Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Koning, keizer, admiraal, niezen moeten we allemaal. De een knijpt snel zijn neus dicht, de ander laat het lekker los. En dan knallen de bacteriën met wel 150 kilometer per uur je neus uit. Maar goed dat je daar geen boete voor kunt krijgen.

Niezen is een reflex die wordt veroorzaakt door een gewone verkoudheid, of door een allergie zoals hooikoorts of een stofallergie. In elk geval wordt je neusslijmvlies geprikkeld, er gaat een signaal naar hersenen en dan treedt dus de niesreflex in werking: je ademt opeens veel lucht in. Je strotteklepje en je stembanden gaan op slot waardoor die lucht wordt ingesloten in je longen. Je uitademingsspieren, zoals je buikspieren, spannen zich aan en dan gaan in 1 klap je strotteklepje en je stembanden weer open. HATSJIE! Duizenden druppels zoeken het luchtruim! Jij bent er lekker vanaf, maar iedereen in de buurt zit wel met de natte peren. Gezondheid!

Niezen is nuttig, want het reinigt de neus en de longen. Als je niest gaan je ogen meestal vanzelf dicht, maar niet omdat ze er anders uit zouden vallen – da's een fabeltje. Er zijn wel mensen die met de ogen open kunnen  niezen. Misschien wel zo handig, want dan kunnen ze nog snel even kiezen op wie ze gaan niezen…


Clipphanger

Clipphanger logo

Je kunt niezen omdat je verkouden bent, een allergische reactie hebt of gewoon als er iets prikkelends je neus in komt. Door te niezen reinig je je neus en je longen. Lekker gezond dus. Hatsjie! 

Waarom niezen we?

De paus is sinds jaar en dag de leider van de Rooms-katholieke kerk. Hij woont dan ook in Rome, in het Vaticaan, waar hij elke week een audiëntie houdt met de gelovigen. Hij krijgt regelmatig wereldleiders op de koffie, met Kerst geeft hij de pauselijke zegen en met Pasen doet hij daar nog een bedankje bij aan Nederland 'voor die bloemen'.

De apostel Simon Petrus wordt wel beschouwd als de allereerste paus. Hij is nog door Jezus zelf aangesteld als Zijn plaatsvervanger op aarde. Sindsdien zijn er honderden pausen geweest, waaronder één Nederlander: Adrianus VI, die het in 1522 een jaartje mocht proberen. Daarna werd de Heilige Stoel zo'n 4 eeuwen lang weer alleen door Italianen bezeten. Wel zo makkelijk voor de pauselijke kok.

Als de paus overlijdt wordt er een nieuwe heilige vader gekozen. Daarvoor komen uit de hele wereld kardinalen ingevlogen naar de Sixtijnse Kapel. Als 1 van de kardinalen tweederde van de stemmen krijgt, dan zien we dat aan het schoorsteentje van de kapel: Witte rook, habemus papam! We hebben een paus, een bisschop van Rome, een vader der vaderen én een pontifex maximus. Wat een kerel, die paus!


De paus behoort al eeuwenlang tot de machtigste mensen op aarde. Hij houdt zich bezig met problemen in de wereld en bedankt Nederland elk jaar voor die bloemen. 

Wie is de paus?

De Griekse filosoof Aristoteles stotterde, de Britse wetenschapper Isaac Newton en onze eigen megamooie muzikante Miss Montreal stottert nog steeds. Maar dan alleen bij het praten: als ze gaat zingen komen de woorden d'r veel vloeiender uit. En dat geldt voor de meeste stotteraars - maar helaas kan niet iedereen zo mooi zingen.
Als je stottert gaat er iets mis bij de communicatie tussen je hersenen en je praatspieren. Die reageren te vroeg of te laat waardoor d'r een soort storing ontstaat. Door letters een paar keer te herhalen of een klank langer aan te houden wordt die storing opgelost en kun je weer verder babbelen.

Stotteren begint vaak in je kindertijd en gaat meestal vanzelf weer over, maar soms moet er een logopedist aan te pas komen of een speciale stottertherapeut.
Sommige handige stotteraars weten het zelf te omzeilen door zinnen om te gooien of bepaalde beruchte stotterwoorden te vermijden. Dus in plaats van pi-pi-pizza, bestellen ze dan 'iets Italiaans'. En dan maar hopen dat ze geen spa-spa-spaghetti krijgen.

Stotteraars zijn heel gewone mensen, dus je hoeft er ook niet raar over te doen. Laat ze rustig uitspreken, dan komt het allemaal wel goed, uiteindelijk.


Stotteren is een veelvoorkomend spraakprobleem. Iedereen struikelt wel eens over zijn woorden. Vaak uit zich dat in het herhalen of verlengen van klanken. Op die manier los je de storing op tussen je hersenen en je p-p-praatspieren.  

Wat is stotteren?

Per dag vinden er wereldwijd duizenden aardbevingen plaats. Daar merken wij
meestal niks van, maar ze worden wel geregistreerd door de seismoloog, die d'r
met de seismograaf een mooi seismogrammmetje uitratelt.
Lichte aardbevingen kunnen ontstaan door onderaardse gaswinning, zoals ze in
Groningen nog wel eens meemaken, of door vulkanische activiteit, maar vulkanen,
die hebben we hier niet. Nog niet!
Zwaardere aardbevingen zijn het gevolg van onderaardse spanningen. Bij twee
aardplaten bijvoorbeeld. Als die tegen elkaar aan duwen, dan bouwt zich een
spanning op. Dat gaat zo door en door en door tot een van de aardplaten losschiet.
Dit zorgt voor een schok en een grote trilling, die als een schokgolf richting het
aardoppervlak gaat. De plek waar de schokgolf bovenkomt, noemen we het
epicentrum. Daar is de aardbeving vaak het heftigst. Gauw onder de tafel, voordat
de schilderijtjes van de muur gaan trillen.
Als we kijken naar aardbevingen uit het verleden, dan krijgen we een aardig beeld
waar ze zich zoal voordoen. Maar we kunnen niet voorspellen wannéér de aarde
weer gaat beven. En een aardbeving voorkomen, dat kan al helemaal niet, tenzij het
ons nog een keer lukt om ons boze bolletje vast te klemmen in een megagrote
bankschroef.

Aardbevingen vinden vaak plaats op de grens tussen aardplaten. Daar hebben we in Nederland geen last van, maar gasboringen kunnen de aarde ook flink laten beven. 

Hoe ontstaat een aardbeving?

Diabetes heeft alles te maken met je bloedsuiker. Als je groente eet, of brood, dan
worden de koolhydraten uit je eten omgezet in bloedsuiker en via je bloed naar je
spieren en organen getransporteerd. Bloedsuiker powerrrrrrrrrrr!
De hoeveelheid bloedsuiker in je bloed noemen we de bloedsuikerspiegel. Die moet
wel een beetje binnen de marges blijven, en dat regelt je lichaam helemaal zelf met
insuline. Als je diabetes hebt, dan gaat het met die insuline juist mis. Bij een
zogenaamde 'hyper' kan je bloedsuikerspiegel te hoog raken, je voelt je moe,
humeurig, dorstig en je moet veel plassen. Om je bloedsuikerspiegel naar beneden
te krijgen, moet je insuline spuiten en bewegen. Hup hup!
Bij een hypo heb je juist te weinig bloedsuiker, je bent ook weer moe, voelt je
duizelig, en gaat trillen en zweten. De bloedsuikerspiegel moet nu snel weer op peil
gebracht worden, dus kom maar door met die slagroomtaart!
Sommige diabetespatiënten dragen een pompje om de insulinetoevoer te reguleren.
Anderen moeten regelmatig prikken om te kijken of hun bloedsuikerspiegel nog oké
is. Diabetespatiënten mogen best af en toe suiker eten, maar ze moeten wel goed
blijven opletten wat ze binnenkrijgen. Maar ja, dat moeten we eigenlijk allemaal....

In Nederland hebben ongeveer een miljoen mensen diabetes. Bij hen gaat er iets mis met het regelen van de insuline die nodig is om glucose in je lichaam te verwerken. Dat betekent gezond leven en in sommige gevallen insuline spuiten.

Wat is diabetes?

Op 4 oktober vieren we de dieren, en dat komt vanwege Sint Franciscus. De heilige
Franciscus is bij leven een nogal fanatieke katholieke geestelijke. En een aparte,
want hij richt zich niet alleen op de mensen, maar ook op de dieren. Volgens de
verhalen over Franciscus heeft hij eens een hele preek afgestoken tegen een
zwerm vogels. Die vlogen niet weg, maar bleven aandachtig zitten. En onze vrome
Frans brengt middels een puike preek zelfs een wilde wolf tot bedaren. Wat een
preker is die man!
Franciscus beschouwt alle schepselen in de natuur als onze broeders en zusters.
Dus ook broer beer en zuster zebra verdienen onze hulp en bescherming.
Franciscus sterft op 4 oktober 1226, hij wordt een paar jaar later heilig verklaard
en sindsdien is hij de beschermheilige van onze viervoeters en gevederde vrienden.
Eeuwen later, in 1929, is er een internationaal congres van dierenbeschermers. En
daar wordt de sterfdag van hun voorganger Franciscus uitgeroepen tot
Internationale Dierendag. Sindsdien is 4 oktober dé dag dat Felix een extra brokje
krijgt, Salinero nog eens goed wordt opgeborsteld en Bello op zoek mag naar de
mooiste boom van de buurt. Af! AF!

Geef jij je hond of kat op dierendag ook altijd een extra koekje of een nieuw speeltje? Deze feestdag hebben we te danken aan Franciscus van Assisi, beschermheilige van onze viervoeters en gevederde vrienden.  

Hoe is dierendag ontstaan?

Granen als tarwe, haver en gerst barsten van het gluten. Als je met die granen
brood gaat bakken, dan zorgt het gluten ervoor dat je brood z'n broodachtige vorm
behoudt. En gluten wordt ook gebruikt als bindmiddel in soep en saus, en in pasta,
croutons, frikandellen, bier: gluten is overal. En da's best moeilijk voor de mensen
die last hebben van glutenintolerantie. Dat heet ook wel coeliakie, maar het is
helemaal niet zo cool! Bij een coeliakiepatient is de dunne darm extreem gevoelig
voor gluten. Als-ie daar toch mee in aanraking komt, dan zijn de rapen gaar.
(Gelukkig zit daar dan weer geen gluten in.)
Speciaal voor coeliakiepatienten worden er tegenwoordig levensmiddelen gemaakt
die absoluut glutenvrij zijn. Er zijn zelfs glutenloze kleurpotloden, speciaal voor
mensen die graag op een houtje bijten.
Zulke glutenvrije producten worden steeds populairder, omdat gluten een slechte
reputatie heeft. Maar da's nergens voor nodig, want als je geen coeliakie hebt, kun
je gewoon volop gluten eten. Dus schep gerust nog wat meer saus op je spaghetti,
en gooi nog maar een extra frikandel in je biertje. Eet smakelijk! Mmmmm, gluten!

Steeds meer producten zijn tegenwoordig glutenvrij. Dat klinkt zo lekker gezond. Maar gluten is helemaal niet slecht voor je, als je tenminste geen coeliakie hebt. 

Wat is gluten?

Een oude, vergeten wijsheid luidt: 'Mist, dat zijn wolken die komen uitrusten op aarde.' Da's natuurlijk onzin, maar mist lijkt wel op een wolk: het zijn uiterst fijne waterdruppeltjes, maar dan niet in de lucht, maar vlakbij de grond. Hoe meer van die druppels, hoe dichter de mist waardoor je uiteindelijk ook de afslag mist.

Mist ontstaat wanneer de temperatuur van de lucht onder het dauwpunt zakt. Want dan condenseert de waterdamp in de lucht. Bijvoorbeeld tijdens een heldere nacht met een beetje wind. Door afkoeling van de grond ontstaan dan grondmist en mistbanken. 
Of als er warme lucht over een koude zee wordt geblazen, dan krijgen we zeemist, die vaak heel erg dik is en soms ook even aan land komt om de strandjutters in de war te brengen.
Als het heel erg koud is, dan bestaat de mist uit ijskristallen: de ijsmist. Die kan weer zorgen voor aanvriezende mist, en dan heb je nog de dalmist, de regenmist en, niet te vergeten: de bloemist.

Onze mysterieuze mist komt vaker voor in gebieden met veel luchtvervuiling en smog. En tijdens Oud & Nieuw, want al die kruitdampen van het vuurwerk 
maken de oudejaarsmist pas echt potdicht. Nou ja, dan 


Mist heb je in allerlei vormen: grondmist, zeemist en ijsmist bijvoorbeeld. Dit heeft allemaal te maken met temperatuur van de lucht en de grond. 

Hoe ontstaat mist?

Onze volksvertegenwoordiging bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer. Ook zij mogen natuurlijk in de zomer van een welverdiende vakantie genieten. Maar ze moeten zeker terug zijn op de derde dinsdag van september, want dat is Prinsjesdag. En eigenlijk ook een beetje Koningsdag, want hij moet eerst aan de bak. 
Op Prinsjesdag rijdt de Koning in de Gouden Koets naar het Binnenhof. Hij schrijdt daar de Ridderzaal in, parkeert zijn achterste op de troon en begint dan aan zijn Troonrede. De Koning vertelt hoe het ervoor staat met Nederland, en wat voor mooie plannen de regering allemaal in petto heeft. Over petto gesproken: de vrouwelijke Kamerleden hebben voor de gelegenheid hun mooiste hoedjes opgezet - ook handig, als je per ongeluk even wegdommelt. 
Na drie hoeraatjes voor de Koning is het de beurt aan de minister van Financiën om te shinen. Hij huppelt naar de Tweede Kamer met een koffertje, waar (heel handig) opstaat welke dag het is. In dat koffertje zitten de Rijksbegroting en de gebruiksaanwijzing daarvan, de Miljoenennota. De minister geeft al deze paperassen door aan de Kamerleden, en die kunnen er dan eindelijk ook mee aan de slag. Al dat papier! Het lijkt wel Printjesdag.

Op Prinsjesdag vertelt de koning hoe het ervoor staat met Nederland en de minister van Financiën presenteert de Miljoenennota. En er is iets met een koets en rare hoedjes.

Wat is Prinsjesdag?

Wat nu ons zonnestelsel is, begon miljarden jaren geleden als een heleboel rommel. Daar zijn onze zon, sterren en planeten uit ontstaan. En er cirkelt nog steeds veel puin rond in ons zonnestelsel: kometen.

Hoe is ons zonnestelsel ontstaan?

Op onze eigen aarde zijn we onderhevig aan de zwaartekracht. Als je een propje
wegschiet komt dat ding al na een paar meter weer op de grond terecht. Suf hoor.
Als je nou een geweldig goeie katapult hebt, dan kan je je propje heel hard
wegschieten. Bijvoorbeeld met een snelheid van pakweg 8 kilometer per seconde.
Je propje schiet dan zo hard richting de horizon dat-ie er als het ware 'overheen
valt'. Met een beetje pech kan zo'n propje dan helemaal rond de aarde gaan en na
anderhalf uur weer bij jou terechtkomen. Eigen schuld, dikke bult.
Dit principe wordt ook gebruikt bij het International Space Station, dat eigenlijk
voortdurend 'om de aarde heen valt'. Als we echt de ruimte in willen moeten we
loskomen van de aarde, en onze raketjes lanceren met minimaal 11,2 kilometer per
seconde: de ontsnappingssnelheid. Daar gaan we. Eenmaal in die ruimte is het wel
handig om een beetje te kunnen manoeuvreren. Helaas kunnen we niet zo veel
brandstof meenemen, en er zijn in de ruimte nog steeds geen tankstations. Dan
maken we maar gebruik van de zogenaamde zwaartekrachtslinger: door achter een
planeet aan te vliegen, komt ons raketje onder invloed van de zwaartekracht van
die planeet. En zo... krijgen we helemaal gratis een lekker liftje. En is de
zwaartekracht niet langer een last, maar een lust. Op naar de sterren!

Om een raket de ruimte in te krijgen heb je veel snelheid nodig. Eenmaal in de ruimte kun je de zwaartekracht van andere planeten gebruiken om vooruit te komen: de zogenaamde zwaartekrachtslinger.

Hoe reis je door de ruimte?

In een klein dorpje in Zuid-Afrika wordt in 1918 Nelson Mandela geboren. Zijn Afrikaanse naam is Rolihlahla en dat betekent 'herrieschopper'. Nou, dat hebben ze geweten!
 
Als Nelson volwassen is heerst er in Zuid-Afrika ‘apartheid': blanke mensen hebben alle macht, gekleurde mensen worden achtergesteld. Dat is tegen het zere been van onze herrieschopper. Nelson gebruikt zijn rechtenstudie om te strijden voor gelijke rechten. Eerst alleen met woorden, maar later verruilt hij zijn toga voor een legeruniform. Dat duurt niet lang: in 1963 wordt Mandela opgepakt en veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf op Robbeneiland, een plek waar de omstandigheden niet echt om over naar huis te schrijven zijn. En dat mag dan ook niet.
 
Na een kwart eeuw gevangenschap wil de regering wel met Mandela praten. In 1990 zorgt zijn vrijlating wereldwijd voor veel vreugde. Een paar jaar later wordt hij zelfs verkozen tot eerste zwarte president van Zuid-Afrika,en dan is de apartheid echt verleden tijd. Ook na zijn afzwaaien als president blijft ome Nelson een icoon van de strijd voor gelijke rechten. Pas op zijn 95e is Nelson Rolihlahla Mandela definitief klaar met herrieschoppen.

Nelson Mandela heeft zijn hele leven gevochten tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Hij werd ervoor  in de gevangenis gegooid maar werd uiteindelijk president en won de Nobelprijs voor de vrede. Op 5 december 2013 overleed hij. 

Wie was Nelson Mandela?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos