Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Mijn lievelings. Een broodje kroket met mosterd. Mosterd maken, hoe doen ze dat? Hier in Groningen staat de grootste mosterdfabriek van Nederland. Elk jaar wordt hier 13 miljoen kilo mosterd gemaakt. Er staan hier allemaal blinkende machines. Prachtig. Maar het leuke is dat de belangrijkste grondstof een heel eenvoudig plantje is. De mosterdplant. Die mosterdplanten worden gekweekt op grote velden. Uit de gele bloemetjes groeien kleine peultjes. In die peultjes zitten zo'n tien kleine zaadjes, mosterdzaadjes. En zo zien die zaadjes er dan uit. En als je zo'n zaadje proeft...Oe! Dan voel je die tinteling die je kent van mosterd. Ze gebruiken hier drie soorten mosterdzaad.	Dit is het gele mosterdzaad. Het oriëntaalse, dat is al een stuk scherper. En dan het allerpittigste: het bruine mosterdzaad. Door die drie te mengen kun je de smaak van mosterd bepalen. Bijvoorbeeld Dijonmosterd. Of Groninger mosterd. Je hebt ook de ouderwetse grove mosterd. Elke mosterdsoort heeft zijn eigen recept. Het basisrecept van mosterd is heel eenvoudig: Mosterdzaad, water, zout en azijn.	Maar je kan allerlei ingrediënten toevoegen om hem extra smaak en kleur te geven...zoals olie en kruiden als kurkuma. Maar ook honing of wijn. Hier worden de recepten klaargemaakt. De ingrediënten gaan in een grote menger, waarin ze goed gehusseld worden. Via een pijpleiding wordt azijn en water toegevoegd. Het mengsel dat in deze bak zit is de rauwe mosterd. Die moet eerst rijpen. Die mosterd is heel dun. Naarmate al die ingrediënten mengen wordt de mosterd dikker...en krijgt die ook de juiste smaak. Na de rijping wordt het mosterdmengsel gemalen. Een belangrijke stap, omdat daar de grofheid van de mosterd mee bepaald wordt. Dat malen gebeurt hier in de mosterdmolen. Het zijn twee grove stenen die over elkaar heen wrijven. De afstand tussen die stenen bepaalt de grofheid van de mosterd. De molen is nu bezig met het malen van fijne mosterd. Maar in grove mosterd zie je nog al die zaadjes zitten. Na de mosterdmolen moet de mosterd nog even staan om te 'huwen'. De smaken moeten goed met elkaar mengen en dan kan de mosterd ingepakt worden. Hebbes! Kijk, die zocht ik! Daar kan ik heel wat broodjes kroket mee eten.

Hoe wordt mosterd gemaakt?

Programmalogo's

Bij een broodje kroket hoort mosterd. Deze scherpe saus wordt gemaakt van hele kleine zaadjes uit de mosterdplant. De zaadjes worden gemengd met kruiden, olie en azijn. Even malen tot de gewenste grofheid en klaar!

Van mosterdzaadje tot potje saus

Dit is boer Jan. Kippenboer.	Hij heeft duizenden kippen en die leggen allemaal een ei per dag.	 En het zijn slimme kippen, want ze hebben geleerd hun ei hier in te leggen. Het rolt vervolgens naar beneden en gaat naar de inpakafdeling. Maar het kan voorkomen dat zo'n kip denkt: Ik leg mijn ei op een rustig plekje. Bijvoorbeeld... daaronder. En zo'n ei wordt dan smerig, dat wordt vies. En dan mogen ze niet in de winkel verkocht worden. En andere kippen kunnen dan denken: Wat zij kan, kan ik ook! Dan hoef ik niet helemaal mijn ei daar te leggen. Dus je begrijpt: Jan moet iedere dag wel een uur lang eieren rapen! Ooo, dat doet zo'n pijn, dat wil je helemaal niet. Dus je begrijpt: Boer zoekt...zoon... met machine! Natuurlijk! Ja! Boer zoekt zoon met machine. Dit is de...eierraaprobot! De zoon van Jan, Bastiaan, heeft samen met studenten op de Universiteit Wageningen... deze robot ontwikkeld. Let op. Het is dit rechthoekig apparaat. Drie wielen, een spiraal waarmee de eieren geraapt kunnen worden. Er zitten hier accu's, een computer. Voorop zit een laser en hier zit een camera. Hoe kan hij nou eieren herkennen? Voor de camera zit een blauw filter. Daarmee zie je eieren heel erg goed. Kijk maar. En een kip is al iets donkerder. Een stuk donkerder, ja. En dit paaltje is nog donkerder.	 Op die manier weet de robot het verschil. Nou weet hij wat hij moet doen bij een wit ei, maar wat als het ei bruin is? Dan zetten we gewoon een ander filter voor de camera en kunnen we ook bruine eieren vinden. Hoe weet hij waar hij in de stal moet zoeken? Daarvoor hebben we een kaart gemaakt van de stal. Boer Jan heeft mij al verteld waar hij de meeste eieren vindt. Maar ook als de robot door de stal rijdt slaat hij op waar de eieren liggen. Dus kan hij die kaart weer aanpassen en dan krijg je een kaart als deze. Op de rode plekken zijn veel eieren gevonden, op de blauwe weinig. Daarmee kan de robot slim door de stal gaan rijden en daar vaak terug komen...en hier pas aan het eind van de middag. Dat spiraal voorop is hartstikke handig. De eierraaprobot rijdt over de grond en iedere keer als er een ei in de buurt komt, wijken die spiraaltjes een beetje uit, gaan open...en op die manier rolt het ei zo naar binnen. Kijk hoe goed het werkt! Slim toch? Jan, ben jij trots op je zoon en blij met de robot? Ik ben heel trots op wat Bastiaan uitvindt. Ik ben superblij met de robot. Ik houd elke dag een uur tijd over. En ik heb geen zere rug meer. Heerlijk, toch? Boer blij, zoon blij, kip blij, robot blij, iedereen blij! Tot de volgende... Boer zoekt machine.

De eierraaprobot

Legkippen leggen hun eieren meestal netjes op de daarvoor bestemde plek. Maar soms belandt er een ei op de grond. Om die eieren op te rapen zonder een zere rug te krijgen, heeft deze boer een handige robot ontworpen.

Eieren oprapen zonder te bukken

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box! Ja, welkom bij een hele nieuwe Waarom? Daarom! Vragen die in 1 minuut zijn uit te leggen en op te lossen. Wat is de vraag van vandaag? Zo, da's een goede vraag. Waarom worden olifanten veel ouder dan muizen? Een muis wordt maar 3 jaar, terwijl een olifant soms wel 80 wordt. Hoe zit dat? Eigenlijk is het heel simpel: Grote dieren hebben meestal een beter lichaam dan kleine dieren. En doordat een groot dierenlichaam beter is, gaat het langer mee. Ja, kleine dieren hoeven ook helemaal niet zo lang mee te gaan. En weet je waarom? In de natuur hebben kleine dieren veel meer vijanden dan grote dieren. Er zijn heel wat dieren die een muis in z'n leven liever niet tegenkomt. Terwijl een gezonde olifant helemaal nergens bang voor hoeft te zijn. Ja, op ehm…de mens na, he. Dus een muis heeft een grote kans om opgegeten te worden en een olifant niet. Daarom is het voor muizen niet zo slim om heel veel energie te steken in oud worden. Het is veel slimmer om in plaats daarvan heel snel heel veel babymuisjes te krijgen. Zodat je voor je doodgaat veel kinderen op de wereld hebt gezet. Olifanten steken wel veel energie in het ouder worden. En weet je waarom? Ze krijgen meestal maar EEN jong per keer, en een zwangerschap duurt bijna 2 jaar. Grote dieren krijgen heel langzaam heel weinig jongen per zwangerschap van hoge kwaliteit, en kleine dieren krijgen heel snel veel jongen per zwangerschap van lage kwaliteit. Dus als de olifant en de muis doodgaan hebben ze in hun leven zoveel gezonde jongen grootgebracht als de natuur hen toelaat. Maar goed, er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen, he. In 2006 schijnt er een mossel opgevist te zijn die wel 500 jaar oud was! Nou, da's best oud voor zo'n kleintje. Nou, dat was 'm weer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom worden grote dieren ouder dan kleine dieren?

Olifanten worden gemiddeld ouder dan muizen. En dat is eigenlijk niet zo gek. Het lichaam van een olifant is veel sterker dan dat van een muis. En een muis heeft veel meer natuurlijke vijanden dan een olifant.

Een sterker lijf en minder vijanden

Hoi, ik ben Maartje. Ik vind egels hele leuke dieren. Daarom heb ik een paar vragen. Wat eten egels? Waarom houden egels een winterslaap? En wat moet je doen als je een gewonde egel vindt? Dat zijn goede egelvragen. Ik heb ook wel eens gehad dat ik een egeltje zag lopen en dat ik dacht: is dat egeltje nou in de problemen? Want je ziet ze bijna nooit overdag. Egels zijn nachtdieren. Dus zie je een egel, bel de dierenambulance of breng ze naar een egelopvang zoals deze in Diepenveen, Overijssel. Er zitten hier nu 14 egels en het ziet er hier uit als een soort vijfsterrenhotel voor egels! Morag is de verzorgster van de egels. Ik ga even kijken hoe het met ze gaat. Och. Oh dat is een kleintje zeg. Ja, die is net gebracht. En het is een meisje. Heb je al een naam voor haar? Eva. Mooie naam. Wat doe je eigenlijk, Morag, als er zo'n egeltje binnenkomt? Ik probeer ze een beetje op hun gemak te stellen. En wegen is ook altijd heel belangrijk. 200 gram.200 gram. Is wel heel klein hoor. En ze is heel erg onderkoeld. Dus ze moet op een warmtematje. Om op temperatuur te komen. Dan kan ze ook makkelijker gaan eten. Word maar lekker warm. Zo, dat is lekker, he. Wat doe jij eigenlijk nog meer als hier egels binnengebracht worden? Ik kijk of ze gewond zijn. Dan krijgen ze medicijnen of een pijnstiller als het nodig is. Wat voer je haar eigenlijk? Ze krijgt pap. En dat is gepureerd kattenblikvoer. Dit papje heb je niet in de natuur natuurlijk. Nee. Wat eten ze normaal? Normaal eten ze insecten. Kevertjes, torretjes, spinnetjes. Pissebedden vinden ze heerlijk. Regenwormen. En water. Nooit melk geven. O. Ik dacht dat je ze een schoteltje melk moest geven.	Nee. Daar zit lactose in melk. Daar kunnen ze diarree van krijgen en dan drogen ze uit. Dus geef ze maar lekker water. Geen melk geven maar water. Oke. Het is een mooie dag vandaag. Want Ageeth en Nina mogen naar buiten. Ja, die zijn helemaal gezond...en groot genoeg om nu te wennen in een klein stukje natuur. Dat is EEN. Nina. Slaap lekker Nina. En dat is... Ageeth. Zo. Zo, deksel erop. Hupsakee. En kunnen ze er nou ook nog uit? Ja, aan die kant kunnen ze er uit. Dan kunnen ze rondlopen hier. En als het helemaal goed gaat dan kunnen ze naar het bos. De egels in de ren kunnen in winterslaap gaan...net als de egels in de vrije natuur. Dat doen ze omdat de dagen worden korter, er is minder te eten en het is koud. Dus dan bouwen ze zo'n nestje en gaan ze gewoon zes maanden slapen. Kijk, daar zit-ie. Nou, slaap lekker. Tot over zes maanden. M'n naamgenootje, met Eva gaat het hartstikke goed. Ze is al lekker aan het eten en ze heeft het lekker warm. Die kan over een tijdje weer terug naar het bos.

Wat moet je doen als je een egel vindt?

Egels zijn nachtdieren en houden een winterslaap. Als je een egel overdag tegenkomt, is er waarschijnlijk iets aan de hand. Er bestaan egelopvangcentra waar verzwakte en gewonde egeltjes worden verzorgd. En als je in je eigen tuin een egel tegenkomt, geef hem dan in elk geval geen melk, want daar wordt hij ziek van.

Warm houden en water geven

Dit is Pompidou. Van de familie Hulst. Wijnboeren uit Maastricht. Al generaties lang. En zij moeten in een paar dagen tijd...alle druiven op deze Apostelhoeve plukken om daar wijn van te maken. Nou zou je dat met de hand kunnen doen...maar ja, 18 voetbalvelden vol met die druiven, dat is natuurlijk niet te doen. Nee. Dat kan handiger. Daarvoor zoekt deze familie een machine. En het schijnt zo te zijn, ja, dat we die hebben gevonden. Jazeker. Misschien wel de mooiste uit heel Boer Zoekt Machine. De druivenplukmachine! In het najaar worden de druiven geplukt en wordt er wijn gemaakt. Vroeger waren daar 15 mensen voor nodig, met die zelfrijdende plukker is nog maar EEN iemand nodig...en wordt er 12.000 kilo in twee uur tijd geplukt. Onwijs veel! De druivenplukmachine rijdt over de wijnranken heen. De binnenkant is in hoogte verstelbaar...en die beweegt op deze manier zodat je altijd die struiken aanraakt. Maar hoe krijg je die druiven los? Dat gebeurt met deze 14 schudlatten. Die trillen heel hard en die zorgen ervoor dat die druiven loslaten...en naar beneden vallen. Er zijn 63 van dit soort bakjes, die zijn van zacht soepel rubber...zodat alle druiven daar invallen en niet kapot gaan. Vervolgens gaat het geheel naar boven en daar worden ze in een verzamelbak gekieperd. Om ervoor te zorgen dat de takken niet op de grond liggen worden ze vastgebonden met touwtjes en nietjes. Daarom zit hier boven de transportbak een magneet. Die trekt alle nietjes aan. Hier zitten ook twee ventilators en die blazen alle blaadjes en takjes weg zodat je alleen schone druiven overhoudt in de bak. Bij de plukmachine is altijd een tractor aanwezig want als de plukmachine vol is wordt hij geleegd. De tractor rijdt naar de persmachine en dan wordt er wijn gemaakt. We kunnen wel concluderen dat deze Maastrichtse wijnboerfamilie hun machine heeft gevonden. Zijn jullie er gelukkig mee? Ja, hij hoort ondertussen bij de familie. Weer een gelukkige boerenfamilie! Tot de volgende Boer Zoekt Machine.

De druivenplukmachine

Het plukken van druiven met de hand is veel werk. Daarom is er een handige machine die aan de wijnranken schudt zodat de druiven in een bak vallen. De takjes en blaadjes worden weggeblazen en de druiven zijn klaar om verwerkt te worden tot wijn!

Schudden met die takken!

Dit is hoe een metrotrein eruit ziet na 15 jaar trouwe dienst. En dan moet-ie nog 15 jaar. Tijd voor een midlife-revisie. Maar hoe doen ze dat: De RET in Rotterdam heeft veel spiksplinternieuwe metro's... maar ook metrostellen die al 15 jaar rondrijden en een opknapbeurt nodig hebben. Dat gebeurt hier in de werkplaats. Dit is de 5415. De buitenkant is zo goed als klaar. Nu is de binnenkant aan de beurt.	De binnenkant wordt helemaal gestript. Alle stoelen en banken gaan eruit. Alles wordt van de wand gehaald, voor zover dat lukt. Voor de binnenkant van de metro is een heel nieuw ontwerp gemaakt. Elke trein heeft z'n eigen thema. Deze heeft als thema: koraal. Alle vlakken op de metro, zoals de ramen en de deuren... zijn precies opgemeten en in de computer gezet. De afbeeldingen van het thema worden over die vlakken verdeeld. Dit is de werktekening. Hier zie je precies welke afbeelding waar komt. De ontwerpen worden op een speciale plakfolie gedrukt...en heel precies uitgesneden door een snijcomputer. Uiteindelijk krijg je dit. Die vlakken zijn genummerd volgens de werktekening. Hier, dit is het stuk tussen de deuren. Tunnel 2, T2-L1. Even kijken of dat klopt. Ja, tunnel 2, T2-L! En zo past hij dus precies. Het is net een puzzel. Ja, dat plakken is een hele kunst. Vooral op stukken die niet recht, maar rond lopen. En dan komt er nog iets bij: De afbeeldingen worden maar EEN keer afgedrukt. Als je de stickers goed bekijkt, zie je dat ze twee lagen hebben: De afdruk van de afbeelding en een extra beschermlaag. Die zorgt voor stevigheid en die zorgt dat graffiti niet snel hecht. En die zorgt ook dat graffiti er weer makkelijk af te krijgen is. Zo hopen ze dat de metrostellen wat langer netjes blijven. Als je vanaf het station de metro binnenkomt...kom je eigenlijk in een heel andere wereld. In dit geval: onder water, in de koraalmetro! Ik vind het eigenlijk wel heel chill.

Hoe plakken ze stickers op een metro?

In Rotterdam worden oude metrostellen opgeknapt met mooie stickers. Maar die plakken ze niet zomaar op. De stickers worden precies op maat gemaakt en daarna zorgvuldig opgeplakt zodat je geen kiertjes of bobbeltjes ziet. En dan heb je bijvoorbeeld een metro die eruit ziet als een onderwaterwereld.

Meten, snijden, plakken

Uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box! Ja, daar zijn we weer! Dank je wel. Hee! Daar zijn we weer Waarom, Daarom. Vragen die in EEN minuut zijn te beantwoorden of op te lossen. Wat zou de vraag zijn van vandaag? Waarom is voetbal zo'n populaire sport? Ja, waarom eigenlijk? Waarom is voetbal zo'n populaire sport? De spelregels van voetbal werden bedacht in Engeland, op de kostscholen. Het was een sport voor keurige rijke jongetjes. De Engelsen dreven veel handel over de hele wereld. Zo verspreidden ze ook hun favoriete sport. Overal waar ze kwamen, trapten ze wel een balletje. Ook in Nederland. Er waren ook andere sporten, maar voetballen kon je op straat. En iedereen kon meedoen. Voetbal was stoer. In Nederland werd het populair in de Eerste Wereldoorlog. Nederland vocht niet mee, maar er zaten wel veel mannen in het leger. Die verveelden zich en wat deed je dan? Voetballen! Na de oorlog werden steeds meer clubs opgericht. Voetbal werd steeds populairder. In het voetbal wordt veel geld verdiend, heel veel geld. Dat is niet alleen leuk voor de spelers... maar voor ons allemaal. Want omdat de voetbalbond geld zat heeft...zijn er in Nederland veel goed opgeleide trainers en scheidsrechters. Bijna elk dorp heeft een club. Iedereen die wil kan op voetbal. Voetbal is ook de grootste damesteamsport van ons land. Leuk he! Er is maar EEN moment dat voetbal niet populair is. Dat is in de winter als het hard vriest. Dan breekt er een gekte los die alleen in Nederland is. Tot de volgende keer!

Waarom is voetbal zo populair?

Veel kinderen zitten op voetbal. En als er een EK of WK voetbal gespeeld wordt, zit iedereen in oranje kleren voor de tv. Maar hoe komt het eigenlijk dat voetbal zo’n populaire sport is?

Een sport voor jongens en meisjes, arm en rijk

Hallo, ik ben Peer. Alle landen hebben een vlag. Mijn voetbalclub heeft ook een vlag. Mijn vraag is: Hoe worden vlaggen gemaakt? Je ziet ze altijd, maar hoe maken ze nou vlaggen? Dat weten ze hier in Dokkum, bij de grootste vlaggenfabriek van ons land. Ze maken hier vlaggen van allerlei landen, en nog heel veel andere vlaggen. Maar we hebben helemaal geen Klokhuisvlag. Dus hoogste tijd dat we die gaan maken. Om de vlag te kunnen drukken heb je een ontwerp nodig. Dat gebeurt hier, op de computer. Op onze vlag komt natuurlijk ons logo. Onze vlag wordt gemaakt met de zeefdruktechniek.	Dat begint allemaal aan deze tafel, met dit soort zeefdrukramen. Daar wordt gaas overheen gespannen. Dat wordt heel strak getrokken. Daardoor ontstaan er allemaal gaatjes. Het gaas wordt vervolgens bedekt met een lichtgevoelige laag. Die bedekt alle gaatjes. Het Klokhuis-logo. Dit moet onze vlag worden. Deze bijzondere camera projecteert met speciaal licht het Klokhuis-logo op een zeefdrukraam. Alles wat op dit zeefdrukraam wordt geprojecteerd, hardt uit. Behalve de afbeelding van ons logo.	Hier, dit donkere, dat blijft zacht. Daar gaat straks verf doorheen. De letters moeten wit blijven. Die worden nu uitgehard. Daar kan geen verf doorheen. Zo ziet het raam eruit nadat het gewassen is. Je ziet nu echt alle gaatjes ook goed zitten. Dus je ziet waar wel verf doorheen gaat en waar niet. Die letters blijven wit, want die zijn uitgehard. Klaar om te drukken. Dit witte doek wordt op een rol aan de drukpers gevestigd. Dat loopt helemaal zo rond om het lekker straks te houden. En dit witte doek verandert stapje voor stapje in een vlag. Maar, hoe? De vlag die nu bijvoorbeeld wordt gemaakt, bestaat uit vier kleuren. Elke kleur heeft z'n eigen zeefdrukraam. In dit geval zijn er dus een...twee...drie...vier zeefdrukramen. Het doek wordt langzaam langs elk raam getrokken. De verf wordt door het gaas geperst en zo wordt de vlag kleur voor kleur opgebouwd. Het is een soort kleurplaatje dat langzaam wordt ingevuld. Wat ooit een wit doek was, is veranderd in een vlag met een, twee, drie, vier kleuren. Maar we zijn er nog niet. Na het drukproces zitten er nog allemaal restjes verf op het doek. En door deze wasmachine wordt dat er allemaal afgespoeld. Na het wassen wordt het doek gedroogd en heel strak opgerold. Dan wordt het doek gesneden in het juiste formaat van de vlag. En er volgt een laatste check. Klopt alles wel? En hier worden de vlaggen afgewerkt. Er komt een zoom in, of een opening zodat je 'm aan een stok kunt rijgen. Ik zie hier een groene kleur? Is dit de Klokhuisvlag? Ja. Is-ie af? Ja. Dit is 'm geworden. Hij is fantastisch, vinden jullie ook niet? Met vlag en wimpel geslaagd!

Hoe worden vlaggen gemaakt?

Elk land heeft een eigen vlag. Maar ook bedrijven, voetbalclubs en provincies laten graag hun eigen vlag wapperen. Die vlaggen worden gemaakt in Dokkum. Elke vlag begint op de computer.

Voor landen, bedrijven en voetbalclubs

Stel, ik ben een Amerikaanse acteur en ik speel in een flitsende jeugdserie. Dan is al je werk voor niks geweest op het moment dat je verkeerd wordt gedubd. Mijn rol wordt verprutst op het moment dat het niet goed gebeurt. Ik ben op weg naar de geluidsstudio waar grote buitenlandse series 'nagesynchroniseerd' worden. Nasynchroniseren, hoe doe je dat? Veel buitenlandse jeugdseries worden niet ondertiteld maar gedubd. Oke. Over naar u, meneer Stark. Meneer Stark, als u... Ja, ik ben hier! De grappen gaan soms zo snel dat je ze lezend nauwelijks kan bijhouden. Naar de bus! Meneer Stark? De bus is deze kant op. Wacht, waar is Jody? Oe! Dubben is dan de oplossing. Gaat het? Nee, ik had een droom vannacht! Een Heather-gevoel. Ze zijn hier nu hard aan het werk om de serie 'Make it pop' te dubben. Een populaire serie op de zender Nickelodeon. De serie wordt hier aangeleverd op beeld en helemaal uitgeschreven op script. Bij het beeld zitten twee aparte sporen met geluid. Jij bent de regisseur en technicus. Wat staat er op die sporen? Op het eerste spoor de muziek en effecten. Die hebben we later nodig om te mixen met de Nederlandse acteurs erbij. En een mix zoals-ie in het Amerikaans gemaakt is... zodat we een voorbeeld hebben. Het script wordt vertaald en precies op tijdcode in de computer gezet. Dat is een enorme klus want de lengtes van de Nederlandse zinnen...moeten wel overeenkomen met de teksten van de oorspronkelijke acteurs. Het karakter dat spreekt wordt groen gemaakt en de zinnen worden dik gedrukt. Huh? Nee. Ik zag 14 ogen. Ik zag jullie allemaal staren naar mij. En jullie hadden wielen in plaats van voeten. En jullie hadden problemen. Grote problemen. 'Ik zag 14 ogen.' Ja, daar hebben we iets meer de tijd voor. Stemactrice Kaily van Starrenburg speelt in de serie de rol van Heather. Kaily. Hai. Hoe zou jij Heathers karakter beschrijven? Ehm, nou vrij hysterisch, zoals je kunt horen. Typisch Amerikaanse cheerleader: Niet al te slim, wel heel lief. Jij zit hier helemaal in je eentje en op beeld ziet het eruit... alsof je een normaal gesprek aan het voeren bent. Is dat niet moeilijk? Eigenlijk niet. Ik ben continu tegenspel aan het geven. Het voelt niet eenzaam. Welk karakter speel je het liefst? Ik heb een karakter ingesproken die meerdere persoonlijkheden had...en dat vond ik het tofste om te doen. Continu aan het schakelen met emoties, dat is het meest uitdagende wat er is. Ik vond het fantastisch om te zien hoe dat dubben in z'n werk gaat. Het lijkt me heerlijk om zo'n rol te spelen. Het grappige is dat je iedereen kan laten zeggen wat je wil.
Maar die Kaily is ook wel een geweldige actrice. Toch? Zo doen ze dat dus.

Wat is nasynchronisatie?

Sommige televisieseries uit Amerika die in Nederland worden uitgezonden, worden niet ondertiteld, maar nagesynchroniseerd. Dat gebeurt in een geluidsstudio. De Nederlandse tekst moet net zo lang zijn als de oorspronkelijke tekst, anders klopt het niet met de monden van de acteurs.

Nederlandse acteurs spreken Engelse films en series in

We zijn in de grootste klompenfabriek ter wereld, in Beltrum. Ze maken hier zo'n 200.000 paar klompen per jaar. Die stukken boomstam worden gekliefd tot vijf of zes van dit soort blokken. Een zo'n blok wordt straks een klomp. Dit is nog heel erg vers nat hout. Bestaat voor 65% uit water. Op die manier kan het nog niet bewerkt worden. De blokken hout worden op maat gekapt voor de draaibanken. Hier in de machinehal worden die blokken hout in rap tempo omgevormd tot klompen. Dat gebeurt in al deze draaibanken. De klompen worden per paar gemaakt. Een draaibank voor de rechterklomp en eentje voor de linkerklomp.	Daarnaast zit de mal. De beitels van de machine volgen heel precies de vorm van de mal. Doordat de blokken allebei een andere kant op draaien, krijg je een linker en een rechter. Als de vorm van de klomp klaar is, moet-ie nog uitgefreesd worden. Het apparaat doet dat in een keer met een slimme beweging die precies is uitgerekend. Daarna wordt-ie nog een keer fijn nagefreesd. Maar die klompen zijn wel nog drijfnat. Het water komt er gewoon uitzetten. Die 65% water moet nog teruggebracht worden tot zo'n 10%. Dat betekent dat uit elke klomp bijna een liter water moet worden gehaald.
En dat gebeurt hier, in de droogkamer. Een week lang op 35 graden Celsius. Heerlijk on-Hollands temperatuurtje. Na de droogkamer worden de klompen helemaal afgewerkt met de schuurmachine. Klompen heb je in twee hoofdvormen. De rondneuzen. Die kennen we allemaal.
En de spitsneuzen. De rondneuzen worden het meest gebruikt, door boeren bijvoorbeeld. Want je kan er snel in en uit stappen. Stratenmakers gebruiken ze ook, want je kan er makkelijk mee op je knieën gaan zitten. En je kan ze ook nog eens als krukje gebruiken. Dit model is verreweg het meest populair bij toeristen. Dus die zie je het meest met plaatjes erop. Bijna een kwart van alle klompen die hier gemaakt worden, gaan naar de toeristen. Want die zijn er dol op. Maar verreweg de meeste worden nog steeds als werkschoenen gebruikt. Het is nog steeds een populair modelletje.

Hoe worden klompen gemaakt?

Toeristen denken vaak dat iedereen in Nederland op klompen loopt. Dat is natuurlijk niet zo, maar de klomp wordt nog steeds veel gemaakt en gedragen. Dat begint allemaal met boomstammen in de grootste klompenfabriek ter wereld.

Van boomstam tot houten schoenen

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box!
Jaaa, daar zijn we weer-weer-weer...met een nieuwe 'Waarom? Daarom!' Vragen die in EEN minuutje zijn op te lossen. En de vraag... Van vandaag...Ja, inderdaad, ja!
Waarom worden vrouwen ouder dan mannen? Vrouwen worden gemiddeld vijf jaar ouder dan mannen. Maar hoe komt dat? Dat komt, zeggen ze, door hun levensstijl. Mannen roken en drinken vaak meer. Hebben meestal veel meer stress. Ze werken vaker te veel en te hard, hebben vaker gevaarlijke beroepen...en worden ook nog vaker vermoord. Vrouwtjes in het dierenrijk worden ook ouder dan mannetjes. Maar die roken en drinken toch niet? Nou, mannen hebben veel testosteron. Dat is het mannelijk hormoon. Je krijgt er grote spieren van en gedraagt je ook mannelijker. Stoer doen, meer risico's nemen. Vooral puberjongens hebben daar last van want die maken extra veel testosteron aan. Pubermeisjes maken voornamelijk een ander stofje aan. Oestrogeen, en dat is het vrouwelijk hormoon. Je krijgt dan onder andere ronde vrouwelijke vormen zoals... borsten! Maar mannelijke en vrouwelijke hormonen hebben nog een effect. Oestrogeen is beter voor de gezondheid dan testosteron. Testosteron zorgt voor meer kans op hart- en vaatziekten. Terwijl oestrogeen je tegen diezelfde ziektes beschermt. Wat hebben we dan eigenlijk aan testosteron? Het zorgt ervoor dat een mannetje...aan een partner kan komen om mee voort te planten. En dat kan hij beter door indruk te maken...en de concurrerende mannetjes weg te jagen. Daar komt dat stoere gedrag op het schoolplein dus vandaan. Dat was 'm alweer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom worden vrouwen ouder dan mannen?

De levensverwachting van vrouwen ligt vijf jaar hoger dan die van mannen. Vrouwen leven gewoon veel gezonder dan mannen: ze roken minder, eten gezonder en nemen minder risico’s. En het hormoon testosteron speelt ook een belangrijke rol.

Door een gezondere leefstijl

Dit is kweker Gerrit.	Hij kweekt planten, bomen en struiken voor in huis en in de tuin. Kleine naaldboompjes, kerstbomen, rododendrons.	Maar ook: buksussen. In het hoogseizoen gaan er hier meer dan 3000 bomen per dag op transport. En tijdens het opkweken van die boompjes worden ze ieder half jaar gesnoeid. Dus Gerrit is al lekker bezig. Maar dit gaat mij niet snel genoeg.	Kijk, dat dacht ik al. Hoppa! Nee, dit gaat mij ook echt niet snel genoeg. Kost veel tijd, met de hand, en als je niet uitkijkt kost het ook nog je vingers. Je begrijpt het, Gerrit zoekt een machine. En hij heeft hem gevonden. Dit is de een, twee, drierijige snoeimachine! Hoe! Hoe! Hoe! Deze tractor rijdt langzaam door het veld en snoeit een, twee, drie boompjes tegelijkertijd. Die boompjes zijn ook geplant in rijen van een, twee, drie. En dan is er ook nog voldoende ruimte voor tractor om door het land te rijden. De tractor wordt bestuurd door... niemand. Ja, we hebben dat nog niet gezien in Boer zoekt machine. Wel zonder handen, maar nog niet dat een tractor is bestuurd door niemand. Wat is nou het geheim? Let op. Voor aan de trekker zit een stang met een sensor...en die gaat langs die bomenrij. Die stang staat in verbinding met het stuur... zodat de trekker altijd in het midden van die rij blijft. Let op. Zo werkt het.
Geniaal. Zo, we weten nu hoe het komt dat de tractor niet over de boompjes heen rijdt als er niemand in zit. Dan gaan we door naar het volgende, het belangrijke snoeigedeelte. Hier we zitten een, twee, drie snoeischaren. Voor die snoeischaar zitten sensoren met dit palletje. Dat boompje duwt het palletje weg, en zo weet de schaar exact...wat het midden van het boompje is en kan zo keurig rondom snoeien. Maar die tractor rijdt door, en die schaar heeft tijd nodig om dat boompje te snoeien. Dus zit er een rails boven. En die rails kan bewegen. Als de schaar klaar is met het snoeien, gaat-ie snel weer naar voren... zodat-ie op tijd is voor het volgende boompje. Ja, we kunnen wel concluderen dat de kweker zijn machine heeft gevonden. Gerrit, jij laat bomen en planten bloeien, maar bloeit er ook liefde tussen jou en de machine? Jazeker! Ik heb allemaal mooi dezelfde boompjes geknipt. En dat scheelt mij heel veel werk. Ik ben gelukkig met mijn machine. Daar worden wij toch ook gelukkig van? Tot de volgende Boer zoekt machine.

De buxussnoeier

De buxus is een sierstruik met een heleboel kleine blaadjes. Om hem mooi in model te houden moet hij regelmatig gesnoeid worden. Maar met een heggenschaar is daar natuurlijk geen beginnen aan. Daarom is er een speciale machine voor: de buxussnoeier.

Alle buxusstruiken netjes in model

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos