Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

Lekker zo'n pakje drinken, maar als het leeg is wel in de vuilnisbak. Wist je dat op steeds meer plekken in Nederland onder de vuilnisbak een complete container zit? Onder de grond is de container met de kleppen. Daar bovenop het bordes. Tenslotte de zuil met de vulopening. Nu moet het nog even in elkaar worden gezet. Zo'n ondergrondse container is eigenlijk 1 grote bouwplaat. Een beetje knippen, vouwen, plakken, klaar! Allereerst worden alle onderdelen getekend op de pc in 3D, zodat je alle kanten kunt bekijken. Zo krijg je een idee hoe het er in het echt uit gaat zien. Precies volgens de tekening snijdt deze computergestuurde laser alle onderdelen uit plaatstaal. De zijwanden van de container worden gezet in een zogenaamde kantbank. Zo worden stukken plaatstaal in de juiste vorm gevouwen, alsof het karton is. De meeste losse onderdelen, zoals de onderdelen van deze grondplaat, worden heel precies aan elkaar vastgemaakt met een lasrobot. Dit is de zuil waar je afvalzakken in gooit. Pasje erop en dan gaat de klep vanzelf open. Zak erin. Pas op het moment dat de bovenste klep dicht zit, gaan de onderste open. Dat is heel veilig. Nu komt de zak in de ondergrondse container terecht. Deze werkt. De ingebouwde elektronica geeft de vuilnisophaaldienst een seintje wanneer de container vol is. Die elektronica heeft stroom nodig. Daar zorgt deze zuil zelf voor. Deze heeft zonnepanelen en accu's. En het is slim bedacht en het is beter voor het milieu. Alle losse onderdelen zijn nu klaar. Nu moet er nog 1 geheel van gemaakt worden. Zo'n ondergrondse vuilcontainer is hartstikke handig. Je gooit je vuil erin, glas, papier en het is weg. Geen vieze vuilnisbakken meer langs de weg en je kan op deze manier veel vuil onder de grond kwijt. In 1 container kan je het afval kwijt van 20 van deze vuilnisbakken. Mooi hé. Nou deze container is klaar om ingegraven te worden in een woonwijk. Maar na 200 vuilniszakken moet hij wel geleegd worden. Er komt een vrachtwagen, tilt hem op en ... Wacht even. Volgens mij zijn we iets vergeten. Er zitten kleppen onder en die kunnen open zodat het vuil zo in de vrachtwagen terecht komt. Precies op het juiste moment. Vandaar dat hier een systeem in zit van stangen en kettingen zodat de klep precies op het juiste moment open gaat en geen seconde te vroeg. Hij kan hoor! Het is maar goed dat ik het even gecontroleerd heb. Het zou een rotzooi worden hier, echt! 

Hoe ziet een ondergrondse afvalcontainer eruit?

Programmalogo's

Heel handig zo’n ondergrondse afvalcontainer, want je kunt je vuilniszak gemakkelijk kwijt. Maar waar komt de vuilniszak terecht en hoe werkt zo’n afvalcontainer? 

Voor glas, papier en afval 

Alle auto's hebben een kenteken. En ik vroeg mij af: Hoe worden kentekenplaten gemaakt?
Goede vraag. Eerst even wat kenteken weetjes. Iedere auto heeft 2 kentekenplaten. En deze combinatie van cijfers en letters is het kenteken. Als je een nieuwe auto koopt, hoort daar altijd een nieuw kenteken bij. Het blijft ook altijd bij die auto horen. Je zou het dus het paspoort van de auto kunnen noemen. En is voor iedere auto uniek. Het kenteken bestaat altijd uit 6 tekens. Een kenteken van letters en cijfers en er staan altijd 2 streepjes tussen. Niet iedereen mag zomaar kentekenplaten maken. Er zijn maar een paar bedrijven in Nederland die dat mogen. Zoals deze kentekenplatenfabriek in Geldermalsen. Hier maken ze duizenden kentekenplaten per dag. Het maken van een kentekenplaat begint met een grote rol aluminium. Nog zonder kleur en zonder letters en cijfers. Eerst wordt de kromming uit de plaat gehaald en dat gebeurt in dit apparaat. Vervolgens gaat de strook aluminium door de oven. Die warmt het op zodat het materiaal wat er vervolgens op wordt geplakt goed blijft kleven. En dat materiaal is een soort gele folie. Eigenlijk gewoon een sticker. Het Nederlandse logo staat er ook al op, want dat is verplicht op Nederlandse kentekenplaten. En dan wordt de plaat gesneden en dan wordt een randje rondom de kentekenplaat geslagen. En dan hebben we een kale, gele kentekenplaat. In het donker kun je een kentekenplaat nog goed lezen, dat komt omdat er in het folie piepkleine glasbolletjes zitten. Met een vergrootglas kun je het goed zien. Als er licht valt op die kentekenplaat weerkaatsen die glasbolletjes het licht en daardoor is het kenteken nog goed zichtbaar. Deze machine drukt het kenteken in de plaat. Dat kan met de hand. Plaat ertussen, in de machine en die drukt zo het kenteken erin. Dan nog wat inkt op de letters. En dan hebben we hier de enige echte Klokhuis kentekenplaat. Maar in deze fabriek hebben ze ook een kentekenrobot. Die doet het automatisch. Deze robot kan wel 800 kentekens per uur maken en als het moet 15000 op een dag. Op kentekenplaten staan nooit klinkers. Dus geen A, E, I, O, U. Hiermee zou je beledigende woorden op de kentekenplaat kunnen zetten. Je kan er vast wel een paar verzinnen. Er is 1 uitzondering. Namelijk AA. Deze is alleen voor auto's van leden van het Koninklijk Huis. Kan ik Willem Alexander blij mee maken. Dus deze mocht eigenlijk helemaal niet, want de U mocht niet en de O en de I ook niet. Vooral omdat de O voor nul kan worden aangezien en de I voor 1. Dus nu ga ik de echte officiele Klokhuis kentekenplaat maken. Hartstikke mooi. Die zet ik op m'n auto. Zo nu heb ik echt een Klokhuis-auto. 

Hoe worden kentekenplaten gemaakt?

Elke auto heeft twee kentekenplaten. Eén aan de voor- en één aan de achterkant. Zo’n kenteken bestaat uit een combinatie van letters en cijfers. Maar hoe wordt zo’n kentekenplaat gemaakt?

Een paspoort voor de auto

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Hallo mensen. Van harte welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuutje zijn te beantwoorden, op te lossen of uit te leggen. En de vraag van vandaag is: Waarom hebben mensen eigenlijk een kerstboom in huis? De helft van alle Nederlanders heeft een kerstboom in huis ieder jaar. Dat kan een kleintje zijn of een knoepert van wel 2 meter hoog. Heel lang geleden rond het begin van onze jaartelling, haalde de Germanen, ik zal maar zeggen onze voorouders, in de winter takken van de bomen om in huis te versieren. En midden in de winter als de dagen korter en kouder werden viel het hen op dat sommige bomen zoals de spar mooi groen bleven. Ze geloofden dat deze bomen het eeuwige leven hadden en magische krachten. En op de kortste dag van het jaar op 21 december was het midswinterfeest en werd er gevierd dat vanaf die dag de dagen weer langer zouden worden. Het was dus eigenlijk een 'het-wordt-weer-langer-licht-feest'. En de magische spar stond voor de Germanen symbool voor het nieuwe begin. Later werd er door de christenen in diezelfde periode in de winter nog een groot feest gevierd: De geboorte van Jezus Christus. Dat is nog steeds ons kerstfeest natuurlijk. Geboorte is ook een nieuw begin en rond de 16de eeuw werden deze 2 tradities aan elkaar gekoppeld. Het lichtfeest en het vieren van de geboorte van Jezus. Een spar werd versierd met beeldjes, koekjes, lichtjes. En er werden vaak houten beeldjes naast de boom gezet die de geboorte van Jezus uitbeelden. Eerst was zo'n versierde boom alleen voor hele rijke mensen. Pas vanaf de tweede wereldoorlog was het in ons land ook voor andere gezinnen betaalbaarder geworden om een boom in huis te hebben. En nu als het kersttijd is zie je niet alleen bij de mensen thuis kerstbomen, maar ook in kantoorgebouwen, scholen, pleinen. En wie geen zin heeft in een gewone boom, die neemt gewoon een neppert. Dat was hem weer Waarom Daarom. Tot de volgende keer.

Waarom halen we met kerst een boom in huis?

Onze voorouders, de Germanen, haalden lang geleden al groene takken in huis. Tegenwoordig heeft bijna iedereen met kerst een groene spar in de huiskamer staan. Maar waarom doen we dat eigenlijk? 

Een versierde kerstboom met lichtjes

Het is natuurlijk goed om aan het milieu te denken, maar we letten ook een beetje op de centjes. Daarom heb ik weer een leuk rekensommetje gemaakt. Dit keer met een zonnepaneel. Wow. Klopt het dat u zonnepanelen heeft?
Jazeker.
Mag ik even kijken.
Natuurlijk, kom maar binnen. 
We gebruiken elektriciteit voor van alles en nog wat. Al die elektriciteit wordt gemaakt in elektriciteitsfabrieken die daarvoor bijvoorbeeld kolen moeten verbranden. Dat is niet goed voor het milieu. Dit huis heeft zijn eigen elektriciteitsfabriekje op het dak. Even kijken. In een zonnepaneel zitten een aantal dunne laagjes van een bepaalde stof. Het bovenste laagje vangt veel zonlicht en het onderste laagje niets. Daardoor ontstaat er een stroompje tussen de agen en dat wordt opgevangen. Nou is het op zich een zwak stroompje, maar als je je hele dak vol zet met zonnepanelen, kan je toch aardig wat stroom opwekken. Die stroom gaat via kabels naar beneden. Net onder het dak wordt de stroom omgezet naar 220 volt zodat het gebruikt kan worden door de elektrische apparaten in huis. Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal heeft berekend dat een gemiddeld huishouden 770 euro aan stroom verbruikt per jaar. Met zonnepanelen is dat een stuk minder. U heeft 3 zonnepanelen gekocht voor 1350 euro. Een huishouden wekt daar gemiddeld  115 euro aan elektriciteit mee op per jaar. En dat geld heeft u als elektriciteitsproducent uit na 12 jaar. En daarna bespaart u die 115 euro nog eens 13 jaar, want zonnepanelen gaan 25 jaar mee. Goed gedaan. Want goed voor uw portemonnee en helemaal voor het milieu.

Hoeveel kun je besparen met zonnepanelen? 

Zonnepanelen vangen zonlicht op en zetten die om in stroom. Zo kun je op je eigen dak elektriciteit opwekken voor de apparaten in huis. Daarmee kun je wel 115 euro per jaar besparen! 

Een eigen elektriciteitsfabriekje op het dak

Ik weet dat een koe gras eet en dat melk van de koe komt. Maar waarom heeft een koe 4 magen? En daarom is mijn vraag: Waarom heeft een koe 4 magen?
Katrien jij bent dierenarts en je geeft les aan de Universiteit Utrecht dus jij weet heel veel van koeien. Nou is een koe een groot dier maar waar laten ze al die magen? 
Ongeveer hier zit de boekmaag. En ongeveer hier op de bodem ligt de lebmaag die doorgaat naar de darmen. En als we dan aan de andere kant kijken hebben we een hele grote pens. En als laatste hier hebben ze nog de netmaag. Kijk als je hier voelt kan je eigenlijk hier het gras voelen.
Ja inderdaad ik voel het gras echt zitten. Maar is dit niet zielig.
Nee daar voelt ze helemaal niks van.
Dus dit is eigenlijk een hele grote zak gras. Ligt wel lekker eigenlijk. 
Dit is eigenlijk een model van alle magen die ik net heb getekend en staan allemaal met elkaar in verbinding. Hier de pens, de netmaag, de boekmaag en de lebmaag aan de andere kant. Slokdarm waar het eten naar binnen komt. En eigenlijk is het 1 groot vat die vier magen waar al het eten gehusseld wordt en waar het gras wordt gefermenteerd. Moeilijk woord voor afbraak door bacteriën. Koeien eten wel zo 8 tot 10 uur per dag en dan herkauwen ze ook nog eens 8 tot 10 uur. Op zo'n dag gaat er al gauw zo'n 100 kilo weidegras. Koeien op de boerderij eten naast gewoon gras ook kuilgras, mais, krachtvoer en soms ook nog wat andere grassen. Wij mensen zouden dit voedsel nooit kunnen verteren. Een koe kan dat dus wel, maar daar heeft ze wel die 4 magen voor nodig. Als een koe eet, kauwt ze de eerste keer niet zo heel goed op gras. Dat komt via de slokdarm die je hier ziet in de pens terecht. Dat is eigenlijk een groot mengvat. Die maag die trekt samen, die husselt het voer. Samen doet die dat met de netmaag die je hier ziet. Die heet zo omdat hij eigenlijk een hele mooie netstructuur heeft. Dus deze 2 magen trekken heel goed samen en de grove delen worden weer via de slokdarm weer omhoog geduwd zodat de koe weer kan herkauwen op het voer. Kauwt het een aantal keer, wordt het weer ingeslikt. Als de fijne deeltjes zijn uitgezakt, komt het van de netmaag in de boekmaag terecht. En dat heet zo omdat het eigenlijk allemaal hele mooie bladen zijn, bladen van een boek. Van de boekmaag gaat het door naar de lebmaag en dat is eigenlijk de echte maag van de koe. Net zoals mensen die hebben. Hier is het ook zuur.
Hier kan het verteren dus echt beginnen.
Ja. Hier begint het echte verteren. Van daaruit gaat het door de dunne darm in, dikke darm.
Het is dus eigenlijk 1 grote verteringsfabriek?
Ja eigenlijk hartstikke knap dat ie uit het stugge gras zoveel energie kan halen en ook nog zo'n lekker glaasje melk voor ons kan produceren. 
Inderdaad ja. Lekker bezig hoor dame. Doe maar je best met dat herkauwen want ik heb wel zin in een glaasje melk. Hier een hapje voor je pens, je boekmaag, lebmaag en je netmaag en dan uiteindelijk een lekker glaasje melk.

Waarom heeft een koe vier magen?

Een koe eet de hele dag door, wel zo’n 100 kilo gras. Moet je je voorstellen! Om dat allemaal goed te kunnen verteren, heeft de koe vier magen. Maar hoe werkt dat precies? 

Een grote verteringsfabriek

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuut zijn op te lossen, uit te leggen of te beantwoorden. En de vraag van vandaag is: Waarom hebben mensen wallen onder hun ogen? Goede vraag! Wallen. Zo noem je die halvemaan vormige kringen onder je ogen. Vaak zijn die kringen ook nog een beetje dikker dan normaal en soms zien ze er donker uit. Maar hoe komen die wallen daar nou? Die dikke kringen bestaan of uit vet of uit vocht. De huid onder je ogen is namelijk veel dunner dan op andere plekken van je lichaam. Daarom kun je al die bloedvaatje, vocht en vet ook zo goed zien zitten. Als wallen vooral uit vet bestaan, dan heeft dat meestal een erfelijke oorzaak. Het komt in de familie voor. Je zal dan zien dat broers, zussen, ouders of grootouders allemaal wallen hebben. Deze erfelijke vorm van wallen komt bij kinderen gelukkig nooit voor. Wees gerust. Als je jong bent is je huid namelijk nog heel elastisch. Hij veert makkelijk terug. Hoe ouder je wordt, hoe minder makkelijk je huid weer terug veert. Je huid is als het ware opgerekt. En omdat je huid niet zo makkelijk meer terug veert, gaat dat vet onder je ogen ook een beetje naar beneden hangen. Daar zie je eigenlijk nog helemaal niks van als je 30 bent, maar hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je het wel gaat zien. Dan heb je dus wallen! En dat is balen. Ook al ben je niet moe, zo zie je er dus wel uit. Als wallen vooral uit vocht bestaan, dan kan dat bijvoorbeeld komen doordat je slecht geslapen hebt. Dan zie je er niet alleen moe uit, dan ben je het ook. Ook door slecht eten of ongezonde dingen (roken, drinken) en door stress zijn wallen heel duidelijk te zien. Dan gaan ze niet zo snel meer weg. Je hebt ook tijdelijk wallen. Die krijg je meestal als je gehuild hebt. Die zijn gelukkig tijdelijk. Die verdwijnen na een tijdje vanzelf. Dat was hem weer Waarom Daarom. Tot de volgende keer.

Waarom hebben mensen soms wallen onder hun ogen?

Sommige mensen hebben wallen onder hun ogen. Dikke kringen die bestaan uit vet of vocht. Hoe komen die wallen daar en waarom heeft de een ze wel en de ander ze niet? 

Donkere kringen onder de ogen

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Hallo allemaal. Welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuut zijn op te lossen, uit te leggen of zijn te beantwoorden. En wat is de vraag van vandaag? 
Waarom eten we taart als er iemand jarig is? Goede vraag!
Maar ook bij andere feestelijkheden is er taart. Als er bijvoorbeeld een bruiloft is of gewoon als je iets te vieren hebt. Taarten horen al heel lang bij een verjaardag. Je bent ook maar 1 keer per jaar jarig. Je viert dan de dag dat je geboren werd. Maar vroeger werd een geboortedag helemaal niet als iets bijzonders gezien. Bij de Egyptenaren, de Romeinen of de Grieken was het al wel de gewoonte om de verjaardag van goden en rijke mensen te vieren. Dat gebeurde bijvoorbeeld met een feestelijke maaltijd of een mooi geschenk. Vanaf 1800 begonnen kinderen van rijke ouders in Nederland ook hun verjaardagen te vieren. Maar mensen die het niet zo rijk hadden, vierden hun verjaardag pas vanaf 1900. Gebak was in die tijd echt een luxe. Een verjaardagsfeest was dan ook het perfecte moment om taart te serveren. Zo werd meteen duidelijk dat het om een echt feest ging. Met de komst van het fornuis in de 19de eeuw veranderde de manier van koken en kon er makkelijker thuis een mooie taart worden gebakken. Hoe zoeter hoe beter. Het idee was dat de gasten die kwamen met een zoete mond naar huis zouden gaan. Tegenwoordig heb je taarten in allerlei vormen en maten. Maar bij iedere verjaardagstaart is het uitblazen van de kaarsjes trouwens wel het hoogtepunt. De traditie is al heel oud. De Griekse godin Artemis werd al op die manier vereerd. Je mag na het uitblazen een wens doen, maar dan is het wel belangrijk dat alle kaarsjes uitgaan. Maar dat had ik niet gewenst! Dit was Waarom Daarom. Tot de volgende keer!

Waarom eten we taart als het feest is?

Als er iets te vieren valt, eten mensen vaak taart. Bijvoorbeeld als je jarig bent of tijdens een bruiloft. Maar waarom eten we eigenlijk taart? 

Van verjaardagsfeest tot bruiloft

Hoi ik ben Levi. Ik eet heel vaak pannenkoeken en ik doe er altijd poedersuiker op. Ik wil heel graag weten hoe poedersuiker wordt gemaakt. 
Poedersuiker. De naam zegt het al. Poeder gemaakt van suiker. Suiker komt van nature uit de suikerbiet die op het land groeit. In de suikerfabriek wordt de suiker uit de suikerbiet gehaald. Voor poedersuiker wordt suiker heel erg fijn gemalen. Zo, even kijken. Dit lijkt al heel erg op poedersuiker. Niet elke suikerkorrel is geschikt voor poedersuiker. De ene suikerkorrel is beter voor bastaardsuiker en weer een ander is beter voor suikerklontjes. In de fabriek zeven ze daarom eerst de juiste suikerkorrel eruit. Nou is dit gewoon een huis-tuin- en keukenzeef, maar in de fabriek hebben ze een hele zeefmachine. Die is hier in het klein nagebouwd. Kijk, de grootste korrel in de grofste zeef en de korrels worden steeds kleiner. Tot uiteindelijk de fijnste korrel overblijft. Die kan je bijna niet zien zelfs. De suiker die ze hier in de fabriek in Puttershoek gebruiken, wordt aangevoerd vanaf de suikerfabriek en in deze grote silo's opgeslagen. Als ze de suiker nodig hebben gaat het via deze enorme buis naar de poedersuikerfabriek. Via een lange transportband komt er nog ongezeefde suiker van de silo's de fabriek in. De suiker gaat zo de zeefmachine in en die zit echt enorm te schudden. Wat we net dus in het klein zagen, is dit dus in het groot. En moet je kijken wat een enorme zeven er in dat apparaat zitten. Een hele grote zeef, maar hele kleine gaatjes. De juiste korrels voor de poedersuiker, die worden hier opgeslagen. Via deze buis wordt de suiker de poedermolen ingeblazen. We kunnen er niet in kijken maar dit is echt het hart van de poedersuikerfabriek. Hierin wordt de suiker precies goed gemalen voor in de poedersuikerbus. Het is dus fijner dan een zandkorrel. Uiteindelijk gaat het via deze buis en komt het daarin terecht. De verse poedersuiker komt in grote zakken terecht. Vervolgens gaat het naar de afvulmachine en daar worden de poederbussen gevuld. Dekseltje open en strooien maar. Mmm, doe mij maar meer van dit soort vragen. 

Hoe wordt poedersuiker gemaakt?

Je kunt het eten op bijvoorbeeld pannenkoeken, poffertjes en wafels: poedersuiker. Suikerkorrels komen van de suikerbiet. Maar hoe wordt poedersuiker precies gemaakt? 

Een verzameling van kleinste suikerkorrels

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuutje zijn te beantwoorden, zijn op te lossen of uit te leggen. En de vraag van vandaag is: Waarom heeft een spaarpot meestal de vorm van een varken? Ja waarom eigenlijk? Vroeger hadden heel veel mensen dieren bij hun huis lopen. Kippen voor de eieren, een koe of een geit voor de melk, een schaap voor lekkere, warme wol een paard om op te rijden, maar ook varkens werden aan huis gehouden. Voor het vlees natuurlijk. Een varken werd als jonge big gekocht en daarna langzaam vetgemest. Daarvoor spaarde mensen eigenlijk het hele jaar voedsel op. Varkens zijn alleseters. Dus alle restjes uit de keuken gingen zo erin. Door al het vetmesten groeide de big uit tot een lekker vet varken. Aan het einde van het jaar, als er minder eten van het land kwam en het winter was, werd het vette varken geslacht. Dat leverde heel wat lekkere maaltjes op. Worsten, karbonades, hamlapjes: alles werd opgegeten. Zelfs de wangen, zelfs de poten, zelfs de staart. Meestal kon een familie de hele winter van het varkensvlees eten. Een spaarpot werd net als het varken dat mensen aan huis hielden. Het hele jaar zet je kleine beetjes geld opzij voor het moment dat je het geld goed kan gebruiken. Daarom wordt een spaarpot vaak in de vorm van een varken gemaakt. Een ouderwetse, traditionele spaarpot is trouwens van aardewerk gemaakt. Hij heeft een gleuf waardoor je de muntstukken er zo in kunt schuiven. Wist je dat spaarvarkens vroeger geen manier hadden om het geld eruit te halen? Je moest het varken dan kapot slaan om je geld eruit te krijgen. En als je dan een heel lief, mooi, schattig, klein spaarvarkentje had, dan is het best wel even slikken. Tegenwoordig hebben spaarpotten vaak een gat aan de onderkant. Wel zo handig. Je hebt ze in alle soorten en maten, maar er gaat natuurlijk niks boven een varken. Dat was hem weer, Waarom Daarom. Tot de volgende keer!

Waarom heeft een spaarpot meestal de vorm van een varken?

Het hele jaar door kun je muntjes opsparen, door ze in een spaarpot te verzamelen. Meestal hebben die spaarpotten de vorm van een varken. Waarom eigenlijk? 

Een oude traditie

Het is winter. Het is koud, het vriest. Er ligt ijs dus iedereen wil nu schaatsen hebben. Om te zorgen dat er op dat moment genoeg schaatsen zijn voor iedereen, moeten ze in de zomer al gemaakt worden. In deze fabriek worden verschillende soorten schaatsen gemaakt. Maar ze hebben allemaal 2 dingen gemeen: de schoen en de schaatsbuis met schaatsijzer. Het is ontzettend belangrijk dat je schaatsen lekker zitten. Daarom worden de schaatsen voor profschaatsers op maat gemaakt. Als eerst wordt er een gipsafdruk van de voet gemaakt. Dit is die van Ireen Wüst en deze is van Sven Kramer. Dus zo zien de voeten van winnaars eruit. Aan de hand van zo'n gipsafdruk wordt een kuipje gemaakt, zeg maar de bodem van de schoen. Hier maken ze dat kuipje. Het kuipje is heel belangrijk, want die bepaalt de pasvorm. Gaat naar de schoenfabriek en daar wordt de leren schoen er omheen gemaakt dus het kuipje zit er nog in zodat de schoen perfect om de voet van de schaatser past. De schoen is klaar, maar er moet nog wel een schaats onder. Het begint allemaal met een plat stuk staal. Van deze enorme rol worden de platte stukke staal hier precies op maat afgesneden. Dat is dan de basis van de schaatsbuis. Dit platte stuk metaal gaat vervolgens in de pers en die duwt hem in die ronde buisvorm. Onder in die buis zit een gleuf en in die gleuf komt het ijzer waarmee je over het ijs glijdt. De schaatsijzers gaan met 220 stuks tegelijk in een grote slijpmachine. Je ziet het niet zo heel goed, maar die machine schommelt een beetje. En daardoor maak je die schaatsijzers aan de onderkant een heel klein beetje bol. Het is belangrijk dat die stalen niet helemaal plat zijn aan de onderkant, anders schuur je over het ijs en dan kun je heel moeilijk sturen. Bij het afgerond ijzer kun je wel goed draaien. Dat geslepen staal wordt in de gleuf van de buis geplaatst en dan worden ze aan elkaar gelast door deze machine. Het is heel lastig om te zien, maar het schaatsijzer is dus niet helemaal recht. Hoe rechter de schaats, hoe sneller en makkelijker je schaatst. Daarom hebben ze een machine die het schaatsijzer kaarsrecht maakt. Op de duizendste mm. De machine kijkt me de laser hoe recht de schaats is en buigt hem daarop bij. De robot slijpt de zijkanten van de schaats op mooie rondingen. En dan worden de nopjes erop geplaatst. En hier wordt uiteindelijk de schoen aan vast gemaakt. De op maat gemaakte schaatsen van Sven en Ireen worden straks opgehaald, maar het grootste gedeelte van de schaatsen gaan het enorme magazijn in, klaar voor de winter. Dus tot die tijd...

Hoe worden schaatsen gemaakt?

De schaatsen van professionele schaatsers worden op maat gemaakt, zodat de schoen perfect om de voet van de schaatser past. Ook heeft elke schaats een scherp, kaarsrecht ijzer nodig, zodat je goed over het ijs kunt glijden. 

Een schoen, een stuk staal en een scherp ijzer

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Hallo allemaal. Welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuutje zijn te beantwoorden, zijn op te lossen, zijn uit te leggen. En de vraag van vandaag is: Waarom schaatsen we op de schaatsbaan rondjes tegen de klok in? Goede vraag. Op deze vragen doen namelijk heel veel verhalen de ronde. De meestvoorkomende heeft te maken met rechtshandigheid. Of beter gezegd rechtsvoetigheid. Zo'n 85 tot 90 procent van de mensen is rechtshandig en daarom meestal ook rechtsvoetig. Mensen hebben rechts als favoriete voet of hand door bijvoorbeeld een penalty te nemen of te steppen. Het rechterbeen van deze mensen is dan net iets sterker dan het linkerbeen. Dus het rechterbeen is meer geschikt voor zware taken zoals het schaatsen van een bocht op de ijsbaan. Dus voor veel mensen is het dus makkelijker om die bocht linksom te nemen dus tegen de klok in. Met het rechterbeen kun je meer kracht geven wat heel handig is als je de bocht heel snel wil nemen. Daarom schaatsen we op de schaatsbaan tegen de klok in. Wist je dat duizenden jaren geleden sporters ook al linksom gingen bij sportwedstrijden? In het oude Rome werden de populaire paardenrennen linksom gehouden. Veel sporten hebben deze traditie overgenomen. Zoals bijvoorbeeld het baanwielrennen. Sterker nog, als je stiekem de andere kant op gaat en die bocht rechtsom neemt, word je gewoon gediskwalificeerd. Vandaar dat alle rondjes gewoon linksom gaan. Dit was hem weer Waarom Daarom. Tot de volgende keer.

Waarom schaatsen we rondjes tegen de klok in?

Op de schaatsbaan schaatsen we rondjes linksom: tegen de klok in. En ook bij het baanwielrennen en bij atletiek gaan de rondjes linksom. Maar waarom is dat eigenlijk? 

Kracht zetten met het rechterbeen

In 'Daar zit wat in' gaan we vandaag kijken wat er in [tring tring] 3x.
In de wereld van computers, smartphones, tablets lijkt een deurbel niet zo interessant, maar dit is toch een mooi stukje techniek. Er zit een stroomdraad aan dus hij werkt op elektriciteit. En er loopt een koperdraadje van de knop zo naar het kastje. Daar zit een metalen bel en een metalen armpje. Als ik nou op de knop druk, dan gaat het metalen armpje heel snel heen en weer.
Kijk, als ik het kastje open maak zie je een helemaal koperdraad. Dat heet een elektromagneet. Dat is echt een hele goede uitvinding. Dat zit niet alleen in een deurbel, maar zit in speakers, koelkast wasmachine, föhn, ruitenwissers, elektrische autootjes, noem maar op. Maar wat doet zo'n elektromagneet? Als je heel goed kijkt zie je heel veel opgerold koperdraad. Dat is weer aangesloten op een stroomdraad. Dit is een kleine elektromagneet dus laten we zelf een maken, maar dan wat groter. Ik rol koperdraad om een stuk metaal. Dan sluit ik de draad aan op een batterij. Als ik ze allebei heb aangesloten gaat dan gaat er een stroom lopen door het koperdraad. Maar er gebeurt nog iets. Het metaal wordt magnetisch. Handig, maar waarom stoppen ze er niet een gewone magneet in? Dit armpje wordt aangetrokken door deze magneet. Maar als dit een gewone magneet zou zijn, dan zou het armpje aan de bel blijven kleven. En dat willen we niet. Door op het knopje van de bel te drukken gaat er elektriciteit stromen en die elektriciteit zorgt ervoor dat die elektromagneet magnetisch wordt en het armpje aantrekt. Maar de meeste deurbellen, tingen niet 1x maar die tingen heel vaak, die rinkelen. En dat komt omdat dit metalen armpje onderdeel is van een stroomkring. Kijk. Op het moment dat het armpje door de elektromagneet wordt aangetrokken gaan die 2 kleine dingetjes van elkaar af. En dat zorgt ervoor dat de stroomkring wordt onderbroken. Er loopt geen stroom meer. De elektromagneet die verliest zijn magnetisme en die laat het armpje weer los. Doordat die 2 kleine dingen elkaar weer aanraken. Er weer stroom gaat lopen, de elektromagneet weer magnetisch wordt en het armpje weer aantrekt. En dat de hele tijd op en neer, ga zo maar door. Dus zo werkt een deurbel. Nou gauw weer terughangen voor er weer iemand voor de deur staat. Uit elkaar is toch makkelijker dan in elkaar.

Hoe werkt een deurbel?

Als je op de deurbel drukt, gaat er in huis een belletje rinkelen. Dat klinkt misschien simpel, maar is ingewikkelder dan je denkt. Hoe kan het dat het belletje gaat rinkelen? 

Een slim apparaatje

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos