Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Uw gastvrouw van vandaag is: Nienke de la Rive Box. Ja, hallo, allemaal! Goed dat je er weer bent bij een hele nieuwe Waarom Daarom vraag. Een minuut om iets uit te leggen of op te lossen. En... de vraag van vandaag... Mais oui! Waarom geef je iemand rode rozen als je verliefd bent? Rood is natuurlijk de kleur van de liefde! Vroeger dachten ze dat liefde vanuit je hart kwam. Je hart is rood, door het bloed dat je hart rondpompt. Dus rood werd de kleur van de liefde. Nu weten we dat je liefde niet met je hart voelt, maar met je hersenen. Maar: Rode rozen mag je niet zomaar aan iedereen geven die je lief vindt. Als de buurman mij heeft geholpen, geef ik hem geen rode roos... want dan krijg ik waarschijnlijk ruzie met zijn vriendin. Rode rozen staan symbool voor hartstochtelijke liefde. Dus als je smoorverliefd bent, is een rode roos een prima cadeau. Anders niet! Trouwens in een bruidsboeket zitten ook geen rode rozen, maar witte anjers en lelietjes van dalen. Dat zijn DE bloemen die je geeft als je van elkaar houdt. De bruidegom hoort dan een anjer in zijn knoopsgat te hebben. De anjer staat symbool voor eeuwigdurende huwelijkse trouw. Bloemen spreken dus een soort van eigen taal. Als meisjes viooltjes dragen, mag je ze kussen zonder vragen. Met Dahlia's wens je iemand rijkdom toe. En Mimosa staat voor vriendschap. Maar als je een pasgetrouwd stel 'n dorre tak geeft, wens je... dat ze geen kinderen zullen krijgen. Dat zou ik niet doen. Bloementaal is eigenlijk een beetje ouderwets. Geel is de kleur van jaloezie, maar dat boeit niemand meer wat. In het voorjaar kopen we met zijn allen massaal gele tulpen en narcissen.	Gele bloemen zijn nu het symbool voor de lente! Supervrolijk toch? En zo was vroeger de lelie een begrafenisbloem. Als je die aan iemand gaf, kon dat ongeluk brengen. Maar dat is verleden tijd. Momenteel is deze bloem hip! Tradities veranderen, maar volgens mij zijn rode rozen een blijvertje. Dat was het weer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Wat hebben rode rozen met liefde te maken?

Programmalogo's

Rood is de kleur van de liefde. Zo werd de rode roos de bloem om aan je geliefde te geven, bijvoorbeeld op Valentijnsdag. Maar er zijn nog veel meer bloemen met een bijzondere betekenis.

De taal van bloemen

Alle foto's die we maken, slaan we in een handomdraai op. Of die gooien we weg. Vrij makkelijk, want het zijn digitale bestanden. Maar dit is nog maar iets van de afgelopen 15 jaar. Voor die tijd maakten we foto's. Echte foto's met een echte fotocamera. Geen digitale bestanden dus. Maar foto's op papier die je kunt voelen en ruiken. Dit is het gebouw van het Nationaal Archief. Hier wordt de Grootste...fotocollectie van Nederland bewaard! Hier in het depot van het Nationaal Archief liggen meer dan 15 miljoen foto's opgeslagen! Vanaf het begin van de fotografie tot nu. Een kilometerslange rij van archiefdozen. Het archief is eigenlijk een verzameling van verschillende collecties. De Nederlandse Staat heeft zelf veel foto's gemaakt die in dit archief bewaard worden. Bijvoorbeeld bouwwerken van Rijkswaterstaat of foto's van de Tweede Kamer. Maar er zijn hier ook foto's van beroemde fotografen. Particuliere collecties met een bijzonder verhaal. En de hele fotocollectie van de KNVB. En, heel belangrijk...de grote collecties van de Nederlandse fotopersbureaus. Dit is Elwin Hendrikse. Hij is fotospecialist bij het archief. Elwin, ik heb iets bedacht. Als je nu gewoon alle foto's digitaliseert en deze weggooit. Is dat niet veel beter? Wij bewaren alles in origineel. Oke.	Ik heb hier twee voorbeelden. Ik laat je zien waarom. Kijk, zie jij het verschil? M-hm... Dat theekopje zit hier hoger dan hier. Ja, ze vonden haar decolleté te pikant om te publiceren. Kijk wat ze achterop hebben geschreven! Attentie, nachtpon ophogen. Wat hebben ze gedaan... Ze hebben een nieuwe afdruk gemaakt en een deel uitgeknipt en met plakband vastgeplakt. En vervolgens de boel opgeschoven. Als je dat digitaliseert, verlies je dit soort informatie. Die opschriften. Dan zie je niet meer waarom dat gebeurd is. Ik wil je nog een bijzondere foto laten zien. Hier is een foto van de Watersnoodramp in 1953. Hier is een heel mooi beeld. Een moeder en een zoontje die gered worden. De fotograaf zat in dat bootje. Op het moment dat zij wegvaren van dat huis... dat huis ligt helemaal in overstroomd gebied... je de angst op dat gezicht van die moeder. Ja. Maar het mooie is, er zit een verhaal in deze foto. Dat is wat je heel sterk in onze collectie ziet. Die foto moet dus bewaard worden. Al die 15 miljoen foto's liggen hier geduldig te wachten tot ze door iemand bekeken worden. Maar wanneer en door wie ze bekeken worden dat kun je niet voorspellen. Je weet nooit wat er in de toekomst geschiedenis gaat worden.

De grootste fotoverzameling

In het Nationaal Archief in Den Haag worden meer dan 15 miljoen foto’s bewaard. Het zijn vaak bijzondere foto’s met een verhaal.

Het Nationaal Archief

Uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box! Hallo allemaal! Wat goed dat jullie er weer zijn. Dank je wel! Voor een nieuwe Waarom? Daarom! Vragen die in EEN minuut zijn uit te leggen, te beantwoorden of op te lossen. Welke vraag haal ik vandaag uit de ballenbak? Nou, inderdaad, ja! Waarom zit er op een voetgangerslicht geen oranje, maar alleen rood en groen. Dat heeft alles te maken met de tijd die je nodig hebt om stil te staan: je stopafstand. Als een auto of fietser moet stoppen, dan gaat dat niet zo 1, 2, 3. Dat komt door twee dingen. Je reactiesnelheid. Dat is de snelheid waarmee je hersenen je spieren het sein geven om te remmen. En je remweg. Dat is de tijd voordat je helemaal stilstaat als je aan het remmen bent. Om nou te zorgen dat je als automobilist ook echt stilstaat als het licht rood is...is er die oranje lamp. Als je die kleur ziet, dan betekent het dat je alvast moet stoppen. Dus iiieee, op je rem moet gaan staan, omdat het bijna rood wordt. Maar ja, als je loopt, dan heb je bijna geen stopafstand. Je staat eigenlijk meteen stil. Dan heb je dus ook geen oranje lamp nodig. O en trouwens, het licht is helemaal niet oranje. Het is geel. O, en nog een dingetje: Als je op de fiets zit of in de auto... en er zijn geen verkeerslichten... dan moet je weten dat als een voetganger van plan is over te steken...je al moet stoppen. Dus zelfs voordat hij EEN voet op het zebrapad heeft gezet. Dat was 'm weer voor vandaag! Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom heeft een voetgangerslicht geen oranje?

Verkeerslichten voor auto’s hebben drie kleuren: groen, rood en oranje. Maar voetgangers hebben alleen rood en groen. Dat is omdat auto’s tijd nodig hebben om tot stilstand te komen en voetgangers niet.

Alleen rood en groen

Hallo, ik ben Nino. Ik vind brood en krentenbollen heel lekker. Maar ze verschillen van kleur. Dus daarom was mijn vraag: Waarom is wit brood wit, bruin brood bruin... en krentenbollen geel? Dat vind ik een hele goede vraag. Niet alleen omdat ik het heerlijk vind om in een bakkerij rond te lopen... maar er zijn zoveel soorten en smaken brood!	En hoe komen die nou aan hun eigen kleur? Dit is Marcel Lubbers. Al 35 jaar een echte warme bakker. Laten we aan de slag gaan. We beginnen met het witte brood. We hebben bloem nodig. Zout, hulpgrondstoffen. En gist. En gist is om het te laten rijzen, he? Juist. En dan vergeten we het water, of niet? Vanzelfsprekend. Hiermee krijg je dus wit brood. Maar waarom wordt dit wit? Zoals je ziet, het hoofdbestanddeel is bloem. En dit is zuiver wit. Nu het bruine brood. Wat zit daar allemaal in? Gist. Hulpgrondstoffen. Zout. Witte bloem. Volkoren meel. En een beetje bruine pasta. Wat is dat precies? Hier zit geroosterde mout in. Tot slot de krentenbollen. En wat zit daar dan in? Natuurlijk water. Gist. Bloem. Krenten en rozijnen. Even proeven of het echt zo is. Wacht even. Eerst dichtdraaien, he. En daarna de krenten en rozijnen. Oke, maar hoe krijg je dan die gele kleur? Dat ga ik uitleggen. Er zit ook zout, suiker en broodpoeder bij. Maar, je ruikt het, ook citruspoeder. Voor de gele kleur. En dan heb je nog een andere kleurstof. Dit komt van het natuurproduct geelwortel. Het komt uit Azië. Dit in combinatie met citruspoeder zorgt voor die gele kleur bij krentenbrood. Hier hebben we onze bruine krenten en witte bollen. Nu nog heel klein, dus kun je er niks mee. Daarom gaan ze in deze rijskasten. Het is binnen vochtig en warm. Daarom gaat het gist in die bolletjes werken. Dan zet het uit en wordt het lekker luchtig. Nou... Haha! Kijk! Een stuk groter geworden. Krentenbollen, witte bollen, bruine bollen. Nu zijn ze groot genoeg om de oven in te gaan. Daar gaan de bruine bollen. Zo, lekker bakken. Kijk eens, Maurice! Ah! Prachtige bruine bollen. Lekkere verse witte bollen! Ruikt heerlijk, Marcel! Heerlijk, he? Nu jullie weten hoe brood aan z'n kleur komt, kan ik eindelijk doen waar ik al de hele tijd zin in heb. Vers brood, verser wordt het niet. Hm! Heerlijk. Bruin brood, wit brood, krentenbrood. Het maakt niet uit. Lekker zeg!

Wat is het verschil tussen bruin en wit brood?

Brood is er in allerlei soorten, maten en kleuren. Maurice neemt een kijkje in een bakkerij om te zien wat er nou voor zorgt dat wit brood, bruin brood en krentenbollen allemaal een andere kleur hebben.

Gebakken met wit of volkoren meel

Het is 's ochtends vroeg, spitsuur. En ik ga iets raars doen. Ik ga namelijk op het onhandigSTE moment het drukSTE verkeersknooppunt van Nederland oversteken. Knooppunt Oudenrijn in Utrecht. Kijk. Hier ligt Utrecht. En dit hier is knooppunt Oudenrijn. Op een gemiddelde dag komen hier zo'n 400.000 auto's voorbij.	 Waarom is het hier nou zo druk? Omdat de belangrijkste oost-west verkeersader, de A12...en de belangrijkste noord-zuid verkeersader, de A2 elkaar hier kruisen. Ik ben benieuwd! Dit hier is knooppunt Oudenrijn en ik ga hem recht oversteken. Maar er zijn natuurlijk ook mensen die naar de andere snelweg willen. Er zijn ook nog allerlei afslagen naar wijken in Utrecht en andere plaatsen. Dus dat maakt het ingewikkeld. Maar gelukkig worden we in de gaten gehouden door 40 camera's. Zo kan elk stukje snelweg van alle kanten in beeld worden gebracht. Bovendien wordt het verkeer begeleid door borden met route-informatie en matrixborden. Het grappige is dat je hier nietsvermoedend overheen rijdt terwijl er allemaal mensen hard aan het werk zijn om dit in goede banen te leiden. Dit hier is verkeerscentrum Nederland. Hier zit de man die ons in de gaten hield. Hij is wegverkeersleider van midden-Nederland en heeft Oudenrijn in zijn regio. Frank Bot, kun je mij het knooppunt digitaal laten zien? Ik heb het hier voor staan. Dit is knooppunt Oudenrijn. Dat is inderdaad een behoorlijke knoop, ja. Maar wat nou als er hier iets gebeurt? Op dit knooppunt hebben we camera's staan. Die zie je aan deze kant.	 Op het moment dat er iets gebeurt, kan ik mijn camera pakken... Wow, je kan echt zoomen en draaien! Maar wat nou als je hier bijvoorbeeld een ongeluk ziet gebeuren? Dan kan ik met een muisklik de rijbaan afsluiten. Dan kan de weginspecteur met zijn gele autootje veilig zijn werk doen. Dus alles netjes afsluiten. Wow, maar jij hebt dus de macht over zo'n heel knooppunt! Dat moet toch een lekker gevoel zijn. Ja. Hahaha! Heel Nederland is ingedeeld in regio's. En elke regio heeft zijn eigen verkeerscentrale. Die centrales staan allemaal in contact met dit deel van de ruimte: Het verkeerscentrum Nederland. Als ik dus wil weten of ik nu fileloos via het drukSTE knooppunt van Nederland...terug naar Amsterdam kan rijden...dan moet ik het aan deze man vragen: De landelijke wegverkeersleider. Het is toch wel chique dat ik dat nu zo eventjes kan doen. Rob, gaat het lukken, denk je? Het gaat zeker lukken. De A2 richting Amsterdam is filevrij, dus je kan in EEN keer doorrijden. Kijk! Dat is nog eens informatie uit eerSTE hand.

Het drukste verkeersknooppunt van Nederland

Het is druk op de wegen in Nederland. Maar de drukste plek op de weg is knooppunt Oudenrijn bij Utrecht. Hier komen de twee grootste snelwegen van Nederland bij elkaar: de A12 en de A2. Om te zorgen dat het verkeer niet vastloopt, wordt het knooppunt de hele dag in de gaten gehouden door het verkeerscentrum.

Knooppunt Oudenrijn in Utrecht

Hohohooooo. Ik ben er helemaal klaar voor! Kerst! Heerlijk weertje en geen sneeuwvlokje te bekennen. Klopt want het is nog maar april. Toch zit ik er helemaal in want nú gaan de nieuwe verse kerstboompjes de grond in. Kerstbomen kweken. Hoe doen ze dat? Dit is de plantmachine van de grootste kerstbomenkweker van Nederland. Ze hebben hier rond bijna een half miljoen kerstbomen in de grond staan en elk jaar worden er zo’n 80.000 gerooid voor de kerstdagen. De jonge boompjes worden hier precies op de juiste afstand van elkaar gepoot. Op de machine zit een GPS-installatie die de afstand automatisch uitrekent. Een jong boompje heeft zo’n 90 centimeter rondom nodig om goed te kunnen groeien.
Als ze eenmaal in de grond zitten dan is het een kwestie van wachten. Groeien gaat vanzelf och? Nou…niet helemaal. Er zit nog wel wat werk aan voordat een boom een kerstboom is.
In Nederland worden vooral sparren gekweekt. Het klimaat is er ideaal voor. In Nederland is het groeiseizoen, in vergelijking tot de noordelijke landen, lekker lang. Daardoor groeien de sparren snel. In vijf of zes jaar heb je een flinke kerstboom van bijna 3 meter hoog. Maar het moet ook weer niet té snel gaan want dan krijg je lelijk gevormde, dunne bomen met weinig zijtakken. Om de ideale kerstboom te vormen wordt elke boom twee keer per jaar gesnoeid! Als de bomen eenmaal flink groeien wordt de top er uit geknipt. Op die manier gaat alle groeikracht in de takken zitten waardoor je een mooi vol boompje krijgt. Alle rare uitschieters worden ook afgeknipt om de vorm zo mooi, rond mogelijk te houden. Dit is een perceel met bijna volwassen bomen. Je ziet dat er hier en daar al boompjes gerooid zijn om de grote genoeg ruimte te geven. Die kleine boompjes worden ook verkocht. Op pot. Die zijn best populair. Dit worden de bomen voor aanstaande kerst. Vanaf de derde donderdag in oktober begint de oogst. Alle bomen worden eerst ‘gelint’. Op het lintje staat de naam van de boomsoort, de lengte en de kwaliteit. En soms zelfs de naam van de klant die hem gaat kopen. Zo’n 90 % van de bomen hier worden met pot of kluit verkocht. Het is de laatste maanden van het jaar dan ook keihard werken om de bomen uit te steken. De laatste tien procent wordt pas op het allerlaatste moment gezaagd. Vanaf de laatste week november. Zo blijven ze zo lang mogelijk vers. Kijk eens aan. Een prachtexemplaar. Goeie lengte. Mooi dicht met veel groen rondom en een mooie vorm. Die reserveer ik even….hebben we over een paar maanden een perfecte boom op de redactie…Ik ben toch ook een klant?

Hoe worden kerstbomen gekweekt?

Kerstbomen horen bij kerst. Maar waar komen die miljoenen kerstbomen eigenlijk vandaan? Die worden gekweekt in een speciale kerstbomenkwekerij. Hier worden de sparren gepoot en gesnoeid totdat ze de perfecte vorm en grootte hebben. Laat de kerst maar beginnen!

Van klein boompje tot mooie spar

Dit is broer Simon. Iedere zomer maait hij heel veel gras.
Ja. Dat droogt dan op het veld. Dat wordt hooi. In de winter is dat voer voor de koeien. Vroeger gebeurde dat maaien met een zeis. Het gedroogde gras werd dan met een hooivork op een kar geschept.	Die kar ging naar het erf en daar ging het gras op de hooiberg. Dat was zwaar werk! Dat was tijdrovend! Daarom zoekt de boer een machine. En hij heeft hem gevonden, he? Hij heeft hem gevonden! Dit is de... rondebalenpers! Het begint met het grasmaaien. Het gras blijft nog lekker op het veld liggen. De zon schijnt erop en het wordt geschud, zodat het goed droog wordt. Dan worden er rijen van gemaakt. En dan is het tijd voor onze balenpers. De trekker rijdt met de machine over het land. En daar liggen de rijen gedroogd gras. Dat noem je zwaden. Als de machine een zwad hooi tegenkomt wordt dat hooi opgepikt door al die kleine tandjes. Dan gaat het de machine in. En daar zie je, kijk... 26 messen zitten. Die snijden het fijn. En die duwen het voort naar de perskamer. Al dat hooi komt hier binnen...en wordt tot een grote ronde hooibaal geperst. De perskamer heeft al een ronde vorm. En binnenin draait een kettingriem rond waardoor de hooibaal steeds groter en ronder wordt. Die klep zit normaal dicht. Dan heb je een ronde kamer. Die mooie ronde baal komt hier achter op de machine terecht op deze wikkelaar. Daar wordt hij rondgedraaid en deze twee armen draaien razendsnel om de baal heen en pakken hem in. Zo blijft de baal luchtdicht. Dan kan hij niet rotten. Lekker cruisen over het land en achter je gaat het maar door! In EEN uur tijd worden er 35 balen geperst en gewikkeld! Niet normaal, dat lukt echt niet met de hand! De ingepakte hooibaal valt op het land...en is klaar voor de winter, zodat de koeien lekker hooi hebben. Mooi he! Ja. Zeg Simon, als je nou moet kiezen tussen deze volautomatische rondebalenpers of je vrouw? Dan kies ik echt voor m'n vrouw! Da's balen voor de balenpers. Maar je ben je er gelukkig mee? Dolgelukkig, ik wil hem niet meer missen, net als m'n vrouw.	 Weer een dubbel gelukkige boer! Tot de volgende Boer zoekt machine!

De balenpers

Boeren moeten veel gras maaien. Van dat gras wordt hooi gemaakt, wat de koeien in de winter eten. Daar is een handige machine voor: de balenpers. Die maakt van het losse gras een grote ronde hooibaal die lekker lang goed blijft.

Van gras tot hooibaal

Ze staan hier al klaar: kruidnoten! Al vanaf april zijn ze hier bezig om heel Nederland te voorzien van genoeg kruidnoten. Dit is de grootse kruidnoten- fabriek van Nederland. Kruidnoten maken, hoe doen ze dat? Dit is hier de traditionele gasoven voor de kruidnoten. Deze oven maakt al 60 jaar lang kruidnoten! Het is een gasoven. Deze gasbranders moet hij een voor een aansteken. Maar eerst moet natuurlijk het deeg gemaakt worden. Voor een kruidnoot heb je nodig: een klein beetje vet. Heel belangrijk, meel. En twee soorten suiker: witte suiker en basterdsuiker. En speculaaskruiden. Dat is een mix van tien verschillende kruiden…de belangrijkste zijn nootmuskaat en kaneel. Bakpoeder. Dat heb je nodig om een klein bolletje deeg in de oven te laten rijzen tot een mooie luchtige kruidnoot. En een klein snufje zout. Als je dat allemaal mixt, krijg je een lekkere homp deeg. De ingrediënten worden afgewogen en gemengd in de deegmachine. Daarna is het kneden geblazen. Als het deeg klaar is, gaat het naar de bewerkingsmachine. Hier worden de kruidnootjes gevormd. Een grote deegroller walst het deeg in de vormpjes. Elk gaatje is een kruidnootje. De plaat is heel glad, zodat de kruidnootjes makkelijk loslaten als ze op de bakplaat worden gezet. En die bakplaat gaat de oven in. Het is niet zomaar een oven. Hij is 80 meter lang! En de snelheid van de lopende band bepaalt hoelang de pepernoten in de oven zitten. Hier komen de kruidnoten eindelijk uit de oven. Verser dan dit worden ze niet! Mmm, lekker! En dan moeten ze ingepakt worden. Dat gaat met deze slimme afweegmachine. De kruidnoten worden verdeeld over de bakjes. De computer weegt elk bakje en rekent razendsnel uit welke bakjes samen precies het goede gewicht opleveren. Die bakjes zet hij open, zodat de kruidnoten in de zakken glijden. Zo doen ze dat dus, kruidnoten maken! Ze zijn er dus al vanaf april mee bezig! Ongelofelijk!

Hoe worden pepernoten gemaakt?

Bij Sinterklaas horen pepernoten! Of beter gezegd: kruidnoten. Ze worden gemaakt van een lekker deeg en gebakken in een oven van wel 80 meter lang! Daarna zijn ze klaar voor pakjesavonden in het hele land.

Kruidnoten uit de fabriek

Moskeeën zijn net als kerken en synagogen een vertrouwd beeld in Nederland. We hebben er nu al meer dan 450. Dit is nog niet heel lang zo want de eerste moskee van Nederland is gebouwd in 1955. Dit is 'm, de Mobarak Moskee in Den Haag. 'Mobarak' betekent 'gezegende plek'.
Hij is niet heel groot en staat tussen gewone woonhuizen in. Het heeft zo'n 60 jaar geleden heel wat voeten in aarde gehad om hem hier te mogen bouwen. De gemeente hield alles haarscherp in de gaten. Op het gebouw mochten maar twee kleine minaretjes komen. 'n Moskee was iets totaal nieuws, de buurt mocht er geen last van hebben. Die grote minaret is er pas later bijgebouwd. Naast de moskee is een plek vrijgehouden voor een kerk. Maar die is er nooit gekomen. Hij is niet groot. Toen hij gebouwd werd was hij nog veel kleiner. Dit stuk ongeveer. Eigenlijk niet meer dan een grote huiskamer. En zo is het begonnen met de islam in Nederland. Deze moskee is gesticht door leden van de Ahmadiyya-gemeenschap die oorspronkelijk uit India komen. Ze wilden het woord van de islam verspreiden van het oosten naar het westen. Net zoals katholieke missionarissen dat deden met het christendom.
Ze wilden het van India naar Europa brengen. De leden van de gemeenschap maakten ook de allereerste vertaling van de koran in het Nederlands. Er zijn natuurlijk veel meer talen. Hier, Ashanti, Bosnisch. Creool, Koreaans.
Je zou het eigenlijk islamitisch zendingswerk kunnen noemen. Dit is meneer Van der Velden. U was er vanaf het begin al bij. Ja, inderdaad. Hoe was het om met zo'n kleine groep geloofsgenoten te pionieren? Ja, het was inderdaad wel pionieren. Het aantal moslims in Nederland was vrij klein. De grote stroom buitenlanders en ook moslims met name kwam pas op gang zo midden zestiger jaren. Nu maakt de islam een onlosmakelijk deel uit van de samenleving. In dat opzicht is er erg veel veranderd. Ik heb dat hele proces kunnen meemaken. Nog EEN leuk detail van het gebouw. Hier aan de voorkant zie je EEN steentje met een afwijkende kleur.	Da's een steentje uit het geboortedorp van de stichter van de gemeenschap. En met een beetje fantasie zou je het kunnen zien als de eerste steen van de islam in Nederland.

De oudste moskee van Nederland

In Nederland staan meer dan 450 moskeeën. Tegenwoordig kijken we er niet meer van op maar in 1955 was een moskee nog helemaal nieuw en onbekend in Nederland. Het eerste Islamitische gebedshuis werd gebouwd in Den Haag.

De Mobarak Moskee in Den Haag

Hallo, ik ben Arjan. Iedere ochtend doe ik kokosbrood op mijn brood. Ik vind het heel lekker en daarom is m'n vraag: hoe wordt kokosbrood gemaakt? Hier in Harderwijk staat de enige kokosbroodfabriek van Nederland, al 60 jaar lang. Hoe komt zo'n kokosnoot nou in zo'n klein pakje terecht? En waarom heet het eigenlijk kokosbrood? Zo'n kokosnoot bestaat uit twee delen. Je hebt de buitenste harde schil, die de noot beschermt. En aan de binnenkant zit het witte vruchtvlees. De meeste kokosnoten worden gekweekt op plantages in tropische landen. Eenmaal geplukt worden ze doormidden gehakt en in de zon gelegd. Zo droogt het vruchtvlees en kan het uit de schil gehaald worden. Voor het kokosbrood is het vruchtvlees belangrijk. Dat wordt gedroogd en tot kleine vezeltjes vermalen. Die vezeltjes worden samengeperst tot balen van 25 kilo. En hier liggen al die balen klaar om kokosbrood te worden! Maar ja, wat zit er naast kokos verder nog in kokosbrood? Nou, een soort stroop, tarwezetmeel en druivensuiker. Die dingen worden in een bepaalde volgorde toegevoegd...maar die volgorde mag ik niet verklappen. Hier wordt het gemixt. Nadat het kokosdeeg is gemixt wordt het op deze tafels verder gemengd. Dat doen ze met de hand en vaak ook smaakjes door elkaar. Hier bijvoorbeeld naturel mengen ze dan met framboos. Kijk, en hier maken ze er dan een mooie rol van. En dat is heel zwaar werk kan ik je vertellen. Nou ja, en als het dan een hele mooie rol is dan gaat hij in 'n mal.
Het is eigenlijk gewoon een soort broodvorm. En dit is dan het begin van kokosbrood. En als ze eenmaal uit de mallen zijn dan liggen ze nog zo'n weekje hier in de koeling. Hier heb je ze in alle smaken en kleuren. En ik eindig natuurlijk bij de chocola. Nadat de broden uit de koeling komen worden ze in plakjes gesneden. Vroeger werden de broden in hun geheel aan de kruidenier geleverd...en die sneed in zijn winkel gewoon plakjes van het kokosbrood af. Vandaar ook de naam. Sinds er supermarkten zijn gebeurt het snijden gewoon in de fabriek. Kijk, let op, let op. Deze wordt er uit geschoten want... Kijk, daar gaat-ie! Deze computer met een laser kijkt of het pakje zwaar genoeg is. Dus of er genoeg plakjes inzitten. Zo niet worden ze er uitgeschoten en worden ze aangevuld. Hoppa. De doosjes worden geseald, dus er gaat een plasticje overheen. Er komt een dekseltje op...en, ja hoor, kijk eens even aan. Dan zijn ze er echt bijna klaar voor. Want ze worden nog even gesorteerd, in een doosje gedaan...en dan kunnen ze naar de supermarkt, of naar mijn ontbijttafel.

Hoe wordt kokosbrood gemaakt?

Kokosbrood is natuurlijk geen echt brood, maar broodbeleg. Het wordt gemaakt van het vruchtvlees uit tropische kokosnoten. In de fabriek krijgt het kokosbrood een mooi kleurtje en wordt er soms een smaakje aan toegevoegd. Daarna snijdt een machine het in plakjes en kan het op je brood!

Plakjes kokos met een kleurtje

Hallo, ik ben Miriam. Ik zie vaak paarden lopen met hoefijzers onder hun benen.	 Mijn vraag aan Het Klokhuis is: waarom hebben paarden hoefijzers? Als wij te lang met onze blote voeten over straat lopen...dan gaat dat pijn doen. Daarom hebben wij schoenen. Paarden krijgen niet meteen pijn, maar de hoeven slijten op straat. Want de hoeven zijn gemaakt van een zacht materiaal, hoorn. En daarom dragen paarden ook schoenen: hoefijzers. Wouter is hoefsmid. En Valentino krijgt vandaag vier nieuwe ijzers. Hoe lang doet een paard met een paar hoefijzers? Normaal zes tot acht weken. En deze hoefijzers zijn ook echt aan vervanging toe. Ze zijn helemaal glad, versleten, dunner geworden. Ik heb nu het hoefijzer eraf gehaald. Wat we nu gaan doen is het bekappen van de voet. Ik haal nu het oude hoorn uit de voet. Het hoefijzer zit onder de voet, waardoor de voet niet meer afslijt. Dat willen we ook...maar het betekent wel dat we eens in de zes tot acht weken...de boel netjes en recht moeten maken. Ja, z'n nagels knippen. Eigenlijk wel, ja. Een lekkere manicure, Valentino! Doe mij ook maar zo'n nagelvijltje. Ik ga nu kijken of zijn voet inderdaad mooi recht is. Hoe zie je dat? Ik kijk naar het hele been. En ik kijk of de voet er recht onder zit. De kroonrand is deze rand. En die moet recht zijn. Hij moet mooi recht op z'n hoef zijn. Ja. Want wij maken het hoefijzer eronder voor zes tot acht weken. Als dat niet mooi recht is, loopt hij al die tijd scheef. En dat wil je niet. Dat is niet goed voor een paard. Maar ik ben tevreden. Ja. Dus nu...Ik ga de buitenkant mooi strak maken. En dan doen we de andere kant. Deze voet is nu helemaal klaar. Ik ga nu kijken welk hoefijzer onder deze voet 't beste past. Ik ga straks het hoefijzer helemaal aanpassen. Ik draai hem weg, en dan zie ik dat hij eigenlijk iets te kort is. Want hij moet naar achteren een beetje steun hebben. Ik pak nummer 5. Ik denk dat dat hem wordt. Dan doe ik hetzelfde. En je ziet dat die wat langer is. Dan heeft hij wat meer steun. En dan kan hij lekkerder lopen. Zo! Dat is lekker warm, he! Wauw, ze zijn helemaal roodgloeiend! Je slaat hem helemaal krom! Ja. Nou, dit is het ijzer. Zoals je ziet, heb ik het mooi opgeslepen. Zo kan hij zich niet verwonden aan scherpe randjes. Ja, het is mooi glad nu. Maar Wouter, doet dit ECHT geen pijn? Nee, echt niet. De hoefnagel gaat in het dode gedeelte van de voet. Je ziet het aan het paard, hij merkt het niet eens. Kijk, nu kunnen we kijken hoe hij loopt. Waar let je op? Hoe hij stapt, of-ie lekker over z'n voeten heen rolt. Je ziet dat hij fijn loopt. Hij is blij met z'n nieuwe schoenen! Valentino kan weer helemaal uit de voeten! Ja!

Waarom draagt een paard hoefijzers?

Een paard heeft hoeven. Om te voorkomen dat de hoeven afslijten door het lopen op straat, krijgen paarden hoefijzers aangemeten. Die worden gemaakt door de hoefsmid. Die maakt de hoefijzers op maat en spijkert ze dan in de voet van het paard.

Hoefijzers beschermen de hoeven

De tomaat is van oorsprong geen Nederlandse groente... ook geen Europese, nee, hij is zo'n 500 jaar geleden...door ontdekkingsreizigers meegenomen van de Indianen uit Mexico. Sindsdien heeft de tomaat Europa veroverd. Het is op sla na de meest populaire groente van Nederland. Maar weet je wat nou helemaal heel bijzonder is... wij hier in Nederland hebben de oudste tomaat ter wereld! Hij wordt bewaard op een heel bijzondere plek. Dit is het herbarium van Naturalis, een wetenschappelijke verzameling van planten. Hier liggen 5 miljoen gedroogde planten... van over de hele wereld opgeslagen. In 173.000 van dit soort dozen worden ze bewaard. Kijk, van elke plant...Wauw, moet je zien! Een gedroogd exemplaar, met als het even kan de bladeren...de vruchten, de bloemen...en zelfs de zaden zitten erbij. Het verzamelen van alle planten en het opbouwen van zo'n collectie... gaan soms eeuwen overheen. Sommige van die herbaria zijn heel oud. Het mooie is, het oudste herbarium ter wereld... zit hier in de collectie van Naturalis. Maar daar moeten we heel voorzichtig mee zijn. Dit is het oudste herbarium ter wereld. Het is een boek vol met gedroogde planten, maar wel heel oud! Bijna 500 jaar oud. Waarschijnlijk was het een cadeau... want op de voorkant staat in het Latijn: 'Zie hier, een jou eeuwig toelachende bloementuin.' Is dat romantisch of is dat romantisch? Moet je kijken hier, de mala insana, dat betekent 'de gekke appel'. Is de eerste aubergine. Hier, Spaanse peper, dat is ook een bekende in de Mexicaanse keuken. Ja, maar kijk, hier hebben we 'm, hoor! De oudste tomaat ter wereld. Dit is 'm. Daar zit ik nu naar te kijken, naar de oudste tomaat ter wereld. Is toch een gek idee? Deze tomaat is ook nog eens heel belangrijk. Het is inmiddels namelijk mogelijk om met hele kleine stukjes van die oude planten... met behulp van zogenaamde DNA-technologie... die oude eigenschappen weer terug te kweken. Dat is Naturalis nu aan 't proberen. De oertomaat dus. Hij is er nog niet, maar ik ben wel heel benieuwd hoe die zou smaken.

Wat is de oudste tomaat ter wereld?

In het herbarium in Naturalis worden hele oude planten bewaard. Ze hebben er gedroogde aurbergines, pepers en: de oudste tomaat ter wereld.

De oertomaat uit Mexico

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos