Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Dit is het prachtige natuurgebied het Naardermeer en wat hier allemaal groeit aan bijzondere planten en bomen, dat kan je met het blote oog zien. Maar als je wil weten wat voor dieren hier rondlopen, dat is al een stuk lastiger. En juist dat is wat je als boswachter zo precies mogelijk wil weten. Dieren tellen. Hoe doen ze dat? 
Het is nu half zes 's ochtends. Normaal tel ik rond deze tijd alleen nog maar schaapjes. Maar vandaag ga ik mee met boswachter Hanne ter Smetten om reeën te tellen. En dat kan het beste tijdens de uren dat het schemert. 
Als straks de zon opkomt, dan komen de reeën vanuit het bos om aan de rand te grazen. Dat is ook gelijk het beste moment om ze te tellen. 1 2, 3, 4 nu 6 denk ik? Check. Check. Je begint het te leren. De boswachter heeft een formulier waar ze heel precies opschrijft wat ze ziet, hoe veel dieren zijn. Zijn het mannetjes of vrouwtjes? Zitten er misschien jongen tussen? Dat schrijft ze allemaal op. 
Heel Nederland is ingedeeld in zogenaamde telgebieden. Eén keer per jaar trekken de boswachters eropuit om dieren te tellen. Ieder jaar weer en meestal op dezelfde plekken en op dezelfde manier. Nou ben ik wel benieuwd, want hoe weet je nou of je alle reden in een bepaald gebied geteld hebt? Nou, eigenlijk weet je dat niet. Je telt ze ook niet allemaal, want sommigen zie je gewoon echt letterlijk niet. Maar omdat we elk jaar op precies dezelfde manier de reeen tellen in het Naardermeer dan zie je wel een trend. En ja, daardoor kan je wel zeggen of het goed gaat met de populatie of dat er meer zijn geworden of minder. En dat doen we al jaren. En hoe staat het ervoor in het Naardermeer? Gemiddeld tellen we zo'n 60 à 70 reeën. Is dat goed? Dat is heel goed en dat is al jaren vrij stabiel, dus dat is leuk, mooi. Bij het beheren van het gebied is het ook belangrijk om te weten welke soorten er aanwezig zijn. Het Naardermeer zit vol met moeilijk toegankelijke plekjes waar de dieren zich gemakkelijk kunnen verschuilen. Want er zijn genoeg diersoorten die helemaal niet van pottenkijkers houden. Dus hoe spot je die dieren dan? Over het hele gebied verspreid zijn er meer dan 20 zogenaamde cameravallen geplaatst. Juist, dit is er één. En kijk, zodra er iets voor de lens beweegt, dan begint ie met opnemen. Hij heeft nu een maand gestaan, dus het lijkt mij dat hij wel iets opgenomen heeft. Die reeën komen de hele tijd terug. Kan je hier ook weg daadwerkelijk dieren mee tellen? Nee, hier tel je niet de dieren mee, maar je kan hier wel heel goed zien welke dieren hier dus graag komen. En wat voor dieren heb je allemaal opgenomen? Onder andere de boommarter, die komt veel voor, een roerdomp. Vossen zien we veel, maar ook bijvoorbeeld een das en een otter zelfs. En dat is echt heel bijzonder. Hij is hier vijftig jaar lang niet gezien en we hebben een onlangs weer op de cameravallen waargenomen. De otter is sowieso een goed teken, dat is echt een heel goed teken. Otter staat echt aan de top van de voedselketen. Als je zo'n otter in een gebied hebt, dan is je hele gebied supergoed in orde. Het is een beetje dubbel, want je weet gewoon dat hier ontzettend veel verschillende dieren rondscharrelen. Maar om ze echt te zien te krijgen, dat is een kunst en juist dat houdt het ook weer lekker spannend.

Hoe tel je wilde dieren?

Programmalogo's

Een keer per jaar gaan boswachters in heel Nederland eropuit om het aantal wilde dieren in hun telgebied te tellen. Maar hoe weet je nou of je alle reeën in een gebied geteld hebt? Pascal gaat in alle vroegte op pad met boswachter Hanne.

De jaarlijkse wildtelling

De gaswinning in Groningen zorgt dus voor aardbevingen. En ik sta hier nu op een speciale trilplaat waarmee aardbevingen nagebootst kunnen worden. Dit is Omer, en jij onderzoekt hoe je gebouwen kunt versterken tegen aardbevingen. Zou jij mij een Groningse aardbeving kunnen laten aanvoelen? Zeker. Komt-ie.
Dat was het. Ja, dat was het? Dat was het. Dat valt op zich nog wel mee dan. Wil je die uit Japan proberen? Kom maar op, zeker weten. Nou ja, ik kan me voorstellen dat als dit uit het niets gebeurt, dat je je dan echt kapot schrikt. En dat huizen dan in elkaar storten en zo. Ja. Maar ja, op zich is die Groningse aardbeving best wel relaxed. Klopt. Het is veel minder intens, ja. Maar waarom is het dan zo'n groot probleem? Het grote probleem in Groningen is dat de huizen ouder zijn dan de aardbevingen zelf. Als je kijkt naar Japan of Turkije, die al langer kampen met een aardbeving, dan zie je dat de huizen gebouwd worden met het idee dat ze een aardbeving moeten kunnen weerstaan. En dus zijn ze sterker. Waarom zijn de huizen in Groningen niet sterk genoeg? Dit komt omdat de huizen in Nederland worden gebouwd met dunne muren van gemetselde bakstenen. Heel toevallig heb ik hier ook een huisje, van baksteentjes. Koekjes, maar je snapt het idee. Lekker. Ja toch? Zeker. Wat zou er gebeuren met dit huisje bij een aardbeving? Nou, laten we het testen. Zet maar op de trilplaat. Ik ben benieuwd, zet maar aan.
O ja! Ik zie het al gelijk! De scheur. Echt op het moment dat hij zo 'rats' ging. Zie je hem? Inderdaad, je ziet daar een trapsgewijze scheur. En deze is ontstaan doordat de bovenzijde van het huisje heen en weer heeft geschud. Aan de voorzijde zie ik echter geen scheur. Normaal zou hier ook een horizontale scheur moeten voorkomen. Zou je hier nog in kunnen wonen dan? Het probleem met veel scheuren is dat bij een volgende aardbeving het kan zijn dat de vloer of het dak niet meer kunnen worden gedragen en dan stort het huis in. Heftig.
Omer, jij hebt iets bedacht dat de huizen in Groningen bestendiger moet maken tegen aardbevingen. Ja. Omdat een muur op twee verschillende manieren kan breken, hebben wij twee dingen bedacht. De eerste oplossing zijn deze strips. Dus als een muur wil buigen, dan zorgen deze strips ervoor dat het wel buigt, maar niet breekt. Wauw. En er is nog een manier? Klopt. Daar gebruiken we dan deze matten voor. En dit gebruiken we dan om bijvoorbeeld de trapsgewijze scheurvorming tegen te gaan. En dit werkt? Dit werkt zeker. 

Op dit moment is er bij 28.822 huizen schade gemeld. Het gaat om 10 procent van alle huizen in de provincie Groningen. Toch zijn er nog veel meer huizen met schade waarbij het niet gemeld wordt. Bij elke aardbeving komen er nieuwe meldingen bij. 
Zo, er wordt hier keihard gewerkt. Want als je aardbevingsschade hebt en je huis moet aardbevingsbestendig gemaakt worden, dan kun je dus ook een tijdje niet in je eigen huis wonen. Wat zijn jullie allemaal aan het doen? We hebben vanmiddag een sleuf in de muur gezaagd. Die zijn we aan het opvullen met supersterke lijm. En daarna komen deze strippen. En dan is het huis aardbevingsbestendig? Ja. Mooi. Maar is het niet veel slimmer om helemaal te stoppen met het boren naar gas? Want dat is waar het probleem vandaan komt. Dat is inderdaad zo. Alleen is het zo dat het nog 10-20 jaar doorgaat met aardbevingen als de gaskraan dicht is. Dus het versterken van de woningen is echt noodzakelijk.
Hier woon jij normaal gesproken. Ja. Hoe vind je het dat je huis zo verbouwd wordt? Nou, ik vind het op zich leuk. Alleen vind ik het ook wel weer heel gek dat het weer een nieuw huis wordt van de binnenkant. Je hoopt natuurlijk dat je hier binnenkort terugkomt. Ja. Hoe lang duurt het nu al allemaal? Het duurt al best wel lang. Ik vind het ook wel jammer. In het begin duurde het lang voordat ze echt begonnen. Toen was het huis helemaal leeg, het leek op een spookhuis. Maar wel prettig dat je huis binnenkort aardbevingsbestendig is. Ja, dat vind ik wel heel fijn.
Als ze stoppen met boren, moeten we de energie ergens anders kopen. Dat kost geld. Maar huizen die kapot gaan, kan ook niet de bedoeling zijn. Het Groningse gas heeft Nederland 50 jaar lang veel opgeleverd, maar ondertussen hebben we ook een groot probleem.

Hoe zorg je dat een huis aardbevingsbestendig is?

Huizen in Groningen zijn er niet op gebouwd om aardbevingen te weerstaan, terwijl ze er nu wel mee te maken krijgen. Door de muren te verstevigen met speciale strips of matten storten ze niet in bij een volgende beving.

Huizen in Groningen verstevigen

We zijn vandaag in Appingedam. Appingedam ligt in Groningen en hier komen vaak aardbevingen voor. Jullie kunnen mij daar vast meer over vertellen. Wat merk je van zo'n aardbeving? Het klinkt 'n beetje als een harde knal. En alles begint te trillen. Dat is best wel eng. Dat snap ik. Hoe ervaar jij dat? Vind jij het ook eng? Nou, het voelt eigenlijk alsof er een vrachtwagen door je straat rijdt. Alleen dan veel heftiger. Nog heftiger, oké. En kennen jullie ook mensen bij wie er iets kapot is gegaan door een aardbeving? Nou, wij moesten verhuizen omdat we aardbevingsschade aan ons huis hadden. Even een check. Want bij wie van jullie is er allemaal schade aan het huis? Steek even je hand op. Bij bijna iedereen. Eén ding is zeker, de aardbevingen komen doordat er hier naar gas wordt geboord. Ik ben benieuwd hoe dat zit en of we er iets aan kunnen doen.
Aardbevingen komen op heel veel plekken in de wereld voor. Bijvoorbeeld hier, bij Japan. En hier, langs de westkust van Noord- en Zuid-Amerika. En juist daar komen ze voor, omdat de aardplaten daar langs elkaar schuiven. Een aardplaat is eigenlijk gewoon een groot stuk schil van de aarde. Die liggen niet stil, maar ze bewegen een beetje. Dus stel dat deze aardplaat tegen de volgende botst, dan ontstaat er druk en op een gegeven moment wordt die druk zo hoog dat ze in één keer een stuk bewegen. Die plotselinge bewegingen van de aardplaten is een aardbeving.
Hier in Groningen heb je ook aardbevingen. Dan beweegt de aarde ook plotseling. Maar niet doordat de aardplaten bewegen, maar doordat er gas uit de grond wordt gehaald. 
Zo'n 300 miljoen jaar geleden zag Nederland, en Groningen dus ook, er totaal anders uit. En leefden dino's, en eigenlijk was het hier een zompig moeras. Als de planten en dieren dood gingen, verdwenen ze in dat moeras. Dat ging miljoenen jaren zo door. En zo is er in de loop der tijd een stinkende laag ontstaan van planten- en dierenresten. 30 miljoen jaar geleden veranderde het klimaat en werd Nederland een woestijn. Er werden lagen zand over de aarde heen geblazen. 20 miljoen jaar later overstroomde het land en was er hier een zee. Die zee heeft ervoor gezorgd dat er een dik pak zout op het zand werd gelegd. In de miljoenen jaren die daarop volgden, werden er steeds meer lagen klei en zand afgezet. Het werd dus een steeds dikker pakket. Door het gewicht van die lagen, werden de planten- en dierenresten onderin steeds harder aangedrukt. Die planten- en dierenresten veranderden door die druk in steenkool. Dat ziet er zo uit. En je kreeg gas. Dat gas steeg naar boven en kwam in de zandlaag te zitten. Het kon niet verder omhoog, omdat het zout inmiddels een dikke harde laag was geworden. En deze laag zand, met het gas erin, zit hier in Groningen op drie kilometer diepte. 
In 1959 werd bij Slochteren een heel groot gasveld ontdekt. Iedereen was superblij, want het gas kon je goed gebruiken om te koken of om je huis te verwarmen. Fabrieken konden het gebruiken en ook boeren gebruikten het om de kassen te verwarmen. Er was zoveel gas dat het ook aan andere landen verkocht werd en zo is Nederland heel rijk geworden. Wat men toen nog niet wist, of niet wou weten, is dat bij het winnen van het gas aardbevingen kunnen ontstaan. Het gas zit onder hoge druk in de zandlaag. Het zit in de kleine ruimtes tussen de zandkorrels. Extreem uitvergroot kun je het vergelijken met deze ballonnetjes. Door de druk blijven ze bol staan, kun je er dingen opzetten, maar als je het gas weghaalt... Als het rustig gebeurt, is er niet zoveel aan de hand. Dan zakt alles gelijkmatig. Toch kan het ene stuk grond harder zakken dan het stuk ernaast. En net als bij het bewegen van de aardplaten, kun je ook hierbij plotselinge bewegingen krijgen: aardbevingen.

Hoe ontstaan aardbevingen in Groningen?

In Groningen zit gas in de bodem. Het wordt gewonnen omdat het gebruikt kan worden om op te koken of het huis te verwarmen. Het is ontstaan door rottende planten- en dierenresten. Door het eruit te halen, klinkt de bodem in.

Boren naar gas in de bodem

Dit is het beroemde Torentje van het Binnenhof. Dit is de werkplek van de minister-president.
Dit is wel heel vet hoor. Ja, klein en simpel. Geen poespas. Ik zie niet eens een computer, jongens. Maar wel een heel groot bureau.
Meneer Rutte, welkom. Ja, goed u te zien. Wat leuk. Is het Torentje een fijne werkplek? Bizar fijn. Omdat... Het is heel klein. Mijn buitenlandse collega's hebben van die enorme paleiszalen. En dan komen ze hier en dan zeggen ze: Joh, leuk die bezemkast, waar is je kantoor? Maar dit is gewoon wel 14e eeuw. Dat stukje van het gebouw is heel oud.
'Mevrouw de voorzitter, ook voor mij geldt...' 'Dit laat de kloof zien die er is... Als ik minister-president was...' 'Het is nodig om ervoor te zorgen dat het voor mensen met een beperking...'

De Tweede Kamer in Den Haag. Vanaf deze plek wordt Nederland geregeerd. Hier kun je echt goed zien hoe onze democratie in de praktijk werkt. En daar zit tijdens de debatten onze minister-president. Premier Mark Rutte oftewel de baas van Nederland. Maar ja, wat doet die minister-president eigenlijk? Mag hij alles zelf bepalen? Weet hij nou werkelijk overal iets van af? En is hij eigenlijk wel de baas?
Democratie is eigenlijk een Grieks woord. Demos betekent 'volk', dus dat het volk het zegt. Dus in Nederland bepaalt het volk en niet één man of vrouw. Op straat is het wel vaak zo dat ouders zeggen tegen hun kinderen: Daar loopt de baas. Dan is mijn antwoord altijd: nee, de baas is jouw vader of moeder. Dat is de kiezer, dat is de baas.
Hier in de Tweede Kamer kun je goed zien hoe dat regeren van Nederland georganiseerd is. In deze halve cirkel zitten de Kamerleden, precies 150 stoelen, zetels. En die zetels worden door middel van verkiezingen verdeeld over de politieke partijen. Deze Kamerleden controleren met zijn allen of de regering, die daar zit, het eigenlijk wel goed doet.
Hier vooraan zit het kabinet van ministers. En daarom heet dit ook wel vak K. In Nederland is er voor elk belangrijk onderwerp een minister. Zo heb je 'n minister van Onderwijs, minister van Volksgezondheid, Financiën, Buitenlandse Zaken. In totaal zijn het er 12. Elke minister heeft zijn eigen stoel hier in vak K. Dit hier is de plek voor de belangrijkste minister, de minister-president, de aanvoerder van vak K. De eerste minister oftewel de premier.

Om nou precies te weten hoe die markt in Nederland verdeeld is, moeten we even de geschiedenis induiken. Op zoek naar een belangrijk papiertje uit het jaar 1848. Het begin van de democratie in Nederland. Hier in het Nationaal Archief in Den Haag ligt de originele met de hand geschreven grondwet van 1848. Toen al werden de belangrijkste spelregels voor onze regering opgeschreven.
Helemaal in het begin was de koning ook echt de politieke baas. We hebben een grondwet in Nederland, waar alle afspraken in staan. En die grondwet is toen gewijzigd. Toen is gezegd: De macht ligt in de Kamer, bij het volk. 
De allereerste Nederlandse minister-president was Johan Rudolph Thorbecke. Hij schreef zelf deze nieuwe grondwet. Hierin ontwierp hij hoe er door middel van verkiezingen macht aan het volk wordt gegeven. Ja, dit is 'm gewoon. De grondwet. Ondertekend door koning Willem II. Met die handtekening deed hij dus afstand van zijn directe macht en gaf deze aan het volk. Dus dit is echt de basis van onze democratie in Nederland. Hoeveel leden telt de Tweede Kamer? Hoe vaak zijn er verkiezingen? Hoe maken we een nieuwe wet? Alles staat hierin.

Thorbecke is wel echt een beetje uw held volgens mij. Het was een hele eigenwijze man. Een beetje een ijdeltuit, eigenwijs. En hij kreeg dingen voor elkaar. Want je moet je eens voorstellen, als iedereen die kant oploopt en één zegt: Ho, we moeten die kant op, dan moet je verdraaid eigenwijs zijn. Dat was hij. En ik vind dat wel leuke mensen. Eigenwijze mensen? Ja, mensen die de andere kant oplopen, die een beetje revolutie starten.
Hier in de Tweede Kamer gaat het echt over allerlei onderwerpen. Van politie tot ziekenhuis, van luchtvervuiling tot wegenbouw. Maar hoe kan die minister-president nou over al die onderwerpen beslissingen nemen? Kortom, waar haalt hij zijn kennis vandaan? Nu is het zo dat de minister-president zijn eigen ministerie heeft. Het ministerie van Algemene Zaken. Dat moet je eigenlijk een beetje zien als het organisatiebureau van al het planwerk van alles wat met de regering te maken heeft. Paul Huijts is de secretaris-generaal van Algemene Zaken, zeg maar de baas van het ministerie. Meneer Huijts. Dag. Mag ik binnenkomen? Ja, natuurlijk. Hoi. Hoi, leuk om jou te zien. Insgelijks. Fijn dat u even tijd voor ons kon maken. Wat heeft u een prachtige ruimte zeg. Ja, mooi, hè. Echt bijzonder om hier te werken. Zijn er veel mensen die de premier helpen om beslissingen te nemen? Dit is het kleinste ministerie wat er is in Den Haag. En daarbinnen zijn zo'n 20 mensen die de minister-president alle informatie geven die hij nodig heeft om samen met andere ministers besluiten te kunnen nemen. Zijn er nou nog meer mensen bij betrokken? Ja, er werken nog veel meer mensen hier. Allerlei soorten. We hebben chauffeurs. We hebben mensen die de agenda van de minister-president bijhouden. Er komen honderden brieven per jaar binnen, die moeten beantwoord worden. Hij moet heel veel speeches houden, die moet iemand schrijven voor hem. Hij kan het zeker niet alleen, daar zijn wij voor.
Zonder hen zou het niet gaan. Dat gaat niet. Ik heb nu wel wat meer ervaring, maar je moet zoveel weten van die onderwerpen, dat lukt mij nooit in mijn eentje. En zij weten echt alles van zo'n onderwerp, zijn creatief en hebben er ook lol in om dan weer de oplossing te zoeken. Het zijn vaak kleine puzzeltjes leggen en dat doen zij.

Is de minister-president de baas van Nederland?

Minister-president Mark Rutte legt uit hoe onze democratie werkt en Sosha kijkt rond in de Tweede Kamer, waar ministers debatteren. De regels voor de regering staan in de grondwet, geschreven door Thorbecke.

Het volk bepaalt, de premier en ministers nemen beslissingen

Vertel me maar hoe jij dat doet
Gewoon genieten van de zon
Vrolijk naar school, de slappe lach
Ik weet niet waar ik het vandaan haal
Hoe doe jij dat, elke dag?
Hoe doe jij dat, elke dag?
Er zin in hebben of zin maken
Gewoon je bed uit, kleren aan
Als je verdriet voelt zonder huilen
Het maar niet voorbij wil gaan
Als het maar niet voorbij wil gaan
En alles even donker is
Met ogen open of ogen dicht
Hoe denk jij aan leuke dingen
Als je uren wakker ligt?
Als iedereen die wakker lag
Elkaar ’s nachts eventjes kon spreken
Of de dag erna op straat gaf je elkaar stiekem een teken
Zo van ik weet hoe rot dit voelt
Dat hielp meteen
Dan voelden we ons soms niet zo mislukt
En nog allener dan alleen
En nog allener dan alleen
Door al die hashtags lovemylife
Honderdmiljoenen blije foto’s 
Van mensen die maar zeggen:
Zeur niet zo, het komt wel goed
Gewoon jezelf zijn
Vertel me maar hoe je dat doet

Vertel me maar hoe jij dat doet

Iedereen voelt zich wel eens somber. Maar wanneer je je heel vaak somber voelt en nergens meer van kunt genieten, ben je misschien wel depressief. Hoe dat voelt, daarover zingt Joy dit mooie liedje. 

Liedje over depressie

Wauw. Dit is de statige Treveszaal. Al in gebruik sinds 1697. Hier vindt elke week een heel belangrijk overleg plaats, namelijk de ministerraad. Hier komen alle ministers en staatssecretarissen bij elkaar onder leiding van de minister-president, hij zit hier, daar ligt zijn voorzittershamertje, om het regeringsbeleid te bespreken. Daar mag verder niemand bij zijn zodat alle ministers vrijuit kunnen spreken. Je kunt je voorstellen dat ze het hier ook niet altijd met elkaar eens zijn, dus hier wordt zonder pottenkijkers soms flink gediscussieerd.
Is het echt zo dat dat voor niemand van buiten die ministerraad toegankelijk is? Ja, we proberen het echt onderling te houden. Want je zit met heel veel mensen aan tafel. In dit geval ook nog eens uit vier verschillende politieke partijen. Dus die zijn het heel vaak nog niet eens als we naar binnen lopen. Dan ga je praten, die vindt dit, die vindt zus, en probeer je bij elkaar te brengen en dan kom je tot een besluit. Wil je dat goed laten lopen, dan moet je het in het geheim doen. Want als bekend is dat Piet dit vond en Mieke vond dat, dan moet je dat weer gaan uitleggen, dan wordt het nog ingewikkelder. Dus daarom proberen we dat even zo te houden. En dan komt er iets uit waarvan iedereen snapt: dat is een bij elkaar brengen van al die ideeën. Niemand heeft volledig zijn zin gekregen. Maar dat moet je echt zo doen.
Dus eigenlijk zegt u: iedereen moet vrijuit kunnen spreken? Dat is een hele goede samenvatting, klopt. Iedereen moet vrijuit kunnen spreken. Dat kan je alleen als je het zonder camera's doet en deuren dicht houdt.
Nou, de ministerraad is afgelopen, de ministers lopen naar buiten. En nu is het aan de minister-president Mark Rutte om tijdens de wekelijkse persconferentie te vertellen wat er nou precies is afgesproken.
Iedere vrijdag verzamelt de parlementaire pers zich voor die persconferentie. Dat gebeurt in perscentrum Nieuwspoort, dat vlakbij de Tweede Kamer ligt. De premier moet het beleid van de regering daar uitleggen. Verder moet hij uitleg geven aan iedere journalist die daar vragen over heeft. De persconferentie wordt opgenomen. Vaak zien we fragmenten van die persconferentie terug op de tv. Het is als het ware de afsluiting van de parlementaire week. Ik wens u allen een goed weekend. Goed weekend.

Wat zou u zelf nou beschrijven als de kern van uw werk? Proberen al die verschillende opvattingen bij elkaar te brengen. Dat je tot besluiten komt. En er staat heel mooi in de wet: Ik moet de eenheid van het regeringsbeleid bevorderen. Dus ik moet ervoor zorgen dat het kabinet het eens wordt over alle besluiten. Dus mogen is bijvoorbeeld ministerraad. Nou, dan zit ik nu al te kijken: wat zijn de moeilijke dingen morgen? Je belt eens met deze, je vraagt eens aan een van je mensen hier wat speelt daar. Waar zou de oplossing kunnen liggen. Dat is mijn belangrijkste taak, dat knopen worden doorgehakt.
Maar de belangrijkste vraag is natuurlijk: Doet de minister-president het goed of maakt hij er een potje van? Nou, het mooie daarvan is dat we dat zelf kunnen beslissen, want iedere vier jaar vinden er verkiezingen plaats waarbij we zelf aan kunnen geven of het wel of niet goed genoeg is. 
Nou, ik ga er vandoor. Maar voordat ik ga, zet ik stiekem dit klokhuisje hier neer. Zodat de premier en al zijn opvolgers bij elke beslissing die ze maken even goed denken aan de kinderen van Nederland.

Waarom vergadert de ministerraad achter gesloten deuren?

Sosha neemt een kijkje in de Treveszaal en minister-president Mark Rutte vertelt dat de ministers en staatssecretarissen daar in het geheim overleggen, zodat iedereen vrijuit kan praten.

Overleggen zonder pottenkijkers in de Treveszaal

Het maakt ook niet uit, want ik weet namelijk veel makkelijker een manier om je eigen lengte op te meten. Wist je dat een volwassene acht keer zo lang is als zijn eigen hoofd? En een hoofd is natuurlijk veel makkelijker op te meten. Even kijken. Ongeveer hier. 21,3 x 8 dat is ongeveer 170 centimeter. Even kijken wat er in mijn paspoort staat. 1 meter 70. Het klopt precies. Ik zal je laten zien dat ik precies acht keer mijn hoofd ben. Knapperds! Zie je, acht hoofden zijn op de kop af mijn totale lengte, maar dat geldt alleen voor volwassenen, want voor kinderen gelden andere verhoudingen. Koppie erbij, dan ga ik het uitleggen. Zoals je kon zien is een volwassene acht hoofden lang. Maar als je ongeveer tien jaar oud bent, dan ben je zeven hoofden lang. En als je zes jaar oud bent, dan ben je zes keer zo lang als je eigen hoofd. Als ik mensen ga tekenen, dan kloppen de verhoudingen meestal niet. Mwah. Hoofd te groot. Te korte benen. Te lange romp. Het lukt me maar niet om de juiste verhoudingen te vinden. Maar nu ik weet dat ik acht keer mijn hoofd ben, is het ineens veel makkelijker om mensen te tekenen. De totale lengte van mijn mannetje wordt dus acht hoofden. Het leuke is dat je die hoofden kunt gebruiken om ook andere lichaamsdelen in de goede verhouding te krijgen. Te beginnen met de schouders. Leg twee hoofden op hun kant tegen elkaar aan. Dit is de plek waar de schouders moeten komen en nu de heupen. Ga naar het vierde hoofd van boven. Teken twee hoofden tegen elkaar aan. Hou deze wel rechtop en je hebt precies de plek waar de heupen moeten komen. De vier onderste hoofden zijn precies de goede lengte voor de benen. Gebruik je geweldige tekenkwaliteiten om de ovalen met elkaar te verbinden, en je hebt precies de juiste verhoudingen voor jouw poppetje. Pak je tekenspullen erbij en probeer het zelf maar eens en hou met tekenen in je achterhoofd: een volwassene is acht hoofden lang, als je tien jaar oud bent, ben je zeven hoofden lang en als je zes bent, is de lengte zes hoofden. Het is bijzonder, maar geen wonder. Oeps.

Hoe teken je een lichaam met goede verhoudingen?

Het is best lastig om een mens te tekenen: vaak worden de benen te lang of de romp te kort. Janouk heeft een trucje waarmee het tekenen van poppetjes veel makkelijker wordt. Je lichaam is namelijk acht keer zo lang als je hoofd.

Trucje: je lichaam is acht hoofden lang

Prognose. Wat is dat? Stel, je voelt je niet zo lekker. En dat wordt steeds erger. Gelukkig denkt de dokter dat je snel weer de oude zal zijn. Je bent onwijs opgelucht, want de prognose is dus goed. De prognose is een soort voorspelling van de toekomst, voorspelt hoe je denkt dat het zal gaan. Om zo'n voorspelling te kunnen doen denk je terug aan vergelijkbare situaties en aan wat er toen gebeurde. Want de kans is groot dat het nu weer zo zal gaan. Als je niet oplet op school, dan is de prognose dat je slechte cijfers zult halen. En als je iets niet lust en je eet toch je bord leeg? Dan is de prognose dat je een extra lekker toetje krijgt. De meest betrouwbare prognoses worden gegeven door deskundigen. Als een politieagent voorspelt dat jij je huis kan verkopen voor een goede prijs, dan is de kans groot dat die prognose nergens op slaat. Dan is het meer een gokje. De makelaar heeft er meer verstand van. Het geven van een goeie prognose is nog best wel ingewikkeld. Als je wil voorspellen hoeveel ijsjes je gaat verkopen dan kijk je naar verschillende dingen, naar de ijsjes: zijn die een beetje lekker? Verder kijk je of er klanten zijn en wat ze willen betalen voor een ijsje. 
En je kijkt naar het weer. Daar geven andere deskundigen ook weer prognoses over. De prognose voor de ijsverkoop is dus prima. Maar het blijven natuurlijk prognoses, he.

Wat betekent prognose?

Het weerbericht is eigenlijk een prognose van het weer in de toekomst: gaat het regenen of blijft het droog? De meest betrouwbare prognoses worden gegeven door deskundigen en zijn gebaseerd op vergelijkbare situaties uit het verleden.

Een voorspelling van de toekomst

Ik mag. Spitsuur in Rotterdam. Iedereen wil zo snel mogelijk naar zijn werk en op school zien te komen, het is totale chaos. Iedere ochtend weer. Gelukkig brengen die stoplichten een beetje orde in de chaos. Verkeerslichten regelen. Hoe doen ze dat? Dit is het zenuwcentrum van al het verkeer in Rotterdam. De verkeersregiekamer. Op deze overzichtskaart zijn alle kruispunten van Rotterdam te zien. En het leuke is dat je ze allemaal apart kunt aanklikken. Dit is het kruispunt bij de Erasmusbrug en hier kun je alle verkeerslichten zien, inclusief de tijden dat een stoplicht op rood, oranje of groen staat. En dat is dus per kruispunt zo geregeld. In theorie zou ik dus vanuit hier heel Rotterdam op rood kunnen zetten. Al die kruispunten zijn op elkaar afgesteld, dus in feite is het één groot netwerk. En als het moet kunnen ze dat dus vanuit hier besturen. Stel, de Kuip, die zit hier, die loopt uit na een Europacupwedstrijd. Dan kunnen ze al die stoplichten besturen vanuit hier om te zorgen dat al die mensen zo soepel mogelijk weer kunnen vertrekken. Maar ja, hoe werkt zo'n kruispunt nou precies? Wij gaan naar deze ingewikkelde rotonde. Mark, jij bent verkeerskundige. Dit is echt een superhandig beeldscherm. Ik kan gewoon alle verkeerslichten zien. Wij staan nu bijvoorbeeld hier. En als je naar voren kijkt zie je dat de verkeerslichten daar groen zijn. Ja, dat klopt. En dat zie je hier dus ook. En dan komt er weer een andere richting aan de beurt is. Daarna zal je zien dat deze richting groen krijgt. Zo komen ze allemaal een keer aan de beurt. En als ze allemaal keer aan de beurt zijn geweest, dan is dat als het ware een cyclus noemen we dat. Elk kruispunt heeft zo'n cyclus. Is dat dan een vaste cyclus, een vaste volgorde? Nee, we krijgen heel veel informatie vanaf het kruispunt, bijvoorbeeld van detectielussen die in de weg liggen, die zie je hier daar rijden auto's overheen. Dan kunnen we zien of het er een is of meerdere. En daar kan het verkeerslicht dan op reageren door het groen langer te laten duren. Zo wordt het verkeer dan op de hele kruising eigenlijk optimaal geregeld. Voetgangers en fietsers kunnen de cyclus ook beïnvloeden, want door op deze knop te drukken zeg je eigenlijk tegen het systeem: hallo, ik ben er ook nog. Nou kun je met stoplichten natuurlijk ook een beetje spelen. Zo kun je er bijvoorbeeld voor zorgen dat fietsers tijdens de spits het minst last hebben van al die stoplichten. Want ja, fietsen is wel de groenste manier om je te verplaatsen. En daar hebben ze op dit kruispunt een hele handige truc voor bedacht. Bovenop deze paal staat een warmtebeeldcamera. Die kan de warmte van de fietsers aanvoelen. Stel er komen een heleboel fietsers tegelijk aan. Dan wordt er als het ware ingebroken op de cyclus en zegt deze camera: nu wil ik groen. En dan wordt het ook groen. Ik zou zeggen: lang leve de fietsers! Zo doen ze dat dus, verkeerslichten regelen.

Hoe werken slimme stoplichten?

Verkeerslichten zijn heel belangrijk om het drukke verkeer soepel en veilig te laten rijden. Alles gaat automatisch, maar de stoplichten kunnen ook van een afstandje bediend worden als er ergens een opstopping dreigt te ontstaan. Janouk is in Rotterdam om te kijken hoe die slimme stoplichten werken.

Op het juiste moment op rood of groen

Wist je dat je een geheime boodschap kunt versturen op een manier waarop het Romeinse leger dat meer dan tweeduizend jaar geleden al deed? Zij gebruikten een geheimschrift dat bekendstaat als het Caesarcijfer, vernoemd naar de machtige Romeinse bevelhebber Julius Caesar en Caesar gebruikte dat geheimschrift om gevoelige militaire informatie te delen met zijn veldheren. Dus als jij een geheime boodschap wil sturen aan je vrienden en je wil dat niemand anders het kan lezen, dan heb ik nu de oplossing voor je. Om Caesars geheimschrift te ontmaskeren zijn niet alleen de letters belangrijk, maar ook de cijfers. Stel, ik stuur mijn vriendin het volgende bericht. Als zij dit bericht kan ontcijferen, dan zal ze snappen dat ik bedoel: om 12 uur gamen. Nou zit er wel één voorwaarde aan dit geheimschrift. Het aantal letters dat je gebruikt voor je boodschap is heel belangrijk, want de hoeveelheid letters moeten namelijk altijd kwadraten zijn. Kwawat? kwadraten. Dat klinkt heel ingewikkeld, is het niet. Een kwadraat is namelijk de uitkomst die je krijgt als je twee dezelfde cijfers met elkaar vermenigvuldigt. 
Dus bijvoorbeeld 2 x 2: 4, 3 x 3: 9, 4 x 4: 16, 5 x 5: 25, enzovoort. Als je dus twee dezelfde cijfers met elkaar vermenigvuldigt, dan krijg je het aantal letters dat geschikt is voor jouw geheime boodschap. Waarom is dat zo belangrijk? Let op: mijn boodschap bestaat uit 16 letters, 4 keer 4. Dan ga ik een vierkant maken met 16 vakjes. En nu schrijf ik mijn bericht van boven naar beneden, te beginnen in de linkerrij. Maar de tekst die ik naar mijn vriendin heb gestuurd zijn niet de letters van boven naar beneden zoals ik het hier opgeschreven, maar de letters van links naar rechts. En dan krijg je dus dit: oauamaumtlrewfgn. Dus deze boodschap stuurde ik naar mijn vriendin. Die zet die letters weer in zo'n zelfde tabel van links naar rechts, maar ze leest mijn boodschap van boven naar beneden. En dan weet ze dus dat ik bedoel: om 12 uur ben ik online om te komen en zo kun jij dus ook boodschappen versturen naar je vrienden die niemand begrijpt. Geheimschrift? Het is bijzonder, maar geen wonder. Oja, dit moet je wel een beetje tussen ons houden. Dus dit niet allemaal op nationale televisie gaan verkondigen, want dan is het geen geheimschrift meer.

Hoe verstuur je een boodschap in geheimschrift?

Als je een geheime boodschap wil versturen naar je vriend of vriendin, kun je het geheimschrift van Julius Caesar gebruiken. Je versleutelt het bericht en alleen als de ontvanger het weet te ontcijferen, kan hij of zij het lezen. De oude Romeinen gebruikten het al om geheime boodschappen door te geven!

Zo versleutel en ontcijfer je een geheime boodschap

Uw gastheer van vandaag is: Habtamu de Hoop! Ja hallo! Wat goed dat jullie er weer zijn bij een nieuwe Waarom? Daarom! Vragen die in één moeite zijn uitleg te beantwoorden of op te lossen en de vragen. En de vraag van vandaag is: goeie vraag! Waarom doen ze in het vliegtuig het licht tijdens het landen en opstijgen?
We gaan nu het licht dimmen. Dat zeggen ze altijd. Maar ze zeggen nooit waarom, want ze willen je niet bang maken. Het licht gaat namelijk uit vanwege de veiligheid. Meestal gaat het goed, maar als een vliegtuig crasht, dan moeten de passagiers er zo snel mogelijk uit. Zo'n evacuatie gebeurt in het donker, want tijdens een ramp zetten ze het licht uit. Waarom? Zo kunnen mensen sneller de weg naar buiten toe vinden. Naar het licht toe. Als er brand is kun je dat in het donker goed zien. Zo vlucht je de goede kant op. Maar je ogen moeten altijd even wennen aan het donker. En omdat je die tijd na een crash niet hebt, zetten ze het licht al van tevoren uit. En dat doen ze tijdens de start en de landing. Dan is de kans het grootst dat het misgaat. Voordat je niet bang wordt om te vliegen: de kans dat je een vliegreis niet overleeft is echt heel erg klein. Zo'n 15 op 35 miljoen. Het kan bijna niet fout gaan. Een vliegtuig heeft alle belangrijke onderdelen dubbel. Twee motoren, twee stuursystemen en zelfs twee piloten. En last but not least deze dames en heren zijn er niet alleen om koffie voor je in te schenken. Ze weten precies wat je moet doen tijdens een evacuatie en dat kunnen ze in negentig seconden. Trouwens, als je echt gevaar wilt lopen in het verkeer, dan moet je niet vliegen. 
Dan moet je appen op een fiets. Dat is pas echt link. Nou, dat was hem weer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom gaat in een vliegtuig het licht uit tijdens het opstijgen en landen?

De kans dat een vliegtuig neerstort is heel erg klein. Maar mocht er toch iets misgaan, dan kun je in het donker makkelijker de weg vinden naar buiten. Om je ogen te laten wennen aan het donker, zetten ze het licht daarom tijdens het landen en opstijgen alvast uit. Voor het geval het toch misgaat dus.

Voor de veiligheid

Onder deze tent wordt dit spiksplinternieuwe gebouw gemaakt. De architect heeft zich laten inspireren door de straalmotoren van vliegtuigturbines. Dat kun je hier heel mooi zien. Maar dat is niet het enige bijzondere aan dit gebouw. Dit gebouw is namelijk als eerste in Nederland gebouwd met een 3D betonprinter. 3D betonprinten, hoe doe je dat? Dit is 'm dan, de mobiele betonprinter, wat een ding he. Het is een bewegende arm met aan het uiteinde een spuitkop. Het is eigenlijk gewoon een soort megaslagroomspuit. Aan die spuit zit een slang. En die slang die is verbonden met een mixer. En die mixer, die maakt een speciale spuitbetonmix die stevig genoeg is, maar wel door de buis gespoten kan worden. Voordat er geprint kan worden, wordt er eerst precies gemeten waar dat beton precies terecht moet komen en daarvoor worden er punten op de vloer gezet. En die punten, die komen precies overeen met de punten in de computer die de printer aanstuurt. Kijk, dit is het ontwerp van het gebouw. Of tenminste dit zijn alleen de muren. Er komt nog een dak bovenop. Maar de architect heeft die vormen helemaal uitgedacht en in de computer gezet. Het mooie van het werken met een 3D printer is dat je bijna alle vormen kunt maken die je maar kunt bedenken. Ronde vormen, ovaal, gedraaid, noem het maar op. Zoals je ziet bestaat het gebouw uit losse stukken die eigenlijk als een soort puzzel in elkaar zijn gezet. Ben benieuwd. Ja en daar gaat ie. Wat he. Het is echt net een slagroomspuit. Laagje voor laagje wordt de hele muur opgebouwd. En als die printer eenmaal begonnen is met printen, dan is het belangrijk dat het hele element in één keer wordt afgemaakt. Waarom? Beton droogt heel snel op. Dus als je halverwege zou stoppen, dan zou het beton in die spuit al hard worden en dan gaat het klonteren. En dat wil je niet. Kijk, je ziet dat het element hol is van binnen. De stevigheid van deze muur komt doordat er dwarsverbindingen zijn aangebracht tussen de twee buitenkanten van de muur. De ruimte die daartussen ontstaat kan je mooi gebruiken voor isolatiemateriaal. Het beton wordt tijdens het opdrogen een beetje warm en om te voorkomen dat het te snel opdroogt, wordt het een beetje nat gemaakt. Daar komt al die rook vandaan. Zo bizar, die muren zijn al bijna klaar. Het leuke is als je hier zo loopt. Dan gaat je fantasie aan het werk. Want als bijna alles kan, wat kan je dan nog meer allemaal bedenken? Kijk eens, jongens. Dit is hem geworden. Het enige waar je nu nog ziet dat het een geprint gebouw is, is aan die ribbels. Maar ik moet eerlijk zeggen, ik vind het wel wat hebben.

Hoe print je een gebouw van beton?

Veel gebouwen zijn gemaakt van beton. Sosha gaat kijken bij een bijzonder gebouw dat gemaakt wordt met een 3D-betonprinter. De printer spuit het vloeibare beton in laagjes op elkaar. Zo kun je een gebouw printen in elke vorm die je maar wil!

Beton uit een 3D-printer

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos