Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De eerste hoogbouw van Nederland was in 1898 het Witte Huis in Rotterdam: een kantoortoren van maar liefst 43 meter hoog. Daarna gingen de Amerikanen aan de wolken krabben: in 1974 werd de Willis Tower in Chicago het dak van de wereld met 442 meter. En in 2007 opende in Dubai de Burj Kalifa: maar liefst 828 meter hoog, en dan tellen we het vlaggetje niet eens mee.
Er zijn plannen gemaakt voor nog hogere gebouwen. Zoals de X-Seed 4000 in Japan, een gebouw van 4 kilometer hoog in de vorm van de berg Fuji. Een leuk plan, maar de financiering is voorlopig ook foetsie.
Het voornaamste bezwaar tegen zulke hemelkrabbers is het aantal liften. Die nemen een flinke hap uit het bruikbare vloeroppervlak. Bovendien wordt op grote hoogte de lucht steeds ijler, waardoor je last kunt krijgen van hoogteziekte. Of juist zeeziekte, want door de wind zwiepen zulke gebouwen lekker heen en weer. En bovendien hebben we de ruimte niet echt nodig, want overal ter wereld staan er nog heel wat appartementjes leeg. Ook in Dubai. Maar ja, de huren, die zijn ook torenhoog.


Clipphanger

Clipphanger logo

Gebouwen worden steeds hoger. Er is zelfs een wedloop gaande tussen landen die allemaal het hoogste gebouw ter wereld willen hebben. Maar ze krijgen allemaal te maken met een paar praktische bezwaren tegen kilometershoge wolkenkrabbers.

Hoe hoog kun je bouwen?

Door de eeuwen heen is goud altijd een populair goedje geweest. Goud is mooi én het blinkt. Bovendien is het een edelmetaal, oftewel: het roest niet. Je kunt met je gouden plak dus gewoon gaan zwemmen. Of: met goud je grafkelder in, zoals de Egyptische farao Toetanchamon: hij kreeg van zijn onderdanen een dodenmasker van maar liefst 11 kilo massief goud, ingelegd met edelstenen. Bling-bling voor de king.
Goud is zo duur omdat het schaars is: het ligt niet voor het oprapen. Toch wordt er halverwege de negentiende eeuw in Californië heel wat goud gevonden, en dat zorgt voor een enorme toeloop van goud- en gelukzoekers: de gold rush. Met zeefjes gaan ze de rivieren af, op zoek naar de kostbare klompjes. En als er eentje gevonden is, dan moet je nog uitkijken dat je het zonder brokken naar de opkoper krijgt. Au!
Tegenwoordig is goud véél makkelijker te vinden: gewoon even naar Amsterdam, en binnensjokken bij de kluizen van De Nederlandse Bank. Daar ligt ons nationale goudappeltje voor de dorst. In totaal hebben we nog meer dan 600 ton goud. Daarmee kunnen we voor elke inwoner van Doetinchem een massief gouden dodenmasker laten maken. én een goed slot voor op de kist.

Goud betekent schoonheid en status, want het is niet goedkoop. Dat komt doordat het zo schaars is. 

Waarom is goud zo duur?

Klas 4/5/6

Eeuwen geleden, toen de Portugezen rondliepen op de Afrikaanse westkust, kwamen ze daar allerlei lokale rituelen tegen. Zoals het gebruiken van voorwerpen voor toverij. De Portugezen noemden dit feitiço, oftewel toverij. Eind 19de eeuw schreef de Franse psycholoog Alfred Binet een artikel over het ‘fetisjisme in de liefde’, en toen was de beer echt los. Erg spannend allemaal, vooral voor mensen met een berenfetisj.
Een seksueel fetisjist raakt namelijk énorm opgewonden van bepaalde voorwerpen of rituelen. Een voetfetisjist bijvoorbeeld: die krijgt het erg warm van een gewone blote voet, of juist een voet met een nette netkous, of misschien wel een hele vieze stinkvoet. (snuf) Hè bah, lekker!
Natuurlijk lopen de Japanners weer voorop, met hun ‘omorashi’: opgewonden raken van een volle blaas. Vooral als die blaas op springen staat, en je de boel ‘lekker’ laat lopen. En zo’n natte broek, dat is dan weer een fetisj voor mensen die van ‘urolagnie’ houden. Hoog tijd voor het dienstmeisje om de boel op te komen dweilen. Al zijn er ook weer mensen die juist op stoom komen van zo’n kinky uniformpje. Uiteindelijk zijn er misschien wel net zo veel fetisjen als er mensen zijn. Op ieder potje... past een fetisje.

Leer, uniformen of blote voeten: mensen kunnen opgewonden raken van de gekste of juist de gewoonste dingen. Dat noem je een fetisj.

Wat is fetisjisme?

Volgens sommige mensen is ‘echte natuur’ al het natuurschoon dat Moeder Natuur zelf heeft voortgebracht. Zoals het betoverende Beekbergerwoud bij Apeldoorn. Een oerbos van wel 8.000 jaar oud met majestueuze elzenbomen, rijkelijk begroeid met vuistdik klimop. Prachtig, dat was nou echte natuur! Totdat in 1871 de boel werd gekapt, en er opeens een hoop elzenhouten fruitschalen bijkwamen. 
Sindsdien is Nederland voor 100% geschapen door de Nederlanders. Zelfs onze natuur, die regelen we zelf wel. Zoals de Oostvaardersplassen in Flevoland. Oorspronkelijk bedoeld als industrieterrein, maar als de bedrijven wegblijven wordt de boel gekraakt: door watervogels, ganzen en vlinders. Dat vinden wij (natuurlijk) prachtig en we doen er nog wat edelherten bij, wat konikpaarden voor de variatie, en wat reetjes, nou veel plezier samen, hek eromheen, spoorlijn erlangs, toedels!
Deze natuur is dus door menselijk ingrijpen ontstaan. Maar ja, dat zal de dieren die daar leven worst wezen, en de planten trouwens ook. Zij genieten met volle teugen, en daar genieten wij dan weer van. Zo mooi die natuur, daar kan Moeder nog een puntje aan zuigen.

Alle natuur in Nederland wordt door mensen beheerd. Niet heel natuurlijk dus. Maar de herten, vogels en planten tieren er welig. 

Wat is echte natuur?

Vroeger was de doodstraf heel gewoon. Gewone mensen worden opgehangen, bij edelen wordt het hoofd eraf gechopt en heksen gaan op de brandstapel. Maar in 1870 wordt in Nederland de doodstraf geschrapt uit het gewone strafrecht. In het militaire recht blijft het nog wel overeind. En dat komt goed uit na de Tweede Wereldoorlog, als er een flink aantal oorlogsmisdadigers voor het vuurpeloton komt. In 1952 worden zo de laatste doodvonnissen voltrokken, en sindsdien is de doodstraf in Nederland ook dood.
Een van de argumenten tegen de doodstraf vind je in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Daar hebben we in afgesproken dat ieder mens het recht heeft om te leven. En dat is toch een beetje het omgekeerde van de dood. Daarnaast is de doodstraf natuurlijk niet terug te draaien. Dus als er opeens nieuw bewijs opduikt, en het blijkt dat de ongelukkige eigenlijk onschuldig is: dan eh, ja, 'sorry'? 
Wij zijn dus van de doodstraf af, maar in sommige staten in Amerika worden moordenaars getrakteerd op een dodelijke injectie. In Iran of Soedan moet je voor je leven vrezen als je gay bent. En als je op vakantie in China probeert om een panda mee te smokkelen, dan is de beer ook los. De een zijn dood, is de ander zijn bamboe.

Sinds 1870 worden er in Nederland geen mensen meer opgehangen, onthoofd of verbrand voor een misdaad. Want ieder mens heeft het recht om te leven. 

Waarom hebben wij geen doodstraf?

De stem is ons belangrijkste communicatiemiddel, samen met ons mobieltje en het vuurtje waar we rooksignalen mee maken. 
Onze stem is van alle markten thuis: praten, ROEPEN, zingen. En als iemand heel mooi zingt, dan zeggen we: ‘Wat een strot!’ Want daar komt je stem vandaan. Bovenop je luchtpijp zit het strottenhoofd met daarin de stembanden, of ‘stemplooien’. Als je ademt staan die wijd open. Maar als er geluid gemaakt moet worden, dan knijpen ze samen tot er een klein kiertje overblijft: er ontstaat een drukverschil, en de stemplooien komen in trilling, en die brengen weer de lucht aan het trillen. Zo komt je stemgeluid je strot uit. En soms komt het ook anderen de strot uit.
De stemplooien van de man trillen langzaam, ’maar’ zo’n 100 keer per seconde en daarom is de mannenstem laag. De vrouwenplooien trillen wel 200 keer per seconde en kinderen zijn kampioen met 300. Maar dat is maar voor even. Als in de puberteit het strottenhoofd en de stemplooien gaan groeien, dan wordt het jongensstemmetje opeens een mannenstem. Dat heet ‘de baard in de keel’, en op dat moment mag je weg uit Kinderen voor Kinderen, en kan je lekker gaan kwelen bij Kerels voor Kerels.


Als je praat, zingt of lacht, knijpen je stembanden zich samen en beginnen je stemplooien te trillen. 

Hoe werkt je stem?

De roots van de spijkerbroek liggen in Californië, halverwege de 19de eeuw. Door de goudmijnen is de economie booming en dat trekt allerhande volk aan. Zoals de jonge Duitse kleermaker Levi Strauss, die zich in San Francisco vestigt. Hij maakt daar stugge, stevige werkbroeken van canvas, maar die vallen niet echt in de smaak bij de altijd kritische mijnwerkersmodescene in Frisco.
Levi stapt over op stof uit de Franse stad Nîmes. Dit ‘serge de Nîmes’ verbastert al gauw tot ‘denim’. Denimbroeken zijn soepeler en ze zitten veel fijner. Ze hebben een kekke blauwe kleur en door de speciale weefmethode gaan ze lekker lang mee. Tot je je zakken helemaal vollaadt met goudklompjes, dan wil zelfs de sterke denimstof nog wel eens gaan scheuren. En er is nog een zwakke plek bij je ‘andere zak’.
Levi’s medekleermaker Jacob Davis bedenkt een manier om die zwakke plekken te verstevigen: met klinknagels. Dat klonk Strauss als muziek in de oren, en in 1873 krijgen ze samen het patent op de spijkerbroek. En vanaf dat moment kunnen die twee pas echt hun zakken gaan vullen.

Wat we tegenwoordig kennen als kekke spijkerbroek of jeans, ontstond in Amerika als een stugge werkbroek. En ja, er zaten echt spijkers in. 

Waar komt de spijkerbroek vandaan?

Honderden jaren geleden wordt het woord ‘jaar’ op allerlei verschillende manieren gespeld: ‘jaar’, ‘jar’, ‘jaer’, ‘jair’, ‘yaer’, ‘iaer’. Ja, dat is misschien makkelijk voor de luie speller, maar de middeleeuwse schoolmeester zit maar mooi met zijn handen in het haar, ‘har’, ‘hare’, ‘haer’. 
Regels moeten er komen! De eerste officiële spelling van het Nederlands wordt gepresenteerd in 1804. En meteen is er protest, zoals van de dichter Willem Bilderdijk. Hij vindt bijvoorbeeld het woord ‘kagchel’ maar vreemd en spelt liever ‘kachel’.
Zo worden de spellingregels regelmatig gewijzigd. Meestal komt dat voort uit onze eeuwige behoefte aan eenvoud: in 1934 veranderen ‘groote visschen’ in ‘grote vissen’. Een stuk makkelijker, al zijn er ook mensen die ‘makkelijk’ te moeilijk vinden en weer pleiten voor ‘makkelik’. Jaja.
Voor het gemak staat sinds 1954 de juiste spelling in het Groene Boekje. In 1995 verschijnt daar opeens een ‘n’ in ‘panneNkoek’. Dat leidt ook weer tot veel ‘reakties’, al wordt die spelling ook weer afgeschaft, en zijn alleen ‘reacties’ nog toegestaan. Inmiddels is in de wet vastgelegd dat het Groene Boekje elke tien jaar wordt ‘geüpdatet’. En ja, dat schrijven we echt zo. (zucht)

Hoewel we al sinds 1995 ‘pannenkoek’ schrijven, zijn er nog steeds restaurants die stug ‘pannekoeken’ blijven bakken. Niet iedereen houdt de veranderingen in onze spelling bij. Is het echt zo ingewikkeld?   

Waarom verandert onze spelling?

In de 14de eeuw wordt Europa overvallen door een mysterieuze ziekte: mensen worden onrustig, ze krijgen koorts en enorme puisten en builen zo groot als appels. Er komen zwarte vlekken op de huid en het is ook bloed spugen geblazen! Dat is allemaal niet best, dat is de pest.
De meeste mensen denken dan dat de pest een straf van God is, maar niemand weet waar het precies vandaan komt. Maar wel waar het heengaat: naar de begraafplaats, want pestlijders overlijden binnen 2 tot 8 dagen. Al vrij snel heeft de pest vrij spel: hele gebieden worden uitgeroeid. En zo ongeveer elke tien jaar is er weer een nieuwe uitbraak. In 1664 maakt een pestepidemie in Amsterdam zo'n 25.000 slachtoffers. Een treurige zaak, behalve voor de mensen die op een huurwoning wachten.
Inmiddels weten we dat de pestbacil verspreidt wordt door vlooien die op ratten leven. Zij springen over op mensen en die kunnen dan – letterlijk - de pest krijgen. Bij ons gebeurt dat voor het laatst in 1929, in de haven van Rotterdam. Mocht je nu nog de pest oplopen, dan liggen de draaiboeken klaar: je wordt eerst in quarantaine geplaatst, om te voorkomen dat andere mensen besmet raken. Je krijgt antibiotica toegediend, en een pak kaarten om een weekje lekker in je eentje te patiencen. Pest relaxed.

In de Middeleeuwen is de pest een gevreesde ziekte die vrijwel altijd de dood tot gevolg heeft. Inmiddels is de ziekte uitgeroeid en is er antibiotica uitgevonden.  

Wat is de pest?

Hooikoorts heet zo, omdat het vooral voorkomt tijdens de hooitijd. Verder heeft het weinig te maken met hooi, maar wel met stuifmeel, oftewel ‘pollen’ - en die zijn de schrik van elke hooikoortspatiënt. De ronddwarrelende pollen komen terecht op de slijmvliezen in de ogen, neus en oren en dat valt niet bij iedereen even goed. Het lichaam komt met een tegenreactie en maakt histamine aan. En dan heb je de pollen aan het dansen. 
Door de histamine gaat je neusslijmvlies opzwellen, er ontstaat een branderig gevoel en je gaat je te buiten aan niesbuien. En traanbuien! Je oogwit is opeens oogrood, je kijkers jeuken als een gek. Pien in de kop, jeuk in de keel en ook nog jeukende rooie bulten: hooikoorts zou net zo goed ‘pollenjeuk’ kunnen heten. Want het zijn de pollen, die je mollen.
De piek van de pollenplaag ligt in mei en juni, want dan strooien onze groene vrienden hun stuifmeel lustig in het rond. Op een regenachtige dag worden die pollen meteen weer uit de lucht gespoeld, en kunnen hooikoortspatiënten eindelijk weer de frisse buitenlucht in. Maar op zonnige en winderige dagen dan roept de pollenpolitie Code Rood uit. Patiënten kunnen maar beter binnen blijven, en samen iets leuks doen. (Zakdoekje leggen.) Hooi!

In mei en juni zijn hooikoortspatiënten niet blij. Door de pollen in de lucht krijgen ze last van jeukende ogen, niesbuien en rode bulten. 

Wat is hooikoorts?

Als je niet goed voorbereid op de fiets stapt om een tijd lang lekker te gaan ‘stoempen’, dan kan het opeens gebeuren: je lijf raakt van de leg, alle macht vloeit uit je benen weg, je komt niet meer naar de top, dat is de hongerklop. Een vergelijkbaar verschijnsel zie je bij hardlopers. Die krijgen gezelschap van ‘de man met de hamer’. Maar ook die geeft je klop.
Je hebt twee soorten spiervezels: witte en rode. De witte vezels draaien alleen op koolhydraten, suikers dus, en de rode kunnen naast koolhydraten ook vet verbranden. Tijdens een intensieve fietstocht doet je lichaam eerst een beroep op de koolhydraten die in je spieren zijn opgeslagen. Maar na zo’n anderhalf uur zwoegen zijn die wel op. De witte spiervezels gaan lekker achteroverleunen, en laten het trappen over aan team Rood. Die vezels gaan als een gek vet verbranden, maar dat heeft weinig effect meer. Stop! Hamertijd.
Om de bezemwagen te vermijden wordt aangeraden om de dagen voor de race al flink aan de koolhydraten te gaan. Zo verschijn je met een aardig voorraadje aan de start. En tijdens de race moet je steeds goed blijven eten en drinken. Dus stop je maar lekker vol, op naar de top van de col!

Als je aan het sporten bent, verbrand je eerst koolhydraten en suiker. Als die op zijn, gaat je lichaam over op het verbranden van vet. Maar eigenlijk heeft je lichaam dan geen energie meer: hongerklop. 

Wat is hongerklop?

Als wij in de dierentuin naar de aapjes kijken dan valt er voor ons heel wat te lachen. Maar ook onze apenvrienden zelf laten zich niet onbetuigd. Als een chimpansee wordt gekieteld, dan spert hij zijn mond wagenwijd open en begint luidkeels te grinniken. En dat werkt dan weer aanstekelijk voor ons, meestal.
Als je een aap echt aan het lachen wilt krijgen, dan kan je dat proberen met een funny homevideo, maar dat levert weinig op. Ze schieten vooral in de lach als ze met elkaar aan het stoeien zijn. Die lach komt voort uit hun zogenaamde ‘spelgezicht’. In één klap weten de apen zo van elkaar dat het niet echt vechten is, maar gewoon een stoeipartijtje voor de lol. Geintje, Bokito!
Mens en aap hebben dezelfde voorouders, maar door de evolutie zijn er wel wat verschillen geslopen in ons lachgedrag. Zo kunnen wij alleen lachen tijdens het uitademen, maar een chimp kan dat ook tijdens het inademen. Zo kan-ie nog eens een tijdje doorlachen. Een ander verschil is dat een aap alleen reageert op fysieke prikkels, terwijl wij ook en juist gaan lachen van intellectueel vermaak, dus als er iemand uitglijdt over een bananenschil. Ha ha!

Wij mensen lachen graag om een goede mop of Youtube-filmpje. Apen niet, maar als ze gekieteld worden of aan het stoeien zijn, schateren ze wat af. 

Kunnen apen lachen?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos