Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box! Ja, hallo allemaal. Daar zijn we weer met een hele nieuwe waarom-daaromvraag...om te beantwoorden of op te lossen. De vraag van vandaag... Zeg inderdaad, waarom drinken we in Nederland zoveel koemelk?	Ja, waarom drinken we eigenlijk niet gewoon varkensmelk? Varkensmelk is prima te drinken. Het smaakt een beetje raar, het is wel wat vetter. Maar waarom is koeienmelk een hit en varkensmelk niet? Heel simpel: de koe is de meest efficiënte melkproducent. Een boer denkt aan zijn portemonnee: hoeveel voer gaat erin en hoeveel melk komt eruit. Een koe geeft met gemak 30 liter melk in EEN keer. Een varken maar vijf. Vergelijk deze joekels van koeienuiers eens met de kleine speentjes van onze roze vriendin het varken. Dan ben je wel even bezig, als je deze moet melken. De melk van de koe is eigenlijk moedermelk, net als bij mensen. Een koe maakt pas melk als er een kalfje is geboren. De meeste dieren kunnen niet zwanger worden als ze melk geven. Koeien wel. Om de melkproductie op gang te houden moet er elk jaar een kalf geboren worden. Als een koe zwanger is, kun je haar gewoon melken. Eigenlijk een beetje zielig. Maar er is nog een reden waarom varkensmelk nooit zal winnen van koeienmelk. Het varken heeft een beetje een imagoprobleem. Volgens veel religies is het onrein. En ze zijn af en toe ook wel een klein beetje vies. De koe niet. En een koe is bestand tegen alle Europese weersomstandigheden. Koud, warmte, de koe heeft er weinig last van. Alleen bij echte hitte zo rond de evenaar, dan doen ze het wat minder. Een varken geeft wat minder melk, in heel heet klimaat doet hij het prima. Waarom zouden ze ook, ze hebben wel wat beters te doen. Dat was hem weer. Tot de volgende waarom-daarom.

Waarom drinken we geen melk van varkens?

Programmalogo's

Heb jij wel eens een glaasje varkensmelk gedronken bij je ontbijt? Waarschijnlijk niet, en dat heeft een paar goede redenen. Zo geven koeien meer melk dan varkens, ook als ze zwanger zijn.

Koeien zijn de meest efficiënte melkproducenten

Ik ben gek op paarden. Ik zit ook op paardrijles. Ik vroeg me af of paarden naar de tandarts moeten net als mensen. Wat een leuke vraag! En ik verklap meteen het antwoord: ja zeker gaan paarden ook naar de tandarts! Dit hier is Philly en zij moet op controle. Op naar de tandarts!
Hee, Ganna. Hoi! Kijk eens, je patiënt. Daar is Philly! Hee, Phil. Ganna, vinden paarden het eng, de tandarts? De meest paarden vinden het wel een beetje spannend. Zeker de eerste keer. Na een paar keer gaat het vaak beter. Philly is nog niet vaak geweest. We geven haar een spuitje. Ik kan haar niet vragen haar mond open te houden. Daar moet ze dus bij geholpen worden. En dan ga ik hem even opendoen. Zo, dan gaan we nog een keertje kijken met een lampje. Wauw! Wat vet! Dan kun je aan de achterkant kijken. O, te gek! Wat je hier nu ziet bij Philly zijn wat wondjes. Daar zijn die kiezen te scherp geweest. Die hebben wondjes veroorzaakt, daar moeten we wat aan doen. We gaan de mond spoelen. Zo. We hebben gespoeld. We hebben in de mond gekeken. En nu? Toen we in de mond keken... konden we alleen de kronen van de kiezen zien, het stuk in de mondholte. De hele wortel kan ik vanuit de mond niet zien. Oke. Daar kunnen ook problemen mee zijn. Om daar achter te komen, maken we een röntgenfoto. Dit is een mooi moment. Oke. We kijken op het scherm of het gelukt is. Nice. Wauw, dit is de binnenkant van de mond van Philly? Ja. Hier is de neus van Philly. Hier zou haar oor zitten. Oke. Dan zie je hier heel mooi alle kiezen op een rijtje. Is dit waar ze in de mond zitten en dit het tandvlees? Dit is allemaal in de mond. Dit is het kauwvlak waar ze op elkaar komen. O! Waar ze afslijten. En dit zijn de wortels met die punten. Het ziet er goed uit, geen ontstoken kieswortels. We moeten wel even bijvijlen. Dat doen we bij paarden elektrisch. Net zoals je eigen tandarts dat eigenlijk doet. Zo! We doen de vijl gewoon in de mond op de kies die we willen vijlen. Ik begrijp nu waarom ze een roesje moet hebben om rustig te worden! Ja. Het maakt best wel veel lawaai, he. Het trilt ook een beetje door in de kaak, die vijl. Dat vinden ze vaak wel wat spannend. Maar ze voelt er niks van? Nee, het doet niet zeer. Helemaal niet. Het is alleen een vervelend geluid. Zo. En? Ja. Ziet er goed uit. Ah! Nou, ik vind dat ze zich supergoed heeft gehouden. Ze heeft wel wat lekkers verdiend. Mag ze een suikerklontje? Suikerklontje liever niet. Maar een worteltje mag. O, ja. Tandarts, he. Suiker en snoep...

Moet een paard naar de tandarts?

Paarden hebben een mond. In die mond zitten een heleboel tanden en kiezen. Paarden kunnen natuurlijk geen tandenpoetsen, maar ze gaan wel naar de tandarts. Wat doet die allemaal?

Verzorging van een paardengebit

Ik vind stokstaartjes hele leuke dieren. Ze staan altijd zo grappig rechtop. Daarom is mijn vraag aan Het Klokhuis: waarom lijkt het alsof ze altijd op de uitkijk staan? Stokstaartjes, wat een onwijs goede vraag. Kijk, wat een toffe diertjes zijn dat. In Arnhem, in de Burgers' Zoo, zitten ze ook op de uitkijk. De stokstaartjes zitten of staan recht overeind. Ze steunen op hun achterpoten en hun staartje. Altijd op een hoger plekje als dat kan. Ze kunnen heel goed hun balans bewaren. Stokstaartjes leven in 't wild in de Kalahari. Dat is een woestijn, hier, bij Zuid-Afrika en Namibië. En altijd staat er EEN groepslid op de uitkijk. Dat zie je hier ook. Kijk, er komt er eentje naar boven. Die let op of er gevaar dreigt. Op dat moment geeft-ie een signaal af. Is dat niet zo, dan blijft-ie gewoon kijken... en kan de rest ondertussen lekker spelen of eten. Je hoort ze de hele tijd een geluidje maken. Dat is normaal. Maar als er gevaar dreigt, dan maken ze een hard piepend, soort blaffend geluid. Zo weet iedereen dat er gevaar is en dat ze weg moeten rennen. Ook andere dieren in de woestijn maken daar gebruik van. Daarom worden stokstaartjes ook wel de schildwachten van de woestijn genoemd. Dit is een gezin van zes stokstaartjes. Stokstaartjes leven altijd in een familie. Aan 't hoofd staan EEN mannetje en EEN vrouwtje. Zij zijn de baas. Alleen zij mogen zich voortplanten. Als er jongen worden geboren, dan gebeurt dat onder de grond. In ondergrondse kraamkamers. De eerste weken kunnen de jongen helemaal niks...en de broers en zussen zorgen dan voor ze. Verder leven ze altijd als familie. Wat een onwijs leuke beestjes zijn het. Zijn het ook echt lieve dieren, Jan? Jij bent hier verzorger. Ja. Lief is geen goed woord, het zijn gewoon roofdieren. Wel kleintjes, maar 't zijn roofdieren. Alles wat beweegt eten ze op. Of het nou een schorpioen is...of een gifslang of een muis, eigenlijk lusten ze alles. Echt gifslangen heb je in Nederland niet. Jan, wat eten ze hier dan? Nou, in de dierentuin krijgen ze een gevarieerd menu. Vandaag is het rundvlees met een stukje appel, druifje, tomaatje. Iedere dag wisselt dat. Ze zien er zo schattig en aaibaar uit...maar het zijn gewoon roofdieren en ze eten vlees. Best gevaarlijk nog eigenlijk. Zijn ze hier meestal buiten? Ze mogen hier altijd kiezen. We hebben een binnenverblijf met een verwarming...maar ze kunnen buiten graven en in holen kruipen. De meeste dieren voelen zich in een hol veiliger... dan in een groot binnenverblijf. Ze zijn met z'n zessen. Worden dat er meer? Wij verwachten van niet. We hebben een hechte familiegroep hier. Afgelopen jaar is de moeder overleden. Hier loopt een vader met al z'n kinderen. Het is zo'n hechte familiegroep, als je daar een vreemd dier tussen zet...die maakt geen schijn van kans. Die wordt er meteen uitgebonjourd. Nou, hechte familie, ik voel me enorm vereerd dat ik bij jullie te gast mocht zijn. Het ga jullie goed. En nu weer op de uitkijk.

Waarom staan stokstaartjes altijd op wacht?

Stokstaartjes zijn eigenlijk kleine roofdieren. Maar in het wild zijn ze ook een geliefd hapje voor andere roofdieren. Daarom staat er in elke stokstaartjesfamilie altijd een stokstaartje op de uitkijk.

De schildwachten van de woestijn

Wij Nederlanders hebben een bijzonder record in handen.
Wij zijn officieel het langSTE volk ter wereld. Gaat-ie goed? Ja! Nog een stukje verder! Reden voor ons om langs te gaan bij Rob Bruintjes. Hij is voorzitter van de Stichting Lange Mensen Nederland. Hoi. Haha, hallo. Goedemiddag, Rob. Hoi, Rob. Ja, je bent echt inderdaad gewoon best wel groot. Haha. Maat 54! Dat is 'm? Het bewijs. 'Certificaat de werelds langste bevolking zijn Nederlanders...met een gemiddelde lengte van de man van 184 centimeter. Daar ga jij wel overheen! Mooi, koffie? Zo.  Lekker! Alsjeblieft. Proost. Alles hier in huis is aangepast. Moet je kijken hoe hoog! Haha. De keukenkastje. Zelfs de stoelen zijn aangepast. Rob, hoe lang ben je eigenlijk? 2,21.2 meter 21. Ja, Da's best lang. Er zijn veel lange mensen in Nederland, toch? Ja, zo'n miljoen. Dus ik voel me niet alleen. Hoeveel volgers heeft jullie stichting? 40.000. En 't gaat lekker de hoogte in, om in stijl te blijven. Kijk! De gemiddelde Nederlandse man is 1.84 meter. En de gemiddelde Nederlandse vrouw is 1.71 meter. Dat is best lang, zeker als je het vergelijkt met het kleinste volk ter wereld, de Indonesiërs. Dat is meer mijn richting. De gemiddelde lengte is daar bij de man 1.58 meter. En bij de vrouw 1.47 meter. Nou zou de gemiddelde Nederlander heel goed uit de voeten kunnen met deze caravan. Maar ik ben benieuwd of dat ook voor Rob geldt. Een uitdaging!
Nou, eitje! Welkom in Madurodam, ik zit aan alle kanten opgesloten. Dit is standaard en dat ben ik niet bepaald. Ziet er niet uit als vakantie. Tja Rob, dit gaat 'm ook niet echt worden, he.Haha, nee! In een vliegtuigstoel zie ik je ook niet passen. Nee, vliegen is een uitdaging. De stichting Lange Mensen is druk aan lobbyen... om wat meer leefruimte te krijgen.	Ik zou wel eens willen liggen zoals jij ligt. Snap ik. Ja. Kan je nu nog zitten? Nee, dat wordt 'm echt niet! Nee, laten we er maar mee ophouden.
Dit gaat 'm niet worden. Hahaha! Nou zijn we de afgelopen 100 jaar gemiddeld 20 centimeter langer geworden. Als dat zo doorgaat, zijn we over 200 jaar zo lang als u! Heeft u nog tips? Ja, alles gewoon aanpassen op die grote groei die er nog aan gaat komen. Dat lijkt me de beste oplossing. Eerlijk gezegd ben ik daar ook heel erg blij mee.

Het langste volk ter wereld

Nederlanders zijn de langste mensen ter wereld. Mannen zijn gemiddeld 1 meter 84 en vrouwen 1 meter 71. Leuk zo’n record, maar het kan ook best lastig zijn om heel lang te zijn.

Nederlanders!

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box!	 Hallo allemaal. Daar zijn we weer met een hele nieuwe Waarom? Daarom! Vragen die in een minuut zijn uit te leggen of op te lossen. En wat is de vraag van vandaag?
Goede vraag, ja! Waarom rijden we wel op een paard, maar niet op een koe? dat is wel gek. Je ziet alleen maar mensen op paarden rijden. Cowboys, springruiters, polospelers, politieagenten. Maar op een koe zie je eigenlijk nooit iemand. Koeien staan in de stal, zijn aan het grazen...worden gemolken of dartelen in de wei. Dit komt doordat koeien een veel te zwakke rug hebben...om als pakpaard door het leven te gaan. Paarden zijn in hun rug en benen ontzettend veel sterker. Daardoor kunnen ze heel veel trekken en dragen en houden ze het lang vol.	
Paarden zijn ook veel makkelijker te trainen. Bij koeien duurt het veel langer voordat ze precies doen wat jij wilt.
Koeien zijn wel goede trekdieren. Ze hebben sterke schouders en een krachtige nek. En als er in een modderige wei werken glijden ze niet uit.	Want hun hoeven zijn gespleten, dus hebben ze veel houvast.
Op zich kan jij wel op hun rug gaan zitten; zo zwaar ben je niet. Maar een koe helemaal vol stapelen met bepakking, dat trekt zij niet. Wist je trouwens dat de koe net als een paard ook in stap, draf en galop kan? Maar dat biedt mogelijkheden! Stel dat je ouders een paard niet kunnen betalen en je hebt wat meer geduld... vraag dan gewoon om een verzorgkoe. Gratis tip. Dat was hem weer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom rijden we niet op koeien?

Terwijl koeien vooral in de stal staan, rijden cowboys en politieagenten alleen op paarden. Paarden zijn niet alleen veel sterker dan koeien, ze zijn ook makkelijker te trainen. Maar je kunt natuurlijk altijd een verzorgkoe nemen in plaats van een verzorgpony.

En wel op paarden?

Dit is hem dan. Het saaiste gebouw van Nederland. Maar schijn bedriegt: hierbinnen zit een deel van het grootste internetknooppunt ter wereld. De Amsterdam Internet Exchange. Grote kans dat elk mailtje dat je stuurt, elke online game die je speelt... en elke selfie die je deelt hierbinnen door het glasvezel raast. Zo'n knooppunt heet internet exchange. Waar is zo'n knooppunt voor nodig?	
En wat gebeurt er precies? Elk apparaat dat is aangesloten op het internet, een smartphone, laptop of tablet, heeft een internetadres. Een IP-adres. Dat IP-adres is aangesloten op een internetserviceprovider. Een ISP. Samen met een heleboel andere mensen, andere IP-adressen, vorm je een netwerk. Een ISP. Ziggo, KPN, XS4ALL zijn allemaal ISP's. 	Lieve Hanna. Als ik een mail stuur naar mijn vriendin aan de andere kant van de wereld...dan moet mijn ISP verbinding maken met haar ISP. Ik mis je. Verzonden. Er zijn wereldwijd honderden ISP-netwerken. Die moeten allemaal met elkaar verbonden zijn om te zorgen dat het mailtje aankomt. Om te zorgen dat al die verbindingen van al die ISP's niet EEN grote spaghettibrij worden...zijn er knooppunten bedacht.
De ISP's hoeven dan niet verbindingen met alle andere ISP's aan te leggen. Een verbinding met een knooppunt is dan genoeg. In het knooppunt kun je rechtstreeks contact maken met alle andere ISP's die aan dat knooppunt zitten.
In zo'n knooppunt loop ik nu rond. Het grootste ter wereld.
Meer dan 750 internetpartijen over de hele wereld zijn hierop aangesloten. Dit is eigenlijk de stekkerdoos van het knooppunt. En hier raast op het drukte moment 4 terabyte per seconde doorheen. Dat zijn 1000 HD-films per seconde. Er ligt hier 300 kilometer aan glasvezelkabel om alle signalen met elkaar te verbinden. Ze kunnen niet zien wat er precies door die kabels gepompt wordt, maar wel hoeveel. Daar is deze app voor. Kijk. Om acht uur worden de mensen wakker. De lijn gaat stijgen. Dat gaat de hele dag door. Tot negen uur 's avonds. Dat is de piek. Dan liggen de kinderen in bed, dus dat moeten de ouders zijn. Zondag- en maandagavond zijn de allerdrukste avonden. Ik vraag me toch af wat er precies gebeurt rond die tijd. Op het drukste knooppunt.

Het grootste internetknooppunt

Door internet is iedereen met elkaar verbonden. Maar dat gaat niet vanzelf: er zijn speciale gebouwen nodig om alle telefoons, computers en providers met elkaar te verbinden. Zogenaamde internetknooppunten. En de grootste van de wereld staat in Amsterdam.

De Amsterdam Internet Exchange

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box!  Ja, hallo allemaal! Welkom bij een spiksplinternieuwe Waarom? Daarom! Vragen die in EEN minuut zijn uit te leggen, of op te lossen. En de vraag van vandaag luidt als volgt: Nou, inderdaad. Waarom lopen alleen vrouwen op hoge hakken? Sleehakken, blokhakken. Wat dacht je van de zwevende hak? En natuurlijk de naaldhak, ook wel de stiletto genoemd. Iedereen mag dragen wat-ie wil, maar de meeste hoge hakkendragers zijn vrouwen. Waarom is dat eigenlijk? De hoge hak werd niet voor vrouwen bedacht. In het oude Perzië droegen juist mannen hoge hakken. Hoge hakken waren handig als je paardreed. Dan glipte je voet niet zo snel uit die stijgbeugel. Hoge hakken waren zo'n succes dat de trend...aan het eind van de 16e eeuw overwaaide naar Europa. Daar wilde iedereen hoge hakken dragen, mannen en vrouwen. Maar die hoge hakken van toen zijn niet te vergelijken met die van nu.
Ze liepen voor geen meter en waren vooral hip bij rijke mensen die niet hoefden te lopen. Schoenmakers werden steeds beter in het maken van hooggehakte schoenen. Ze werden dan ook steeds hoger en hoger! In de 18e eeuw waren de hakken zo hoog…dat alleen hele rijke dames die niet hoefden te werken, ze droegen. De werkende mannen droegen toch liever lage schoenen. Zo werd de lage hak een stoere mannenschoen. En de hoge hak supervrouwelijk! Toen ze hakken van kunststof konden maken, schoot de hak de lucht in. De hoge hak is altijd een supervrouwelijke schoen gebleven. Er zijn wel mannen die hakken dragen, dan val je lekker op! Maar er zijn ook mannen die 't stiekem doen. Zij dragen gewone schoenen waar een hak in verstopt zit. Da's omdat ze niet zo groot zijn. Nou, dat was 'm weer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom dragen vrouwen hoge hakken?

Stiletto’s, pumps, sleehakken: in de meeste kledingkasten van vrouwen zul je wel een paar hakschoenen tegenkomen. Maar wist je dat hakken vroeger juist door mannen werden gedragen?

Vrouwelijke schoenen met een mannelijke historie

Mijn oma komt uit Friesland...en ze heeft verteld over fierljeppen. Ik weet nog niet precies wat het nou is. Ik weet wel dat het met slootje springen te maken heeft.
Mijn vraag is: Wat is fierljeppen nou precies? Fierljeppen, ik heb het heel vaak gezien en ik weet dat het in het Fries verspringen betekent. Ze noemen het ook wel polsstokverspringen... maar omdat het vooral in Friesland populair is, kennen we het als fierljeppen. Sinds 1956 worden er al officiële wedstrijden gehouden. Wow!
Thomas! Hoi. Je vloog door de lucht. Jij fierljept al sinds je elfde, he? Klopt. Dit is je wedstrijdbaan in Burgum. Klopt ook. Hoe gaat zo'n sprong in z'n werk, wat heb je nodig?
Om te beginnen natuurlijk een schans, een stok en een fietsband om je been. Een fietsband om je been?! Ja, een binnenband van een fiets, voor grip. Oh! Dat neerkomen is ook nog wel een dingetje of niet? Absoluut. Je probeert je val te breken met je heup en schouder, je wilt niet alles op je enkels. Wanneer win je een wedstrijd?	Als je het verste springt. Ze meten van het eind van de schans tot de achterste indruk van je lichaam. Maar om zo ver mogelijk te komen moet je terwijl je...boven het water hangt, jezelf nog goed afzetten van de paal. Ja, als je boven in de stok zit, duw je jezelf extra af: de uitsprong. Daar pak je de laatste centimeters mee om te winnen. Wat is het verst? Mijn verste ooit is 20,60 meter. 20,60 meter? Ja. Oke. Dat is echt heel ver, he. Dat is heel ver. De bedoeling is: korte aanloop van drie stappen, pak de stok boven je hoofd vast... trekt 'm naar je toe, tegen je borst aan...doet je voeten vooruit en landt netjes op twee voeten. Ik doe 'm een keer voor. Je hoeft niet snel te lopen. Oh, oe! Haha!
Netjes! Handen staan hoog, je trekt jezelf omhoog...EEN voet komt erachter, de andere komt ervoor. Trek jezelf met je armen omhoog en zet je benen weer hoog neer.
Juist! Yes! Yes! Het geeft me gewoon een enorme kick.
Netjes! Zo hee! Thomas, ik vond het serieus, echt te gek!
Mooi! Ik ga dit vaker doen, dat beloof ik je nu al. Fierljeppen. Je bent welkom om nog een keer langs te komen. Juist! Yes! En hoe zeg je nou in het Fries: Het spijt ons dat we zoveel grappen hebben gemaakt over je lengte? 't Spyt us dat we grappen makke ha oer dyn lingte. We zullen het nooit meer doen.

Wat is fierljeppen?

Fierljeppen komt uit Friesland. Het is een officiële sport. Het doel is om met een lange stok zover mogelijk te springen, zonder daarbij in de sloot terecht te komen natuurlijk.

Slootjespringen op z’n Fries

Uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box! Ja, hallo! Welkom bij Waarom? Daarom! Wat moeten we oplossen? De vraag van vandaag... Waarom zeggen ze altijd over blondjes dat ze dom zijn? Ja, waarom eigenlijk?
Zou intelligentie echt met haarkleur te maken hebben? Natuurlijk niet! Haar ontstaat in een haarzakje in je huid. Ze krijgen een kleur door pigment, een kleurstof. Hoe slim je bent, hangt af van de grijze massa eronder. Waar komt dan de uitdrukking dom blondje vandaan? Die werd in de jaren '30 bedacht in Amerika. Jean Harlow, een filmster, was wereldberoemd door haar witgeblondeerde haar. En ze speelde meestal dommige rollen. Die combinatie van blond en dom creëerde het domme blondje. Jean Harlow was ook niet de enige. Domme blondjes scoorden, dus veel actrices grepen blondeermiddel. Eigenlijk best discriminerend. Maar goed, waarom willen vrouwen blond haar? Terwijl ze er dan misschien dommer uitzien dan ze zijn? Blond is bijzonder. Maar 2% van de wereldbevolking is van nature blond. Dus als je blond bent, ben je speciaal.
Op oude schilderijen zie je een blonde maagd Maria. Net als engelen en godinnen. Blond haar staat voor jeugdigheid en succes. Dus vrouwen die niet blond zijn, willen het ook. Trouwens, er bestaan nu ook slimme blondjes. En het klassieke domme blondje scoort nog steeds. Dat weten deze dames als geen ander. Best slim, eigenlijk! Oke, dat was hem! This blondie says bye!

Waarom zeggen ze dat blondjes dom zijn?

Als je blond haar hebt, heb je het vast wel eens te horen gekregen: dom blondje! Maar waar komt die uitdrukking eigenlijk vandaan? En zijn blonde mensen echt dommer dan mensen met bruin of zwart haar?

Je haarkleur heeft niks met intelligentie te maken

Sommige dingen kun je uit je hoofd uitrekenen, zoals: hoeveel tredes heeft deze trap? 6 + 10 = 16. Bij moeilijke sommen kun je gebruikmaken van een rekenmachine. Bijvoorbeeld 1154 keer 2 gedeeld door…Maar er zijn ook rekenklussen zo groot dat je er met een gewone computer niet uitkomt. Dan heb je een supercomputer nodig. We zijn op bezoek bij rekencentrum Surfsara. Dit is de grootste rekencomputer van Nederland. Hij is zo enorm, ik kan er gewoon in rondlopen! Hij staat in Amsterdam en het zijn allemaal losse computers... die op een slimme manier aan elkaar geschakeld zijn. Met deze supercomputer kunnen wetenschappers uitrekenen...
hoe een miljard sterren zich bewegen in een klein stukje heelal.	Of hoe rook zich verspreidt door de ruimte. Of hoe bloed door aderen stroomt. Allemaal rekentaken met enorme hoeveelheden gegevens. Je moet je voorstellen dat de beweging van elke bloedcel... elk minuscuul rookdeeltje of elk van die miljarden sterren...apart moet worden berekend. Vervolgens kun je gaan bestuderen hoe die miljarden deeltjes tegelijk gaan bewegen. Hier zie je bijvoorbeeld hoe bloedcellen door een ader stromen. Elke kleur in het plaatje is het rekenwerk van een onderdeel van de supercomputer. Pas als alle rekentaken van alle onderdelen bij elkaar komen, zoals in dit plaatje...krijg je een beeld van hoe dat bloed precies stroomt. Je kunt dan met deze computer ook voorspellen wat er gebeurt als er iets in die aderen misgaat. Als onder bepaalde omstandigheden die bloeddeeltjes bijvoorbeeld blijven kleven. Veel grote rekentaken hebben heel veel data. Die gegevens staan op dit soort cassettes. In de computer worden die gegevens op dit soort batterijen van harde schijven gezet. En dan is het rekenen geblazen. In een zo'n rek zitten 90 zware computers. Moet je even kijken hoeveel rekken er staan. Wauw! Hier in deze kast zit het hart van de supercomputer. De zogenaamde spine, ofwel ruggengraat. Via dit netwerk worden alle losse stukjes van de rekentaak...verspreid over alle losse computers. En dat is dan met het specialisme van deze supercomputer. Dat was de grootste rekencomputer van Nederland. Ik vind het alleen wel jammer dat je dus niet kan zien wat er precies in die computer gebeurt. Maar de plaatjes die ze maken met al het rekenwerk, die zijn prachtig.

De grootste computer van Nederland

De meeste computers passen wel op je bureau of in je rugtas. Maar er is een computer die zo groot is dat je er doorheen kunt lopen. Deze computer moet dan ook hele ingewikkelde dingen uitrekenen, zoals hoe een miljard sterren zich bewegen in het heelal.

Voor hele ingewikkelde berekeningen

Hallo, mijn naam is Sam. Ik eet elke ochtend een beschuit met jam. Mijn vraag aan Het Klokhuis is: Hoe wordt een beschuit gemaakt? Wat een topvraag. Om daarop een antwoord te vinden...zijn we bij de grootste beschuitbakker van Nederland, in Almelo. Maar we beginnen bij het begin: Wat zit er allemaal in zo'n beschuitje? De ingrediënten van beschuit: Drie soorten bloem: roggebloem, haverbloem en tarwebloem. Verder: gist, eieren, water, olie, zout en suiker. De ingrediënten worden verzameld en daarna wordt het geheel gemengd.
Dit komt er dan vervolgens uit: deeg. Hier lijkt het nog op brooddeeg. Vervolgens maakt deze verdeelmachine van het deeg allemaal kleine bolletjes. Die worden hier aangestampt en vervolgens gaan ze de rijskast in. Daar worden ze hoog en luchtig. Die platgeslagen bolletjes gaan niet zomaar de rijskast in; dat gebeurt in deze bakdoppen.
Die hebben een heel mooi systeem met een inkeping. Daarmee kun je straks de beschuitjes heel makkelijk uit de beschuitbus halen. Een, twee, drie, vier. Met de plaat er nu op worden de beschuitjes verwarmd op 240 graden.
En dat gebeurt in een oven, die denk ik iets groter is dan bij jou thuis. 23 meter lang! Ik heb nog nooit zo'n grote oven gezien. Na het bakken gaan de beschuitbollen uit de doppen. Het lijkt nog niet op ons bekende beschuitje. Dit zijn twee beschuiten op elkaar. Twee onderkantjes. Als de dubbele beschuitjes zijn afgekoeld, na 20 minuten... worden ze doormidden gezaagd. Daarna komen ze in grote getale van de glijbaan af naar beneden. Die halve bolletjes moeten gedroogd worden en een lekkere kleurtje krijgen.
Dus gaan ze voor de tweede keer een oven in. Deze is 60 meter lang! Niet normaal! Tadaa! Dat zijn de beschuitjes zoals we ze kennen en dan 60.000 per uur. Poeh! Heet ook. Kijk nou. EEN grote sjoelbak met beschuitjes! Op naar de verpakafdeling. Wat is het hier groot, zeg. Jij zorgt ervoor dat hier alles vlekkeloos verloopt. Ik zie heel veel beschuitjes, maar heel weinig mensen. Voor deze beschuitjes hebben wij weinig medewerkers. Er zijn alleen medewerkers voor controle van het proces. Dus veel meer machines dan vroeger? Ja, volledig automatisch. Een beschuitje. Twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen...
tien, elf, twaalf, dertien beschuitjes gaan er in een verpakking. Om ervoor te zorgen dat die beschuiten niet breken komt er een papieren binnenwikkel omheen. Er komt nog een buitenwikkel omheen en dan zijn ze klaar om naar de winkel te gaan. Uiteindelijk zal het toch breken, maar dan mag het.

Hoe wordt beschuit gemaakt?

Beschuitjes worden gebakken in de oven. Maar niet zomaar een oven: een oven van 60 meter lang! Maurice neemt een kijkje bij de grootste beschuitbakkerij van Nederland.

60.000 beschuitjes per uur

Sneeuw! Oh, ik houd van sneeuw! Sneeuw is leuk. Sneeuw is mooi. En sneeuw is ook... Aaah. Ja, lekker, dank je wel! Inderdaad, sneeuw is ook koud ja. Nou zijn er plekken in Nederland waar het elke dag sneeuwt. In deze skihal bijvoorbeeld! Maar ja, hoe maak je nou binnen sneeuw?	Sneeuw is eigenlijk gewoon bevroren regen. Dus heb je een koude ruimte nodig waarin het regent. Nou, eerst de ruimte. Achter deze deur bevindt zich het hart van de koelkast. Maar er is heel veel herrie, maar dat geeft niet...want daar heb ik een appje voor... met een inspreekstem. Dit is een warmtewisselaar. Of ze hadden het beter een koudewisselaar kunnen noemen. Want hier wordt kou afgegeven aan de vloeistof glycol. Die hele koude vloeistof glycol... stroomt zo door de hal naar dat hokje. Aaaaaaaah! Dit is ook weer zo'n koudewisselaar...alleen wordt hier de kou van de vloeistof weer afgegeven... aan de lucht in de skihal. Maar dan nog het water. Eens even kijken. Nou, dat wordt niet echt sneeuw.
Maar ja, daar hebben ze hier ook een hele andere spuit voor. Nou ja, spuit, zeg maar gerust kanon. Maar voordat hier sneeuw uitkomt moet er eerst nog wat gebeuren.
Daar hebben we weer die koudewisselaar. Nu gebruiken ze de koude vloeistof glycol om leidingwater af te koelen tot ongeveer 1 graad. Een pomp zorgt daarna voor een enorme druk op het water. En dan kan het water de hal in naar het kanon. Op het kanon zitten heel veel van dit soort kleine spuitmondjes. Doordat er heel veel kracht op het water staat...schiet het er met een enorme snelheid uit. Zo worden het minuscuul kleine waterdruppeltjes. Tegelijkertijd schiet er uit het spuitmondje ernaast een mengsel van water, nevel en lucht. Als dat mengsel van water en lucht hier uitkomt...dan botst het op de waternevel uit het andere spuitmondje. En zo vormt het een soort ijsballetje. Die ijsballetjes, kristallen, vormen zich in de hal verder tot sneeuw. Nou, ik zou zeggen...zet aan dat kanon! Hoe langer die ijskristallen in de lucht blijven zweven hoe meer ze aan mekaar gaan kleven. Vandaar ook een grote ventilator... die alles zo ver mogelijk de hal inblaast. Zo, hallo! Ik zie geen hand voor ogen! Hallo? Is er iemand?

Hoe laat je het binnen sneeuwen?

In de zomer kun je prima skiën in Nederland. Niet buiten natuurlijk, maar in een skihal. Een systeem aan buizen en een groot kanon zorgt daar voor sneeuw.

Geen winter, toch sneeuw

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos