Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

LOGO'S OMROEPEN - BONT

NOS logo wit

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

NOS op 3

Programmalogo's

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Migratie. En dan specifiek: asiel. Twee kabinetten op rij vielen erover. “Dus ik kon niks anders doen nu dan te zeggen: dan trekken we onze steun aan dit kabinet in.” Vandaag moeten we helaas die conclusie trekken dat die verschillen onoverbrugbaar zijn. En nog altijd staat het thema vol in de schijnwerpers. “AZC, weg ermee! AZC, weg ermee!” “Wij zijn Nederland, wij zijn Nederland!” Net zoals bij wonen zijn ook hier veel partijen het met elkaar eens. Er moet een strenger migratiebeleid komen. Ook de partijen van wie je het misschien wel minder snel verwacht. Mensen die uitgeprocedeerd zijn, geen recht hebben op asiel, moeten sneller terug. En daarmee laat je ook zien naar dit soort kansloze aanvragers, van het heeft geen zin om naar Nederland te komen. Komt niet zomaar uit de lucht vallen. Veel partijen volgen het advies van de staatscommissie. Dat is een groep deskundigen die onderzoek doet naar onderwerpen van nationaal belang. Zoals de woningmarkt. Met hoeveel mensen zou je hier moeten willen leven in het jaar 2050? Een staatscommissie geeft antwoord op die vraag. Zo'n 19 of 20 miljoen inwoners. Cijfers. Migratie is van alle tijden. Mensen komen en gaan, al jaren. Maar de laatste tijd groeit het aantal mensen dat Nederland binnenkomt flink. Door oorlog, maar ook om hier te werken en studeren. Daarnaast vertrekken er ook mensen. Van iedereen die tussen 2010 en 2013 naar Nederland kwam, is meer dan de helft ook weer weg. Trek je de in- en uitstroom van elkaar af, dan krijg je het migratiesaldo. Hey, die term kennen we. Tussen de 40.000 en 70.000 is dan het migratiesaldo. Veruit de meeste mensen komen hier om te werken of studeren. Maar de groep die politiek gezien het meest beladen is, is asiel. Waarom moeten wij voor mensen uit Afrika, het Midden-Oosten de poorten openzetten? Nederland is een groot asielzoekerscentrum geworden. Ik wil ook een huis, alles wordt nou aan statushouders gegeven. We hebben geen plaats, we hebben geen geld en we hebben geen zin. In 2024 kwamen er zo'n 44.000 asielzoekers naar Nederland. Da's 14 procent van alle immigranten van dat jaar. Asielzoekers mogen hier blijven als ze in het thuisland gevaar lopen door oorlog, geweld of vervolging. De asielketen is een groot pijnpunt in ons land. Er zijn te weinig opvangcentra en de asielzoekerscentra, azc's, die er zijn zitten overvol. Mede door de woningnood. Want: ook statushouders mensen die hier mogen blijven, kunnen niet doorstromen naar een woning en blijven daarom langer in azc's wonen. En ook de Immigratie- en Naturalisatiedienst, de IND, doet vaak meer dan anderhalf jaar over een asielprocedure. Dan is er nog een groep: asielzoekers die geen kans hebben om hier te mogen blijven. En die zijn vaak in het nieuws. Dat weten ze in Maarheeze, daar is zoveel overlast dat NS heeft aangekondigd dat ze Station Maarheeze voortaan willen overslaan. De maat is vol. Wij zijn echt bang om hier te werken. En als het dan over opvang gaat, komt altijd één jongen om de hoek kijken. “De spreidingswet wordt toch aangenomen in de Eerste Kamer.” Ja, we hebben een probleem. Als we de spreidingswet gewoon hadden ingevoerd, dan was de opvang kleinschalig geweest. De spreidingswet. Een van de meest besproken wetsvoorstellen van de laatste jaren. Kabinet-Schoof wilde er vanaf maar ze hebben er ook ruzie over. De spreidingswet moet asielzoekers beter over het land verdelen. Het dwingt gemeenten om mensen op te vangen. De gedachte is dat elke gemeente zijn steentje bijdraagt aan de opvang. Maar twee derde van de gemeenten heeft minder plekken dan ze wettelijk zouden moeten hebben. Daarnaast helpen de onzekerheid in de landelijke politiek… “In Haaksbergen komt voorlopig geen nieuw asielzoekerscentrum. De gemeente heeft de plannen ingetrokken na de val van het kabinet.” En weerstand… “…protesten in allerlei gemeenten, tegen de komst van asielzoekerscentra.” …ook niet mee in het goed uitvoeren van de wet. Wat willen de partijen dan? Nou, er zijn partijen die voor zijn, omdat ze vinden dat de wet de opvang dus eerlijk regelt. Snel nu de spreidingswet invoeren. Hoe kan je die eerlijk over het land verspreiden in kleine locaties. Als je zo'n spreidingswet weer intrekt, zul je toch die mensen ergens moeten huisvesten. Dan zie je dat de armste gemeentes van Nederland twintig keer meer aan opvang doen dan de twintig rijkste gemeentes. Maar ook partijen die 'm liever vandaag nog door de shredder halen. We hebben de plekken niet, de opvang is er niet. Ter Apel loopt vast. We hebben een dwangwet nu de spreidingswet over Nederland. En ook de spreidingswet, oftewel de dwangwet, is nog steeds niet ingetrokken. Grote vraag is: gaat asiel echt weer een kabinet dwarsbomen? Eigenlijk is het wel heel opvallend hoe erg ze het dit keer eens zijn met elkaar als het gaat over migratie. Veel partijen hebben namelijk opgeschreven dat ze willen dat de Nederlandse bevolking beperkt groeit. En dat schrijven GroenLinks/PvdA tot en met de VVD. Best veel partijen dus die het met elkaar eens zijn. Maar ja, hoe vul je die maatregelen precies in? Daar kun je het vervolgens nog flink oneens over zijn. Spannend.

Waar het in de politiek over gaat: migratie

De laatste tijd groeit het aantal mensen dat Nederland binnenkomt. Door oorlog, maar ook om hier te werken en studeren. De groep die het meest beladen is, is asiel. Asielzoekers mogen hier blijven als ze in het thuisland gevaar lopen door oorlog, geweld of vervolging. De asielketen is een pijnpunt. Er zijn te weinig opvangcentra en de asielzoekerscentra (azc's) die er zijn, zitten overvol. De spreidingswet moet asielzoekers meer over verschillende gemeentes in Nederland verdelen. Sommige partijen zijn tegen die wet, anderen zijn voor.

Asiel en de spreidingswet

Zorg. Laten we vooropstellen: onze gezondheidszorg is van wereldniveau. Maar het is wel duur. Hoeveel betaal jij dan? Uhmm, 100… 100… Ik heb echt geen idee Veel! 176? Kijk, vroeg of laat hebben we allemaal zorg nodig. Maar de berichten uit zorgland zijn al een tijdje niet heel fantastisch. De schatkist komt over een paar jaar miljarden tekort, vooral door vergrijzing. Daardoor stijgen bijvoorbeeld de zorgkosten hard. Dat we ieder jaar meer moeten betalen voor de zorgverzekering, dat is geen nieuws meer. Maar als een grote zorgverzekeraar waarschuwt dat op langere termijn de zorg niet altijd voor iedereen gegarandeerd kan worden, dan gaan er echt alarmbellen rinkelen. Cijfertjes. Zeg je 'zorgkosten', zeg je 'zorgverzekering'. Dat is in Nederland verplicht en dekt de standaardzorg huisarts, ziekenhuis of apotheek. Dat basispakket is voor iedereen gelijk en wordt door de overheid bepaald. Is in het leven geroepen om zorg betaalbaar te houden en werkt op basis van solidariteit. Gezond of ziek, iedereen betaalt mee. Twintig jaar geleden was die nog geen 90 euro, nu bijna 160. En de verwachting is dat dat alleen nog maar duurder wordt de komende jaren. Komt voornamelijk doordat we ouder worden met z'n allen: vergrijzing. En hoe ouder je wordt, hoe meer zorg je nodig hebt. Daarnaast spelen inflatie en hogere lonen van zorgpersoneel ook een grote rol. Zeg je 'zorg', zeg je ook 'eigen risico'. Een bedrag dat wederom door de overheid bepaald wordt. Dat is nu 385 euro. Dat bedrag moet je zelf betalen voor zorg uit de basisverzekering voordat je verzekeraar betaalt. Klein voorbeeld: je breekt je arm. Kosten om dit te fixen zijn zo'n 800 euro. 385 daarvan zijn voor jou en 415 voor de verzekering. Waarom het eigen risico er is? 1: de premie blijft lager omdat je dus een deel zelf betaalt. En 2: je wordt bewuster van de kosten voor zorg en gaat dus niet voor elke verkoudheid naar de dokter. Jouw basispremie is trouwens maar ongeveer een derde van wat een zorgverzekering eigenlijk kost. De rest wordt aangevuld door de overheid en geld dat wordt ingehouden op bijvoorbeeld loon, uitkering en pensioen. Er is oneindig veel te vertellen over de zorg. Maar ik wil het met je hebben over het eigen risico. Want daar is discussie over. Schaffen we dat af of juist niet? En die mevrouw kan 385 euro niet betalen. U kan wachten met dat geld. Mevrouw kan niet wachten. Mevrouw moet nu het geld hebben. PVV was voor afschaffen, maar het werd het gehalveerd. En het is heel erg knap in tijden van dat het tegenzit wij toch zo'n heel groot bedrag voor elkaar hebben kunnen krijgen. Was niet iedereen van onder de indruk. Dat eigen risico wordt pas in 2027 gehalveerd. De premie gaat omhoog en de kortingen voor chronisch zieken en gehandicapten worden afgeschaft. Maar als je uitzoomt, ik bedoel: geen eigen risico best lekker. Zorg omtrent je lichaam moet gewoon gratis zijn vind ik. Ja! Ja ook lekker, maar het is allemaal niet zo simpel. Door de halvering van het eigen risico gaan mensen met een laag inkomen er juist op achteruit. Omdat de zorgverzekering duurder wordt. Dat zegt de Raad van State. En die heeft meer bezwaren. Ze denken dat de zorgkosten zullen stijgen, omdat mensen sneller naar een arts gaan. Ja, heet hangijzer. Het afschaffen van het eigen risico, ik snap dat mensen dat graag willen. Wij kiezen voor het halveren van het eigen risico. Maar het zorgt uiteindelijk voor een hogere zorgvraag. Dat vertellen alle economen je. Het wordt allemaal duurder en duurder en duurder. Zei ik toch: discussie. Maar goed: wat gebeurt er nou als je het afschaft? Dan zal de premie met 20 euro per maand omhoog moeten. Dus dan is het netto-effect precies nul. Maar ja, je hoort ook Een kwart van de mensen aarzelt om medische hulp te zoeken als ze klachten hebben. Omdat dat eigen risico, een bedrag van 385 euro dat je zelf moet betalen, een te grote last is. Maar dat betekent ook dat uiteindelijk de zorg die mensen toch gaan nodig hebben in het ziekenhuis, dat die duurder wordt. Het afschaffen of verlagen van het eigen risico moet de zorg toegankelijker maken, is het idee. Omdat dan nog meer mensen gaan niet naar de dokter op het moment dat ze naar de dokter zouden moeten omdat ze bang zijn voor dat eigen risico. En dan komen ze bij de dokter als het veel later is, en dan zijn ze veel duurder. Maar, zeggen experts: die kosten die je dan misloopt moeten ergens vandaan komen. Ander risico, als het toch 'gratis' is Dat mensen dus meer zorg gaan gebruiken. Dat kost dus 2 miljard extra. Dat betekent dat de premie nog eens met 6 euro per maand omhoog gaat. Dus per saldo betekent het dat we meer geld kwijt zijn voor de zorg. Dat kan de zorg nog meer gaan belasten. En da's niet handig, gezien de huidige situatie. De tekorten aan personeel in de zorg en in het onderwijs blijven onverminderd groot. Dus vraag is: dat eigen risico, is dat nou een breekpunt? Mensen voelen het snel in hun portemonnee als er iets gebeurt met dat eigen risico. Dus is het in Den Haag een symbool geworden van wat voor enorme kosten er op de mensen afkomen thuis. Tegelijkertijd is het ook voor een ander deel van de politiek een symbool geworden maar dan heel anders. Want zij zien de zorgkosten stijgen en zeggen: dan moet je als politiek ook moeilijke keuzes durven maken en dus ook aan zo'n symbool durven zitten. En dan zeg ik nu: thanks voor het kijken. Ook namens Jorn. Doei!

Waar het in de politiek over gaat: de zorg

In Nederland betaalt iedere volwassene elke maand een bedrag voor de zorgverzekering, of je nou ziek of gezond bent. Iedereen kan daardoor bijvoorbeeld gratis naar de huisarts. Heb je meer zorg nodig, bijvoorbeeld als je je arm breekt, dan moet je eerst een deel van de kosten zelf betalen. Dit is het eigen risico. De verzekering betaalt de rest. Over de hoogte of afschaffing van het eigen risico wordt gediscussieerd.

Zorgverzekering en eigen risico uitgelegd

Wonen. En ik hoef jou niet te vertellen dat de woningmarkt volledig vastgeroest is. “Ik ben 27. Ik denk dat het wel een keer tijd wordt om gewoon lekker m'n leven te kunnen opbouwen.” Paar cijfers. Om het woningtekort op te lossen zijn er bijna 400.000 huizen nodig. Zit zo. Als we het hebben over woningzoekenden dan kijken we naar huishoudens. Dat zijn niet alleen gezinnen, maar ook stellen en alleenstaanden. Nederland telt bijna 8,5 miljoen van die huishoudens en ruim 400.000 daarvan zijn op zoek naar een woning. Hoeveel huizen staan er dan in ons land? Nou, 8,3 miljoen. Waarvan er 7,8 miljoen bewoond zijn. Chill, want 8,3 - 7,8 is meer dan 400.000 woningen. Maar nu komt 't. Van die 438.000 zijn er 400.000 niet beschikbaar. Die staan leeg vanwege verhuizing of verbouwing of omdat het iemands tweede huis is. Wat er overblijft? 38.000 woningen. Voor dus die 434.000 woningzoekende huishoudens. Een tekort van 396.000. Ja, hoe los je dat op? Misschien wel met het 'heilige H-woord '. Als je naar de programma's voor de verkiezingen kijkt, zie je dat er nog steeds partijen zijn die de regeling willen behouden. Maar ook dat het heilige H-woord, niet meer voor alle partijen zo heilig is. Jaha, zelfs het H-woord is niet meer veilig. Of heilig. Whatever. We hebben het natuurlijk over de hypotheekrenteaftrek. Je kunt geen debat of talkshow kijken zonder dat het gaat over de hypotheekrenteaftrek. Als je de hypotheekrenteaftrek afschaft, is alsof je 1,2 miljoen huizen bouwt in een klap. De discussie is: afschaffen of niet. Het is een gevoelig onderwerp. Maar wat is dat nou, hypotheekrenteaftrek? En wat gebeurt er als je 'm afschaft? Let op. Tenzij je zo loaded bent dat je een huis in een keer kunt aftikken, heb je een hypotheek nodig als je een huis gaat kopen. Je sluit bij de bank een lening af - een hypotheek en over die lening ga je rente betalen. Want: voor niks komt de zon op natuurlijk. Een deel van die rente krijg je terug van de Belastingdienst. Dus eigenlijk een soort subsidie voor huiseigenaren. Waarom zou je dat willen afschaffen? Economen en deskundigen zeggen dus al langer dat deze maatregel ervoor zal zorgen dat op termijn de woningprijzen gaan dalen. Ja, experts zeggen: de hypotheekrenteaftrek zorgt ervoor dat huizen duurder worden. Omdat lenen goedkoper wordt en je dus een hogere hypotheek kunt krijgen. Daarnaast worden mensen met een koophuis bevoordeeld ten opzichte van huurders. Oneerlijk, is het argument. Maar het tegenargument is Hypotheekrenteaftrek is voor een normaal startersgezin 400 euro per maand weg. Is dat zo? Dat is helemaal niet waar. - 400 euro wordt niet aangetikt. Kijk, het klopt dat huiseigenaren meer gaan betalen als de hypotheekrenteaftrek wordt afgeschaft. Want je krijgt dus geen geld terug van de Belastingdienst. Voor de meeste mensen met een hypotheek zijn de lasten toch enkele honderden euro's meer dan nu met de hypotheekrenteaftrek. Maar de tijdspanne waarin je het afschaft is cruciaal. Kijk als het morgen in een klap wordt afgeschaft ja, dan klopt dit: Kan zo 400/500 euro per maand schelen voor een gezin. In sommige gevallen dan. Want hoeveel je betaalt heeft alles te maken met je hoogte van je lening type hypotheek, rentebedrag, dat soort dingen. Maar partijen die voor het afschaffen zijn willen het niet van de een op de andere dag doen. De plannen zijn om er jaren voor uit te trekken. En ook de Nederlandsche Bank die de overheid adviseert, zegt: schaf het af in 20 jaar tijd. Ga je als huizenbezitter dan niet extra betalen? Nou, jawel. Maar minder. En niet onbelangrijk: door de hypotheekrenteaftrek loopt de overheid dit jaar meer dan 11 miljard euro aan belasting mis. Dat geld kan een nieuw kabinet weer in de woningmarkt steken of gebruiken om bijvoorbeeld de inkomstenbelasting te verlagen. Op die manier geld dan weer terug laten keren bij woningbezitters. Dan kan de impact ook beperkt blijven. Een belastingverlaging profiteert iedereen van. Niet alleen kopers, ook huurders. Daarnaast worden huizen juist goedkoper, zeggen deskundigen. Omdat mensen dan minder kunnen lenen dan nu en dus ook minder hoge biedingen gaan doen op koophuizen. Maar, kanttekening. We weten niet precies hoe sterk hypotheekrenteaftrek de prijzen nu opdrijft. De Nederlandsche Bank schat zo'n 1 tot 2 procent maar omdat er geen vergelijkingsmateriaal is, een periode zonder hypotheekrenteaftrek is het een onzekere schatting. Daarnaast is het geen wondermiddel. Huizenprijzen hebben ook te maken met dingen als krapte en hoe inkomens zich ontwikkelen. Hoe meer je verdient, hoe meer je uit kunt geven. Ben toch wel benieuwd: is dit nou zo belangrijk dat partijen hier echt een breekpunt van gaan maken? Nou, in de campagne maken ze er wel een breekpunt van. Maar hoe gaat dat straks, in die kabinetsformatie? Als ze praten over de vorming van een nieuw kabinet. Je hebt eerder al gezien dat de VVD bijvoorbeeld zei 'handen af van de hypotheekrenteaftrek, staat als een huis'. Maar toen ging het kabinet, waar de VVD in stapte, er toch aan morrelen. Dus ja, wat zijn die woorden van nu, straks waard? En je ziet ook dat voorstanders van hypotheekrenteaftrek afschaffen de experts achter zich hebben, en ze lijken met meer dan ooit. Tot zover dan het heilige H-woord.

Waar het in de politiek over gaat: de woningmarkt

De woningmarkt is vastgeroest. Huizenprijzen zijn de laatste jaren flink gestegen en er zijn meer mensen die een woning zoeken dan beschikbare woningen. In de politiek wordt er gezocht naar een oplossing. Sommige partijen willen de hypotheekrenteaftrek afschaffen. Door hypotheekrenteaftrek krijgen huizenbezitters geld terug van de belasting op basis van de betaalde rente van hun hypotheek. Met de afschaffing hiervan willen ze de huizenprijzen laten dalen.

Woningtekort en hypotheekrenteaftrek uitgelegd

De VVD is nog weer een zeteltje gezakt. Daar zullen ze flink van balen. Nou, je ziet het, plus een, plus twee. De PVV blijft de grootste. De peilingen zijn voor die partij in ieder geval gunstig. Peilingen, de peilingen, peilingen, de peilingen, de peilingen, de peilingen. Ja, wat is je vraag? De peilingen? Het is crack. Zijn peilingen een glazen bol? Nou, nee. Ze zaten er wel eens flink naast. In sommige landen zijn ze zelfs verboden. In deze video de vinger aan de pols van peilingen. Peilen doen we al heel lang. Vroeger zo. In de afgelopen weken zijn enquêtrices op stap gegaan om aan huisvrouwen vragen over de welvaart te stellen. Op welke partij heeft u gestemd bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen? Dat was in mei. De PSP. Maar nu natuurlijk online. We hebben in Nederland drie grote peilingbureaus. Die werken allemaal met een steekproef. Zij selecteren elke keer als ze een peiling doen een groep mensen die een afspiegeling is van de Nederlandse bevolking. Dus het gaat over geslacht, leeftijd, opleidingsniveau. Zij krijgen de vraag: Wat zou je stemmen als er vandaag verkiezingen zouden zijn? Ja, en de resultaten kunnen per bureau verschillen. Het blijft een steekproef. De NOS gebruikt de Peilingwijzer. Die voegt de resultaten van deze twee bureaus samen en maakt dus een soort gewogen gemiddelde van al die peilingen. En als je regelmatig naar die peilingen kijkt, lijkt het wel een soort paardenrace. Partijen gaan nek aan nek. Maar wie er beter voorstaat verschilt per peiling. Maar belangrijk: een voorsprong van één, twee of zelfs drie zetels zegt eigenlijk niet zoveel. Er is altijd een foutmarge. Omdat het een steekproef is en gebaseerd is op een paar duizend mensen, zal die nooit helemaal precies kunnen aangeven hoe hoog de steun voor een politieke partij is. Peilingen laten over de lange tijd wel trends zien. Soms zit een partij in de lift, een andere keer keldert-ie. Maar een glazen bol? Nee. Peilingen kunnen er namelijk flink naast zitten. Check de Tweede Kamerverkiezingen in 2012. SP en VVD lopen aan kop, maar na een niet zo succesvol debat en deze foto van Roemer met een rietje stort de SP naar beneden. Uiteindelijk: De VVD gaat van 31 naar 41 zetels, een winst van tien. VVD laat je horen, onze nummer één! De SP blijft op vijftien zetels. En ja, toch een teleurstelling. Het is niet anders. En voor een nog slechtere peiling steken we even de plas over. De VS, 2016. Hillary Clinton vergroot haar voorsprong over Donald Trump. Maar: Dit is een onverwachte wending. Donald Trump wint het presidentschap. Een peiling is een momentopname en zeker geen voorspelling. De race is pas echt gelopen als de stemmen zijn geteld. Tja, het blijven peilingen. En dat die niet één op één kloppen met de uiteindelijke uitslag is niet zo gek. Want echt 80% van de kiezers is nog helemaal niet zeker van hun stem. Heel veel mensen twijfelen nog. Toch hebben die peilingen wel veel invloed. Ze zijn belangrijk voor partijen, want media gebruiken peilingen om te bepalen wie ze uitnodigen voor debatten. En die peilingen kunnen zorgen voor strategisch stemmen. Stemmen op een partij die eigenlijk niet je allergrootste voorkeur heeft. En je doet dat omdat je invloed wil hebben. Niet zozeer op de samenstelling van de Tweede Kamer, maar op de samenstelling van het volgende kabinet. Bijvoorbeeld omdat je iemand echt wel of juist echt niet in het Torentje wil hebben. En dan heb je ook nog zoiets als het ‘bandwagon-effect’. Mensen gaan stemmen op een partij omdat die het goed doet in de peilingen. Oftewel, wedden op het winnende paard. Je beïnvloedt de uitslag ermee. Om dit te voorkomen, verbieden sommige landen peilingen de laatste dagen of weken voor de verkiezingen, zoals Italië. Maar dat verbod weten ze creatief te omzeilen. Zo ging het tijdens verkiezingen voor de volgende burgemeester van Napels ineens over een paardenrace. En niet geheel toevallig kwamen de namen van de paarden overeen met de burgemeesterskandidaten. Peilingen kunnen stemmen dus beïnvloeden. Sommige mensen hier zeggen dan ook: ik zou zeker in die laatste week geen peilingen doen. Maar ja, de laatste slotpeiling verschijnt hier één dag voor de verkiezingen. Hier is dus geen peilpauze. Het lukt niet, want peilingen zijn crack. Je ontkomt niet aan peilingen. Je krijgt de situatie dat mensen proberen het op een andere manier te onderzoeken of tot zich te nemen. Dus het is iets waar je mee moet dealen. Peilingen kunnen niet de toekomst voorspellen, maar hebben wel een hoop invloed.

Hoe beïnvloeden peilingen de verkiezingen?

Bij een peiling wordt aan een kleine, representatieve groep mensen gevraagd wat zij vinden of wat zij gaan stemmen bij de verkiezingen. Zo wordt geprobeerd te voorspellen hoeveel zetels de partijen gaan halen bij de verkiezingen. Die voorspelling klopt lang niet altijd. Het kan de verkiezingen ook beïnvloeden.

Peilingen kloppen ook niet altijd

BVNL. Dat is de partij van Wybren van Haga, een rechtse partij die onder andere minder EU-inmenging, een directe asielstop en uit het klimaatakkoord van Parijs wil stappen. BIJ1 ken je als de partij van Sylvana Simons. Die is er nu al voor de tweede keer niet bij, maar ze hebben wel een ander bekend gezicht weten te strikken. Oud-GroenLinks-Kamerlid Tofik Dibi. BIJ1 is progressief en wil onder meer van dekolonisatie en racismebestrijding topprioriteit maken. 50PLUS, de ouderenpartij. Lijsttrekker is Jan Struijs en de partij zet zich in voor de emancipatie van ouderen, want ook zij verdienen een volwaardige plaats in de samenleving, vindt de partij. Dit keer ook een tweede dierenpartij, Vrede voor Dieren. De partij is een afsplitsing van de Partij voor de Dieren en lijsttrekker is oud-PvdD’er Pascale Plus...quin. Plusquin? Je schrijft het zo. Ook een oude bekende, de Piratenpartij. Lijsttrekker is Matthijs Pontier. Pontier? Ze doen voor de zesde keer mee met de Tweede Kamerverkiezingen, maar haalden nooit een zetel. De partij staat vooral voor privacy van burgers. Dan de libertaire partij. Lijsttrekker is Ton van Lamoen en slogan: De Zaag door Den Haag. LB staat voor maximale individuele vrijheid en een zo klein mogelijke overheid. FNP, aka de Fryske Nationale Partij. Al zo'n zestig jaar actief in Friesland, maar doet voor het eerst landelijk mee. Primaire doel: het geluid van de regio laten horen in Den Haag. Lijsttrekker is oud-NSC-Kamerlid Aant Jelle Soepboer. Vrij Verbond noemt zichzelf de enige rechts-progressieve partij in Nederland en wil vooral een kleinere overheid. Lijsttrekker: Bart Burggraaf. ‘Tot hier en niet verder.’ Dat is de slogan van De Linie. Lijsttrekker is oud-50PLUS’er Gerard van Hooft. De Linie profileert zich als partij tegen bureaucratie. Nederland met een PLAN wil met lijsttrekker Kok Chan vooral de Aziatische gemeenschap in Nederland een stem geven. ELLECT wil met lijsttrekker Joanne Amoah focussen op armoedebestrijding en mensenhandel. En tot slot wil de Partij voor de Rechtsstaat niet links en rechts zijn, maar een partij die gericht is op het beschermen van onder meer vrouwenrechten en inclusiviteit. Lijsttrekker: Daniëlle Tulp.

Wat willen de kleine partijen?

In sommige kieskringen doen ook de volgende politieke partijen mee aan de verkiezingen van 2025: BVNL, BIJ1, 50PLUS, Vrede voor Dieren, de Piratenpartij, de Libertaire Partij, de Fryske Nasjonale Partij, Vrij Verbond, De Linie, NL PLAN, ELLECT en Partij voor de Rechtsstaat. Wie zijn de lijsttrekkers en waar staan ze voor?

Politieke partijen uitgelegd door NOS op 3

De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. De VVD. De VVD is een liberale partij. Vrijheid staat centraal. Voor een vrije markt, maar ook vrijheid voor het individu. En daar hoort ook individuele verantwoordelijkheid bij. De overheid moet zich daar vooral niet al te veel mee bemoeien. Ook de economie en de veiligheid zijn belangrijke thema's en de partij maakt zich traditioneel sterk voor de huiseigenaar en automobilist. Het verkiezingsprogramma heet ‘Sterker uit de storm’. De focus ligt vooral op wat ze noemen ‘radicale economische groei’. Met typische VVD-punten, zoals een goed ondernemersklimaat met lage belastingen, maar bijvoorbeeld ook door vol in te zetten op kunstmatige intelligentie. Meer geld mag er naar veiligheid. Met zelfs de grootste investering in defensie in decennia en onverminderde steun aan Oekraïne. Vrouwenhaat mag bestempeld worden als extremisme. De VVD wil vooral ook harder optreden tegen antisemitisme en is behoorlijk uitgesproken pro-Israël. Asiel krijgt deze verkiezingen een stuk minder prioriteit, met hoofdstuk vier en pagina 62. En na een weinig succesvol VVD-ministerie op Klimaat... “Je gunt Sophie Hermans een makkelijker levenspad.” ...is daar ook niet veel aandacht voor. Of het moet over het vestigingsklimaat gaan. Of er iets nieuws is? Nou, dat het niet per se heel lekker gaat met de partij. “De VVD was echt in Den Haag jarenlang de grootste partij die de lakens uitdeelde. Na het vertrek van Mark Rutte is dat totaal verdwenen. Is de partij in verwarring, weten ze niet meer waarvoor ze staan.” De twee jaar in dit kabinet waren ook niet makkelijk. “Er was gedoe, chaos.” De VVD nam het de PVV kwalijk te zijn weggelopen. Maar... “Zijn dit dan niet een beetje krokodillentranen van de VVD? Als we dit allemaal wisten en zagen aankomen?” “Voorzitter. Ik zal de heer Dassen iets meer vertellen over wat democratie betekent.” Volgens de VVD zelf zijn hun keuzes helder. Ze kiezen voor een sterk centrumrechts kabinet zonder weglopers. Bedoelen ze dan de PVV? Beetje cryptisch. “En laat het duidelijk zijn, wij sluiten geen enkele kiezer uit door niet met de PVV samen te werken. We zouden ze uitsluiten door wel met de PVV samen te werken.” Ja, iets minder cryptisch: zonder linksaf te slaan. Die is vrij duidelijk. “Vette pet.” “Linksaf verboden.” En als de VVD van de hypotheekrenteaftrek echt een breekpunt maakt... “Wij gaan echt niet in een kabinet stappen dat gaat morrelen aan de hypotheekrenteaftrek.” ...valt ook het CDA weg als mogelijke coalitiepartner, want die willen dat namelijk wel. Regeren wordt dus nog niet zo makkelijk. Veel te doen is er ook over de lijsttrekker Dilan Yesilgöz, voor de tweede keer. Sommigen hebben het volste vertrouwen. “Zij straalt uit dat ze ervoor staat.” Maar bij een groot deel van de achterban ligt ze niet zo lekker. Het ging de afgelopen tijd van incident naar incident, zeker als het over Israël ging. Of een watermeloen. “Je weet dat dat een symbool is voor de steun voor Hamas.” “Het is steun voor het onderdrukte Palestijnse volk.” En zanger Douwe Bob beschuldigde ze in een tweet van pure Jodenhaat, waar ze pas sorry voor zei toen ze er een kort geding mee kon voorkomen. “Als klap op de vuurpijl een fout van mij die ik veel te laat heb gecorrigeerd, wat gewoon echt beter had gemoeten.” Misschien inderdaad te laat. “Het Yesilgöz-effect, wordt over gesproken.” Een beetje het tegenovergestelde van... “dat Bontenbal-effect.” Een wissel van de wacht wil de partij niet, want dat zou paniekvoetbal zijn.

Wat wil de VVD?

De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) is een liberale partij. Vrijheid staat centraal, vooral de vrijheid van het individu en de vrije markt. Economie en veiligheid  zijn belangrijke thema's en ze maken zich sterk voor de huiseigenaar en automobilist.

Wat wil Volt?

Volt wil een soort Verenigde Staten van Europa met een Europees leger, klimaatbeleid en belastingen. Klimaat heeft een hoge prioriteit. Ze willen een eenvoudiger belastingstelsel en basisinkomen voor iedereen.

Wat wil de SP?

De Socialistische Partij (SP) vindt het collectief belangrijker dan het individu. Ze streven naar gelijke kansen en willen dat de overheid zorgt voor recht op onderwijs, inkomen en gezondheidszorg voor iedereen. Solidariteit vinden ze belangrijk. Ze willen af van doorgeslagen marktwerking en zijn kritisch op de Europese Unie.

De Staatkundig Gereformeerde Partij, de SGP. “Wij waaien niet met alle winden mee. Je weet wat je aan de SGP hebt.” De basis, dat is de Bijbel, het fundament van de partij. Gods Woord is hun politiek, meer dan bij welke partij dan ook. “Het christelijk geloof biedt houvast en uitzicht en daar is Nederland goed mee af.” Het huwelijk staat centraal en het gezin is de hoeksteen van de samenleving. Zondagsrust is heilig. De SGP is streng conservatief, vooral op medisch-ethische kwesties als euthanasie en abortus. En ze zijn fel op prostitutie en drugsgebruik. Homoseksuele praktijken? Mag niet. Er is geen ruimte voor vrouwen in de politiek. En met God bedoelen ze de christelijke God. Ze willen namelijk niet meer islam in Nederland. De lijsttrekker is, je zag hem net, al Chris Stoffer, voor de tweede keer. Het verkiezingsprogramma heet ‘Stem christelijk voor Nederland’. De SGP gaat onder de noemer ‘Voor het leven’ hardcore op de medisch-ethische kwesties. Zo willen ze de abortuswet intrekken. Hetzelfde geldt voor de euthanasiewet. Alle steun is er voor het gezin. Dat krijgt zelfs een plaats in de grondwet. Een veilige samenleving is essentieel. Dus wil de SGP onder meer investeren in defensie. En ze spreken zich nadrukkelijk uit voor Israël. “We staan naast je, onvoorwaardelijk.” Tot slot staat de SGP voor een streng immigratiebeleid. Wat is nieuw? Nou ja, weinig, maar echt weinig. “Je weet wat je aan de SGP hebt.” “97% bij de SGP bent u uitgekomen?” “Ja, dus dat is wel helder bij welke partij ik thuishoor.”

Wat wil de SGP?

De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) neemt de Bijbel als basis. Het huwelijk en het gezin staan centraal en de zondagsrust is heilig. Ze zijn tegen euthanasie, abortus, drugs, prostitutie, homoseksualiteit en meer islam in Nederland. Er is geen ruimte voor vrouwen in de politiek.

Wat wil de PVV?

De Partij voor de Vrijheid (PVV) wil minder islam in Nederland. Geert Wilders wil graag in de grondwet verankeren dat de joods-christelijk-humanistische cultuur in Nederland dominant is. Hij wil dat Nederland uit de Europese Unie gaat. Ook wil hij een totale asielstop en geen btw op boodschappen. Het klimaatbeleid moet geschrapt.

Wat wil de Partij voor de Dieren?

Het opkomen voor dieren van de Partij voor de Dieren (PvdD) staat ook symbool voor het beschermen van kwetsbare mensen. Een sterke en weerbare rechtsstaat vinden ze belangrijk. Ze willen dat de veestapel drastisch krimpt en dat er 5% van het BBP naar het bestrijden van de klimaat- en natuurcrisis gaat.

JA21. Dat is het oprichtingsjaar, en de afkorting staat voor Juiste Antwoord en voor Joost en Annabel, de oprichters van de partij. De basis van de partij ligt bij Forum voor Democratie. Daar komen Joost en Annabel vandaan. Maar ze willen een fatsoenlijk rechts alternatief zijn, als reactie op Baudet. “Ik ben wel wel teleurgesteld in hem. Wij zijn nu gekomen met een fatsoenlijke, normale partij op rechts. Ik denk realistisch. Dat vinden mensen belangrijk.” Zowel economisch als op migratie zijn ze erg rechts. Ze typeren zichzelf als conservatief-liberaal en ze pleiten voor een kleine overheid. Ze hebben veel gemeen met de VVD en ze zijn kritisch op de Haagse bestuurscultuur. JA staat ook nog voor ‘juiste aanpak’. Dat is de naam van het verkiezingsprogramma, waar in het voorwoord de partij geen gratis bier en gouden bergen belooft en van bestuur het eerste hoofdstuk maakt, met als doel verantwoordelijkheid nemen met realistische plannen. Ja, de partij wil heel graag regeren. Met als prioriteit een streng asielbeleid. Want het huidige beleid faalt, onder meer door in te zetten op opvang in de regio. Daarvoor moet het EU-migratiepact worden aangescherpt. Verder wil de partij flink investeren in politie en minimumstraffen voor ernstige delicten. “Wij willen als Nederland klimaatleiders zijn in de wereld tegen astronomische kosten.” Wel klimaatadaptatie vanwege de gevolgen van klimaatverandering, maar verder geen klimaatbeleid. Tenzij het over het fiscale klimaat gaat en het vestigingsklimaat. Want de partij wil minder belasting voor bedrijven. Ook de erf- en schenkbelasting wordt afgeschaft, net als box twee. Opvallend punt uit het programma: de gaskraan in Groningen mag weer open, maar dit roept wel flink wat kritische reacties op in de Kamer. Van links... “Dus JA21, nog steeds voor gaswinning in Groningen.” “Laat het boek gesloten.” “Doet de provincie Groningen voor JA21 er überhaupt nog toe?” Tot rechts. “Als je dan ook maar de suggestie wekt, de putten gaan weer open, dan veroorzaak je daar een nieuwe aardbeving. Maar een aardbeving in het hoofd van mensen.” Maar: “Ik mag dat vinden.” De lijsttrekker, dat is opnieuw Joost Eerdmans. Tijd voor: what’s new? “Ik heb heel veel zin in de campagne.” Ingrid Koenradi was PVV-staatssecretaris, maar botste met Wilders en noemt JA21 een realistisch alternatief. En zo profileert de partij zich ook, als vluchtheuvel voor teleurgestelde PVV- en VVD-kiezers. Vooral ook op asiel, met de oud-NSC-Asielwoordvoerder in de gelederen die overstapte. “Het asielsysteem dat we nu hebben is wat mij betreft niet goed. Het is zelfs pervers.”

Wat wil JA21?

JA21 typeert zichzelf als fatsoenlijk rechts en conservatief-liberaal. Ze willen een kleine overheid en zijn kritisch op de Haagse bestuurscultuur. Ze willen meer investeren in politie, een streng asielbeleid en minder belasting voor bedrijven.

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

NOS op 3

Type videos