelijk is. Een vliegtuig zal er niet van neerstorten. Ze zijn zo ontworpen dat ze positieve en negatieve g-krachten kunnen opvangen en ze keren gewoon terug naar hun natuurlijke baan. Maar toch: door vervelende vertragingen en schade kost dat luchtvaartmaatschappijen jaarlijks miljoenen. Ook zijn er door zware turbulentie jaarlijks enkele gewonden en het is gewoon doodeng. Als je zelf in elk geval geen blauwe plekken wil: gordel om.

Hoe ontstaat turbulentie?

Als je vliegtuig begint te schudden betekent dat meestal niet dat je neerstort, maar dat warme en koude lucht met elkaar botsen: turbulentie. Hoe ontstaat turbulentie en hoe gevaarlijk is het?

Botsende luchtstromen

Populisme, een populair begrip, maar wat betekent het nou precies. Veel mensen hebben de klok wel horen luiden maar weten niet waar de populistische klepel hangt. En daarom sta ik de popelen om daar iets over te vertellen. Populisme komt van het Latijnse woord populus en dat betekent volk. Populisten zeggen altijd namens het volk te praten, als een afgebakende homogene groep. En de gemeenschappelijke vijand is de gevestigde orde. In andere woorden: de gewone man wordt  genaaid door de corrupte elite en de politiek moet een vertaling zijn van de wil van het volk. Om het volk te verenigen of te mobiliseren is een charismatisch leider nodig en dat zien we de laatste tijd erg veel. Bijvoorbeeld de bevlogen Varage die tekeer gaat tegen de EU en migranten. De excentrieke Trump tegen het Amerikaanse politieke establishment en migranten. En Europese  rechte leiders zoals Le Pen en Wilders tegen de EU, het politieke establishment en migranten. Maar populisme is zeker niet noodzakelijk nationalistisch of antimigrant, wat dacht je van Bernie Sanders, een radicaal linkse politicus. Alleen zijn volgens hem niet migranten het probleem, maar Wallstreet. En kijk naar de Occupy-beweging. Weliswaar zonder een grote leider, maar wel de 99% tegen 1%, de corrupte elite. Hoe populistisch wil je het hebben? Het populisme is dus niet rechts of links en ook niet per se goed of kwaad. Populisme is dan ook vooral een effectief middel, een politiek gereedschap dat je kan gebruiken voor verschillende politieke boodschappen. Maar er zijn problemen met populisme. Een veelgehoord kritiek is dat populisten vooral uitblinken in mooie woorden en luchtkastelen bouwen maar vervolgens niet komen met een plan om de problemen ook echt aan te pakken. Een ander probleem: verdeeldheid. Want het volk van de populist is per definitie altijd maar een deel van de bevolking.  De PVV bijvoorbeeld vertegenwoordigt met 20 zetels 1 op de 7,5 Nederlander. Wie zijn dat dan en wie zijn dat vooral niet? En dan is er ook nog de vaagheid van de term want een echte sluitende definitie is er niet en er wordt ook nog over gesteggeld. Bovendien is het ook niet zo zwart-wit als het lijkt, als in iemand is 100% wel of niet populistisch. Zo worden steeds meer politici uit juist die gevestigde orde verweten zich ook populistisch te gedragen en de kiezer naar de mond te praten. In dit opzicht zou het populisme  al veel verder zijn doorgedrongen in de Nederlandse politiek. Niet voor niets zei Rutte dat Nederland ho heeft gezegd tegen het verkeerde soort populisme. Maar wat dan het goede soort populisme is? Het populisme is zo’n breed begrip is dat we het misschien niet eens over het populisme moeten hebben. Er is meer nuance nodig. Want dat is wat het volk wil.

Populisme, wat is dat precies?

Het gaat in de politiek vaak over populisme. Poltici zoals Wilders en Trump zijn er heel goed in om mensen aan zich te binden door ze naar de mond te praten over onderwerpen als de EU en migranten. Maar populisme is niet per se rechts. Wat is het populisme precies en waarom is het zo’n lastig begrip?

Zeggen wat het volk wil horen

Politiek links en politiek rechts. Waar hebben we het eigenlijk precies over? Het lijkt allemaal zo simpel, maar links en rechts zijn veel complexer dan je misschien denkt. Zeker bij ons, want hier kies je niet uit een van de twee kampen zoals de Amerikanen of Britten doen. Sterker nog, door ons meerpartijenstelsel zie je door de bomen misschien het bos niet eens meer. Dus we scheppen een beetje orde in de chaos. We beginnen bij het begin. Voor de allereerste links-rechtsteenstelling in politiek verband moeten we terug naar het jaar 1789. De Franse revolutie.  De revolutionairen wilden af van het ancien regime, de absolute monarchie met totale macht voor de koning. Vrijheid, gelijkheid en broederschap, dat waren nieuwe idealen maar niet iedereen wilde verandering. En zo ontstond de assemblee nationaal, de nationale vergadering. Een voorzitter, twee kampen. Links van de voorzitter zaten de revolutionairen die het allemaal anders wilden, dus progressief. En rechts zaten de taanhangers van de koning die alles bij het oude wilde laten, dus conservatief.  Tot op de dag vandaag associëren we links met progressieve en rechts met conservatieve ideeën. Maar het zijn zulke rekbare begrippen geworden dat ze vaak al lang niet meer als rechts of links getypeerd kunnen worden. Soms verschilt het gewoon per thema wat je zou willen veranderen of behouden. Een ander onderscheid dan, economie. Daar zien we weer een andere links-rechtstegenstelling. Helemaal links vind je de socialisten. Zij willen een grote rol voor de overheid, geld verdien je niet alleen voor jezelf maar ook voor de staat, en die kan het dan weer herverdelen voor het algemeen belang. Helemaal rechts vind je de libertariers, zij willen juist een minimale rol voor de overheid. Iedereen dopt zijn eigen boontjes. Geld verdien je voor jezelf en daar mag je best rijk mee worden. Een duidelijk onderscheid, maar in de praktijk ook niet zo zwart-wit. Er zijn allerlei tussenvormen zoals de sociaal-democratie, het liberalisme, het sociaal-liberalisme. En daar vormen allerlei linkse en rechtse ingrediënten samen het recept. Dan is er ook nog zoiets als cultureel links en rechts en dat gaat dan weer over zaken als nationalisme, identiteit, integratie en migratie. Wat je ziet is dat linkse partijen vaak veel meer hebben met internationale solidariteit en rechts zich veel vaker nationalistischer profileert. Maar ook dat is in de praktijk niet zo zwart-wit omdat partijen gemixte belangen kunnen hebben. En dan heb je ook nog de tijdgeest. In bijvoorbeeld de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw werd links-rechts bijna alleen maar economisch geïnterpreteerd terwijl mensen zich tegenwoordig vooral cultureel oriënteren. Lang verhaal kort: links en rechts hebben meerdere betekenissen die kriskras door elkaar worden gebruikt. Dus of jij links of rechts bent hangt van zoveel zaken af  dat eigenlijk die schaal praktisch niet meer bestaat. De links-rechtstegenstelling is dus nogal een versimpelde weergave van een complexe realiteit om de boel overzichtelijk te houden. Partijen profileren zichzelf daarom ook graag als links of rechts of juist als middenpartij.

Politiek links en rechts

In Nederland spreken we van linkse en rechtse politieke partijen. Dat houdt het lekker overzichtelijk. Links is progressief, rechts conservatief. Maar vaak is de links-rechtstegenstelling helemaal niet zo zwart-wit.

Niet zo zwart-wit als het lijkt

Het zal je niet zijn ontgaan. Het gaat slecht in Jemen. Tussen de 16 en 17 miljoen mensen hebben geen toegang tot voldoende eten, drinkwater en medicijnen. Maar waarom gaat het er zo slecht? Jemen ligt net onder Saoedi-Arabië en Oman, maar is lang niet zo rijk als die olielanden. In het land wonen ongeveer 24 miljoen mensen. Jemen heeft last van terreuraanslagen van Al Qaida, separatisten, corruptie, droogte en voedselschaarste. Sinds 1972 wordt Jemen geteisterd door burgeroorlog na burgeroorlog. De laatste woedt sinds 2012 waarbij verschillende groeperingen om de macht vechten. In 2014 weet een van die groepen de president af te zetten. Buurland Saoedi-Arabië en acht bevriende staten gaan over tot luchtaanvallen om zo de macht weer terug te krijgen bij de president. Al Qaida en IS maken gretig gebruik van de chaos door delen van het zuiden in te nemen en aanslagen te plegen. De grote verliezer Slachtoffer is de Jemenitische burger. Meer dan de helft van de Jemenieten heeft hulp nodig. Volgens de VN is er meer dan 300 miljoen euro aan internationale hulp nodig. Waarom zou jij daaraan bijdragen? Om de mensen te hulpen maar ook hoe instabieler het land wordt, hoe sterker terreurorganisaties en rebellen kunnen worden.

Jemen: verscheurd door burgeroorlog en hongersnood

Het gaat slecht in Jemen, het armste land van het Midden-Oosten. Er is te weinig voedsel, er is een burgeroorlog gaande en er worden veel terroristische aanslagen gepleegd. Daarom is er hulp nodig in het land.

17 miljoen Jemenieten hebben hulp nodig

Ik sta hier bovenop dijkring 14 bij Katwijk. In korte tijd ineens heel beroemd geworden door de serie Als de dijken breken. Want hier op dit punt breekt de dijk. De serie beantwoordt de vraag: wat als? Maar onze vraag is: kan het ook echt gebeuren? Het antwoord is: ja. Als die ene perfect storm die eens in de 10.000 jaar voorkomt onze kust zou raken. De kans is klein, maar het kan. En dan hebben we een groot probleem. 60% van Nederland is kwetsbaar voor overstromingen. Door rivieren die uit hun oevers treden maar vooral doordat 40% van Nederland onder de zeespiegel ligt. Het zou een ongekende ramp betekenen met heel veel doden en een economische catastrofe, zoals in de serie. Maar we zitten niet stil. We zijn kampioen in de strijd tegen het water, met de best beschermde kust ter wereld. Nederland heeft in totaal 3700 km aan waterkeringen, die ons beschermen tegen de zee en rivieren. Dat is hemelsbreed van hier tot aan Timboektoe, maar dan letterlijk. Naast heel veel natuurlijke keringen, zoals duinen, hebben we 1500 keringen zelf aangelegd. Natuurlijk dijken zoals hier bij Katwijk, die een stuk lager gelegen land beschermen tegen het buitenwater. Dammen, sluizen en stuwen zijn vaste of beweegbare verhogingen tussen twee wateroppervlakken waarmee we het water op het gewenste peil houden. Gemalen die actief het water naar binnen of naar buiten kunnen pompen. En stormvloedkeringen, gigantische beweegbare waterpoorten die bij extreem hoog water de deur op slot gooien op de punten waar onze rivieren de zee ontmoeten. Elk op hun eigen vernuftige manier. Deze bijvoorbeeld, de Hollandse IJsselkering in Krimpen aan den IJssel. Dat enorme ding van beton en staal zakt naar beneden om al dat zeewater buiten te houden als het zeewater te hoog komt. En dat is ook echt heel hard nodig want in het verleden zijn de dijken, zo een waar jij nu bovenop staat, al vaker gebroken. En dat betekent dat ik volledig onder water sta. Wat dacht je van de stormvloed van 1916 waarbij de Zuiderzee het land in kwam en grote delen van Noord-Nederland onder water zette met 19 doden en grote schade tot gevolg. Of de watersnoodramp van 1953 in het zuiden van het land met 1836 doden en zo’n honderdduizend mensen die hun huizen kwijtraken. En als het kalf verdronken is dempt men de put. De Zuiderzeewerken met onder meer de inpolderen van Flevoland en de afsluitdijk, de grootste dam van Nederland, kwamen er pas na de stormvloed van 1916. En de deltawerken met 3 sluizen, 6 dammen en 4 stormvloedkeringen die de kustlijn met 700 km hebben ingekort kwamen er pas na de watersnoodramp van 1953. Toch wel heel erg veel. Het in 1997 afgeronde project werd uitgeroepen tot het meest prestigieuze waterbouwproject ter wereld. En een van de moderne zeven wereldwonderen, samen met het Panama-kanaal en het Empire state building. En we gaan door. Want voorkomen is beter dan genezen. Daarom is het nieuwe delta-programma in het leven geroepen met harde afspraken die in de delta-wet zijn vastgelegd voor de korte en lange termijn. Rijksoverheid, provincies, waterschappen, matschappelijke organisaties en het bedrijfsleven werken hierin nauw samen onder toezicht van de deltacommissaris. En er wordt flink geïnvesteerd. Uit het deltafonds vloeit jaarlijks ruim 1 miljard naar waterveiligheid. Zo’n 600 miljoen voor beheer en onderhoud en ongeveer 500 miljoen voor nieuwe investeringen. Daarnaast investeren ook de waterschappen ongeveer 250 miljoen euro in waterveiligheid. En dat brengt ons terug naar Katwijk want de makers van de serie kozen deze plek niet voor niks. In 2003 werd deze plek aangewezen als een van de tien zwakke schakels waar de dijken wel eens zouden kunnen breken. Maar precies deze maand is de laatste van die tien zwakke schakels versterkt met geld uit dat deltafonds zodat de dijken in elk geval de komende 50 jaar stormproof zijn. Voorlopig dus, maarja klimaatverandering. Hoeveel graden warmt de aarde verder op, hoeveel stijgt de zeespiegel nog en hoe extreem wordt het weer? Misschien moeten we straks veel meer investeren. En zelfs dan, die ene storm, eens in de tienduizend jaar, daar kan geen waterkering tegenop. En als de dijken dan breken…

Kunnen de dijken van Nederland breken?

Nederland ligt voor een groot deel onder de zeespiegel. We beschermen ons land tegen de zee met duinen en dijken. In de televisieserie ‘Als de dijken breken’ zie je wat er gebeurt als de dijken het begeven. Maar zou dat ook echt kunnen gebeuren?

Ondanks 3700 kilometer aan waterkeringen

Algoritmes zorgen ervoor dat jij online ziet wat je ziet. Maar hoe werkt dat nou, zo’n algoritme? Eigenlijk is het niet meer dan een stappenplan. Als je kookt en je volgt de stappen van het recept, gebruik je een algoritme. Maar stel je gaat uit eten en je krijgt een heerlijk gerecht voorgeschoteld, dan heb je geen idee hoe dat tot stand is gekomen. Zo gaat dat met algoritmes die online gebruikt worden ook. Hoe ze gebruikt worden weten we meestal niet, maar we weten wel dat ze verschillende resultaten opleveren. Een Amsterdammer die jumbo opzoekt krijgt een ander filiaal te zien dan iemand in Rotterdam. En iemand in de VS krijgt waarschijnlijk een plaatje van een olifant te zien. Maar naast Google is die andere koning van de algoritmes toch wel facebook. Hun algoritme bepaalt wat jij in je tijdlijn ziet. Hoe dat precies in elkaar zit, dat willen ze bij facebook niet helemaal verklappen. Het verandert ook continu. Maar dit weten we wel. Vethalen worden gesorteerd op volgorde van belangrijkheid. Als jij iets van iemand liket, een reactie plaatst, deelt of zelfs maar langer blijft hangen om een video te kijken, laat jij facebook weten dat jij die dingen blijkbaar leuk of belangrijk vindt. Hoe vaker je leuke dingen te zien krijgt in je tijdlijn, hoe vaker jij facebook opent. Maar dat zorgt er ook voor dat veel minder informatie jou bereikt. Er wordt een voorselectie voor jou gemaakt, waardoor je niet alles te zien krijgt maar alleen wat je wel leuk en belangrijk vindt. Op zich is het natuurlijk fijn dat er gefilterd wordt want er staat oneindig veel online. Dat kan je onmogelijk allemaal lezen. Maar toch kan dat kleine bubbeltje van je een hele samenleving op stelten zetten. Je denkt dat je weet hoe de wereld in elkaar steekt maar eigenlijk weet je alleen maar wat er in jouw bubbel gebeurt. Mar het gaat nog een stapje verder. Terug in de tijd. Vroeger had je mensen in een dorp waarbij de meeste mensen in het midden woonden en je had extreem-rechts en extreem-links. In het dorp debatteerden mensen met elkaar. Er waren nou eenmaal niet zoveel extremen want die dachten: ik schuif een beetje op naar het midden want dan heb ik nog een beetje aansluiting bij anderen. En toen kwam het internet. Nu denken mensen he, ik ben niet gek want anderen denken ook zo. Door algoritmes denken mensen dat hun misschien wat extreme opvattingen, links of rechts, normaal zijn. Neem de verkiezingen in Amerika. Vanuit de democraten werd Donald Trump eerst gewoon gezien als tegenstander. Daarna was hij tegen Obama-care, daarna werd het een seksist en even later de duivel. Hetzelfde gebeurde in de bubbel aan de andere kant. Eerst was Hillary een tegenstander, daarna had ze blijkbaar kinderen gebruikt en moest ze geëxecuteerd worden. Maar dat gebeurt niet alleen ver weg. Ook in je eigen leven merk je dat. Als jij hockey speelt en naar musea gaat en fan bent van Jesse Klaver, dan kom je nooit wat tegen over freerunnen, de concertagenda van de Effenaar en de PVV. Omdat we alleen de informatie uit onze bubbel teruggekaatst krijgen en die andere informatie niet zien, denken we dat die informatie normaal is, en klopt. Algoritmes geven we een steeds grotere plaats in ons leven. En op deze manier veranderen ze dus ons wereldbeeld.

Hoe bepalen algoritmes je wereldbeeld?

Jouw tijdlijn op Facebook ziet er waarschijnlijk heel anders uit dan die van je moeder. Dat komt door algoritmes: codes die achter websites zitten en op basis van wat jij liket en deelt, bepalen wat jij wel en niet te zien krijgt.

Algoritmes bepalen wat je te zien krijgt op internet

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

NOS op 3

Type videos