Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Ieder mens is opgebouwd uit 40.000 miljard levende cellen, bijvoorbeeld je hartcellen of darmcellen of je longcellen. En in al die cellen zitten eiwitten, heel veel eiwitten en jouw unieke DNA. DNA is een twee meter lange opgerolde streng in iedere cel met drie miljard lettercodes, bouwstenen, achter elkaar. Je moet het eigenlijk zien als je vingerafdruk, wie je bent en hoe je eruitziet. Het DNA in iedere cel van ons lichaam zorgt ervoor dat alles in ons lichaam werkt, want het DNA maakt namelijk de eiwitten die al het werk moeten doen. Zo weten je darmen bijvoorbeeld dat ze voedsel moeten afbreken en je longen dat ze zuurstof moeten opnemen. Dus eigenlijk is het gewoon een hele grote fabriek die dag in, dag uit in iedere cel aan het werk is, is toch heel bijzonder. 
DNA werd ontdekt in 1953 door Francis Crick. James Watson en Maurice Wilkins. Zij ontdekten dat DNA deze speciale structuur heeft en dat het de code is van je erfelijke informatie. Dus wie je bent en hoe je eruit ziet. Daarvoor kregen ze in 1962 de Nobelprijs voor Geneeskunde. Maar pas sinds een paar jaar kunnen we die hele code aflezen. Er is namelijk 13 jaar aan gewerkt om die hele menselijke DNA-streng met al die 3 miljard lettercodes te ontcijferen en uit te schrijven. 13 jaar! Superlang. 
Vingerafdrukken zijn uniek. Al meer dan honderd jaar worden daarom vingerafdrukken gebruikt om vast te stellen wie de dader is van een misdrijf. Maar tegenwoordig worden ook hele andere sporen gebruikt om daders te vinden, namelijk sporen die DNA bevatten. Want ook DNA is uniek. Behalve eeneiige tweelingen hebben geen twee mensen hetzelfde DNA. En dat unieke DNA zit overal: in huid, in bloed en in haarwortels, in alle cellen van je lichaam. DNA bepaalt allerlei erfelijke eigenschappen en wordt van ouder op kind doorgegeven. Maar dat geldt overigens niet alleen voor mensen. Ook dieren en planten hebben DNA. Wetenschappers hebben jarenlang gewerkt om DNA meer te doorgronden. 

Door al hun onderzoeken kwamen wetenschappers er ook achter dat er soms foutjes zitten in het DNA. Dat klopt. Soms zit er een fout in het DNA en dat kan ook doorgegeven worden van ouders naar de kinderen. Een voorbeeld is dat er heel vroeger een keer een foutje is ontstaan, waardoor we nu zelf geen vitamine C meer kunnen maken. Op zich geen probleem, want we hebben sinaasappel genoeg natuurlijk. Maar bijvoorbeeld honden, die kunnen dat nog steeds zelf. Die maken zelf vitamine C aan? Ja, die kunnen dat zelf. En als je het over smaken bijvoorbeeld: vroeger konden we veel meer verschillende smaken proeven, bijvoorbeeld bittere smaken. Die zijn soms giftig en daarom konden we bittere smaken veel beter proeven. Ik heb hier zo'n bittere smaak... Proef maar, blaadje op je op je tong. Nu moet ik bitter proeven? Ja. En? Nee, ik proef echt niks. Dat kan. Mag ik even checken, dan wil ik even weten of de rest... Hier, proef eens? Niks? Proef jij eens... Ook niet? Nou, lekker dan. Hier, jij? Nee. En jij? Nee. Helemaal niemand! Hoe kan dat? Dat is toch niet zo gek hoor, want meer dan de helft van de mensen proeft deze smaak niet meer omdat we een foutje hebben op die plek in het DNA, daar is het DNA eigenlijk kapot en proef je het niet meer. Maar dat is helemaal niet erg. Nee, want we eten toch helemaal geen giftig voedsel meer, dus het maakt niet uit. Precies. En jij, proef jij het? Niks. Ook niet.

Maar Marc, als je precies weet hoe het DNA werkt, kun je dan ook dingen veranderen? Als je DNA wil veranderen, dan zou je dat kunnen doen in de oercel. Dat is de eicel die net bevrucht is met een zaadcel. Dus eigenlijk het begin van een baby. Ja precies, die oercel bevat alle DNA, dus daar groeien alle cellen van het hele lichaam uit. Het is wel zo dat als er een foutje zit in die oercel, dan komt dat foutje dus ook overal in het hele lichaam. En dan hebben we een probleem. Als je dat nou zou kunnen aanpassen... 

Kijk, hier zie je hoe zo'n oercel ontstaat. Dit is de eicel. Zometeen wordt er een zaadcel ingespoten. Eerst een zaadje gaan vangen. Je kan daar de zaadjes zien. Even een leuke vinden die ik een beetje mooi vind. Een mooi zaadje. Eentje die goed beweegt. Want dan is hij gezond. Ja, inderdaad. Deze doet het goed. Dan moet hij met zijn kop naar voren, dus ik draai hem even om. Even de staart als eerste naar binnen. Even de eicel rechtleggen. Vanaf rechts komt nu het naaldje met die zaadcel erin. Spannend hè? Ja, ik vind dit wel heel bijzonder. Het ziet er een beetje grof uit. Zo kun je in de eicel komen met prikken. Kijk, daar komt de zaadcel. Wow! Dan probeer ik hem hierachter neer te leggen. Nu zit hij erin. Dit is gewoon het begin van een baby en wij staan er gewoon bij, want normaal gesproken gebeurt dit natuurlijk in je buik. Ze doen het nu hier in het ziekenhuis om mensen te helpen die niet op een natuurlijke manier een baby kunnen krijgen. Superbijzonder. Echt heel bijzonder. 

Als er een foutje in het DNA zit, dan zou je dat dus aan kunnen passen. Dat zou kunnen als je precies weet waar die fout zit. Stel, hier in het DNA zit een fout, namelijk deze, die oranje, dat moet een gele worden. Nu moet je dus aan die eicel. Samen met die zaadcel nog drie dingen toevoegen. Die heb ik hier staan in deze drie buisjes. In dit buisje zit eigenlijk een stukje DNA dat precies hetzelfde is als het stukje waar die fout zit. Dat zou je zo kunnen voorstellen. Kijk, hier zit die oranje die fout is. Dan moet je er nog iets aan toevoegen, namelijk schaartjes. Die zitten in dit buisje. En die heb ik hier neergelegd, die schaartjes. Samen gaan die de fout opzoeken en eruit knippen. Dan moet je nog iets toevoegen, want dan moet je ook het goeie stukje DNA zonder de fout nog hebben. Dat zit in dit buisje en dat zou je dus hier kunnen zien. En inderdaad, als je die twee met elkaar vergelijkt, dan zie je dus, daar zit de fout. Als dat toegevoegd wordt, dan gebeurt het volgende. Dit stukje gaat eigenlijk langs het DNA en eigenlijk daar waar hij precies past, waar hij precies hetzelfde is, daar gaat die schaartjes knippen. Die knippen dus precies dat stukje er tussenuit. En dan komt het stukje met het goede DNA en dat gaat precies op deze plek zitten. En dan zie je dus dat die gele vervangen wordt. En dan heb je het stukje dus gerepareerd, eigenlijk. 

Maar dan zouden we nu ook deze drie buisjes bij die oercel kunnen gooien. Dat gaan we niet doen. In Nederland is het verboden. We willen dat ook niet doen, want je weet eigenlijk niet of die schaartjes wel precies alleen daar knippen waar het moet. Als ze ergens anders knippen, dan gaat er misschien ergens iets fout wat je niet wil, dus het is helemaal geen goed idee om dat nu al te doen. Daar moet meer onderzoek naar gedaan worden. Tot die tijd is het verboden. Dat snap ik. 

In China is er al wel een tweeling geboren waarvan het DNA geknipt en geplakt is voordat ze geboren werden. Meer dan honderd Chinese wetenschappers hebben een protestbrief geschreven. Ze roepen op tot een verbod op genetische manipulatie van embryo's. Mag je sleutelen aan menselijke embryo's? De meeste wetenschappers vinden van niet. Maar als je er ernstige ziektes mee kunt voorkomen, mag het dan ook niet? 
Het DNA in de oercel van de baby is aangepast zodat 'ie bepaalde ziektes niet meer kan krijgen. Maar ja, willen we dat wel? Willen we volmaakte baby's maken die nooit meer ziek kunnen worden? Het klinkt op zich heel mooi, maar dan willen we straks misschien ook alleen nog maar donkere kindjes met blauwe ogen of witte kindjes met mooie donkere ogen. Of misschien alleen nog maar roodharigen met groene ogen. Of dan wil straks iedereen de perfecte lengte hebben. En ik denk dat er ook wel mensen zijn die denken: nou, doe mij maar een kindje met zo'n leuk wipneusje. Dat is natuurlijk best wel een ingewikkelde vraag, want moeten we dat wel willen? Moeten we in dat DNA willen knippen en plakken? Ik denk dat we daar eerst maar eens heel goed over na moeten denken.

Kunnen we DNA veranderen?

Programmalogo's

Dankzij je DNA weten de eiwitten in je lichaam wat ze moeten doen. Als er een foutje in het DNA zit, zou je dit aan kunnen passen in de net bevruchte cel, voordat deze zich gaat delen. In Nederland is dit niet toegestaan.

Knippen en plakken in de oercel

Klas 1/2/3

Desoxyribonucleïnezuur, oftewel DNA. Wist je dat ieder mens, dus jij en ik, zijn opgebouwd uit 40.000.000.000.000 levende cellen? 40.000 miljard? Dat is echt heel veel. En in al die cellen zitten eiwitten en DNA. En het DNA in je cellen is jouw persoonlijke code, dus die bepaalt wie je bent en hoe je er uitziet. Dus bijvoorbeeld je lengte of de kleur van je ogen en je haarkleur, wit in mijn geval, van mijn moeder. Maar dat hebben dus niet alleen mensen, want ook planten en dieren hebben zo'n unieke DNA-code in hun cellen zitten. Is toch heel bijzonder? Maar ja, hoe ziet DNA er in het echt uit? 

Dat kan ik je wel laten zien. Kijk, dit is een zwezerik van een kalf, dat zit bij een kalf achter het borstbeen. Er zitten heel veel cellen in, als we daar een klein stukje van nemen... Dan kunnen we daar DNA uit gaan halen. En nu moeten die cellen bevroren worden, zodat we ze kapot kunnen gaan maken. Maar dat vloeibare stikstof is gevaarlijk. -196 graden, dus brillen op en ik moet de handschoenen aan. Het lijken wel ovenhandschoenen. Nouja, het is dat ik niet mijn vingers bevries natuurlijk. Zo, beetje aan de kant... Het gaat een beetje roken. Is het nu meteen bevroren? En nu fijnmalen, zodat alle cellen kapot gaan. Kijk, nu is alles helemaal tot poeder vermalen. Die cellen zijn nu dus kapot? Die cellen zijn kapot en het DNA kan er dan uit. Beetje water erbij. Als je goed kijkt, zie je hier die kapotte cellen drijven en het DNA drijft nu er nu in. DNA-soep. Nu giet ik een beetje hiervan in deze buis. In het water daar drijft het DNA, de restjes die je ziet moet ik juist niet hebben. Dat zijn eigenlijk de restjes van de cellen. Wat je dan moet doen is een klein beetje zout erbij. Even goed mixen. Eén grote soep van alles wat er in die cellen zat, maar we willen alleen het DNA. Wat je dan moet doen, dat mag jij doen. Een klein beetje alcohol voorzichtig langs de rand bovenop gieten. Nu even kijken: al die sliertjes, dat is DNA en dat kun je er ook nog uitvissen. Dus we zien nu gewoon DNA met het blote oog. Dit is het. Jeetje, wat vet. Dit is koeienDNA. Bizar.

Wist je dat in elke levende cel in je lichaam lange opgerolde slierten DNA liggen? Dat is eigenlijk een code van wel drie miljard letters, C, G, T en A. En als je die allemaal zou uitschrijven op een A4'tje, dan krijg je een rol papier van wel 250 kilometer lang. Het is eigenlijk de bouwinstructie van je lichaam. En dan te bedenken dat een levende cel, dat je die gewoon bijna niet kunt zien. Dat is toch bizar.

Stel, dit is jouw unieke lettercode. Op elke plek kan dus of een G staan, maar er kan ook een T of een C of A staan. En als je dan gaat kijken, bijvoorbeeld hier op deze plek, zie je dus de instructie over hoe je haar gemaakt moet worden bijvoorbeeld. Maar hoe zit dat dan, want mijn broertje heeft krullen en ik niet. De code van jouw broertje is dus een beetje anders, bijvoorbeeld hier op deze plek. Dan staat er bij jou een C, maar misschien staat er bij hem A. En als er dan een A staat, krijg je krullen. En als er een C staat, geen krullen. Dus dat is zo'n klein verschil. En als je verder kijkt, bijvoorbeeld hier, kom je dan bij je ogen, hoe je ogen gemaakt moeten worden. Dus ook de kleur van je ogen. Die hebben we hetzelfde. Dus zijn code en jouw code zijn op die plek precies hetzelfde. Als je verder kijkt, heb je alle informatie nodig voor je lichaam. Bijvoorbeeld natuurlijk ook of je een jongen of een meisje bent. Deze drie miljard letters maken dat jij Janouk bent. Maar hoe zit dat dan eigenlijk als je een tweeling bent? Een eeneiige tweeling heeft wel hetzelfde DNA, maar dat wil niet zeggen dat ze precies hetzelfde zijn. Want als bijvoorbeeld de één heel veel gaat eten en de andere niet, dan is de ene heel dik aan de andere niet. Dus je gedrag en je omgeving hebben ook allemaal invloed op hoe je eruit ziet. Ja, precies. Check. 

Oké, even terug. Wij zijn dus opgebouwd uit 40.000 miljard levende cellen en in iedere cel zit precies dezelfde sliert DNA. En die bestaat dan weer uit 3 miljard lettercodes, in een volgorde die voor ieder mens net een beetje anders is. En daarom zijn we ook uniek. Maar ja, wat doen nou al die lettercodes in dat DNA? Die codes, die maken de hele dag door eiwitten en wat die eiwitten wel niet allemaal doen... 

Dat is inderdaad heel bijzonder. Eiwitten zitten in je cellen en die zorgen eigenlijk ervoor dat je cellen precies doen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld in je longen. Daar moeten je cellen zuurstof opnemen. Dus ergens in die cellen zitten eiwitten en die eiwitten happen eigenlijk de hele dag naar zuurstof. Die pakken dat vast en dan nemen ze het mee naar de rest van je lichaam. En in je darmen bijvoorbeeld, daar zitten cellen die je eten moeten verteren. En in die cellen zitten dus eiwitten. En die zijn de hele dag je eten in kleine stukjes aan het knippen. En bijvoorbeeld je hart. Je hart moet natuurlijk samentrekken om je bloed rond te pompen, dus in je hart zitten spieren. Die moeten dit doen. Dus in die spieren zitten eiwitten. Die zitten zo tegenover elkaar en die doen dit. Ze doen de hele dag door dit? Ja, deze beweging, en daardoor trekt je hart samen. En nou komt het: DNA is eigenlijk de bouwinstructie voor die eiwitten. En om een eiwit te maken heb je dus maar een stukje DNA nodig. Dat stukje DNA, dat noemen we één gen. 

Dus je genen zorgen voor al die eiwitten. Die eiwitten zijn dus dag in, dag uit in je hele lijf constant aan het werk. Dat is gewoon één grote, drukke fabriek en dat gaat gewoon je hele leven lang zo door. Dat is toch fascinerend? 

Hoe kom ik nou aan mijn DNA? Mijn DNA wordt bepaald door mijn vader voor de ene helft en mijn moeder voor de andere helft. En die hebben op hun beurt weer hun DNA gekregen van hun eigen ouders. Mijn DNA bestaat dus voor de ene helft uit het DNA van mijn vader en de andere helft uit die van mijn moeder. Mijn broertje heeft ook het DNA van allebei mijn ouders, alleen wel andere helften, want daardoor is hij ten eerste een jongetje, is hij bijvoorbeeld een stuk langer dan dat ik ben en heeft hij krullen in plaats van steil haar. Dus ja, als ik nu naar mijn eigen DNA ga kijken, dan zie ik de stukjes van mijn ouders, maar zie ik ook nog stukjes die mijn vader dan weer van zijn vader heeft gekregen. 

Weet je wat ik ga doen? Ik ga mijn DNA laten onderzoeken in Amerika. Daar kunnen ze namelijk hele verre familieleden van je opsporen die dezelfde over- over- over- overvoorouders hebben. En dat laten ze dan zien op een ronddraaiende wereldbol. Nou, ik ben benieuwd. 

Instructies, envelopje... Twee wattenstaafjes en twee buisjes. Oké, ik moet dus nu met het ene wattenstaafje de ene kant van m'n wang schrapen en daarna de andere kant. Dat moet precies zestig seconden. 
Deze moet dus nu in dit buisje. Dan moet hij afgebroken worden op dit zwarte lijntje. Dopje erop, dat is één. Dan nu de andere kant van mijn wang. Dopje erop. Dat is twee. Die buisjes mogen in dit zakje in de envelop. 

Oké, ik ben echt superbenieuwd. Misschien vinden ze wel een heel klein stukje DNA in een koningin, of misschien wel een hele bekende crimineel. Zou ook best wel vet zijn, maar ze kunnen dus echt precies zien uit welke delen van de wereld mijn voorouders komen. Dus ik ga nu kijken. Klaar om uw etniciteit te onderzoeken? Laten we beginnen. U bent... Oh, nou wordt het spannend. 69,7% Engels. Huh? 24% Oost-Europees. Grappig, dat had ik niet gedacht. 4% Iers, Schotse en Welsh. 1,4% Fins, dat had ik een beetje verwacht. Ik dacht, ik ben waarschijnlijk Scandinavisch. Oh, we gaan ook nog... 0,8% Midden-Oosters? Dit is het dus. Ik ben dus Engels, Oost-Europees, Iers, Schots, Welsh, Fins en een heel klein beetje Midden-Oosters. Die had ik niet verwacht. 
Dit is wel leuk, want door mijn DNA af te lezen weet ik dus precies uit welke landen mijn voorouders komen. Maar als je zou willen, dan kun je nog meer uit je DNA halen, bijvoorbeeld of je misschien een verhoogde kans hebt op bepaalde ziektes. Maar ik weet niet zo goed of ik dat dan zou willen weten, want ik vind dit heel leuk. En misschien schuilt er dus ergens wel een oosterse prinses in mij. Dat hoop ik gewoon.

Wat is DNA?

Desoxyribonucleïnezuur, oftewel DNA, bepaalt wie je bent en hoe je er uitziet. In elke levende cel van je lichaam liggen opgerolde strengen DNA. Het is een code van letters die aan jouw eiwitten doorgeven wat ze moeten doen.

Jouw persoonlijke bouwinstructie

Dit is een onderzoeksauto van de Technische Universiteit Eindhoven. Het is een bijzondere auto. Hij zit namelijk helemaal vol met techniek om de auto te leren kijken. Hier wordt onderzoek gedaan naar de zelfrijdende auto, maar wil een auto helemaal zelf kunnen rijden, dan moeten we natuurlijk wel kunnen vertrouwen, 100 procent dat die alles ziet wat daarvoor nodig is. Een auto leren kijken. Hoe doe je dat? Voor het kijken gebruikt deze auto verschillende systemen die elkaar aanvullen. Hier twee camera's die werken als je ogen waardoor je diepte kan zien. Onder de motorkap radar en op het dak een soort super gps-systeem. Dit zijn de twee antennes en lidar. Lidar is een meetapparaat dat werkt met een laser. Hij scant de omgeving en meet constant de afstand tot object om de auto heen en al die informatie komt hier terecht. 
Een kofferbak die vol zit met computers. Het ideale systeem ziet net zoveel als bij mensen en kan met die informatie ook goede beslissingen nemen. Dus moet de auto naar links sturen of juist naar rechts harder rijden, zachter, misschien remmen. Daar is intelligentie voor nodig. En in het geval van de zelfrijdende auto dus kunstmatige intelligentie. Wat doen die computers nou, die proberen van al die informatie die binnenkomt een soort digitaal wereldbeeld te scheppen. De computer moeten zelf leren welke informatie belangrijk is voor het rijden. En om even een voorbeeld te noemen: haarscherp in de gaten houden wat beweegt of stilstaat. Maar hij moet ook in kunnen schatten wat voor objecten die voor zich heeft. Is het bijvoorbeeld een voetganger, een fietser, een vrachtwagen? Het kan allemaal. Op dit beeldscherm zie je dat elk object een eigen kleur heeft. Bomen zijn groen, auto's blauw en mensen zijn rood. Inmiddels kan het systeem al 108 verschillende objecten herkennen en dus ook van elkaar onderscheiden. Floris Remmen, dat is echt je achteraan. En jij hebt al heel wat kilometers in deze auto afgelegd. Wordt ie ook steeds slimmer? Voorlopig kan ie eigenlijk best al veel, we proberen elke dag nieuwe systemen te maken, waardoor ie meer dingen kan herkennen of slimmer kan worden. En eigenlijk werken we ook naar een systeem waarbij je die dingen kan voorspellen. Wat zou je dan kunnen voorspellen? Bijvoorbeeld een ongeluk bijvoorbeeld, of bijvoorbeeld of er iemand zal oversteken op straat of een auto? En zou het dan ook veiliger kunnen worden met zelfrijdende auto's in de toekomst? Zeker wel. Auto's kunnen ook veel sneller denken dan mensen, ze kunnen veel meer informatie tegelijkertijd opnemen. Klinkt goed. Wanneer kan ik er een aanschaffen? Ja, daar is nog wat vraag naar. Sommigen zeggen vijf jaar. Sommigen zeggen tien jaar. Er zijn nog wel wat stappen te nemen. Zelfrijdende auto's worden dus ook zelfdenkende auto's. Ik heb er alle vertrouwen in, maar dit vind ik toch wel beetje jammer...

Hoe werkt een zelfrijdende auto?

Een auto die je brengt waar je naartoe wilt zonder dat je zelf iets hoeft te doen? Er wordt aan de Technische Universiteit Eindhoven hard gewerkt aan de eerste zelfrijdende auto. Een auto die met behulp van sensoren, camera’s en radar precies weet of hij moet gas geven of afremmen.  

Een slimme auto vol technische snufjes

Ik wed dat jullie niet weten dat ik röntgenogen heb, ik kan namelijk door een dobbelsteen heen kijken. Sommige zijden van deze dobbelstenen zijn niet zichtbaar en dat komt omdat ze grenzen aan andere dobbelstenen en natuurlijk de onderkant. Die kan je ook niet zien, maar ik kan ze met mijn eigen ogen toch zien. Geloof je me niet? Blijf dan kijken. En dan leer ik je een truc die je zelf ook kunt doen. Maar voor deze truc heb ik wel een vrijwilliger nodig. He, zeg, kun jij die dobbelstenen een beetje heen en weer draaien en dan op elkaar stapelen? Ja, oké. Ik zal niet kijken. Hoe gaat ie daar? Ben je klaar? Goed. Ik voel zonder te kijken dat de som van de onzichtbare zijden is...17. Geloof je me niet? Ga ze maar bij elkaar optellen. Verborgen suikers zijn bij elkaar 17. Hoe ik dat wist? Laat me je het geheim van de dobbelstenen uit de doeken doen. Geloof het of niet, maar ik heb geen röntgenogen. Dit is het geheim. Bij elke dobbelsteen is de som van de tegenover elkaar liggende ogen altijd zeven. Hier zit één en aan de andere kant zit zes. Zes plus een is zeven. Dan hebben we hier twee en aan de andere kant vijf. Vijf plus twee is zeven. Dan hebben we hier drie. Drie keer raden wat er aan de andere kant zit. 4. Drie plus vier is zeven. Zo kijk. De onzichtbare zijden van de onderste steen zijn sowieso bij elkaar zeven. De onzichtbare ogen van de middelste steen zijn ook bij elkaar zeven. En bij de blauwe steen is er maar één zijde onzichtbaar. Het enige wat je moet doen is stiekem even gluren hoeveel ogen aan de bovenkant te zien zijn. In dit geval is dat vier dus dan weet je dat de onderkant drie ogen heeft, want vier plus drie is zeven. Dus het totaal aantal onzichtbare ogen is zeven plus zeven plus de onderkant, drie, is 17. Zo simpel is het. En daar hoef je dus echt geen wiskundedobbel, ik bedoel -knobbel, voor te hebben. Om het aantal ogen te raden heb je dus helemaal geen röntgenogen nodig. Onthoud het cijfer 7 en je truc kan beginnen. Ogen raden: Het is bijzonder, maar geen wonder.

Hoe zit een dobbelsteen in elkaar?

Op een dobbelsteen staan de cijfers een tot en met zes. Maar wist je dat de ogen op de zijden die tegenover elkaar liggen opgeteld altijd zeven zijn? Op die manier kun je heel makkelijk uitrekenen welke getallen er op de zijdes van de dobbelsteen staan die je niet kunt zien.

Het magische getal is zeven

Asielzoeker. Wat is dat? Stel, je woont in een gevaarlijk land. Het is zo gevaarlijk dat je vreest voor je leven. 
Je besluit te vluchten. En als je na een lange, zware tocht in een ander land aankomt waar het wel veilig is, dan vraag je asiel aan. Een asielzoeker is iemand die toestemming vraagt om in een ander land te mogen wonen. Niet iemand die een thuis zoekt voor zijn irritante kat dus. Die toestemming krijg je niet zomaar. Eerst komt er een onderzoek. Ze zoeken uit hoe je weet, waar je vandaan komt en hoe je hier bent gekomen. Alleen asielzoekers die echt bescherming nodig hebben, die mogen hier blijven. Zo'n asielzoeker noem je een vluchteling. Als je gevlucht bent omdat je je baan niet leuk vindt of omdat je het weer in je eigen land niet zo prettig vindt, dan ben je officieel geen vluchteling. En dan krijg je dus ook geen asiel. Tijdens het onderzoek wonen asielzoekers in een asielzoekerscentrum. Vaak kost het veel tijd om te onderzoeken of een asielzoeker mag blijven of niet. Soms komt een asielzoeker niet uit een land waar oorlog is, maar hij heeft bijvoorbeeld een godsdienst die daar verboden is. Als na lang wachten is besloten dat je mag blijven, dan krijg je een huis toegewezen. Dan ben je geen asielzoeker meer, maar een statushouder. En zo word je van asielzoeker dan eindelijk asielvinder. Het duurt even, maar dan heb je ook wat.

Wat betekent asielzoeker?

Wanneer iemand uit zijn eigen land is gevlucht omdat het daar niet veilig is, kan hij of zij in een ander land asiel aanvragen. Vervolgens wordt uitgebreid onderzocht of de asielzoeker mag blijven. Is het antwoord ja? Dan is de asielzoeker een statushouder geworden.   

Iemand die om bescherming vraagt in een ander land

Wat is een asielzoeker?

Hee, kom dan. Wat dan, jongen? Hè? Stuur die hond dan. Kom dan. Kom dan. Wow! Oh! Bumper hier wordt opgeleid tot politiehond. En hij leert de politie te ondersteunen op straat als het echt uit de hand dreigt te lopen. Oh! Loop voorwaarts in die richting. Ja. Volgen.
Bumper komt uit een nestje van acht puppy's en is gekozen omdat hij het sterkste karakter heeft. Amper twee maanden oud werd Bumper plots een beroemdheid. Dat begon met een foto op Twitter en ook een filmpje van Bumper op social media ging viral. Nu heeft hij 125.000 fans. Normaal koopt de politie getrainde honden, maar politieman Stephan, Bumpers baasje, traint de hond zelf tot volwaardige politiehond. 
Als je van zo'n puppy echt een stoere politiehond wil maken, dan heb je weinig aan een kleine angsthaas. Maar Stephan, je kan met die puppy's geen sollicitatiegesprek voeren, dus hoe weet je of zo'n beestje een stoer karakter heeft? Ze hebben allemaal honger. Ze willen allemaal eten. Dat zit in het instinct, om te overleven. Degene die de meeste moeite doet om bij het voer te komen, dat is vaak ook de meest temperamentvolle. Ik ga ze er een beetje vanaf duwen. En dan kijk ik wie er heel erg moeite doet om er weer bij te komen. Die zwarte komt iedere keer terug naar de bron. Ja. Die wil echt die bak in. Die denkt: Ik ga niet van de grond af likken. Dus wie het meest doorzet... Die zwarte is niet weg te duwen. Die is niet te stoppen. Die heeft al een paar keer in m'n vingers gehapt. Als ik het moest zeggen, dan ging ik voor zwart. Dus dan hebben we een winnaar. Dit is onze politiehond. Gefeliciteerd, jongen. Oh! Stephan, zijn alle honden geschikt als politiehond? Absoluut niet. We kiezen altijd uit de herders. En dan pakken we vaak de Mechelse herder. Ze hebben een hele grote werkdrift, ze zijn intelligent, sterk, moedig. En dat allemaal zoeken we in een goede politiehond.
Op de hondenbrigade in Rotterdam trainen ze elke dag met de honden zodat ze overal op voorbereid zijn. Ze trainen hier met 38 politiehonden. Waarom gebruikt de politie honden? Omdat een hond een aantal voordelen heeft ten opzichte van de mens. Hij is sneller, hij heeft een betere neus en hij heeft sterkere kaken. Die kwaliteiten komen bij het politiewerk goed van pas. In Nederland zijn er 440 hondengeleiders en die gebruiken verschillende soorten honden. Er zijn honden die explosieven kunnen opsporen, honden die helpen bij het zoeken naar drugs en geld, honden die mensen redden en brandhonden. Die kunnen, ook als de brand geblust is, ruiken of die was aangestoken. 
Bumper hier moet straks bij zijn examen drie dingen kunnen: dreigen, bijten en speuren. Met dreigen wordt bedoeld dat ze de relschoppers bang kunnen maken zodat ze afdruipen. Het tweede is bijten en dat wordt hier geoefend. Ja, goed, man! 
Het derde, speuren, betekent dat als er een verdachte verstopt zit, dat Bumper die moet kunnen opsporen. Ik ben nu weer even crimineel. Ik ga me hier verstoppen. En dan maar zien of Bumper mij kan vinden. Ik heb knoflook meegenomen. Dat ruikt zó sterk dat-ie onmogelijk nog mijn geur kan ruiken. Hoop ik natuurlijk. En nu op zoek naar een goede plek. Zo. Nou, die gaat mij niet vinden. Een verdachte van een inbraak zit verschanst. Politie. Kom tevoorschijn. De hond wordt ingezet. Je hoort ze wel lopen. Goed zo. Hij heeft me gevonden. Hij heeft me gevonden. Hierheen komen lopen. Als crimineel is er niks meer aan met die politiehonden erbij. Nee, we gaan je altijd vinden. Die knoflook hielp dus ook niet? Knoflook helpt niks. Hij gaat gewoon mensen zoeken. Slim.
Ah, dit had ik gewoon moeten doen. Hier. Pam. Had-ie nooit door die scherven naar boven kunnen komen, toch? Hebben wij aan gedacht. Ja... Oke, oke, oke. Kijk, ik kan gewoon over het glas lopen. Ik draag Bumper op links, zodat ik op rechts m'n vuurwapen kan trekken. Is ook nog aan gedacht. Ja. Oke, maar stel, ik ga ergens zitten en ik trek mezelf met een touw omhoog, of ergens anders waar je niet zomaar kan komen. Helpt dat nog? Ook daar hebben we op getraind. 
Gaat-ie goed? Ja, gaat lekker. Bumper is ontspannen. Kijk maar. Bumpertje. Tijdens zijn training leert Bumper om rustig te blijven in angstaanjagende situaties. Hij moet niet in paniek raken op grote hoogte en in extreme omstandigheden. Zo is hij na zijn training inzetbaar in de meest extreme situaties. 
Een lastig moment voor een hond is nieuwjaarsnacht. Want als honden ergens een hekel aan hebben, en ik ook, dan zijn het wel de knallen van vuurwerk en rotjes. Toch moet Bumper ook dan wel gewoon z'n werk kunnen doen. Het is voor een hond heel onnatuurlijk om in zo'n situatie waarbij de politie moet ingrijpen niet weg te rennen van al het vuurwerk en het vuur, maar er juist vol op af te gaan. Bumper oefent regelmatig mee met de politie, zodat-ie aan alles gewend raakt en straks in iedere situatie goed kan functioneren. En denk je dat honden pas sinds kort gebruikt worden? Fout gedacht. De eerste echte politiehondenbrigade ontstond in 1898 in het Belgische Gent. De stad was onveilig omdat er geen geld was voor nieuwe agenten. En daarom schaften ze drie honden aan. Het was een groot succes. Tien jaar later besloot ook Den Haag, als eerste Nederlandse stad, politiehonden te gebruiken. Al meer dan 120 jaar worden politiehonden als Bumper ingezet. En als ik hier zo sta, tussen die hooligans en die ME-mensen, dan heb ik steeds meer respect en bewondering voor deze beesten. Stephan, mag ik Bumper nemen? Dan voel ik me net even wat veiliger. Nee. Bumper is gekoppeld aan mij. Wij doen samen examen, zodat wij legitiem de straat op kunnen. Een politiehond is altijd bij één baasje, nooit bij meer. Dan blijf ik gewoon achter jou.
Dat was echt behoorlijk heftig. Hè, Bumper? Ah, nu kan ik er gewoon weer mee knuffelen, hè? Het is gewoon een schoothondje. Hee, Bumpie.

Hoe train je een politiehond?

Honden kunnen de politie zo goed helpen omdat ze sneller zijn dan mensen, goed kunnen ruiken en sterke kaken hebben. Ze worden getraind om mensen, drugs of explosieven op te sporen of criminelen vast te houden door te bijten.

Politiehond Bumper moet kunnen dreigen, bijten en speuren

Ik ben op de jaarlijkse conferentie voor liefhebbers van Japanse tekenfilms, de anime, en de Japanse strips, de manga. De een beweegt en de ander lees je. Dat kan zijn in een boekje, bijvoorbeeld. Maar ook gewoon op je tablet. Manga is ontzettend populair in Japan. En zoals je ziet: ook in Nederland is het superhip. 
Manga herken je meteen. De personages hebben altijd iets schattigs. Want ze hebben van die enorme ogen. En ook die puntharen zijn heel typerend. Veel tekst is er niet, maar wel heel veel plaatjes. Als je ze leest, is het net of je een film kijkt. Je leest ze razendsnel. 'Manga' is Japans voor 'fantastische beelden'. En de maker van een manga noem je een mangaka, de striptekenaar. 
Dit is een Nederlandse mangaka, Aimee de Jongh. Tenminste, misschien zie jij jezelf wel meer als striptekenaar? Nou, toen ik begon tekende ik wel in de manga-stijl. Maar inmiddels is het een beetje veranderd. Ja, want dit is wel ietsje anders dan deze typische manga. Ja. Maar als je goed kijkt zie je dat ik nog steeds manga-invloeden gebruik. Bijvoorbeeld die grote ogen, en de neusjes. Ja, die zitten erin. En als je manga vergelijkt met de westerse, Europese stijl, die van jou is een mix. Wat is het verschil? Dat kan ik je het beste laten zien in mijn studio.

Nou, welkom in mijn studio. Dank je wel. Kijk, hier zien we meteen het verschil. Dit is een typische Europese strip. Wat meteen opvalt, is dat de plaatjes netjes naast elkaar staan. En ook in vier stroken onder elkaar. Heel geordend. En dit is dan weer een typische Japanse manga. Wat je meteen ziet is dat de plaatjes heel chaotisch zijn. Verschillende aantallen, verschillende groottes. Maar ook wel weer heel dynamisch. Ja. Het meest opvallende is misschien wel typische manga-tekenstijl. Wat is volgens jou 'typisch manga'? Dat kan ik je het beste laten zien als ik jou teken.
Ik zal je eerst tekenen als Europees stripfiguur. Jij tekent dus op de computer. Ja, alles gaat tegenwoordig op de computer, dus tekenen ook. Herken je jezelf al een beetje? Wel een beetje een grote neus! Dat hoort bij de Europese strip. Ze noemen het de 'grote neuzen-stijl'. Het komt eigenlijk uit Asterix. Het maakt het wat grappiger, wat luchtiger. Nou, dit ben jij als Europees figuur. Mooi! Wat mij betreft kan-ie zo een stripboek in! Nu ga ik je tekenen als Japans stripfiguur. Dat is heel anders.
En het grootste verschil, dat zie je nu al, dat zijn de ogen. Wat ze ook wel gebruiken bij de manga-stijl zijn de rasters. Ze kleuren niet de plaatjes in, het is zwart-wit. En ze gebruiken puntjes om de vlakken op te vullen. Ik zag ook allemaal gekke tekentjes. Japanners gebruiken een bepaalde beeldtaal om uit te drukken hoe iemand zich voelt. Bijvoorbeeld schaamte, dat kun je uitdrukken met lijntjes op het hoofd. Nu denken alle Japanners dat jij je enorm schaamt. Ik schaam me kapot. Haha! En om het een beetje te versterken een enorme zweetdruppel. Oh! Als we ze nu naast elkaar zetten, zie je dat de manga veel intenser is. En dat emoties een veel grotere rol spelen. Dat is ook wat mij zo aantrok in manga. Het is precies hoe ik me voel, uitgedrukt in een figuurtje. 
Het allereerste boekje dat jij uitbracht ging ook over manga. Hoe oud was je toen je dit schreef? Ik was 17 jaar. Echt, 17 jaar? Ja. En het grappige is: wat jij mij nu vertelt is een beetje hetzelfde als wat je hier laat zien: Wat manga is. Inclusief die typische manga-uitdrukkingen: boos, verdrietig. Ik kan wel laten zien hoe het op jouw figuurtje eruitziet. Als je verdrietig bent. Hier ben je heel somber. Boos. Hier ben je heel erg boos. Maar dit is wel mijn favoriet. Hier ben ik echt héél boos! Heel boos. Woedend.

Hoe worden mangastrips getekend?

Manga zijn Japanse strips. Je herkent ze aan de grote ogen van de personages en de puntharen. De personages hebben altijd iets schattigs. Er wordt veel gebruik gemaakt van beeldtaal, zoals grote zweetdruppels.

Grote ogen en intense emoties

Zo lezen Japanners hun manga als ze het niet op een tablet lezen. Een dik weekblad met allerlei vervolgverhalen. En ze zijn altijd zwart-wit. De drukkwaliteit is ook superslecht, net een soort krantenpapier. Dus het is niet de bedoeling dat je dit gaat bewaren. Je leest het gewoon even tussendoor, bijvoorbeeld in de tram of de metro. En als je het uit hebt, gooi je het gewoon gelijk weer weg. Eens in de zoveel tijd mogen de lezers stemmen welk mangaverhaal ze het allervetst vinden. En die wordt dan uitgebracht in zo'n pocket. Hier zijn er miljoenen van, in allerlei talen. Dus ook in het Nederlands. En het grappige is: Ook de Nederlandse versie lees je, net als in Japan, van achter naar voren. Dus precies andersom. En ook de volgorde van de plaatjes op de bladzijden lees je van rechts naar links. Dus geinig, maar wel effe wennen.
Zeg, zijn manga er nou eigenlijk vooral voor de jeugd, jongeren? Nee, helemaal niet. In Japan lezen alle mensen manga, van jong tot oud. En het kan overal over gaan. Over sciencefiction, of avontuur, over dieren, over pony's en poesjes. Het kan ook gaan over hele saaie dingen, zoals het huishouden, of school of koken. Er zijn ook hele gewelddadige manga, er zijn manga over kappers. Leeftijd speelt dus eigenlijk geen rol. Nee, het is echt voor alle leeftijden. Zelfs voor oudere mensen.
Met dit boek heb je ook een prijs gewonnen. Ja. De Zilveren Internationale Manga Award. Gefeliciteerd nog. Dank je wel. Een Japanse prijs. Klopt. Hij wordt uitgereikt door Japanse mangatekenaars. Daar word jij ook heel serieus genomen als mangaka. Zij vinden mijn werk echt typisch manga. Misschien dat het op het eerste gezicht niet helemaal manga is. Maar als je goed kijkt naar bijvoorbeeld de ogen en de gezichten, dan heeft het toch wel iets weg van de Japanse strip. En misschien nog wel belangrijker is het thema van het verhaal. Het gaat over twee oudere mensen die verliefd worden op elkaar. Dus het is best wel een emotioneel boek.

Wat is manga?

Manga zijn Japanse strips die gedrukt worden als weekblad op een soort krantenpapier. Je leest ze van achter naar voren en van rechts naar links. De verhalen gaan overal over, zoals sciencefiction, dieren of school.

Japanse stripverhalen voor alle leeftijden

Waarschijnlijk begon het hier allemaal mee. Pijltjes gooien in een boomstam. De jaarringen werden onderverdeeld in punten. Hoe dichter je in het midden kwam, hoe meer punten je kreeg. Maar nu ziet een dartbord er zo uit. Een grote cirkel met een klein rood rondje in het midden. De bull's-eye, vernoemd naar het Engelse woord stierenoog. Dat is 50 punten waard. Het groene rondje eromheen heet de single bull, die is 25 punten waard. De rest van het dartbord is verdeeld in taartpunten. Deze is 18 waard, hier heb je drie. Maar het hoogste wat je kunt halen is deze, 20 punten. Het buitenste rondje noem je de dubbels. Als je bijvoorbeeld in dit vakje gooit, heb je dubbel vijf. Dus dat is 10 punten. Hier heb je dubbel 10, da's 20 punten. En je hebt nog een binnenste ring, dat noemen ze de triples. Dat is dit rondje. Als je hier gooit, heb je drie keer 18: 54. Het allerhoogste wat je kunt halen, zit hier. De triple 20. Dat is 60 punten waard. Dat is zelfs hoger dan de bull's-eye, want die is 50. Als je drie keer triple 20 gooit, heb je, dat ken je misschien wel, one hundred and eighty!
Elke speler begint met 501 punten. En er wordt tegen elkaar gegooid, om de beurt. Elke beurt worden drie pijltjes gegooid. Het aantal punten wat je gooit, wordt afgetrokken van die 501. Wie het eerste bij nul is, heeft gewonnen. Aileen, Jij kan een beetje darten, toch? Ik kan een aardig pijltje gooien, ja. Dat is 85. 85. Dan blijft er 416 over. Klopt. Oe! 41. 375. Ja. 315, Aileen. Zo! 140. Ja. Dan blijft er 130 over. Kijk, nu wordt 't spannend. Ze kan met drie pijlen 130 gooien. Dus ze kan uitgooien. Maar stel je voor dat ze meer dan 130 gooit, dan ben je dood, is je beurt voorbij en worden er helemaal geen punten afgetrokken. 58. 72 nog. Drie keer 16. 48, Dat betekent dat je nog 24 overhoudt. Dan kun je uitgooien. Om 't nog moeilijker te maken, de laatste pijl moet in een dubbel zijn. Je moet dus in de buitenste ring, dat zijn de dubbels, uitgooien. Je moet nu bij 24 dubbel 12 gooien. Als je dat gedaan hebt, heb je de ronde gewonnen. Ja! Dat vind ik echt knap. 
Bij nul heb je een leg gewonnen. Hoeveel legs je moeten winnen om de wedstrijd te winnen, hangt van het toernooi af. Soms is het drie, soms is het vijf en soms is het zeven. Maar ik vind het echt goed. Aileen is ook niet zomaar iemand, ze is de beste Nederlandse vrouwelijke darter. Ze staat in de top 3 van de wereld.

Hoe werkt de puntentelling bij darten?

Bij darten begin je met 501 punten en moet je als eerste bij 0 uitkomen. Elk vakje op het dartbord heeft een eigen puntenaantal. Het hoogste is de triple 20. Met drie pijltjes daarin gooi je one hundred and eighty!

Singles, doubles en triples

Dit gaat nog niet helemaal goed, hè. Heb je een tip voor mij? Ja, je houding. M'n houding? Hoe moet ik staan dan? 
Je bent rechts, dus die voet zet je voor de okkie. Dus dat heb je goed. Ja. Alleen je maakt een hupje waardoor je linkervoet loskomt, laat die op de grond staan waardoor je een stabiele houding hebt. Oké. Dus tip één: De hand waarmee je gooit, die kant zeg je je been voor. En steviger staan.
M'n houding is nu goed, het gooien gaat nog steeds niet heel goed. Nee, dat is te zien! Haha. Wat moet ik nog beter doen dan? Je gooit vanuit je hele lichaam. Probeer alleen maar vanuit je onderarm te gooien. Je mag alleen je onderarm bewegen. Eigenlijk gewoon alleen... dit bewegen. Dus tip 2: Alleen met je onderarm gooien.
Ik merk ook dat ik soms heel hoog en heel laag gooi. Hoe kan dat dan? 
Je laat op verschillende momenten je pijl los. Dus probeer 'm op één stand los te laten, waardoor je pijl op dezelfde plek het bord raakt. Tip 3: Telkens je pijl op hetzelfde moment in je worp loslaten. Maar dan ben je er nog steeds niet helemaal. Dus trainen trainen trainen, let's go.

Hoe moet je darten?

Habtamu krijgt darttips van Aileen, één van de beste darters van Nederland. De drie tips: let op een stabiele houding, maak een strakke beweging met alleen je onderarm en laat het pijltje steeds op hetzelfde moment los.

Juiste voet voor en alleen je onderarm bewegen

Wist je dat een vlieger om stabiel te zijn zo symmetrisch mogelijk moet zijn? En symmetrisch betekent dat de ene kant precies hetzelfde is als de andere kant? Dus als je een vlieger dubbel zou klappen, dan zou de ene kant precies op de andere kant passen en een symmetrische vlieger vliegt veel beter dan een vlieger met twee verschillende vleugels, oftewel een asymmetrische vlieger. 
Deze vlieger is symmetrisch, zie je dat deze kant van de verticale stok in het midden precies even groot is als die kant? Ze zijn elkaars spiegelbeeld. En precies dat zorgt ervoor dat de vlieger in balans blijft. Bij deze asymmetrische vlieger zie je dus dat die vleugels heel handig zijn. Dus deze gaat nooit kunnen balanceren op de lucht. Even checken. Er zijn vliegers in allerlei verschillende vormen: de klassieke ruitvorm, de Delta of vleermuisvorm, prismavorm, dierenvormen zoals draken en vlinders, maar voor al deze vormen geldt dat het belangrijkste is dat ze symmetrisch zijn, dat de ene kant hetzelfde is als de andere kant. Onthoud: symmetrie laat een vlieger vliegen. Symmetrie helpt dingen om goed te vliegen. De romp en vleugels van vliegtuigen zijn symmetrisch. Vogels en insecten die vliegen zijn ook symmetrisch, maar laat je niet voor de gek houden: niet alles dat symmetrisch is, kan ook vliegen. Kubussen zijn symmetrisch. Sinaasappels, citroenen en kiwi's zijn ook allemaal symmetrisch, maar vliegen; ho maar. Probeer het maar eens uit. Maak een symmetrische en een asymmetrische vlieger en kijk welke het het beste doet. Een vliegende vlieger. Het is bijzonder, maar geen wonder.

Hoe blijft een vlieger in balans?

Een vlieger heeft niet alleen wind nodig om te vliegen, maar ook een symmetrische vorm. Dat betekent dat de linker- en rechterkant precies hetzelfde moeten zijn. Maar niet alles wat symmetrisch is, kan vliegen.

Door zijn symmetrische vorm

Dan mag je je kin in het bakje plaatsen en je voorhoofd tegen de wand aan duwen. Ogen zijn ingewikkelde dingen en vaak doen ze niet precies wat ze moeten doen. Gelukkig is er hulp, een bril of contactlenzen. Contactlenzen maken; hoe doen ze dat? Omdat je oog zo ingewikkeld is, kan er dus ook van alles mis zijn. Een optometrist kan je ogen heel precies bekijken en dan kunnen ze erachter komen wat er dan precies mis is. De twee meest voorkomende aandoeningen zijn bijziendheid en verziendheid. Bij bijziendheid zie je alles van dichtbij heel goed en scherp en wordt alles verderop een beetje wazig en vaag. En bij verziendheid is het precies andersom. Dan zie je alles in de verte heel goed en scherp en wordt alles van dichtbij heel onscherp. Bijziendheid komt het vaakst voor en beide aandoeningen hebben te maken met de bolling van je oog. Dit is een model van je oog, ziet er als het ware uit als een mooie ronde bal, met hier aan de voorkant je hoornvlies en daarachter zit je lens. En die zorgen er samen voor dat het beeld wat bij jou naar binnenkomt precies op de achterkant van je oog wordt geprojecteerd. Daar zit namelijk je netvlies en je oogzenuw zorgt er dan weer voor dat dat beeld naar je hersenen wordt gestuurd. Maar als de bolling van je oog niet precies klopt, dan kan het zijn dat een beeld wat bij jou door je lens naar binnenkomt niet precies op je netvlies valt, maar misschien wel net daarvoor of net erachter. Als het beeld net voor je netvlies valt, dan ben je bijziend. En als het net achter je netvlies valt, dan ben je verziend. Hoe kun je dat nou oplossen? Door een hulplens voor je eigen lens te plaatsen. En die zorgt er dan voor dat het beeld wel weer precies op je netvlies terechtkomt. Hoe die hulplens precies gevormd moet worden, kan de optometrist uitrekenen, want dat is namelijk voor ieder oog verschillend. En die nauwkeurige informatie van de oogmeting wordt dan opgestuurd naar de contactlenzenfabriek. Dit kleine pilletje noemen ze een blank, is gemaakt van speciale kunststof en dat wordt straks zo'n heel mooi, flinterdun lensje. De blank wordt met was op een draaischijf geplakt, die schijf gaat met hele hoge snelheid draaien. Met fijne beiteltjes wordt precies de goede vorm in het kunststof gedraaid en dat hele proces wordt door een robot uitgevoerd. Eerst wordt de binnenkant geslepen, dus het gedeelte dat op je oog komt te liggen. Daarna wordt de blank omgedraaid en is de buitenkant aan de beurt. Het is echt een precisieklusje, want de lens is op sommige plekken dunner dan een haar. 
Ze werken hier dus tot op de duizendste millimeter nauwkeurig. Elke lens wordt na het draaien helemaal doorgemeten om te kijken of de gegevens van de oogmeting precies kloppen met de lens die is gemaakt. Kijk. En zo krijg je ze dan thuisgestuurd. Contactlenzen maken, zo doen ze dat dus.

Hoe worden contactlenzen gemaakt?

Als je een oogafwijking hebt kun je natuurlijk een bril dragen, maar je kunt ook voor contactlenzen kiezen. Kleine namaaklenzen die je op je oog draagt. Ze corrigeren de afwijking en zorgen dat je scherp ziet. Maar hoe worden die lenzen eigenlijk gemaakt?

Hulplenzen van kunststof

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos