Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

En uw gastheer van vandaag is ... Bart Meijer! 
Goed om jullie allemaal weer te zien. Welkom allemaal bij Waarom Daarom. Vragen precies die in 1 minuutje zijn te antwoorden, op te lossen of uit te leggen. En de vraag van vandaag is ... Waarom is het paard van Sinterklaas eigenlijk wit? Goede vraag! 
Het paard van Sinterklaas heet Amerigo. Het is een stoere witte schimmel die natuurlijk ieder jaar met Sinterklaas naar Nederland komt. Maar het is niet voor niets dat het paard van Sinterklaas wit is. Dat is niet alleen zodat die rode tabberd zo prachtig mooi afsteekt bij de witte vacht. Nee het is een hele bijzondere kleur voor paarden. In het wild komt deze kleur maar heel weinig voor. Wat wel opvallend is, een schimmel niet wit wordt geboren. Hij heeft als veulen zelfs een zwarte vacht en het duurt een paar jaar voordat hij blijvend wit is. Een heel bekend ras van witte paarden is de lipizzaner. Dat is een groot rijpaard en daar wordt ook veel hogeschool rijden mee gedaan zoals in Wenen. Een wit paard was zeldzaam en bijzonder. Daarom konden vroeger alleen voorname mensen een wit paard kopen. Ze lieten met hun witte paard zien dat ze rijk waren. Veel koningshuizen hebben daarom witte paarden, want geld genoeg. Denk maar eens aan de prins op het witte paard uit heel veel sprookjes. Napoleon Bonaporte wilde alleen op een wit paard rijden. En koningin Beatrix heeft ook een witte schimmel: Benito. En Sinterklaas natuurlijk: Amerigo. Wist je dat Amerigo eigenlijk een oud politiepaard is. Ik snap dat wel. Het paard van Sinterklaas moet natuurlijk tegen drukte en lawaai kunnen. Vooral moet hij goed op de daken van de huizen kunnen lopen. En ja, dat kunnen politiepaarden als de beste. Dat was hem weer Waarom Daarom. Tot de volgende keer.

Waarom is het paard van Sinterklaas wit?

Programmalogo's

Ieder jaar op 5 december rijdt Sinterklaas door het land. Hij brengt cadeautjes rond op zijn witte paard. Nu Amerigo met pensioen is, doet hij dat op de schimmel Ozosnel. Maar waarom is het paard van Sinterklaas eigenlijk wit en niet zwart of bruin?

Een schimmel voor de Goedheiligman 

Ik zie het al, allemaal slimme kinderen. Ik ga wel naar de volgende klas.
Hoe wordt kroepoek gemaakt?
Dat is toch gewoon oude chips die over de datum heen is?
Gadverdamme!
Oke, ik stuur Maurice wel naar de kroepoek bakkers. Was dit een goede vraag?
Ja! 
Timo, wat ben ik blij met jouw vraag. Kroepoek. Echt heerlijk. Je hebt ze in allerlei smaken: banaan, chocolade, ananas, allemaal kleurtjes. En natuurlijk ook gewoon naturel. Allemaal heerlijk, maar hoe wordt kroepoek nou gemaakt? Dat zoeken we uit in de kroepoek fabriek in Baarn. Dit is Henri, topkok geweest van verschillende restaurants en ook heel vaak in Indonesië geweest. Jij weet precies hoe je kroepoek moet maken. 
Dat klopt. Ik zal voor deze garnalen kroepoek het deeg maken. Daar zit natuurlijk garnaal in, daar zit tapioca meel in (dat is gemaakt van de cassave wortel), daar zit een eitje in, een beetje suiker en zout, bakpoeder, een beetje gecondenseerde melk en speciaal voor de Klokhuis kroepoek gaat er appelmoes in. Dit gaan we mengen tot een mooi glad deeg. Na 5 minuten roeren en kneden ziet het deeg er zo uit. Dan is het klaar.
Dat is nog steeds geen kroepoek.
Nee dat klopt. Van dat deeg maken wij een mooi pilletje, een staafje. Dat ziet er zo uit. Dat gaan we een uur lang stomen en dan krijg je dit.
Dat is nog steeds geen kroepoek.
Dat klopt ook. Maar dan gaan we naar de snijplank. Daarna moeten ze gedroogd worden en dan zien ze er zo uit.
Dus dit is Klokhuis kroepoek pallet.
We doen een beetje Klokhuis kroepoek in het mandje. Nu laten we het zakken in de olie. Je ziet het vocht eruit komen en de kroepoek wordt groot. Hier heb je de hele mooie Klokhuis kroepoek.
De pallets worden gebakken in deze hele grote frituurpan. Dat gebeurt in zonnebloemolie met een temperatuur van 180 graden. Na het bakken zit er nog olie op de kroepoek. Dat wordt er hier afgetrild. Dit is garnalen kroepoek. Willen ze nou een smaakje, dan worden deze zak met kruiden hierin gegooid en wordt er een proces toegevoegd. Voordat de kroepoek de zak in gaat, moet het nog afgekoeld worden. Dat gebeurt op deze lopende band. Nu kan de kroepoek verpakt worden. Ze wegen nauwkeurig elke portie af. De zakken worden gevuld en luchtdicht afgesloten. Laten we die Klokhuis kroepoek maar eens gaan proberen.
Hartstikke lekker. Ik heb er ook nog een Klokhuis dipsaus bij.
Dat ga ik zeker proberen. Top! Smaakt hartstikke lekker. Wil je nou het recept weten van de Klokhuis kroepoek of de Klokhuis dipsaus? Kijk dan even op onze website.

Hoe wordt kroepoek gemaakt?

Kroepoek komt uit Indonesië, wordt vaak bij rijst gegeten en wordt gemaakt van veel ingrediënten. Maar wat gaat er precies in en hoe wordt het gemaakt? 

Stomen, drogen en frituren

Klas 1/2/3

Hallo ik ben Loes. Ik stond verleden week onder de douche, ik had me lekker ingesopt en afgespoeld. Toen keek ik naar het putje en kwam er zo'n kakkerlak uit. Ik schrok en ik gilde heel erg. Toen kwam mijn broertje erbij en die pakte de kakkerlak op en kneep hem fijn.
Een kakkerlak dood knijpen Burgh. Maar Marcel die naam: kakkerlak. Hoe komen ze daar nou aan? Zitten ze op kak de hele dag ofzo?
Nee joh die beesten hebben niks met kak te maken. Het is een oude naam uit het Caribisch gebied, dat ligt in Zuid-Amerika hier. Daar noemen ze die beesten Kakalaka. Dat zijn dus beesten die niks met kak te maken hebben en het zijn hele mooie beesten die heel erg schoon zijn. Moet je eens kijken. Ik zal er eentje op je hand zetten. Dat is een vrouwtje. 
Ze kriebelen een beetje en ze zijn heel erg hard. Dat is wel een beetje eng.
Dat harde is hun skelet aan de buitenkant en de pootjes zijn ook een beetje hard. Als je hem oppakt en omdraait zie je de pootjes ook heel mooi zitten met alles erop en eraan. Dat is allemaal het skelet wat we nu zien.
Mooi hé.
Het zijn echt hele schone beesten.
Wat eten ze nou?
Ze eten alles wat wij achterlaten. Als wij ergens voedsel laten liggen, eten zij het op.
Ik heb hier een stukje brood.
Dan gaat hij het opeten. Het zijn de schoonmakers in plaats van de viespeuken. Wij zijn de viespeuken en zij maken het voor ons schoon.
Ze ruimen etensresten op. Dat is hartstikke handig.
Dat is hartstikke handig. Ze worden nog steeds handiger want we weten dat ze in hun hersenen stofjes hebben die hen beschermen tegen bacteriën en dat willen wij ook graag. Wij moeten ons ook beschermen tegen bacteriën. Halen we het stofje uit hun hersenen en daar gaan we pillen van maken die ons beschermen. Dat is toch hartstikke handig zo'n kakkerlak.

Wat is een kakkerlak?

De kakkerlak leeft overal ter wereld en eet wat de mens achterlaat. Eigenlijk zijn het dus hele schone dieren en ruimen ze etensresten op. Toch vinden sommige mensen kakkerlakken een beetje eng. Maar wat is het eigenlijk voor een dier? 

Een heel schoon diertje

Ik ben Elise. Onze auto gaat vaak door de autowasstraat. En dan wil ik weten: Hoe werkt de autowasstraat?
Komt die vraag me even goed uit. Mijn hele auto zit onder de vogelpoep. Dan hoef ik hem niet met de hand te wassen. Ik ga gewoon lekker even door de wasstraat en dat doe ik in deze wasstraat in Deventer. Die is ruim 60 meter lang, een van de grootste in Nederland. Alles is computergestuurd. Dit hier is het zenuwcentrum van de wasstraat. Waterpompen, vaten vol met verschillende soorten schoonmaakmiddelen. Alles wat er nodig is om je auto schoon te krijgen vind je hier. Deze computer is het geheim van de wasstraat. Zodra er een wasprogramma is gekozen, stuurt deze computer de wasgegevens naar de machines in de wasstraat. Wat gebeurt er dan allemaal? We beginnen met de voorwas. Even lekker soppen van de plekken die lastig te bereiken zijn, de zogenaamde schaduwplekken. Zoals de zijspiegels of de nummerplaat. Bye bye vogelpoep. De auto wordt hier op een ketting gezet. Gelijk wordt op de velgen een soort zeep gespoten. Staat de auto wat scheef, dan trekt deze plaat hem recht op de ketting. Het vuil wordt losgeweekt in de inweekzone. Dat doen ze met speciale zeep. Dan komt er een mooie schuimdeken over de auto. Onder hoge druk wordt er water op de auto gespoten. Dat gaat echt met een enorme kracht. Deze spuitkoppen kunnen ronddraaien. Die spuiten de velgen in alle hoekjes schoon. We zitten hier beneden en daarboven ook nog hogedrukspuiten. Het is eigenlijk 1 groot bewegend waterpistool met een keiharde straal. En dan nu het borstelballet. In deze wasstraat hebben ze 6 borstels van een speciaal materiaal. Hierdoor komen er geen krassen in de lak, maar wordt het vuil wel verwijderd. Om die borstels goed over de auto te laten glijden komt er wat water en speciale shampoo bij. En die borstels dansen met de auto mee. Na deze borstelbeurt is je auto nog schoner. Daarna komt je auto in het poetsstation terecht. Hier kan je kiezen voor een waxlaagje, dan gaat je auto mooi glimmen. Daarna wordt in deze boog een speciaal soort droogmiddel op je auto gespoten en dat zorgt ervoor dat de waterdruppeltjes open breken zodat deze supersonische droogmachine met zware motoren en koude lucht de druppeltjes zo van de auto kan blazen. En uiteindelijk zorgen deze speciale borstels ervoor dat de laatste nattigheid wordt weggehaald. Vies water en het vuil van de auto's komt in dit soort putten terecht. Moet je zien wat een viezigheid. Dat vuil zakt naar de bodem van de put en dat water stroomt door naar de volgende put. Zo gaat dat van put naar put naar put en als het water bij de laatste put is aangekomen, dan is het schoon genoeg om te worden hergebruikt. Per wasbeurt gebruiken ze hier al gauw 530 liter water. Dat zijn dus 53 van dit soort 10 liter emmers. Per wasbeurt wordt 500 liter water hergebruikt en 30 liter is nieuw. En het afval komt dus niet in het riool terecht. Dan kan ik toch nog een keer gaan? Vind ik leuk.

Hoe werkt een autowasstraat?

Als een auto onder de modder of vogelpoep zit, kun je ‘m zelf wassen, of je kunt met de auto door de autowasstraat. Hoe werkt zo’n wasstraat en hoe wordt je auto blinkend schoongemaakt?

Een wasmachine voor auto’s

Lekker een geroosterd broodje. Maar vandaag even niet, want we gaan de broodrooster aan de binnenkant bekijken. Wat zit er allemaal in?
Een knop, een printplaat, een elektromagneet en een hele lange draad. Aan bijna alle broodroosters zit zo'n grote drukknop. Als je hem naar beneden drukt, blijft hij daar net zo lang zitten totdat je brood geroosterd is en dan springt hij omhoog. Maar hoe kan dat? Onder de drukknop zitten deze 2 metalen pennen. En als die naar beneden worden gedrukt, dan komen ze op het plaatje en wordt er een stroomkring gesloten. Die stroom gaat meteen lopen en gaat ook door dit spoeltje. Dit is een elektromagneet. Het leuke aan een elektromagneet is dat hij alleen magnetisch is als er stroom doorheen loopt. En dat is handig want op die manier wordt dit metalen blokje zo aan de elektromagneet vast geplakt. En daardoor blijven de broodsleuven op hun plek zitten. De elektriciteit gaat niet alleen door de printplaat en de elektromagneet, maar wordt helemaal door de binnenkant van het apparaat langs de boterhammen geleid. En daar gebeurt iets geks. Er zijn verschillende soorten draden waar stroom doorheen kan. Door de gewone stroomdraad kan de stroom vrij eenvoudig van de ene naar de andere kant. Maar er zijn ook stroomdraden waar de stroom veel moeilijker doorheen kan. Je kan het zien als een stroomdraad met allerlei obstakels erin. De stroom loopt daar veel moeilijker doorheen. Die schramt tegen al die obstakels en verliest daarbij ook veel energie. En die energie bestaat uit licht en uit warmte. Net zoals bijvoorbeeld bij een gloeilamp. En die warmte willen we juist hebben, want die zorgt ervoor dat je broodje geroosterd wordt. Maar niet te warm natuurlijk want dan wordt je broodje zwart. En daarom zit er een tijdschakelaar op je broodrooster. En die zorgt ervoor dat je stroom na een bepaalde tijd wordt onderbroken. Dat betekent dat er ook geen stroom meer door de elektromagneet gaat en die is dan dus niet meer magnetisch. Het metalen blokje wordt dan niet meer aangetrokken, de knop schiet omhoog en de broodjes dus ook. Nou, nu weet je wat er allemaal in zit. Maar doe dit niet thuis hé want het kan gevaarlijk zijn en dat mag alleen met voldoende begeleiding. Maar dit lijkt me een beetje overdreven niet?

Hoe werkt een broodrooster?

Als je van een geroosterde boterham houdt, dan is een broodrooster de snelste en gemakkelijkste manier. Maar hoe werkt zo’n apparaat eigenlijk?

Gloeidraadjes die het brood verwarmen

En zijn er hier nog meer vragen?
Ik zie wel eens op tv mensen op chique feestjes kaviaar eten, maar wat is dat nou eigenlijk?
Chique feestjes, mensen kaviaar eten? Ik smeer het elke ochtend op mijn brood. Ik stuur Maurice wel naar de kaviaarkwekerij en daar zit ook iemand die het op zijn brood smeert. Echt!
Dat vind ik nou een leuke vraag. Kaviaar staat erom bekend dat je er best wel wat voor moet betalen. Zo'n  klein blikje van 30 gram kost al snel 60 euro. Dat smeer je niet 1,2,3 op je brood bij het ontbijt.
Ik kom uit Azerbeidzjan en daar deed ik het toen ik klein was wel.
En Azerbeidzjan ligt bij de Kaspische zee bij Rusland toch?
Ja. En daar komt de kaviaar oorspronkelijk vandaan.
Dit is Woesal en hij kweekt als enige kaviaar in Nederland hier in Eindhoven. Woesal ik wil straks alles weten over het maken van kaviaar, maar ik wil het eerst zelf even proeven. Daar offer ik mezelf wel even voor op. Dus ik ga wat kaviaar op dit bord leggen.
Nee zo moet je dat niet doen. Je eet kaviaar van je hand. Ik zal het je laten zien hoe je dat doet.
Chic. Dit is dus kaviaar?
Ja. 
Wat is het eigenlijk?
Het zijn de visseneitjes.
De visseneitjes? Dit is de kaviaarkwekerij. Er zwemmen hier wel 10.000 vissen. Niet zomaar vissen. Het zijn steuren. Alle vissensoorten geven eitjes, maar alleen de onbevruchte eitjes van de steur mogen kaviaar heten. De grootste steur die ze hier hebben is bijna 1,5 meter lang. Er zwemmen hier ook kleine steurtjes rond van zo'n 20 cm. Hier zitten de mannetjes en vrouwtjes nog bij elkaar want ze weten pas over 3 jaar of het een mannetje of een vrouwtje is. Na die 3 jaar worden de mannetjes en vrouwtjes van elkaar gescheiden. In dit bassin zitten ongeveer 200 vrouwtjes die genoeg ruimte hebben om rond te zwemmen. Het duurt wel 5 jaar voordat een vis volwassen is en eitjes geeft. Om nou te weten of een vis eitjes geeft kijken ze in de buik van de vis. Best gek, net als bij zwangere vrouwen met een echoapparaat. De vis wordt eerst in een bak water gelegd met een beetje kruidnagelolie. Daar blijft de vis rustig van en niet gestrest. Wat grappig is: Olek hier naast me praat ook met de vis en aait hem een beetje. Daar wordt hij heel rustig van. Leuk om te zien. Zitten er eitjes van voor naar achter?
Ja van kop tot staart.
Dit zijn de eitjes?
Ja.
Die zwarte bolletjes met die witte bovenkantjes? Hij kan gemolken worden?
Ja. Dit vrouwtje zit vol.
Dit zijn ze dan. Verse steureitjes. Oftewel kaviaar. De eitjes worden gewassen, gezeefd, gezouten en verpakt. Dan kan de kaviaar gegeten worden. Dat is wel een hele klus voordat je kaviaar op je hand kunt scheppen. Ik ben ook wel heel benieuwd hoe het smaakt. Mag ik?
Ja natuurlijk. 
Hoe eet je het eigenlijk? 
Dan pak je eitjes uit het blikje, legt het op je hand en dan pak je het met de binnenkant van je tong en dan druk je het heel zacht tegen je gehemelte.
Heerlijk. Het is echt heel zacht. Ik denk dat ik het toch nog 1 keertje moet proeven om het echt te weten. Mag dat?
Nou, vooruit dan maar.

Wat is kaviaar?

Kaviaar wordt niet zo vaak gegeten, omdat het al gauw tientallen euro’s kost voor een klein blikje. Daarom is kaviaar een heel exclusief product. Maar wat is het eigenlijk?

Een luxeproduct 

Niemand zo cool als ik dus er is vast geen coole gast met een coole vraag.
Jawel hij!
Wat is je vraag?
Hoe werkt een koelkast?
Volgens mij gooien ze een bak met sneeuw in een kast en dat houdt die kast cool.
Nee dat klopt niet.
Maurice is ook een hele coole dude. We laten hem lekker in de kou staan.
Heerlijk zo'n warme douche. Nadeel is dat als je er onder staat, dan wil je er niet meer onder uit. Dan krijg je het zo koud. Dat heeft te maken met verdamping. Als het water verdampt, trekt het warmte uit zijn omgeving. In dit geval mijn lichaam dus. Snel afdrogen.
Sommige vloeistoffen verdampen sneller dan water. Ze onttrekken daarom sneller warmte uit hun omgeving. Ik heb een speciale camera meegenomen. Daarmee kan je zien wat warm is en wat koud. Nu heb ik 3 vloeistoffen: olijfolie, water en alcohol. Paar druppels op het karton. Beetje water. Ook nog de alcohol. Kijk, je ziet het al. Olijfolie gebeurt niet zoveel mee. Water verdampt al wat sneller, wordt al wat kouder. Alcohol is echt een grote, blauwe vlek geworden. Alcohol is een vluchtige stof en kan als koelmiddel gebruikt worden. Om dit te koelen heb je wel heel veel koelmiddel nodig. Het is hier binnen eigenlijk een hele grote koelkast. Zeg maar gerust ijskast. Hier binnen is het tussen de -5 en de -8 graden Celsius. Het werkt hier hetzelfde als in een gewone koelkast. Dit rooster is eigenlijk een hele lange buis die niet alleen aan de achterkant zit, maar ook aan de binnenkant. Door die buis stroomt koelmiddel. In dit geval geen alcohol maar een goedje genaamd R600A. Aan de achterkant is het vloeibaar, maar zodra het buisje de koelkast in gaat wordt het buisje dikker en krijgt het koelmiddel de ruimte om te verdampen. Wat als het koelmiddel verdampt? Dan onttrekt het warmte aan zijn omgeving. Dus het wordt kouder in de koelkast. Het verdampte koelmiddel is niet weg, maar dat zit nog steeds als gas in de buis. Dit zwarte ding noemen we een compressor. Dat drukt het gas samen, zodat het weer vloeibaar wordt. Het wordt ook warmer. Warmte willen we niet in de koelkast. Vandaar dat dit aan de buitenkant zit. Zo kan de vloeistof zijn warmte kwijt aan de omgeving. Daarna gaat de vloeistof de koelkast weer in en kan het weer warmte opnemen en zo wordt de koelkast weer koud. En zo gaat het door en door en door. En zo werkt het hier eigenlijk ook, maar dan in het groot. Die roosters verdampen het koelmiddel zodat het hier heel erg koud wordt. Door die buizen gaat het naar de machinekamer. Zoals een gewone koelkast zijn warmte kwijt kan in de ruimte waar hij staat, zo raakt deze grote koelkast zijn warmte kwijt aan het dak. In de buitenlucht. Over warmte gesproken... Gelukkig zweet ik, dat is ook een soort koelvloeistof.

Hoe werkt een koelkast?

In de koelkast kun je etenswaar leggen, dat gekoeld bewaard moet worden. Zo blijft het langer houdbaar. Maar hoe kan het dat een koelkast koud is?

Een speciaal middel dat koelt

Hier is Timo van het Klokhuis kantoor. Het Klokhuis heeft heel hard vragen nodig. Willen jullie nog iets weten?
Hoe maken ze sleutels en hoe kan het dat hij op ieders eigen huisdeur past?
Waren er maar sleutels waarmee je overal binnen kon komen, het liefst 's nachts een speelgoedwinkel binnen of een bank. Grapje natuurlijk. Ik stuur Lisa wel naar de sleutelfabriek. Dan kan zij kijken of ze de goede sleutel op het juiste slot kan vinden. Lekker klusje. Was dit een goede vraag?
Ja! 
We maken iedere dag wel een deur open, denk je helemaal niet meer bij na, gaat vanzelf. Als je niet de goede sleutel hebt gaat het mooi niet door. Hier in de oudste sleutelfabriek van Nederland in Raamsdonksveer weten ze wel hoe het zit. Het slot is eigenlijk alleen dit blokje. Die bedien je met de deurkruk. Achter de deurkruk zit het hele sluitsysteem. Het slot wordt bediend door de cilinder. Daarin zit de meeste techniek, want die moet kunnen draaien bij de juiste sleutel. Kijk, nou zit de deur op slot, maar het begint allemaal hier mee. Zo komen de sleutels de fabriek binnen als lege sleutels. Blanks noem je dat. Er is nog niks mee gebeurd. Er staan nog niet eens tandjes in, maar dan krijgen ze in de fabriek een uniek profiel. Dat is zodat ze alleen op jouw deur passen. Als je de zijkant bekijkt, zie je dat ze al meer op een sleutel lijken. Elke sleutel krijgt een eigen bijpassende kern die straks precies past. Dat gebeurt in deze machine. Daar zitten van dit soort messen in. Die zitten er zo achter elkaar, ik zal het even aanwijzen, zitten die erin. Daar wordt die kern langsgetrokken. Heel gevaarlijk, dus Marijke doe de klep maar dicht. 
Alsjeblieft Lisa.
Dankjewel. Ah die is heet. Zo was ie en zo is ie geworden. Nu komen nog tandjes in de sleutel. Dat doet deze machine. Alsjeblieft.
Dankjewel.
Ja tandjes! De kern wordt nu helemaal passend gemaakt op de tandjes van de sleutel. Dat doen ze met een heleboel kleine onderdelen. Als ik mijn sleutel erin doe, duwen de tandjes de kleine stifjes naar beneden. Omdat ik de juiste sleutel heb, gaat ie open. Dit was het geheim achter slot en sleutel.

Hoe werkt een sleutel?

Op elk slot past een unieke sleutel. Het slot en de sleutel moeten dus precies bij elkaar passen, anders gaat het slot niet open. Maar hoe werkt zo’n slot en hoe worden sleutels gemaakt? 

Sleutel en slot

Weet u wat u hiermee kunt besparen?
Ik zou het niet weten.
De meeste elektrische apparaten werken op elektriciteit: stroom. En stroom komt van elektriciteitscentrales. Grote fabrieken dus. Hoe meer stroom je gebruikt, hoe slechter voor het milieu. En het kost nog geld ook. Maar hoeveel stroom gebruiken die apparaten eigenlijk? Dat kun je met dit apparaatje zien, een energiemeter. 41.5 watt. Tv 207 watt. Wekker 0,5 watt. Dat lijkt helemaal niet zoveel, maar zo'n wekker staat dag in dag uit aan. Het verbruik hangt dus niet alleen af van het vermogen, maar ook hoelang je het gebruikt. Deze staat ook altijd aan, dit is een echte stroomslurper. Sommige apparaten verbruiken zelfs stroom als ze uit staan. Dat noem je sluipverbruik. Een televisie op stand-by bijvoorbeeld, een radio, een mobieltje aan de oplader. Als het mobieltje eraf is, dan nog verbruikt een oplader stroom. Stichting Milieu Centraal heeft uitgerekend dat al het sluipverbruik in Nederland 2,2 GWh is. Doe je dat keer 22 cent dan kom je uit op 482 miljoen euro. Hoe kun je al dat sluipverbruik nou voorkomen? Door een paar goede aan- en uitknoppen. 482 miljoen euro aan sluipverbruik gedeeld door 7,3 miljoen huishoudens in Nederland is 66 euro, heb ik u uitgespaard. En het is nog goed voor het milieu ook.

Wat kun je doen tegen sluipverbruik?

Sommige apparaten gebruiken stroom als ze uitstaan. Dat heet sluipverbruik, kost veel geld en is slecht voor het milieu. Hoe voorkom je dat de apparaten in je huis energie slurpen? 

Gebruik stekkerdozen met schakelaar!

Wat komt er soms veel snot uit je neus. Moet je kijken, snot! Toch is die smurrie belangrijk. Maar waarom? Met je neus ruik je en haal je adem. De koude lucht die je inademt wordt eerst door je neus verwarmt voordat ie je longen in gaat. Deze jongen doet veel meer. Je neus zorgt ervoor dat deeltjes stof en vuil die in de lucht zweven, en die je dus ook inademt, eruit gefilterd worden voordat de lucht je longen in gaat. Eerst door de vochtige neushaartjes die aan het begin van je neus zitten, die houden de grootste, vieze deeltjes tegen. Daarna gaat de lucht verder je neus in. De binnenkant van je neus is bedekt met bloedvaten en slijmklieren. En die slijmklieren maken slijm. De kleinere deeltjes stof en vuil die in de lucht zitten en in je hebt ingeademd blijven plakken in het slijm. Het slijm zorgt er dus voor samen met je neusharen dat de lucht die je inademt schoon je longen ingaat. In het slijmvlies in je neus zitten kleine trilhaartjes die bewegen op en neer en zorgen ervoor dat de opgevangen troep uit de lucht langzaam naar achter worden gewerkt van je neus je keel in. Dat slijm in je keel slik je door! Per dag slik je minstens een halve liter door. Dat is maar goed ook want doorslikken is veel beter dan snuiten. Dat komt omdat het slijmvlies aan de binnenkant van je neus dun is en vrij teer. Er lopen heel veel bloedvaatjes doorheen. Als je te hard snuit kan het gebeuren dat een bloedvaatje stuk gaat waardoor je een bloedneus krijgt. We hebben een S, we hebben een N, we hebben een O en we hebben een T: snot snot snot. Soms wordt het slijm hard en krijg je dit: een neuspeuter. Dat is niet veel meer dan slijm met opgevangen stof en vuil dat is opgedroogd. Dat kun je niet meer afvoeren via je keel naar je maag. Dat komt dan naar buiten als je bijvoorbeeld je neus snuit of in je neus peutert. Als je toch perse wilt peuteren gebruik dan een zakdoekje. Je peutert meestal met je blote vingers maar het vuil op je vingers komt dan ook weer in je neus. Niet doen dus. Bedankt Rene. Wanneer wordt slijm nou snot? Dat gebeurt bijvoorbeeld als je verkouden bent. Dan maakt je neus heel veel slijm aan om al die bacteriën en vuiligheid je neus uit te krijgen. Wees dus maar blij dat je snot hebt anders zou je veel langer verkouden zijn. Dat moeten we niet hebben dus wees maar blij met die vieze snotneus.

Wat is snot?

Snot zit in de binnenkant van je neus en is belangrijk voor onze gezondheid. Maar wat is snot en waarom ziet het er vies uit?

Een doorzichtige vloeistof uit je neus

Hallo ik ben Hans en ik ben Constantijn. We gingen een keer bij mij spelen en toen gingen we naar buiten toen gingen we achter het schuurtje kijken en daar lagen allemaal dakpannen. Toen tilde we die op en toen zagen we daar allemaal spinnen onder liggen. Toen zagen we nog een bob de bouwer zaagje en toen moesten we allebei heel erg lachen want we dachten hetzelfde 'Zullen we die spinnen doorzagen?'. Toen heb ik het gedaan want Constantijn durfde niet helemaal en toen had ik er toch 4 doorgezaagd? Ja 4 - 5 zoiets.
Oh Hans en Constantijn snijden gewoon spinnen doormidden. Marcel dat kan toch niet?
Nou ik hoop dat ze goed gekeken hebben want zo'n spin vanbinnen is hartstikke mooi.
Doe je dat ook wel eens?
Dat doe ik ook wel eens ja. Hier heb je zo'n spin doormidden gezaagd. Kijk hier zijn kop en zijn poten, hier zijn darm, hier maken ze eitjes. Hier heeft ie klieren zitten en die lopen zo naar buiten en daar maken ze een spinnenweb mee. Dat zijn van die hele dunne draadjes hé. Heel dun en sterk en als je die net zo dik zou maken als een staaldraad dan zou het veel sterker zijn dan deze staaldraad.
Die hele kleine draadjes uit die mini spinnetjes?
Als we dat spindraad nou zouden gebruiken, zouden we hele leuke dingen ermee kunnen doen. Nu heeft bijvoorbeeld de politie kogelvrije vesten. Dat is zwaar joh. Moet je maar eens voelen. Als je dat van dat spinrag kunt maken, is het veel lichter. Wat zou dat mooi zijn als we dat spinrag konden gebruiken. Die spin kan iets wat wij niet kunnen, hele sterke draden maken. Geweldig toch?

Hoe ziet een spin er vanbinnen uit?

Als je een spin door midden zou zagen, dan zou je goed kunnen zien hoe een spin er vanbinnen uit ziet. Achterin zijn lijf heeft de spin klieren, waar hij een spinnenweb mee maakt. Wist je dat een spinrag supersterk draad is?

Kliertjes om spinnenwebben te maken

De stroopwafel. Een typisch Hollandse koek die 200 jaar geleden in Nederland al gemaakt werd. In Gouda, waar ze oorspronkelijk vandaan komen, waren in de 19de eeuw wel honderd stroopwafelbakkers. In die tijd werden ze armenkoeken genoemd omdat ze werden gemaakt van oude koeksnippers en deegresten. Ik ben benieuwd hoe ze nu worden gemaakt. Hoofdingrediënten zijn allang geen oude koek- en deegresten. Hoofdingrediënten van nu zitten in deze silo's. 40.000 kg bloem en 40.000 glucosestroop en 40.000 kg suiker. In deze ruimte wordt het deeg van de wafels gemaakt. Via deze buizen komt de ingrediënten rechtstreeks uit de silo's zo in de deegkneder terecht. Gelukkig zitten er wieltjes onder de bak want 150 kg til je niet zomaar ff. De bak wordt automatisch opgetild en omgekieperd in de verdeelmachine. Het deeg zakt in vormpjes zodat er deegrollen ontstaan. Hieronder worden met een heel dun ijzertje steeds plakjes vanaf gesneden, die komen op een lopende band terecht en die gaat richting het wafelijzer. Van boven en onder duwen de hete ijzers tegen elkaar. De wafels moeten 1 minuut in de oven van 250 graden. Als de wafels gebakken zijn, worden de randjes er in 1 klap afgesneden. De wafels zijn nu mooi rond. Ze worden tegen het mes aangeduwd en zo doormidden gesneden. Kijk, dit begint al ergens op te lijken. Maar om er een echte stroopwafel van te maken moet er eerst iets tussen: de stroop. De stroop wordt hier gemaakt in de stroopkokerij. Nou moet de stroop nog tussen die wafeltjes komen. Dat gebeurt hier. Even voorproeven. Beetje heet. Zo kan je ze ook niet inpakken. Ze moeten eerst worden afgekoeld in de koelcel. Zo wordt iedere minuut 240 wafels gebakken. Dat zijn er 14000 per uur. In de koelcel is het 20 graden. In 20 minuten tijd zijn de koeken afgekoeld. Het ruikt lekker hierbinnen joh. Wanneer de stroopwafels verpakt zijn, gaan ze het magazijn in. Klaar om vervoerd te worden naar winkels. Deze gaan ook naar Frankrijk, Duitsland, Turkije, zelfs Japan. Ook daar zijn ze gevallen voor de Hollandse lekkernij. Gas erop Marijn. Weer stroopwafel.

Hoe worden stroopwafels gemaakt?

Vroeger werden stroopwafels gemaakt van oude koeksnippers en deegresten. Tegenwoordig gaat dat heel anders en worden de wafels niet meer van oude restjes gemaakt. Maar hoe dan wel?

Een typisch Hollandse wafel

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos