Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

In 'Daar zit wat in' gaan we vandaag kijken wat er in [tring tring] 3x.
In de wereld van computers, smartphones, tablets lijkt een deurbel niet zo interessant, maar dit is toch een mooi stukje techniek. Er zit een stroomdraad aan dus hij werkt op elektriciteit. En er loopt een koperdraadje van de knop zo naar het kastje. Daar zit een metalen bel en een metalen armpje. Als ik nou op de knop druk, dan gaat het metalen armpje heel snel heen en weer.
Kijk, als ik het kastje open maak zie je een helemaal koperdraad. Dat heet een elektromagneet. Dat is echt een hele goede uitvinding. Dat zit niet alleen in een deurbel, maar zit in speakers, koelkast wasmachine, föhn, ruitenwissers, elektrische autootjes, noem maar op. Maar wat doet zo'n elektromagneet? Als je heel goed kijkt zie je heel veel opgerold koperdraad. Dat is weer aangesloten op een stroomdraad. Dit is een kleine elektromagneet dus laten we zelf een maken, maar dan wat groter. Ik rol koperdraad om een stuk metaal. Dan sluit ik de draad aan op een batterij. Als ik ze allebei heb aangesloten gaat dan gaat er een stroom lopen door het koperdraad. Maar er gebeurt nog iets. Het metaal wordt magnetisch. Handig, maar waarom stoppen ze er niet een gewone magneet in? Dit armpje wordt aangetrokken door deze magneet. Maar als dit een gewone magneet zou zijn, dan zou het armpje aan de bel blijven kleven. En dat willen we niet. Door op het knopje van de bel te drukken gaat er elektriciteit stromen en die elektriciteit zorgt ervoor dat die elektromagneet magnetisch wordt en het armpje aantrekt. Maar de meeste deurbellen, tingen niet 1x maar die tingen heel vaak, die rinkelen. En dat komt omdat dit metalen armpje onderdeel is van een stroomkring. Kijk. Op het moment dat het armpje door de elektromagneet wordt aangetrokken gaan die 2 kleine dingetjes van elkaar af. En dat zorgt ervoor dat de stroomkring wordt onderbroken. Er loopt geen stroom meer. De elektromagneet die verliest zijn magnetisme en die laat het armpje weer los. Doordat die 2 kleine dingen elkaar weer aanraken. Er weer stroom gaat lopen, de elektromagneet weer magnetisch wordt en het armpje weer aantrekt. En dat de hele tijd op en neer, ga zo maar door. Dus zo werkt een deurbel. Nou gauw weer terughangen voor er weer iemand voor de deur staat. Uit elkaar is toch makkelijker dan in elkaar.

Hoe werkt een deurbel?

Programmalogo's

Als je op de deurbel drukt, gaat er in huis een belletje rinkelen. Dat klinkt misschien simpel, maar is ingewikkelder dan je denkt. Hoe kan het dat het belletje gaat rinkelen? 

Een slim apparaatje

Hier is Timo van het Klokhuis kantoor. He jongens, ik heb nog vragen nodig dus, en niet al te moeilijk graag.
Hoe ontstaat een regenboog?
Pittige vraag. Zouden ze misschien vanaf de maan met hele lange verfkwasten en viltstiften bezig zijn?
Nee ik denk het niet.
We laten het onze kleurrijke Bart het wel uitzoeken, want hij weet echt alles. Bedankt hoor! 
Een regenboog heb je natuurlijk niet zomaar. Allereerst heb je een flinke regenbui nodig, de zon en dan moet je ook nog precies op de goede plek staan. Die zon hebben we, maar die regenbui.. Wacht. Ik weet wel iets. Dat is geregeld. Die regenbui komt eraan, maar eerst is het belangrijk om te weten wat licht nou precies is. Wit licht is een verzameling van kleuren. Normaal gesproken zie je die kleuren niet, want al die kleuren bij elkaar is wit. Als je dat witte licht schuin op een doorzichtig voorwerp, bijvoorbeeld glas of water, laat vallen dan buigen die lichtstralen een beetje. Wat ik hier heb is een prisma, een driehoekig stuk glas. Als het licht hierop valt, wordt het als het ware uit elkaar getrokken. Met deze opstelling hebben we een aantal prisma's tegen elkaar aan gezet zodat die stralen nog verder buigen. Dit is de lichtbron, en let op, het witte licht wordt uit elkaar getrokken en de kleuren van een regenboog ontstaan. Bij een druppel kan het ook gebeuren. Het licht valt erin, wordt weerkaatst door de achterkant van de druppel en verlaat de druppel weer. Het licht wordt niet alleen weerkaatst, maar buigt ook een beetje. Bij het invallen van de druppel en het verlaten van de druppel. Je ziet al een boogvorm. Dat komt omdat het licht tegen de achterkant van de druppel niet alleen naar beneden weerkaatst, maar in een cirkel. Stel nou dat dit een druppel uit een wolk is, dan zou je precies hier moeten gaan staan om die regenboog ook echt te kunnen zien. Niet te hoog, niet te laag, niet te ver naar links, niet te ver naar rechts. De hoek is heel erg belangrijk. Hier heb ik hem. Ja hallo. De regenboog is er? Top, ik kom eraan. Woehoe daar is ie, de regenboog. Kijk nou, mooi man. Helemaal van onder naar boven en weer naar beneden. Het klopt precies. Ik sta met mijn rug naar de zon en met mijn gezicht naar de regenbui. Bij iedere druppel weerkaatst het licht van de zon. Tegen de achterkant van de druppel breekt het licht en zie we die prachtige kleuren. De hoek waarin je naar de regenboog kijkt is heel erg belangrijk. Van lang niet alle druppels komt het licht in mijn oog terecht. Van deze druppels niet, deze ook niet. Van deze druppels valt het rode licht precies in mijn ogen. Dat verklaart ook waarom het een regenboog is. De rode kleur valt onder deze hoek in mijn oog. Dat geldt ook voor daar, en daar. Alleen onder deze hoek is rood te zien. Niet deze hoek en ook niet een grotere hoek. Precies deze hoek. En daarom is het een boog.

Wat is een regenboog?

Als de zon schijnt en het tegelijkertijd regent, dan ontstaat er een regenboog. Je ziet dan alle kleuren van – je raadt het al – de regenboog! Maar hoe ontstaan die kleuren in de lucht eigenlijk? 

Een boog van kleuren

Hallo ik ben Puck. Ik heb een keer een puistje gehad, dat zat hier ongeveer. Toen hoorde ik klets of pats en toen ging er allemaal vieze smurrie langs mijn wang en dat ging ik met een doekje afvegen. Toen was mijn puistje weg, dat vond ik fijn omdat het best wel pijn deed. Dat vond ik gewoon lekker.
Eigen schuld, dikke bult zou ik zeggen. Moet je maar geen patat eten de hele dag.
Nee hoor, dat heeft er helemaal niks mee te maken.
Oh. Beter wassen.
Ook niet. Een puistje kan er wel vies uit zien maar eigenlijk kun je er niks aan doen. Over ons hele lichaam, in onze huid, en met name ons hele gezicht hebben we talgkliertjes zitten. Die talgkliertjes zitten vrijwel altijd in de buurt van een haar. Je klieren maken talg en dat verspreidt zich over de huid.
Waar is dat nou weer goed voor?
Talg is een beetje vettig. Daardoor wordt de huid waterafstotend en blijft hij ook soepel.
Maar nu weet ik nog niet hoe je een puist krijgt.
Als nou zo'n talgklier meer talg maakt, dan kan hij een beetje uitzetten en dan kan hij er ook voor zorgen dat de afvoer verstopt raakt. Ik kan het je laten zien. Als dit nou een talgklier is en verstopt is..
Dan komt er een hele dikke puist.
Vooral in de pubertijd, dan hebben we meer hormonen, dan heb je ook meer kans op puistjes.
Dan zit je helemaal onder. Lekker uitknijpen dan maar.
Nee, nee. Dat zou ik zeker niet doen. Met uitknijpen beschadig je je huid en kan daardoor zelfs ontstoken raken en dat kan weer littekens geven. 
Jammer.

Wat zijn puistjes?

Overal over ons hele lichaam hebben we talgkliertjes zitten, die de huid vettig en soepel houden. Maar soms veroorzaakt een talgkliertje een puistje, hoe kan dat?

Pukkeltjes in je gezicht

Hoi ik ben Paul. Ik was met een vriend van mij een hut aan het verplaatsen en op de plek waar ik de hut wilde hebben, lagen allemaal stenen. Ik moest de stenen dus verplaatsen en dat had ik ook gedaan. Onder 1 van die stenen lag een dode pad. Ik schrok zo erg van die dode pad dat ik de steen liet vallen op die pad. Die pad spatte uit elkaar op mijn been. Niet alleen pad, maar ook allemaal vieze, grijze pissebedden. Toen keek ik naar de resten pad en ik weet niet waar het vandaan kwam maar het krioelde ineens van die vieze pissebedden. Dat was zo goor.
Pissebedden in een dode pad. Dat is wel erg vies. Waarom zaten die pissebedden in een dode pad, Marcel? Zaten ze hem op te eten?
Nee pissebedden houden helemaal niet van een pad. Een dode pad is een natte kledder. Pissebedden houden van natte, vochtige plekjes waar het niet al te licht is. Daar is zo'n dode pad een prima plek voor.
Ze zitten ook allemaal onder dit blaadje.
Precies. Dat vinden ze allemaal lekker. Die pissebedden zien er zo uit. Ze hebben een schildje en zijn familie van deze dieren.
Echt waar?
Van de kreeften. Dit is de kreeft van het land. Dat kan je ook een beetje zien. Hij haalt adem met kieuwen en dat moet hij op vochtige plekjes doen. Hij heeft een pantser net als een kreeft.
En ze hebben zo'n ribbeltjesruggetje hé?
Ja. En die ribbeltjesrug is hun harnas, het skelet. Net als ridders in de Middeleeuwen hadden ook een harnas.
Maar waarom heten ze dan pissebed?
Waarschijnlijk als je er veel bij elkaar hebt en je je neus erin steekt het een beetje ruikt naar pis.
Echt waar? Ik ruik niks hoor. 
Dan moet je er wel een paar duizend bij elkaar hebben.
Nee dat red ik niet.

Wat is een pissebed?

Je kunt ze vaak vinden onder stenen in de tuin of in het park: pissebedden. Ze houden namelijk van natte, donkere plekken. Maar wat is het eigenlijk voor een diertje?

Een diertje met een pantser

Als je vroeger naar de apotheek ging, kreeg je meestal kruiden zoals in deze potjes, of een poedertje zoals in deze potjes, of een vloeistof zoals in deze potjes. Tegenwoordig krijg je medicijnen meestal zo, als pillen. Maar hoe maak je die eigenlijk? Bij hoge uitzondering mogen we in een fabriek filmen waar ze pillen maken, maar daar wandel je niet zomaar naar binnen hoor. Eerst even omkleden, speciale kleren aan, bril op, horloge af, handen wassen, haar onder het netje. Klaar om de fabriek in te gaan. Dit is geen astronaut en we zijn nog steeds in de pillenfabriek. Deze man in een maanpak is een weger. Hij heeft een soort hermetisch afgesloten pak aan. Dat is voor 2 redenen: je mag de ingrediënten natuurlijk niet vervuilen en het is voor zijn eigen veiligheid. Je wilt natuurlijk niet het medicijn inademen, dat kan heel gevaarlijk zijn. In de weegkamers worden de grondstoffen afgewogen. Een pil bestaat uit 2 dingen: als grootste deel bestaat uit vulmiddel stoffen zoals aardappelzetmeel of melkpoeder wat eigenlijk geen werking heeft maar om de pil groter en steviger te maken. Veruit het belangrijkste deel is het werkzame stofje. Waar je de pil voor inneemt, waar je beter van wordt. Van dat medicijnstofje heb je maar een heel klein beetje nodig: microgrammen. Omdat dit de stof is waarvoor je de pil inneemt, zou je kunnen denken dat de pil alleen van deze stof gemaakt kan worden, maar dan wordt het zo klein dat je het niet eens uit de verpakking kunt halen. Het zou meteen kwijt zijn. Dan worden de afgewogen hulpstoffen gemengd met het medicijn en dat gebeurt in dit enorme apparaat. Het is heel belangrijk dat het heel goed mengt. Elk tabletje moet natuurlijk uiteindelijk evenveel medicijn bevatten. De gemengde poedermix wordt naar de pillenmachine vervoert. Er valt de juiste hoeveelheid medicijnpoeder in een soort malletje: de matrijs. Daarna drukt de machine dit pinnetje, de stempel, keihard op de poeder totdat er uiteindelijk een pilletje wordt geperst. Deze machine maakt wel een half miljoen pillen per uur. Hier worden de pillen in strips verpakt en wordt een folietje op de verpakking vast gesmolten. Daarna moeten de strips nog in een doosje en dan doen ze er meteen een bijsluiter bij, de gebruiksaanwijzing. Inpakken en dan kan hij naar de apotheker.

Hoe maak je een pil?

Vroeger werden er kruiden, vloeistof of poeder als medicijn gebruikt. Tegenwoordig krijg je medicijnen meestal in de vorm van een pil. Maar hoe maak je zo’n pil?

Een pil als medicijn

Timo hier van het Klokhuis kantoor. Ik zie het al, allemaal slimme kindertjes. Jullie weten natuurlijk alles al. Geen vragen dus. Ik ga wel even naar de volgende klas.
Wat is de ziekte van pfeiffer? 
De ziekte van pfeiffer krijg je toch van het zoenen? Ik stuur Maurice wel naar de pfeiffer-expert.
Goede vraag. Ik ben zelf ook heel erg benieuwd naar de ziekte van pfeiffer. Timo zei het net al, het staat ook wel bekend als de kusziekte. Als dat echt zo is, dan ga ik nooit meer met iemand zoenen. Ik weet in ieder geval dat de ziekte van pfeiffer veroorzaakt wordt door een virus. Annet Stemerding is viruskenner hier in het Universitair medisch centrum in Utrecht en zij weet alles over virussen. Dus ook over de ziekte van pfeiffer. Annet, hoe ziet een virus er nou uit?
Kijk zo ziet een virus eruit. Maar veel kleiner. Je hebt echt een microscoop nodig om hem te zien. Als je daar doorheen kijkt, is dit wat je ziet.
Wat is dit voor virus dan?
Dit is het pfeiffer virus. 
Mooi plaatje, maar wat is een virus precies?
Een virus is een heel klein deeltje maar kan zichzelf niet vermenigvuldigen. Daarvoor heeft hij cellen nodig. Cellen in jouw lichaam. Hij kruipt als het ware in jouw lichaamscel en gebruikt jouw fabriekje om zichzelf te kunnen kopiëren. Eigenlijk als een soort kopieerapparaat. Stel, dit is jouw lichaamscel. Het virus kruipt daarin en jouw cel vermenigvuldigt het virus wel duizenden keren.
Maar waarom wil een virus zich vermenigvuldigen?
Dat virus wil zich kunnen vermenigvuldigen om te kunnen overleven.
Gebeurt dat bij de ziekte van pfeiffer ook?
Ja, dat gebeurt bij de ziekte van pfeiffer ook en zo word je ziek. Dit zijn gezonde cellen en als die geïnfecteerd worden door een virus dan worden ze ziek en dan komen ze er zo uit te zien. Ze worden rond en verliezen hun mooie structuur.
Hoe komt je virus nou je lichaam binnen?
Dat kan op verschillende manieren. Dat kan door lichaamscontact. Bijvoorbeeld op deze manier. Maar het kan ook door lichaamsvloeistof als speeksel of bloed of zelfs via de lucht.
Via de lucht?
Ja via de lucht vliegen kleine luchtbolletjes naar de andere persoon toe.
Daarom moet je altijd je handen voor je mond doen?
Ja, of bijvoorbeeld hoesten in je elleboog.
Annet, hoe weet je nou dat je pfeiffer hebt?
Daarvoor hebben we een test op het lab en daarvoor gebruiken we een buisje bloed van de patiënt. Dat wordt getest. Als de vloeistof nou gaat klonteren, dan heeft de patiënt pfeiffer.
Hoe is het met deze patiënt?
Eens even kijken. Ja deze klontert. Deze patiënt is ziek.
De ziekte van pfeiffer daar word je toch heel erg moe van?
Ja dat klopt.
Wat merk je daar nog meer van?
De meeste mensen krijgen koorts, je kan keelpijn krijgen, je klieren raken opgezet en sommige mensen krijgen ook last van hun buik.
Maar wat als je de ziekte hebt, wat kun je er dan aan doen?
Dat is een beetje jammer, je kunt er eigenlijk niks tegen doen. We hebben geen medicijn, dus het enige wat je kunt doen is uitrusten. Lekker onder de wol. Beterschap.
Nog 1 vraagje Annet. Hoe zit het nou met zoenen? Kan je het virus ook krijgen door te kussen?
Wat ik net uitlegde is dat het virus overgebracht kan worden door speeksel. Het virus zit in het speeksel dus je kunt het krijgen door te zoenen, maar gelukkig hebben heel veel kinderen het virus al gehad voordat ze 5 jaar zijn. Dus ze zijn beschermd. 
Dus ze hebben pfeiffer gehad, zonder dat ze er iets van hebben gemerkt?
Ze hebben er helemaal niks van gemerkt. Dus eigenlijk kun je gewoon blijven zoenen.
Oh Annet wat goed nieuws! Laat me je kussen!

Wat is de ziekte van pfeiffer?

De ziekte van pfeiffer is een virus waar je heel erg moe van kunt worden. Hoe ziet zo’n virus er uit, wat doet het en hoe kun je het krijgen?

De kusziekte

Hallo ik ben Chloe en ik heb een keer iets heel engs meegemaakt. Ik was op kamp en we moesten gaan slapen, ik lag in bed en ik voelde wat kriebelen. Ik deed het licht aan en keek op m'n kussen en daar lag een hele dikke, bruine, oorworm met allemaal pootjes en een soort van gele, poten, scharen. Toen rende ik de gang op en iedereen moest me een beetje uitlachen want een oorworm wat is daar eigenlijk eng aan? Maar ik vond het zo eng.
Ik zou ook schrikken hoor. Stel dat zo'n ding in je oor kruipt. Want dat doen ze toch Marcel, oorwormen?
Nee die willen helemaal niet in je oor zitten, die willen in allerlei spleten zich verstoppen en dan zoeken ze naar voedsel. Oorwormen eten bijvoorbeeld bladluizen en bladluizen zie je hier op deze plant zitten. Die bladluizen zuigen van de plant en daar gaat de plant op een gegeven moment aan dood. In boomgaarden worden oorwormen uitgezet om die bladluizen op te eten en de plant te beschermen.
Dus hij is hartstikke handig?
Dat is hij zeker. Hij is ook hartstikke mooi. Moet je hier nou eens kijken. Hier een mannetje en hier een vrouwtje.
Maar ze hebben wel van die enge stekels.
Vind je dat nou eng? Wat denk je dat ze er mee doen?
Mij steken.
Dat kunnen ze nooit door je huid heen.
Om er mee te vechten als wapens?
Misschien de mannetjes. Die vechten daar wel een beetje mee onderling. Die mannetjes hebben echt van die ronde tangen. Dat ziet er een beetje uit als dit. Die mannetjes pakken daar echt zo een vrouwtje mee en die houden ze goed vast en dan kunnen ze er lekker mee paren.
Oh, dit is dus een heel pittig dingetje.

Wat is een oorworm?

Oorwormen: in tegenstelling tot hun naam doet denken willen ze helemaal niet je oor in. Maar wat zijn dit voor insecten en waarom zijn ze zo handig?

Een klein insect

Welkom bij het Klokhuis. Vandaag gaan we.... Even wachten jongens ik moet even... Hallo met Mustafa. Volgens mij kunnen jullie mij wel een handje helpen. Ja hier heen! Normaal gesproken wordt je poep en plas via de riolering afgevoerd, maar hier midden in de natuur is dat altijd een beetje lastig. Of tijdens een festival midden in een weiland. Als je dan moet heb je het mobiele toilet. De toiletten worden gemaakt in een fabriek in Duitsland. Ze bestaan helemaal uit kunststof, zijn goed schoon te maken en lekker licht, want je moet de mobiele wc wel makkelijk kunnen vervoeren. Ze gooien de blauwe, plastic korrels in een mal, een soort vorm. De mal gaat 18 minuten in een oven van 300 graden. De korrels smelten aan elkaar vast en vormen de verschillende onderdelen. Even afkoelen en dan kan het wc-onderdeel uit de mal gehaald worden. De onderdelen zijn klaar om in elkaar gezet te worden. Dat duurt 15 minuten en klaar is de mobiele wc. Zo'n mobiel toilet werkt eigenlijk net als vroeger. Tot 1800 gooide mensen hun poep en pies gewoon op straat of in de gracht maar dat ging wel heel erg stinken. Dus besloten ze dat mensen hun poep in emmers of tonnen konden meegeven aan de strontkar, net als nu het afval opgehaald wordt. In het mobiele toilet is de emmer vervangen door deze tank. Hier wordt het poep en plas in opgevangen. De opvaltank wordt gevuld met water. Er komt een tablet bij van schoonmaakmiddel. Dat middel vormt een soort filterlaagje op het water. Zorgt ervoor dat het minder stinkt en werkt bacterie dodend. Veel mensen noemen het een chemisch toilet, maar dat klopt eigenlijk niet. Er worden helemaal geen chemicaliën gebruikt. Dat mag niet meer omdat er wel eens mensen zijn die het grappig vinden om een toilet om te duwen. Als er chemische troep in zou zitten, zou het gevaarlijk kunnen zijn. In deze tank past 250 liter. Dat is voldoende voor 500 poep- en plasbeurten. Aan de wagen zit een zuigslang en daarmee kan de chauffeur de tank leegzuigen. Al het poep, plas en wc-papier komen in de opslagtank achterop de vrachtwagen terecht. De wagen heeft ook een hogedrukspuit en daarmee spuit de chauffeur alles schoon.
Nou genoeg weetjes. Ik heb ze niet voor niks laten komen. Ho wacht, ik zit er nog in! Help!

Wat is een mobiel toilet?

Normaal gesproken is een toilet aangesloten op het riool. Op plekken waar je een toilet niet kunt aansluiten op het riool, worden er soms mobiele toiletten neergezet. Maar hoe werkt zo’n toilet? 

Poepen en plassen in de natuur

Hallo ik ben Yaran en op een dag was ik aan het vegen in de tuin en toen zag ik een hoopje zand met een klein gat erin. Ik dacht weg met dat hoopje zand en toen kwamen er allemaal mieren uitgelopen. Ik dacht 'he wat is dit' en snel haalde ik de steen weg. Het krioelde van de mieren. Het was alleen maar mieren, mieren, mieren. Snel haalde ik een tweede steen weg en daar zag ik ook mieren en eitjes. Kleine witte eitjes en aan elkaar vastplakte. Het was zo goor dat ik snel al die stenen er weer opgooide.
Ik vind mieren zo leuk. Die lopen in een treintje in mijn tuin. Enig. Miereneitjes hé, dat is toch niet vies?
Ik denk niet dat hij miereneitjes gezien heeft maar mierenpoppen gezien heeft.
O ja joh?
Die poppen zien er zo uit. Hier heb je een mier en dit zijn de poppen. Een mier verpopt net als een vlinder dat doet. Hier heb ik een rups en die rups wordt een pop en die pop wordt een vlinder. Zo gaat dat bij een mier ook. Uit een eitje komt een larf, larfje wordt een pop en dan wordt het pas een mier.
Waarom lopen ze in een treintje door mijn tuin, achter elkaar aan?
Dan heeft er eentje ergens voedsel gevonden en die is met het voedsel naar huis gelopen en die legt onderweg een klein beetje parfum neer.
Parfum?
Ze praten met geur met elkaar.
Dus dit betekent bijvoorbeeld van jongens ik heb brood gevonden.
Ja bijvoorbeeld. Zo hebben ze een parfum voor oorlog en een parfum voor als er gevaar is of een parfum voor als de koningin iets zegt en parfum voor als ze voor de eieren moeten zorgen of een parfum als ze poppen moeten verplaatsen. 
Echt een hele parfumdoos? Dat wist ik niet.

Wat zijn mierenpoppen?

Als je in de tuin een sliert mieren ziet lopen, dan kan het best dat je bij de mierenhoop een heleboel mierenpoppen zal vinden. Maar wat zijn dat, mierenpoppen? 

Van larve tot mier

Hier is Timo van het Klokhuis kantoor. Het Klokhuis heeft heel hard vragen nodig dus willen jullie nog iets weten?
Ja! 
Waarom heb je eerst een melkgebit en ga je later tanden wisselen?
Het volwassen gebit zit verstopt in je kaken en dat duwt je melkgebit weg.
Oke ik stuur Maurice wel naar de tandarts maar dan zul je zien dat het echt waar is.
Dit is de kaak en het gebit van een 3-jarige. En dit is de kaak en het gebit van een volwassene. Je ziet het al, het is echt een onwijs verschil. Het gebit van een 3-jarige is een stuk kleiner dan het gebit van een volwassene. Het melkgebit heeft 20 tanden en kiezen, terwijl het volwassene gebit er 32 heeft en die ook nog eens groter zijn. Als ik 32 volwassen tanden in een kinderkaak probeer te stoppen past dat natuurlijk nooit. En andersom moet je voorstellen dat ik 20 van die melktandjes in mijn gezicht heb. Dat ziet er toch niet uit. Het antwoord kan kort zijn. We wisselen van tanden omdat het anders niet past. Tanden groeien namelijk niet met je kaak mee. Het gekke is: die tanden zitten er allang voordat ze doorbreken. Dit is je melkgebit en hierboven en hieronder, daar zit het volwassen gebit. Dan past het allemaal wel. Hoe kan dat?
Dat komt omdat die tanden in eerste instantie nog niet volgroeid zijn. Kijk dit is het begin van een blijvende kies. Als je dan kijkt naar dit plaatje zie je hier een melktand met een wortel in de kaak. Hier is een begin van de blijvende tand. Die gaat groeien in de lengte en die krijgt ook een wortel. De blijvende tand lost de wortel van de melktand op. Die lost hem zo ver op dat de melktand los komt te staan en de melktand eruit gaat en de blijvende tand door kan komen. Dan is er weer plek voor de nieuwe tand.
Op welke leeftijd begin je nou eigenlijk met wisselen?
Als je 6 jaar bent. Dan gaan eerst de tanden die je als eerst hebt gekregen, de snijtanden onder, die gaan wisselen. Je krijgt er ook een kies bij. Achter de melkkies komt een blijvende kies door en die krijg je zonder dat je een melkkies wisselt. Als je 7 bent gaan de snijtanden boven wisselen en als je 8 bent zijn ook de snijtanden aan de zijkant onder en boven gewisseld. Dan gebeurt er ongeveer 2 jaar niks. Als je dan ongeveer 10 jaar bent ga je je melkhoektanden en je melkkiezen wisselen. Dat duurt ook ongeveer 2 jaar en als je 12 bent dan krijg je er nog een kies bij. Dat is deze.
En dan zit je met je mond vol tanden.
Inderdaad.
Je bent toch kindertandarts?
Ja maar jij bent presentator van een jeugdprogramma, dus ik mag echt wel even kijken. Zet je brilletje maar op tegen het felle licht. Nou Maurice, je hebt een mooi gebit hoor. Je hebt je gebit netjes onderhouden.
Dat ik als volwassene mijn gebit moet onderhouden dat snap ik, maar zo'n melkgebit gaat er toch uit. Dat hoef je toch niet te onderhouden?
Zeker wel, want de laatste melkkies die je ga je wisselen als je ongeveer 12 bent. Dus dat duurt een hele lange tijd. Dus Maurice, goed poetsen ook als je een melkgebit hebt. Super goed gedaan. Als je mij de bril geeft dan mag jij een cadeautje uitkiezen. En goed blijven poetsen he!
Dat ga ik doen!

Waarom heb je eerst melktanden?

Als je jong bent zijn je gebit en je kaak nog een stuk kleiner dan als je volwassen bent. Je hebt als je jong bent minder tanden, die ook nog eens kleiner zijn. Die tanden heten melktanden. Hoe zit dat precies?

Voordat je gaat wisselen

Hallo ik ben Lodewijk en ik liep een keertje langs de straat en toen zag ik iets liggen vlak achter een auto. Toen kwam ik wat dichter bij en toen bleek het een dode duif te zijn. Toen kwam ik nog wat dichter bij en toen zaten er in die duif allemaal van die dikke, vieze, friemelende wormpjes en die waren aan het eten. Die daar, dat soort dingen: maden heetten die geloof ik. Dat vind ik zo raar, ze zijn met zoveel. Het ziet er zo vies uit altijd.
Dit zijn enge, vieze beesten. Marcel, maden zijn goor. Wat je me ook gaat vertellen.
Nee, maden zijn helemaal niet goor. Kijk hier heb je maden. Die maden eten dood vlees. Daardoor denk je dat ze goor zijn. 
Sorry hoor, maar het stinkt echt verschrikkelijk die beesten.
Nee dat zijn niet de maden die stinken niet, dat is het dode vlees wat er tussen ligt wat zo stinkt. Nou kunnen we dat heel goed gebruiken dat maden dood vlees eten. Mensen hebben wonden die niet willen genezen. Dan kan je het ziekenhuis maden erop laten zetten zodat zij de wond schoonmaken.
Maar doet dat dan geen zeer? Kietelt dat niet?
Een klein beetje, maar daar hebben we ook weer wat op gevonden. In het ziekenhuis hebben ze maden in een zakje.
In een theezakje?
En dat theezakje, daar zie je de maden in lopen.
Hele kleintjes.
Hele kleintjes, die moeten nog groter groeien. Die maden doen ze in het theezakje, dat doen ze dan op de wond en verbinden het dan en die maden gaan dan door het theezakje heen de wond eten. Het dode vlees opeten. Dat wordt ingepakt, daar ga je mee naar huis. De maden doen hun werk en na een paar dagen kom je terug en dan halen ze het theezakje weg en dan is de wond schoon.
Maar worden dit dan van die hele vieze, groene bromvliegen? 
Dit zijn inderdaad de jonkies van de groene bromvliegen, maar dan moet je niet zeggen dat ze smerig zijn en vies zijn. Bromvliegen wassen zich vaker dan jij en ik.
Dat zal wel, maar ik vind het vies.

Zijn maden vies?

Maden eten graag dood vlees, daarom worden ze in het ziekenhuis ook wel ingezet om wonden schoon te maken. Hoe werkt dat precies en… zijn maden eng? 

De jonkies van de groene bromvlieg

Ze zijn rood, zoet, heerlijk en super gezond: Zomerkoninkjes. Oftewel de aardbei. Maar hoe groeit een aardbei eigenlijk? Om zo veel mogelijk lekkere aardbeien te krijgen, zorgt de teler ervoor dat de aardbeiplantjes het goed naar hun zin hebben. Ze groeien het best bij een temperatuur van niet hoger dan ongeveer 22 graden. En dit witte kastje meet de temperatuur in de kas en als het te warm wordt gaan automatisch de ramen open. Handig. Aardbeien kunnen alleen maar met de hand worden geplukt, want ze raken best wel snel beschadigd. Vandaar ook dat ze op deze hoogte hangen. Dat is handig anders zou je steeds moeten bukken. Door dit druppelsysteem krijgen plantjes water. Gewoon zo uit de sloot met een beetje mest erbij. Op het dak van de kas zit een sensor die meet hoe sterk de zon schijnt. Hoe sterker de zon schijnt, hoe meer water de planten nodig hebben. Er wordt hier dus alles aan gedaan om de plantjes het naar hun zin te maken zodat er heel veel zomerkoninkjes groeien. Eerst komen er bloemetjes aan de plant. Om mooie aardbeien te krijgen moeten die bestoven worden. Dat betekent dat het stuifmeel van het ene bloemetje terecht komt op de stamper van het andere bloemetje. Dat doet de teler natuurlijk niet zelf. Dat gaat veel te veel tijd kosten. Daarvoor heeft hij hulp van honderden hele kleine werknemers: hommels. Dit doosje staat midden in de kas vol met hommels. Vanuit dit hommelhuisje doen ze hun belangrijke werk: bestuiven. Hallo? Is daar iemand? Hoor je ze? Die bloemetjes zien er echt prachtig uit en dat is niet voor niks want op die manier lokt het bloemetje de hommel. Die weet dan dat hier lekkere nectar te vinden is. Die hommel gaat op de bloem zitten en zuigt de nectar eruit en daardoor blijft er wat stuifmeel op de haartjes van de pootjes zitten. En als die hommel dan naar een andere bloemetje vliegt dan komt dat stuifmeel op het stampertje van dat andere bloemetje terecht. Klaar. Na de bestuiving vallen de bloemblaadjes eraf. Het bloemetje hoeft geen hommel meer te lokken. De aardbei kan gaan groeien. Je kan hem eigenlijk al zien zitten. Het binnenste van de bloem dat wordt de aardbei. Dat zwelt op en wordt groter en groter en groter. Hij begint groen, daarna wordt hij wit en uiteindelijk wordt hij rood. Van bloem tot aardbei duurt ongeveer 3 tot 4 weken. Ik kan het niet laten, het is zo lekker.

Hoe groeit een aardbei?

Om zo veel mogelijk lekkere aardbeien te krijgen, zorgt de teler ervoor dat de aardbeiplanten onder de beste omstandigheden kunnen groeien. Maar hoe ziet zo’n aardbeienkas eruit en hoe groeit een aardbei? 

Van witte bloem tot zomerkoninkje 

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos