Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Overal waar je komt, hoor je wel iets. Stratenmakers, mensen, verkeer, vliegtuigen. Maar er bestaat een plek waar je helemaal niks hoort. We gaan naar de stilste kamer van Nederland. En die is hier, bij de TU Delft. We zijn nu in de kelder en dit hier is de stilste kamer. Hij staat helemaal los van het gebouw en zelfs op pilaren met rubber ertussen om elk geluid en elke trilling tegen te houden. Maar wat deze kamer helemaal bijzonder maakt is de binnenkant. Wauw. Hier wordt al het geluid geabsorbeerd door deze kussens. Er weerkaatst niks. Al het geluid slaat dood. Deze kamer wordt dan ook de dode kamer genoemd. Je vindt hier doodse stilte, heerlijk. Dit geluid, gaat alle kanten op. Zo komt het ook in m'n oren terecht. Maar een groot deel van het geluid kaatst tegen de muren, het plafond, de vloeren en wordt weerkaatst. In deze dode kamer wordt niks van het geluid teruggekaatst en dat komt doordat de kussens meer dan een meter dik zijn en door hun speciale vorm blijft het geluid er als het ware in hangen. Stel, deze bal is het geluid. Als dat naar de muur toegaat blijft het hangen en wordt het niet teruggekaatst, het geluid komt dus niet terug. Naast de dode kamer zit de de galmkamer. Geluid wordt hier maximaal weerkaatst. Let op. Wow, via de muren, het plafond, de vloer, de platen. Dus als ik hier op een gegeven moment hardop ga praten op een gegeven moment versta je totaal niet wat ik zeg, want door die galm hoor je alle woorden door elkaar heen en word je op een gegeven moment helemaal gek. In de galm- en deze dode kamer worden allerlei geluidstesten gedaan. Bijvoorbeeld hoeveel geluid produceert een stofzuiger? Dit is een decibelmeter en die meet de sterkte van het geluid. Dit is 68 decibel. In de dode kamer krijg je de beste metingen want er is geen nagalm. Je meet dus echt alleen het geluid van de stofzuiger. Toch jammer als je dan deze stofzuiger moet zuigen. Toch even meten. Nou, dat scheelt een hele hoop. Oh rust! Een kamer waar geen geluid van buiten komt en waar al het geluid helemaal doodslaat. Dit mag je toch wel met recht de allerstilste kamer van het land noemen. 0 decibel. Maak me gek.

De stilste kamer van Nederland

Programmalogo's

Je hebt het misschien niet door, maar er is altijd geluid om je heen. Echte stilte ervaar je pas als je in de stilste kamer van Nederland bent. Hier wordt al het geluid geabsorbeerd en is het echt doodstil.

Al het geluid wordt geabsorbeerd

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box.
Hallo, wat goed dat jullie er weer zijn, bij een nieuwe waarom-daarom-vraag. Die in 1 minuut zijn uit te leggen, te beantwoorden of op te lossen. Welke vraag gaan we vandaag weer behandelen in waarom-daarom? Dat ja: Waarom is het altijd zo stil als het net gesneeuwd heeft? Ken je dat, dat je 's ochtends buiten komt en dat het dan gesneeuwd heeft. En dat het dan zo stil is. Het is alsof je watten in je oren hebt, of dat er gewoon een muts over je oren zit. Dat komt doordat sneeuwvlokken het geluid absorberen. Ja, als het ware inpakken. Sneeuwvlokken zijn namelijk zespuntige ijskristallen. Als ijsvlokken op elkaar vallen... blijft er door die puntige vorm tussen de vlokken een lege ruimte vrij. Geluid bestaat uit trillingen en die trillingen verdwijnen in die lege ruimte. Daardoor blijft er minder geluid over. Daarom klinkt het dus na een verse sneeuwbui zachter, alsof er overal een dekentje overheen ligt. Maar we hebben het dan wel over verse sneeuw. Sneeuw die langer ligt gaat smelten en heeft daardoor juist minder... lucht en dan gaat er minder geluid verloren.
Sterker nog, het weerkaatst juist beter en alles klinkt dus harder. Trouwens, de ijsbeer maakt bij zijn winterslaap ook gebruik van verse sneeuw. Hij maakt een hol van verse sneeuw waar flink veel lucht in zit. Die lucht neemt de temperatuur aan van zijn lichaam en koelt door de luchtkamertjes minder snel af. En daardoor is het voor hem makkelijker om zichzelf op temperatuur te houden. Grappig toch? Hij houdt zichzelf dus warm met sneeuw.
Dat was het weer! Tot de volgende waarom-daarom!

Waarom is het stil als het gesneeuwd heeft?

Als het gesneeuwd heeft, lijkt de wereld altijd stiller dan normaal. En dat klopt ook, want sneeuwblokken absorberen geluid.

Sneeuwvlokken absorberen geluid

Dit is Jan, aardappelboer uit Zeewolde. Hij moet in een paar uur tijd al deze aardappels poten, een voor een.
Vroeger werden aardappels gepoot met de hand of met een pootstok. Dat kan handiger. Dat kan sneller.
Jan, die hebben we niet meer nodig. Dus daarvoor: Boer zoekt machine. En eh... Die heeft-ie gevonden.
Dat aardappel poten gebeurt nu met... de aardappelpootmachine! Aardappels zaai je niet, die poot je. In plaats van een zaadje, stop je een klein pootaardappeltje in de grond. Onder de grond groeien uit iedere aardappel 10 tot 20 nieuwe aardappels. Deze machine bestuurt zichzelf. Hij maakt de grond los, graaft een geul... legt de aardappeltjes een voor een op een lange rij netjes in de grond... en bedekt het vervolgens met aarde. Maar hoe gaat dat dan precies? Een tractor is het rijdende kantoor van de boer. Moet boer Jan niet opletten? Nee hoor, dat hoeft helemaal niet! Alles gaat hier automatisch. Met die computer stelt de boer alles in.
Hoeveel aardappelen er de grond in moeten, op welke afstand ze moeten komen te liggen... en hoe diep er gepoot moet worden. De pootmachine bestaat uit verschillende onderdelen. De frees maakt de grond los.	
Die ronddraaiende haken happen in de grond, en daar wordt de grond kruimelig en los van.
Deze machine plant vier rijen aardappelen tegelijk.
Die gele bekertjes zitten vast aan een ronddraaiend rad.
Die gele bekertjes, die lijken op handjes, pakken iedere keer een aardappeltje op...brengen 'm vervolgens naar beneden en dat gebeurt door en door en door en door.	
Dit is de geulentrekker. Die maakt een V-vormige gleuf in de grond. Hier kiepert het bekertje om en de aardappels vallen hier... precies op de juiste afstand van elkaar op de aarde. Deze schijven draaien rond.	 Ze gooien de losse grond die naast de gleuf ligt over de pootaardappels heen.
Dit achterste gedeelte gooit nog eens een berg aarde over de aardappels heen... en dan krijg je dit soort ruggen. Ideaal voor de aardappels om in te groeien. Volgens mij kunnen wij wel concluderen dat boer Jan zijn machine heeft gevonden. Zeg Jan, wat zou een leven zijn zonder jouw pootmachine? Ik denk geen leven. Zeker niet met een pootstok. Ik ben gelukkig met mijn pootmachine. Wat fijn om een boer gelukkig te zien. Tot de volgende Boer zoekt machine.

De aardappelpootmachine

Aardappels krijg je door aardappels te poten. Maar een slimme boer doet het niet met de hand, daar heeft ie en machine voor. De aardappelpootmachine om precies te zijn.

Van pootaardappel tot aardappeloogst

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box!	
Hallo allemaal, wat goed om je weer te zien!
Welke vraag gaan we vandaag behandelen in Waarom? Daarom!?
Vragen die in EEN minuut zijn uit te leggen, te beantwoorden of op te lossen.
Ja! Dit is een goeie vraag.
Waarom mag je in een museum niet je flits gebruiken als je foto's maakt?	
Even een middagje naar het museum om je kennis op te vijzelen...of om gewoon hele mooie dingen te bekijken.
Ik vind het heerlijk. Maar nu gelden er in het museum een aantal regels. Leg je jas en je tas in de garderobe.
Zodat je niet stiekem zo'n Romeins beeldje kan meejatten.
Neem ook geen eten of drinken mee naar binnen.
Stel je voor dat je je glaasje melk morst op een 13e-eeuwse vaas of een antieke stoel.
En kom vooral nergens met je tengeltjes aan.
Maar soms wil je toch al het moois dat je ziet vastleggen.
Bijvoorbeeld voor je werkstuk op school, of om naar je vrienden te appen...of op Facebook te zetten, zodat ze weten dat jij ook heel cultureel bent geweest. Dus ja, op de foto ermee, zou je zeggen. Maar dan wel zonder flits.
Want stel je voor: een zaal vol toeristen voor dat prachtige meesterwerk... die allemaal een foto willen maken met flits. Weet je wel hoeveel flitslichtjes dat zijn?
En juist al die flitsjes kunnen ervoor zorgen dat de kleuren...van vooral oude schilderijen die niet achter glas zitten verschieten. Als dat jaar in jaar uit, dag in dag uit zou gebeuren...dan blijft er van dat meesterwerk niet zoveel meer over. Maar er is trouwens nog een reden.
Door al die flitsjes kan ook de verf uitdrogen, en dan ga je barstjes zien. En dat is natuurlijk niet de bedoeling. Dus daarom mag je in het museum niet flitsen. En wees ook maar blij hoor, want als bezoeker word je echt gek... als iedereen maar de hele tijd bij elk schilderij gaat flitsen. Trouwens, een foto nemen met je flits wordt sowieso lelijk.
Dus een gratis tip erbij! Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom mag je in een museum niet flitsen?

In de meeste musea mag je geen foto’s maken met flits. Schilderen kunnen er namelijk door verbleken of uitdrogen. En dan valt er weinig meer te zien in het museum!

Bescherming van de schilderijen

Ik ga vandaag op zoek naar het allerkoudste plekje op aarde.	En daarvoor ga ik niet naar de Noord- of de Zuidpool...maar ik moet gewoon hier zijn bij de universiteit in Leiden. Door meten tot weten.
Dat staat er niet voor niks, want in dit laboratorium weten ze wat... de laagste temperatuur is die je kan bereiken.
Alle stoffen bestaan uit hele kleine deeltjes, moleculen.
Met het blote oog kun je ze niet zien. Maar stel je voor dat deze pingpongballen de watermoleculen in dit glas zijn.
Het lijkt of ze stil staan... maar die moleculen bewegen heel hard door elkaar. Hoe heter het water, hoe sneller ze bewegen. En hoe kouder het water, hoe langzamer ze bewegen. Je zou het niet zeggen, maar de moleculen in ijs bewegen nog steeds een beetje. Als je de moleculen in een stof helemaal stil laat staan moet je ze afkoelen tot het absolute nulpunt. En wetenschappers hebben het dan niet meer over graden Celsius, maar over graden Kelvin.
Als alle moleculen in een stof stilstaan, dan is de temperatuur 0 graden Kelvin...oftewel -273 graden Celsius. Kouder kan iets nooit worden. Die temperatuur kun je niet zomaar ergens op aarde vinden maar je kan 'm wel in een laboratorium maken. En dat is precies wat deze man, Heike Kamerlingh Onnes... meer dan honderd jaar geleden hier in Leiden heeft gedaan. Dat deed hij niet met water, maar met helium, dat kan veel kouder worden dan water. Met deze machine lukt het om helium zo koud te maken dat het bijna 0 graden Kelvin is. Dankzij de ontdekking van Kamerlingh Onnes zijn er weer heel veel...
nieuwe ontdekkingen gedaan die gebruikt worden in moderne uitvindingen. Zoals bijvoorbeeld de mri-scan waarmee we in onze hersenen kunnen kijken... maar je kunt er ook hele leuke proefjes mee doen. Bijvoorbeeld een blaadje sla bevriezen tot -196 graden Celsius met behulp van stikstof. Dat kan ook met een prei. -196. Banaantje koud maken. Dat wordt een bananenhamer.
Onnes bereikte met zijn machine bijna dat nulpunt.
Dit is een moderne variant van zijn machine. En hiermee komen ze duidend keer dichterbij dat absolute nulpunt.
Hij staat nu uit. Dus we kunnen er even in kijken. Als hij aanstaat, dan is het hierboven kamertemperatuur.
En hoe lager het gaat, hoe kouder het wordt. Dat blokje daar binnenin is dan een van de allerkoudste plekjes op aarde, of, sterker nog...van het heelal.

De koudste plek op aarde

Als je van kou houdt, hoef je niet per se naar de Zuidpool of Noordpool. Je kunt ook gewoon naar de universiteit van Leiden. Daar kunnen ze het maar liefst 273 graden onder nul maken. Een lagere temperatuur bestaat niet!

Niet op de Noordpool, maar in Leiden

Dit is een 3D-kaart. Zo zie je een vliegtuig. En zo zie je een helikopter. Mijn vraag is: Hoe maak je een 3D-kaart?
Wat jij liet zien is geen 3D-kaart maar een flip. Je hebt mazzel, want we zijn nu bij een drukkerij in Leiden...
en die maakt behalve flip- ook 3D-kaarten. We beginnen met de flip. Als ik zo sta, zie ik een bepaald plaatje... en als ik een stap opzij doe zie ik ineens heel wat anders.
Sarina ontwerpt flip- en 3D-kaarten. Hoe maak je zoiets?
Als je bijvoorbeeld een zwart plaatje neemt en een wit plaatje... en die noemen we A en B... dan knippen we die in heel smalle reepjes... dit is uitvergroot, en uiteindelijk worden die onder deze lens gedrukt. Dat zijn heel kleine ribbeltjes. Allemaal kleine lensjes? Dit zijn allemaal heel kleine lensjes. Kijk, het zijaanzicht van een lens. En elk reepje wordt hier de helft van achter de lens gedrukt.
Als je op deze manier naar de lens kijkt... zul je altijd alle beeldjes A zien. maar als je op deze manier kijkt... zie je alle beeldjes B. Hier heb je bijvoorbeeld beeld A. En dit is beeld B. En die twee beelden moeten in elkaar gedrukt worden. En dan ziet dat er zo uit. Dan zie je gelijk wat er gebeurt. Hier zie je heel goed die kleine reepjes... die we achter de lens gaan drukken. O ja, zo zie je ook de vorm van die groene appel...Ja. en de vorm van het Klokhuis-logo. Ja, allebei de beelden zie je. Victor wil eigenlijk weten hoe je een 3D-plaatje maakt. Dus hoe je die diepte erin krijgt. Dat zal ik uitleggen. Nu gaan we achter elke lens wel 15 beeldjes drukken. Wow. En steeds zie je dus beeldje 1, beeldje 2, enzovoorts... als je dus beweegt. Eerste begin ik met alle onderdeeltjes uit te knippen.
De appel, de vlaggetjes, alles knip ik los. en zoals je ziet...
zijn de vlaggetjes en de appel allemaal los. En op het moment dat dit goed is... gaat dit naar weer een ander programma... en die gaat hem in reepjes knippen. En dan ziet het er zo uit.	Die reepjes worden achter de lensjes geplaatst? Ja. Dit is de printer en dit is de lensplaat. Een beetje groot. Heel groot. Ik ga even kijken of de plaat goed ligt. Moet dat zo precies? Ja. Prima, we kunnen gaan drukken. Daar komen de appels. Gaat-ie goed zo? Het gaat perfect. Ik vind het een mooie Klokhuis-flip geworden. Ben je tevreden? Heel erg.

Hoe worden 3D-kaarten gemaakt?

Als je een 3D-kaart beweegt, zie je verschillende plaatjes. Het ziet er spectaculair uit, maar hoe maken ze zoiets? Dolores is bij een drukkerij waar ze zulke kaarten maken.

Een plaatje met diepte

Dit is boer Bart Bak. Hij is vanochtend vroeg opgestaan want hij moet in een paar uur tijd dit veld met sla onkruidvrij maken. Met de handen kost dat eindeloos veel tijd. Zou je 's nachts door kunnen werken, maar dan zie je op een gegeven moment niet veel meer. En voor de rug is dat ook niet echt relaxed. Zou je zeggen, gebruik een schoffel, werkt op zich prima om het onkruid weg te krijgen, maar kost ook veel tijd. Hoe zorg je er nou voor dat een veld vol met sla niet overwoekerd wordt met onkruid? Je begrijpt: boer zoekt machine. En die heeft ie gevonden! Dat schoffelen gebeurt nu met de schoffelrobot! Schoffelen maar. Volgens mij, dit zou ook wel, sjongejonge, best lastig nog dat schoffelen, want hoe herken nou je groen onkruid in een veld met alleen maar groene gewassen? Zoals in dit geval sla. Dat is niet te doen. Wat je eigenlijk zou willen is een schoffelmachine die als een vogel over het land vliegt en naar beneden daalt als ie onkruid op ziet komen en het vervolgens uittrekt. Maar dat is precies hoe deze robot werkt! In plaats van vogelogen gebruikt hij cameralenzen om de plantjes op te sporen. En op basis van die beelden geeft de robot aan zijn messen door om hun werk goed te doen, namelijk onkruid wieden. Om de gewassen te herkennen en om goede beelden te krijgen mag de camera geen last krijgen van zon en schaduwen. Het licht van buiten mag niet mengen het ideale licht in de robot en daarom zit er om de camera een enorme kap. En in deze machine heb je 1, 2, 3, 4 lampjes die het licht hetzelfde houden. Zo kun je overdag en 's nachts altijd wieden. De computer in deze robot weet heel goed wat een gewas is en wat onkruid is. En dat is heel belangrijk want het gewas moet in de grond blijven en het onkruid moet eruit. Deze robot herkent dus of iets een gewas is of niet. En in dit geval laat hij het slaplantje staan en het onkruid snijdt ie weg. Dat doet ie met behulp van deze messen. Die kunnen open en dicht. Vlak voor het plantje gaan die messen open zodat ze naast het plantje alles weg snijden. Zijn ze voorbij het plantje, gaan ze weer dicht. Zo gaat het door en snijden ze alles om het plantje weg. Conclusie: boer Bart Bak heeft zijn machine, robot, gevonden. Zeg vertel ons, hoe happy ben jij? Ik ben heel happy met deze machine, hoe moet ik anders van het onkruid af komen? Kunnen we spreken van een match? Zeker. Wat fijn! Weer een gelukkige boer. Tot de volgende Boer zoekt machine.

De schoffelmachine

Als je een gewas verbouwt, krijg je vaak te maken met onkruid. En dat wil je niet, want onkruid zorgt ervoor dat het gewas niet genoeg water en andere voedingsstoffen uit de bodem haalt. Daarom is er een handige machine: de schoffelmachine!

Om je akker onkruidvrij te houden

En uw gastvrouw van vandaag is... Nienke de La Rive Box! Hallo allemaal! Daar zijn we weer met een kakelverse Waarom? Daarom! Vragen die in 1 minuut zijn uit te leggen,  te beantwoorden of op te lossen. En wat is de vraag van vandaag? 

Goede vraag! Waarom krijgt een specht geen hoofdpijn?

Een specht hakt zich suf, maar hij krijgt geen hoofdpijn. Dit komt doordat ze een heuse airbag hebben in hun hoofd. En dat is een speciaal stukje in hun schedel. Je hebt in Nederland wel vijf verschillende soorten spechten. Maar de grote bonte specht, die maakt het echt het bontst. Die loopt me een partij te hakken in dat bos! Ze roffelen, en dat is gewoon geklets met hun vrouwtje of met andere soortgenoten, en ze hakken! Dit doen ze om voedsel te zoeken of om een holletje uit te hakken om eieren in te leggen. Ja en dat hakken, dat doen ze echt met ongelooflijk veel kracht. Je moet je voorstellen dat je met volle kracht zo hop, tegen de muur rent. Zo hard en dat dan eindeloos vaak achter elkaar.

Een mens zou er helemaal kierewiet van worden, maar die spechten hebben helemaal nergens last van. En dat komt doordat hun hoofd heel speciaal in elkaar zit. Het voorste stukje van hun schedel, zo net boven hun snavel, bestaat uit een sponzig stukje bot en dat vangt de klappen op. Een soort schokdempertje dus. 

Ja en verder zitten hun hersenen opgeborgen in vocht, net als bij ons. Maar bij een specht is dat veel minder en kunnen de hersenen minder schudden.

Oja en weet je wat hij ook nog doet? Vlak voordat hij begint te hakken, spant hij een spier in zijn hoofd en dat helpt ook weer de klappen op te vangen. Koppie, koppie dus!

Nou dat was 'm gewoon alweer! Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom krijgt een specht geen hoofdpijn?

Je hoort de specht meestal eerder dan dat je hem ziet. Met zijn snavel tikt hij hard en snel op boomstammen. Zou hij daar zelf niet soms een beetje hoofdpijn van krijgen?

Een vogel met een airbag in zijn kop

Een panoramafoto geeft een mooie brede blik op de plek waar je de foto maakt.
Ruim honderd jaar geleden was het mode om een panorama te schilderen.	
En het bekijken van zo'n panorama was echt een uitje.
Dat deed je met het hele gezin, net zoals nu de bioscoop.
Hier in Den Haag hangt zo'n doek.
Het is het grootste schilderij van ons land.
Zo hee!	
Dit is echt megagroot.
Het is een hele beleving. En het is dus in 1880 hier echt...geschilderd door meerdere schilders, onder leiding van Hendrik Willem Mesdag.
Precies op deze plek maakte Mesdag zijn panorama, vanaf het Seinpostduin in Scheveningen.
En dat is wel bijzonder, want 130 jaar geleden had hij geen...
mobieltje met een panoramafunctie waarop je de foto's zo aan elkaar kon plakken.
Nee, hij moest kijken naar de omgeving en tekenen wat hij zag.
Dit is zijn schetsenboek.
Het origineel uit 1880. Hier zie je de verdeling van zijn panorama.
Wat wordt waar geschilderd?	
En dit is dan de eerste opzet voor zijn panorama.
En dit is het eindresultaat. Panorama Mesdag.
Het is 14 meter hoog en maar liefst 120 meter lang.
Dat is langer dan een voetbalveld.
Als je dit doek uit een helikopter zou hangen, dan is-ie langer dan de Dom in Utrecht hoog is.	
Nou ja, je begrijpt: Dit is echt het grootste schilderij van ons land.
Maar hoe schilder je nou zo'n panorama?
Daarvoor gebruikte Mesdag deze houten standaard met een glazen cilinder.
Hij zette hem op een duintop op Scheveningen en hij tekende...vervolgens op deze glazen cilinder alles wat hij zag.
Bootjes, paarden met mensen.
Vervolgens zette hij deze standaard met glazen cilinder hier neer...
en vanaf deze plek stuurde hij zijn collega's aan en vertelde hij exact wat zij moesten schilderen.
Het schilderij moet de indruk wekken dat je in de verte kunt kijken...
en het moet echt zo voelen en lijken alsof je op een duintop staat.	
Ze hebben heel handig gebruik gemaakt van perspectief.
Bij hoge uitzondering mag er even overheen.
Dit mag normaal dus niet. Kijk.
Echt zand, echt helmgras.
Ah! En nu kan ik ook de bovenkant zien.	
Ik loop nog wel een heel stuk door, en dan kan ik de onderkant ook zien.
En ik zie ook de verfstreek, dus de magie gaat er wel een beetje vanaf als je dichterbij komt.
We zijn nu achter het doek.
We zijn ook 14 meter omhoog geklommen.
En nu kun je pas zien hoe groot het doek wel niet is.
Wat een schilderij!
Een doek met zoveel historie, op zo'n bijzondere manier gemaakt.
14 meter hoog, maar liefst 120 meter lang.
Tja, dan mag je toch wel zeggen: Dit is het allergrootSTE schilderij van Nederland.

Het grootste schilderij van Nederland

In Den Haag hangt een bijzonder schilderij. Het is een panorama van het strand in Scheveningen. Het heet Panorama Mesdag, en het is met een lengte van 120 meter het grootste schilderij van Nederland.

Panorama Mesdag in Den Haag

Dit is Dennis, tuinder uit Naaldwijk.
Hier staan 15 voetbalvelden vol met radijsjes.
Dit is dan ook een van de grootste radijskassen ter wereld.
En hij moet in een paar uur tijd al deze duizenden radijsjes...uit de grond halen en er een mooi moesje van maken. Dat is onmogelijk met de hand, dat duurt veel te lang en is voor de rug ook niet fijn. En die radijsjes moeten heel snel geoogst worden. Want een dag te lang in de grond, dan worden ze te groot... gaan ze scheuren en dan smaakt het niet lekker.	Dus deze tuinder zoekt een machine. En die heeft hij gevonden. Dit is de radijsoogstrobot. Deze machine oogst, neemt de radijsjes mee...telt, doet er een elastiekje omheen en maakt er vervolgens een mooi bosje van. Het gaat automatisch, maar toch is de rol van de operator, in dit geval Bert, onmisbaar. Hij controleert de robot, lost storingen op en wisselt de volle wagens. De robot heeft sensoren die de radijsjes op kunnen zoeken. Deze sensoren hier volgen de rij met radijsjes. Zo weet de robot waar hij is. Dan zijn er nog andere sensoren zoals deze. Die zorgen ervoor dat de robot weet op welke hoogte hij de radijsjes uit de grond moet halen. Dat moet op de juiste hoogte gebeuren, anders gaan ze kapot. Deze robot pakt in EEN keer 14 rijen radijsjes tegelijk! Daarna klemt de robot de radijsjes tussen twee snaren. De snaren draaien de radijsjes om zodat ze op de kop komen te hangen. Vervolgens heb je hier een sensor, die telt de radijsjes af. Wanneer er een exact aantal is bereikt, wordt hier een mooi bosje gemaakt, een elastiekje, klaar. De afgetelde bosjes worden meegenomen door een lopende band met een soort van handjes. Een andere lopende band laat ze keurig vallen in deze volgkar. Een volle kar rijdt uit zichzelf door de kas naar de wasstraat. En dan moet ik nu ook naartoe.
Let's go! Dit is de wasruimte, echt een zwemparadijs voor radijsjes. Schoon gewassen, in een kistje en dan gaan ze naar winkels in Nederland en de rest van de wereld.
Dat zie je meteen, een perfecte match tussen de tuinder en zijn robot. Dennis, kun jij je een leven voorstellen zonder deze robot? Nee, ze is niet uit mijn leven weg te denken. Echt helemaal gelukkig? Helemaal gelukkig.
Wat fijn! Weer een gelukkige tuinder! Tot de volgende boer zoekt machine!

De radijsoogstrobot

Als je 15 voetbalvelden vol met radijsjes hebt staan, kun je die moeilijk allemaal met de hand oogsten. Daarom is er een handige machine die de radijsjes niet alleen uit de grond trekt, maar er ook netjes een elastiekje omheen doet.

Alle radijsjes netjes in een bosje

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la RiveBox. Hallo allemaal, wat goed dat jullie er weer zijn voor Waarom? Daarom! Vragen die in 1 minuut zijn uit te leggen, te beantwoorden of op te lossen. En welke vraag haalt uw gastvrouw vandaag weer uit de ballenbak.  Nou, goeie vraag ja. Waarom wrijft een vlieg altijd zijn pootjes tegen elkaar als ie stil zit? Als je nou de volgende keer een vlieg zit dan moet je eens proberen je niet te irriteren aan bzzz het gezoem maar kijken. Die beesten wrijven namelijk om de haverklap de pootjes tegen elkaar, maar waarom? Dat doen ze om zich schoon te poetsen want vliegen die zien de wereld niet alleen met hun ogen maar ook met hun pootjes, mmm. Op deze pootjes zitten piepkleine haartjes en dat zijn hun zintuigen en hier ruikt, proeft en ziet de vlieg mee. Het is dus eigenlijk een soort vingertopje neus, tong en ogen in één. Dus super irritant als er dan een soort smerigheidje op zit. Schoonmaken is dus heel belangrijk. Eén groot nadeel, die gevoelige haartjes zijn ook super kleverig en hierdoor blijft er ook altijd troep en bacteriën aanhangen. Nou ja, dan ziet, voelt, ruikt ie helemaal niks meer. Door ze nou tegen elkaar te wrijven poets ie ze weer schoon. En zo kan hij snel weer voedsel zoeken, vijanden ontwijken en eten proven. Maar ondanks al dat gepoets,  geboen en geschrob zijn vliegen helemaal niet schoon. Tijdens het speuren naar eten zitten ze heel vaak op afval en uitwerpselen! En daarom zitten ze ook vol met bacteriën en zijn het ziekteverspreiders. Dus lekker dan! Zitten ze eerst op een drol en vervolgens bij jou op een vers gesmeerde boterham. Ja, kan die z’n pootjes wel wassen maar daar hebben wij dus helemaal niks aan. Nou, dat was ‘m weer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom wrijft een vlieg vaak in zijn pootjes?

Als een vlieg niet irritant rondvliegt, wrijft ie vaak met zijn voorpootjes tegen elkaar. Waarom doet ie dat eigenlijk?

Een vlieg ziet de wereld met zijn pootjes

Wij Nederlanders zijn tweede van de hele wereld. Niet met handbal, niet met voetbal, niet met polsstokhoogspringen. Nee, met yoghurt eten! In Nederland eten we zo’n 275 miljoen liter yoghurt er jaar. Maar hoe komt zo’n pak lekkere zure smurrie nou eigenlijk bij jou thuis terecht? Het begint natuurlijk met melk. Koeien worden gemolken en die melk wordt naar de fabriek gebracht. Deze fabriek bijvoorbeeld. En dat gaat natuurlijk niet per glas of melkbus nee dat gaat per vrachtwagen. De melk die stroomt nu naar binnen en wordt een aantal keer gecontroleerd. Ze willen natuurlijk geen zure melk in het proces. Of eigenlijk juist wel, maar dat doen ze liever zelf straks. Daarover straks meer. Eerst moet het vet eruit. Dat gebeurt in deze machine. Hierbinnen wordt het vet er als het ware uitgeslingerd, opgevangen en weggevoerd. Magere melk blijft over. Melk is een natuurlijk product, het komt van koeien. Daardoor zitten er de ene keer meer melkeiwitten in dan de andere keer. Daarom doen ze er soms wat bij. Daarna gaat de melk door naar de pasteur. Nee, niet de pastoor, maar de pasteur! Dat is een machine die de melk tot 95 graden verhit en daardoor worden de bacteriën gedood. Daarna wordt de melk afgekoeld tot een graad of 30, 35. De ideale temperatuur om bacteriën te laten groeien. Maar die zijn er toch net uit? Nee, goeie bacteriën, die de melk zuur maken. Melkzuurbacteriën. Die warme melk komt in deze grote tanks terecht en die bacteriën worden ook in deze tanks gedaan en die vinden het heel lekker in deze tanks. Ze gaan zich vermenigvuldigen en dat doen ze heel snel. Ze snoepen van de melk en ondertussen scheiden ze bepaalde stoffen uit. Dat klinkt een beetje vies maar dat zorgt ervoor dat de melk dikker wordt en zuurder. Na een uur is de melk veranderd in yoghurt. Grappig, warme yoghurt, nog nooit gehad maar wel lekker. Yoghurt hoort natuurlijk koud te zijn en dat gebeurt in deze tank. Hier wordt ie afgekoeld tot een graad of acht en daarna wordt ie hier in de pakken gespoten. Wow wat een hoeveelheid pakken! Ze zijn nu klaar om naar de supermarkt te brengen waar jij ze kunt kopen. Eet smakelijk!

Hoe wordt yoghurt gemaakt?

Veel mensen eten yoghurt bij het ontbijt. Maar hoe wordt het eigenlijk gemaakt? Het begint allemaal met koemelk, waar melkzuurbacteriën aan toe worden gevoegd om de melk dikker en zuurder te krijgen. En dan krijg je yoghurt.

Melk met melkzuurbacteriën

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos