Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Ik wed dat jullie niet weten dat ik röntgenogen heb, ik kan namelijk door een dobbelsteen heen kijken. Sommige zijden van deze dobbelstenen zijn niet zichtbaar en dat komt omdat ze grenzen aan andere dobbelstenen en natuurlijk de onderkant. Die kan je ook niet zien, maar ik kan ze met mijn eigen ogen toch zien. Geloof je me niet? Blijf dan kijken. En dan leer ik je een truc die je zelf ook kunt doen. Maar voor deze truc heb ik wel een vrijwilliger nodig. He, zeg, kun jij die dobbelstenen een beetje heen en weer draaien en dan op elkaar stapelen? Ja, oké. Ik zal niet kijken. Hoe gaat ie daar? Ben je klaar? Goed. Ik voel zonder te kijken dat de som van de onzichtbare zijden is...17. Geloof je me niet? Ga ze maar bij elkaar optellen. Verborgen suikers zijn bij elkaar 17. Hoe ik dat wist? Laat me je het geheim van de dobbelstenen uit de doeken doen. Geloof het of niet, maar ik heb geen röntgenogen. Dit is het geheim. Bij elke dobbelsteen is de som van de tegenover elkaar liggende ogen altijd zeven. Hier zit één en aan de andere kant zit zes. Zes plus een is zeven. Dan hebben we hier twee en aan de andere kant vijf. Vijf plus twee is zeven. Dan hebben we hier drie. Drie keer raden wat er aan de andere kant zit. 4. Drie plus vier is zeven. Zo kijk. De onzichtbare zijden van de onderste steen zijn sowieso bij elkaar zeven. De onzichtbare ogen van de middelste steen zijn ook bij elkaar zeven. En bij de blauwe steen is er maar één zijde onzichtbaar. Het enige wat je moet doen is stiekem even gluren hoeveel ogen aan de bovenkant te zien zijn. In dit geval is dat vier dus dan weet je dat de onderkant drie ogen heeft, want vier plus drie is zeven. Dus het totaal aantal onzichtbare ogen is zeven plus zeven plus de onderkant, drie, is 17. Zo simpel is het. En daar hoef je dus echt geen wiskundedobbel, ik bedoel -knobbel, voor te hebben. Om het aantal ogen te raden heb je dus helemaal geen röntgenogen nodig. Onthoud het cijfer 7 en je truc kan beginnen. Ogen raden: Het is bijzonder, maar geen wonder.

Hoe zit een dobbelsteen in elkaar?

Programmalogo's

Op een dobbelsteen staan de cijfers een tot en met zes. Maar wist je dat de ogen op de zijden die tegenover elkaar liggen opgeteld altijd zeven zijn? Op die manier kun je heel makkelijk uitrekenen welke getallen er op de zijdes van de dobbelsteen staan die je niet kunt zien.

Het magische getal is zeven

Asielzoeker. Wat is dat? Stel, je woont in een gevaarlijk land. Het is zo gevaarlijk dat je vreest voor je leven. 
Je besluit te vluchten. En als je na een lange, zware tocht in een ander land aankomt waar het wel veilig is, dan vraag je asiel aan. Een asielzoeker is iemand die toestemming vraagt om in een ander land te mogen wonen. Niet iemand die een thuis zoekt voor zijn irritante kat dus. Die toestemming krijg je niet zomaar. Eerst komt er een onderzoek. Ze zoeken uit hoe je weet, waar je vandaan komt en hoe je hier bent gekomen. Alleen asielzoekers die echt bescherming nodig hebben, die mogen hier blijven. Zo'n asielzoeker noem je een vluchteling. Als je gevlucht bent omdat je je baan niet leuk vindt of omdat je het weer in je eigen land niet zo prettig vindt, dan ben je officieel geen vluchteling. En dan krijg je dus ook geen asiel. Tijdens het onderzoek wonen asielzoekers in een asielzoekerscentrum. Vaak kost het veel tijd om te onderzoeken of een asielzoeker mag blijven of niet. Soms komt een asielzoeker niet uit een land waar oorlog is, maar hij heeft bijvoorbeeld een godsdienst die daar verboden is. Als na lang wachten is besloten dat je mag blijven, dan krijg je een huis toegewezen. Dan ben je geen asielzoeker meer, maar een statushouder. En zo word je van asielzoeker dan eindelijk asielvinder. Het duurt even, maar dan heb je ook wat.

Wat betekent asielzoeker?

Wanneer iemand uit zijn eigen land is gevlucht omdat het daar niet veilig is, kan hij of zij in een ander land asiel aanvragen. Vervolgens wordt uitgebreid onderzocht of de asielzoeker mag blijven. Is het antwoord ja? Dan is de asielzoeker een statushouder geworden.   

Iemand die om bescherming vraagt in een ander land

Wat is een asielzoeker?

Hee, kom dan. Wat dan, jongen? Hè? Stuur die hond dan. Kom dan. Kom dan. Wow! Oh! Bumper hier wordt opgeleid tot politiehond. En hij leert de politie te ondersteunen op straat als het echt uit de hand dreigt te lopen. Oh! Loop voorwaarts in die richting. Ja. Volgen.
Bumper komt uit een nestje van acht puppy's en is gekozen omdat hij het sterkste karakter heeft. Amper twee maanden oud werd Bumper plots een beroemdheid. Dat begon met een foto op Twitter en ook een filmpje van Bumper op social media ging viral. Nu heeft hij 125.000 fans. Normaal koopt de politie getrainde honden, maar politieman Stephan, Bumpers baasje, traint de hond zelf tot volwaardige politiehond. 
Als je van zo'n puppy echt een stoere politiehond wil maken, dan heb je weinig aan een kleine angsthaas. Maar Stephan, je kan met die puppy's geen sollicitatiegesprek voeren, dus hoe weet je of zo'n beestje een stoer karakter heeft? Ze hebben allemaal honger. Ze willen allemaal eten. Dat zit in het instinct, om te overleven. Degene die de meeste moeite doet om bij het voer te komen, dat is vaak ook de meest temperamentvolle. Ik ga ze er een beetje vanaf duwen. En dan kijk ik wie er heel erg moeite doet om er weer bij te komen. Die zwarte komt iedere keer terug naar de bron. Ja. Die wil echt die bak in. Die denkt: Ik ga niet van de grond af likken. Dus wie het meest doorzet... Die zwarte is niet weg te duwen. Die is niet te stoppen. Die heeft al een paar keer in m'n vingers gehapt. Als ik het moest zeggen, dan ging ik voor zwart. Dus dan hebben we een winnaar. Dit is onze politiehond. Gefeliciteerd, jongen. Oh! Stephan, zijn alle honden geschikt als politiehond? Absoluut niet. We kiezen altijd uit de herders. En dan pakken we vaak de Mechelse herder. Ze hebben een hele grote werkdrift, ze zijn intelligent, sterk, moedig. En dat allemaal zoeken we in een goede politiehond.
Op de hondenbrigade in Rotterdam trainen ze elke dag met de honden zodat ze overal op voorbereid zijn. Ze trainen hier met 38 politiehonden. Waarom gebruikt de politie honden? Omdat een hond een aantal voordelen heeft ten opzichte van de mens. Hij is sneller, hij heeft een betere neus en hij heeft sterkere kaken. Die kwaliteiten komen bij het politiewerk goed van pas. In Nederland zijn er 440 hondengeleiders en die gebruiken verschillende soorten honden. Er zijn honden die explosieven kunnen opsporen, honden die helpen bij het zoeken naar drugs en geld, honden die mensen redden en brandhonden. Die kunnen, ook als de brand geblust is, ruiken of die was aangestoken. 
Bumper hier moet straks bij zijn examen drie dingen kunnen: dreigen, bijten en speuren. Met dreigen wordt bedoeld dat ze de relschoppers bang kunnen maken zodat ze afdruipen. Het tweede is bijten en dat wordt hier geoefend. Ja, goed, man! 
Het derde, speuren, betekent dat als er een verdachte verstopt zit, dat Bumper die moet kunnen opsporen. Ik ben nu weer even crimineel. Ik ga me hier verstoppen. En dan maar zien of Bumper mij kan vinden. Ik heb knoflook meegenomen. Dat ruikt zó sterk dat-ie onmogelijk nog mijn geur kan ruiken. Hoop ik natuurlijk. En nu op zoek naar een goede plek. Zo. Nou, die gaat mij niet vinden. Een verdachte van een inbraak zit verschanst. Politie. Kom tevoorschijn. De hond wordt ingezet. Je hoort ze wel lopen. Goed zo. Hij heeft me gevonden. Hij heeft me gevonden. Hierheen komen lopen. Als crimineel is er niks meer aan met die politiehonden erbij. Nee, we gaan je altijd vinden. Die knoflook hielp dus ook niet? Knoflook helpt niks. Hij gaat gewoon mensen zoeken. Slim.
Ah, dit had ik gewoon moeten doen. Hier. Pam. Had-ie nooit door die scherven naar boven kunnen komen, toch? Hebben wij aan gedacht. Ja... Oke, oke, oke. Kijk, ik kan gewoon over het glas lopen. Ik draag Bumper op links, zodat ik op rechts m'n vuurwapen kan trekken. Is ook nog aan gedacht. Ja. Oke, maar stel, ik ga ergens zitten en ik trek mezelf met een touw omhoog, of ergens anders waar je niet zomaar kan komen. Helpt dat nog? Ook daar hebben we op getraind. 
Gaat-ie goed? Ja, gaat lekker. Bumper is ontspannen. Kijk maar. Bumpertje. Tijdens zijn training leert Bumper om rustig te blijven in angstaanjagende situaties. Hij moet niet in paniek raken op grote hoogte en in extreme omstandigheden. Zo is hij na zijn training inzetbaar in de meest extreme situaties. 
Een lastig moment voor een hond is nieuwjaarsnacht. Want als honden ergens een hekel aan hebben, en ik ook, dan zijn het wel de knallen van vuurwerk en rotjes. Toch moet Bumper ook dan wel gewoon z'n werk kunnen doen. Het is voor een hond heel onnatuurlijk om in zo'n situatie waarbij de politie moet ingrijpen niet weg te rennen van al het vuurwerk en het vuur, maar er juist vol op af te gaan. Bumper oefent regelmatig mee met de politie, zodat-ie aan alles gewend raakt en straks in iedere situatie goed kan functioneren. En denk je dat honden pas sinds kort gebruikt worden? Fout gedacht. De eerste echte politiehondenbrigade ontstond in 1898 in het Belgische Gent. De stad was onveilig omdat er geen geld was voor nieuwe agenten. En daarom schaften ze drie honden aan. Het was een groot succes. Tien jaar later besloot ook Den Haag, als eerste Nederlandse stad, politiehonden te gebruiken. Al meer dan 120 jaar worden politiehonden als Bumper ingezet. En als ik hier zo sta, tussen die hooligans en die ME-mensen, dan heb ik steeds meer respect en bewondering voor deze beesten. Stephan, mag ik Bumper nemen? Dan voel ik me net even wat veiliger. Nee. Bumper is gekoppeld aan mij. Wij doen samen examen, zodat wij legitiem de straat op kunnen. Een politiehond is altijd bij één baasje, nooit bij meer. Dan blijf ik gewoon achter jou.
Dat was echt behoorlijk heftig. Hè, Bumper? Ah, nu kan ik er gewoon weer mee knuffelen, hè? Het is gewoon een schoothondje. Hee, Bumpie.

Hoe train je een politiehond?

Honden kunnen de politie zo goed helpen omdat ze sneller zijn dan mensen, goed kunnen ruiken en sterke kaken hebben. Ze worden getraind om mensen, drugs of explosieven op te sporen of criminelen vast te houden door te bijten.

Politiehond Bumper moet kunnen dreigen, bijten en speuren

Ik ben op de jaarlijkse conferentie voor liefhebbers van Japanse tekenfilms, de anime, en de Japanse strips, de manga. De een beweegt en de ander lees je. Dat kan zijn in een boekje, bijvoorbeeld. Maar ook gewoon op je tablet. Manga is ontzettend populair in Japan. En zoals je ziet: ook in Nederland is het superhip. 
Manga herken je meteen. De personages hebben altijd iets schattigs. Want ze hebben van die enorme ogen. En ook die puntharen zijn heel typerend. Veel tekst is er niet, maar wel heel veel plaatjes. Als je ze leest, is het net of je een film kijkt. Je leest ze razendsnel. 'Manga' is Japans voor 'fantastische beelden'. En de maker van een manga noem je een mangaka, de striptekenaar. 
Dit is een Nederlandse mangaka, Aimee de Jongh. Tenminste, misschien zie jij jezelf wel meer als striptekenaar? Nou, toen ik begon tekende ik wel in de manga-stijl. Maar inmiddels is het een beetje veranderd. Ja, want dit is wel ietsje anders dan deze typische manga. Ja. Maar als je goed kijkt zie je dat ik nog steeds manga-invloeden gebruik. Bijvoorbeeld die grote ogen, en de neusjes. Ja, die zitten erin. En als je manga vergelijkt met de westerse, Europese stijl, die van jou is een mix. Wat is het verschil? Dat kan ik je het beste laten zien in mijn studio.

Nou, welkom in mijn studio. Dank je wel. Kijk, hier zien we meteen het verschil. Dit is een typische Europese strip. Wat meteen opvalt, is dat de plaatjes netjes naast elkaar staan. En ook in vier stroken onder elkaar. Heel geordend. En dit is dan weer een typische Japanse manga. Wat je meteen ziet is dat de plaatjes heel chaotisch zijn. Verschillende aantallen, verschillende groottes. Maar ook wel weer heel dynamisch. Ja. Het meest opvallende is misschien wel typische manga-tekenstijl. Wat is volgens jou 'typisch manga'? Dat kan ik je het beste laten zien als ik jou teken.
Ik zal je eerst tekenen als Europees stripfiguur. Jij tekent dus op de computer. Ja, alles gaat tegenwoordig op de computer, dus tekenen ook. Herken je jezelf al een beetje? Wel een beetje een grote neus! Dat hoort bij de Europese strip. Ze noemen het de 'grote neuzen-stijl'. Het komt eigenlijk uit Asterix. Het maakt het wat grappiger, wat luchtiger. Nou, dit ben jij als Europees figuur. Mooi! Wat mij betreft kan-ie zo een stripboek in! Nu ga ik je tekenen als Japans stripfiguur. Dat is heel anders.
En het grootste verschil, dat zie je nu al, dat zijn de ogen. Wat ze ook wel gebruiken bij de manga-stijl zijn de rasters. Ze kleuren niet de plaatjes in, het is zwart-wit. En ze gebruiken puntjes om de vlakken op te vullen. Ik zag ook allemaal gekke tekentjes. Japanners gebruiken een bepaalde beeldtaal om uit te drukken hoe iemand zich voelt. Bijvoorbeeld schaamte, dat kun je uitdrukken met lijntjes op het hoofd. Nu denken alle Japanners dat jij je enorm schaamt. Ik schaam me kapot. Haha! En om het een beetje te versterken een enorme zweetdruppel. Oh! Als we ze nu naast elkaar zetten, zie je dat de manga veel intenser is. En dat emoties een veel grotere rol spelen. Dat is ook wat mij zo aantrok in manga. Het is precies hoe ik me voel, uitgedrukt in een figuurtje. 
Het allereerste boekje dat jij uitbracht ging ook over manga. Hoe oud was je toen je dit schreef? Ik was 17 jaar. Echt, 17 jaar? Ja. En het grappige is: wat jij mij nu vertelt is een beetje hetzelfde als wat je hier laat zien: Wat manga is. Inclusief die typische manga-uitdrukkingen: boos, verdrietig. Ik kan wel laten zien hoe het op jouw figuurtje eruitziet. Als je verdrietig bent. Hier ben je heel somber. Boos. Hier ben je heel erg boos. Maar dit is wel mijn favoriet. Hier ben ik echt héél boos! Heel boos. Woedend.

Hoe worden mangastrips getekend?

Manga zijn Japanse strips. Je herkent ze aan de grote ogen van de personages en de puntharen. De personages hebben altijd iets schattigs. Er wordt veel gebruik gemaakt van beeldtaal, zoals grote zweetdruppels.

Grote ogen en intense emoties

Zo lezen Japanners hun manga als ze het niet op een tablet lezen. Een dik weekblad met allerlei vervolgverhalen. En ze zijn altijd zwart-wit. De drukkwaliteit is ook superslecht, net een soort krantenpapier. Dus het is niet de bedoeling dat je dit gaat bewaren. Je leest het gewoon even tussendoor, bijvoorbeeld in de tram of de metro. En als je het uit hebt, gooi je het gewoon gelijk weer weg. Eens in de zoveel tijd mogen de lezers stemmen welk mangaverhaal ze het allervetst vinden. En die wordt dan uitgebracht in zo'n pocket. Hier zijn er miljoenen van, in allerlei talen. Dus ook in het Nederlands. En het grappige is: Ook de Nederlandse versie lees je, net als in Japan, van achter naar voren. Dus precies andersom. En ook de volgorde van de plaatjes op de bladzijden lees je van rechts naar links. Dus geinig, maar wel effe wennen.
Zeg, zijn manga er nou eigenlijk vooral voor de jeugd, jongeren? Nee, helemaal niet. In Japan lezen alle mensen manga, van jong tot oud. En het kan overal over gaan. Over sciencefiction, of avontuur, over dieren, over pony's en poesjes. Het kan ook gaan over hele saaie dingen, zoals het huishouden, of school of koken. Er zijn ook hele gewelddadige manga, er zijn manga over kappers. Leeftijd speelt dus eigenlijk geen rol. Nee, het is echt voor alle leeftijden. Zelfs voor oudere mensen.
Met dit boek heb je ook een prijs gewonnen. Ja. De Zilveren Internationale Manga Award. Gefeliciteerd nog. Dank je wel. Een Japanse prijs. Klopt. Hij wordt uitgereikt door Japanse mangatekenaars. Daar word jij ook heel serieus genomen als mangaka. Zij vinden mijn werk echt typisch manga. Misschien dat het op het eerste gezicht niet helemaal manga is. Maar als je goed kijkt naar bijvoorbeeld de ogen en de gezichten, dan heeft het toch wel iets weg van de Japanse strip. En misschien nog wel belangrijker is het thema van het verhaal. Het gaat over twee oudere mensen die verliefd worden op elkaar. Dus het is best wel een emotioneel boek.

Wat is manga?

Manga zijn Japanse strips die gedrukt worden als weekblad op een soort krantenpapier. Je leest ze van achter naar voren en van rechts naar links. De verhalen gaan overal over, zoals sciencefiction, dieren of school.

Japanse stripverhalen voor alle leeftijden

Waarschijnlijk begon het hier allemaal mee. Pijltjes gooien in een boomstam. De jaarringen werden onderverdeeld in punten. Hoe dichter je in het midden kwam, hoe meer punten je kreeg. Maar nu ziet een dartbord er zo uit. Een grote cirkel met een klein rood rondje in het midden. De bull's-eye, vernoemd naar het Engelse woord stierenoog. Dat is 50 punten waard. Het groene rondje eromheen heet de single bull, die is 25 punten waard. De rest van het dartbord is verdeeld in taartpunten. Deze is 18 waard, hier heb je drie. Maar het hoogste wat je kunt halen is deze, 20 punten. Het buitenste rondje noem je de dubbels. Als je bijvoorbeeld in dit vakje gooit, heb je dubbel vijf. Dus dat is 10 punten. Hier heb je dubbel 10, da's 20 punten. En je hebt nog een binnenste ring, dat noemen ze de triples. Dat is dit rondje. Als je hier gooit, heb je drie keer 18: 54. Het allerhoogste wat je kunt halen, zit hier. De triple 20. Dat is 60 punten waard. Dat is zelfs hoger dan de bull's-eye, want die is 50. Als je drie keer triple 20 gooit, heb je, dat ken je misschien wel, one hundred and eighty!
Elke speler begint met 501 punten. En er wordt tegen elkaar gegooid, om de beurt. Elke beurt worden drie pijltjes gegooid. Het aantal punten wat je gooit, wordt afgetrokken van die 501. Wie het eerste bij nul is, heeft gewonnen. Aileen, Jij kan een beetje darten, toch? Ik kan een aardig pijltje gooien, ja. Dat is 85. 85. Dan blijft er 416 over. Klopt. Oe! 41. 375. Ja. 315, Aileen. Zo! 140. Ja. Dan blijft er 130 over. Kijk, nu wordt 't spannend. Ze kan met drie pijlen 130 gooien. Dus ze kan uitgooien. Maar stel je voor dat ze meer dan 130 gooit, dan ben je dood, is je beurt voorbij en worden er helemaal geen punten afgetrokken. 58. 72 nog. Drie keer 16. 48, Dat betekent dat je nog 24 overhoudt. Dan kun je uitgooien. Om 't nog moeilijker te maken, de laatste pijl moet in een dubbel zijn. Je moet dus in de buitenste ring, dat zijn de dubbels, uitgooien. Je moet nu bij 24 dubbel 12 gooien. Als je dat gedaan hebt, heb je de ronde gewonnen. Ja! Dat vind ik echt knap. 
Bij nul heb je een leg gewonnen. Hoeveel legs je moeten winnen om de wedstrijd te winnen, hangt van het toernooi af. Soms is het drie, soms is het vijf en soms is het zeven. Maar ik vind het echt goed. Aileen is ook niet zomaar iemand, ze is de beste Nederlandse vrouwelijke darter. Ze staat in de top 3 van de wereld.

Hoe werkt de puntentelling bij darten?

Bij darten begin je met 501 punten en moet je als eerste bij 0 uitkomen. Elk vakje op het dartbord heeft een eigen puntenaantal. Het hoogste is de triple 20. Met drie pijltjes daarin gooi je one hundred and eighty!

Singles, doubles en triples

Dit gaat nog niet helemaal goed, hè. Heb je een tip voor mij? Ja, je houding. M'n houding? Hoe moet ik staan dan? 
Je bent rechts, dus die voet zet je voor de okkie. Dus dat heb je goed. Ja. Alleen je maakt een hupje waardoor je linkervoet loskomt, laat die op de grond staan waardoor je een stabiele houding hebt. Oké. Dus tip één: De hand waarmee je gooit, die kant zeg je je been voor. En steviger staan.
M'n houding is nu goed, het gooien gaat nog steeds niet heel goed. Nee, dat is te zien! Haha. Wat moet ik nog beter doen dan? Je gooit vanuit je hele lichaam. Probeer alleen maar vanuit je onderarm te gooien. Je mag alleen je onderarm bewegen. Eigenlijk gewoon alleen... dit bewegen. Dus tip 2: Alleen met je onderarm gooien.
Ik merk ook dat ik soms heel hoog en heel laag gooi. Hoe kan dat dan? 
Je laat op verschillende momenten je pijl los. Dus probeer 'm op één stand los te laten, waardoor je pijl op dezelfde plek het bord raakt. Tip 3: Telkens je pijl op hetzelfde moment in je worp loslaten. Maar dan ben je er nog steeds niet helemaal. Dus trainen trainen trainen, let's go.

Hoe moet je darten?

Habtamu krijgt darttips van Aileen, één van de beste darters van Nederland. De drie tips: let op een stabiele houding, maak een strakke beweging met alleen je onderarm en laat het pijltje steeds op hetzelfde moment los.

Juiste voet voor en alleen je onderarm bewegen

Wist je dat een vlieger om stabiel te zijn zo symmetrisch mogelijk moet zijn? En symmetrisch betekent dat de ene kant precies hetzelfde is als de andere kant? Dus als je een vlieger dubbel zou klappen, dan zou de ene kant precies op de andere kant passen en een symmetrische vlieger vliegt veel beter dan een vlieger met twee verschillende vleugels, oftewel een asymmetrische vlieger. 
Deze vlieger is symmetrisch, zie je dat deze kant van de verticale stok in het midden precies even groot is als die kant? Ze zijn elkaars spiegelbeeld. En precies dat zorgt ervoor dat de vlieger in balans blijft. Bij deze asymmetrische vlieger zie je dus dat die vleugels heel handig zijn. Dus deze gaat nooit kunnen balanceren op de lucht. Even checken. Er zijn vliegers in allerlei verschillende vormen: de klassieke ruitvorm, de Delta of vleermuisvorm, prismavorm, dierenvormen zoals draken en vlinders, maar voor al deze vormen geldt dat het belangrijkste is dat ze symmetrisch zijn, dat de ene kant hetzelfde is als de andere kant. Onthoud: symmetrie laat een vlieger vliegen. Symmetrie helpt dingen om goed te vliegen. De romp en vleugels van vliegtuigen zijn symmetrisch. Vogels en insecten die vliegen zijn ook symmetrisch, maar laat je niet voor de gek houden: niet alles dat symmetrisch is, kan ook vliegen. Kubussen zijn symmetrisch. Sinaasappels, citroenen en kiwi's zijn ook allemaal symmetrisch, maar vliegen; ho maar. Probeer het maar eens uit. Maak een symmetrische en een asymmetrische vlieger en kijk welke het het beste doet. Een vliegende vlieger. Het is bijzonder, maar geen wonder.

Hoe blijft een vlieger in balans?

Een vlieger heeft niet alleen wind nodig om te vliegen, maar ook een symmetrische vorm. Dat betekent dat de linker- en rechterkant precies hetzelfde moeten zijn. Maar niet alles wat symmetrisch is, kan vliegen.

Door zijn symmetrische vorm

Dan mag je je kin in het bakje plaatsen en je voorhoofd tegen de wand aan duwen. Ogen zijn ingewikkelde dingen en vaak doen ze niet precies wat ze moeten doen. Gelukkig is er hulp, een bril of contactlenzen. Contactlenzen maken; hoe doen ze dat? Omdat je oog zo ingewikkeld is, kan er dus ook van alles mis zijn. Een optometrist kan je ogen heel precies bekijken en dan kunnen ze erachter komen wat er dan precies mis is. De twee meest voorkomende aandoeningen zijn bijziendheid en verziendheid. Bij bijziendheid zie je alles van dichtbij heel goed en scherp en wordt alles verderop een beetje wazig en vaag. En bij verziendheid is het precies andersom. Dan zie je alles in de verte heel goed en scherp en wordt alles van dichtbij heel onscherp. Bijziendheid komt het vaakst voor en beide aandoeningen hebben te maken met de bolling van je oog. Dit is een model van je oog, ziet er als het ware uit als een mooie ronde bal, met hier aan de voorkant je hoornvlies en daarachter zit je lens. En die zorgen er samen voor dat het beeld wat bij jou naar binnenkomt precies op de achterkant van je oog wordt geprojecteerd. Daar zit namelijk je netvlies en je oogzenuw zorgt er dan weer voor dat dat beeld naar je hersenen wordt gestuurd. Maar als de bolling van je oog niet precies klopt, dan kan het zijn dat een beeld wat bij jou door je lens naar binnenkomt niet precies op je netvlies valt, maar misschien wel net daarvoor of net erachter. Als het beeld net voor je netvlies valt, dan ben je bijziend. En als het net achter je netvlies valt, dan ben je verziend. Hoe kun je dat nou oplossen? Door een hulplens voor je eigen lens te plaatsen. En die zorgt er dan voor dat het beeld wel weer precies op je netvlies terechtkomt. Hoe die hulplens precies gevormd moet worden, kan de optometrist uitrekenen, want dat is namelijk voor ieder oog verschillend. En die nauwkeurige informatie van de oogmeting wordt dan opgestuurd naar de contactlenzenfabriek. Dit kleine pilletje noemen ze een blank, is gemaakt van speciale kunststof en dat wordt straks zo'n heel mooi, flinterdun lensje. De blank wordt met was op een draaischijf geplakt, die schijf gaat met hele hoge snelheid draaien. Met fijne beiteltjes wordt precies de goede vorm in het kunststof gedraaid en dat hele proces wordt door een robot uitgevoerd. Eerst wordt de binnenkant geslepen, dus het gedeelte dat op je oog komt te liggen. Daarna wordt de blank omgedraaid en is de buitenkant aan de beurt. Het is echt een precisieklusje, want de lens is op sommige plekken dunner dan een haar. 
Ze werken hier dus tot op de duizendste millimeter nauwkeurig. Elke lens wordt na het draaien helemaal doorgemeten om te kijken of de gegevens van de oogmeting precies kloppen met de lens die is gemaakt. Kijk. En zo krijg je ze dan thuisgestuurd. Contactlenzen maken, zo doen ze dat dus.

Hoe worden contactlenzen gemaakt?

Als je een oogafwijking hebt kun je natuurlijk een bril dragen, maar je kunt ook voor contactlenzen kiezen. Kleine namaaklenzen die je op je oog draagt. Ze corrigeren de afwijking en zorgen dat je scherp ziet. Maar hoe worden die lenzen eigenlijk gemaakt?

Hulplenzen van kunststof

Emancipatie. Wat is dat? Stel, je hebt twee oudere zussen en die spelen altijd de baas. Ze bepalen de spelletjes die jullie spelen. Wat goeie muziek is en wat leuke kleren zijn. 
Ze doen nooit jouw zin, en je bent er helemaal klaar mee. 
Je besluit te emanciperen. Emancipatie is het streven naar gelijkwaardigheid. Dat betekent dat je wil bereiken dat anderen zien dat je evenveel waard bent als zij. En dat betekent dat emancipatie ervoor moet zorgen dat jij straks net zoveel te zeggen hebt als je zussen. Maar zo makkelijk gaat dat meestal niet. Voor zo'n verandering moet je vaak flink je best doen. Soms moet je er zelfs voor vechten. 
Vroeger mochten vrouwen nergens over meebeslissen. Ze moest moesten doen wat de man zei. Ook al hadden ze daar geen zin in. Maar vrouwen hebben gevochten voor vrouwenemancipatie en dat doen ze nog steeds. Ook homoseksuelen, moslims, jongeren, ouderen en doven willen emanciperen. Net als andere groepen die zich onderdrukt voelen. Emancipatie kost tijd. Je voelt je niet altijd serieus genomen, maar je geeft niet op. Je denkt aan je eigen kinderen, kleinkinderen en aan de wereld. Want die wil je veranderen. Dus je zet door en je zult zien, als je erin blijft geloven, dan gaat het nog lukken ook.

Wat betekent emancipatie?

Vrouwen hebben hard moeten vechten om dezelfde rechten te krijgen als mannen. En er zijn nog veel meer groepen die zich onderdrukt voelen: homo’s, moslims en dove mensen bijvoorbeeld. Dat streven naar gelijkwaardigheid noem je emancipatie.

Streven naar gelijkwaardigheid

Preventie? Wat is dat? Stel, je bent bang in het donker. Aaahhh hellepie! Daarom slaap je met een lampje in je kamer en slaap je met een knuffel. En 's avonds laat kijk je nooit enge films. Je doet dus aan preventie. Als je aan preventie doet, dan probeer je problemen te voorkomen door in te grijpen voordat het misgaat. Iedereen doet aan preventie. We poetsen onze tanden want we willen geen gaatjes. We doen de deur op slot tegen inbrekers en we zetten de wekker omdat we ons niet willen verslapen.
Preventie is dus niet altijd leuk. Soms is het juist fijn om iets te doen wat niet goed voor je is. Ook al kun je daardoor in de problemen komen. Er zijn verstandige types die ervoor willen zorgen dat je stopt met het gedrag waar je problemen door krijgt. Die geven voorlichting, ze leren jou waarom je gedrag slecht is. En ze geven advies over hoe je je beter wel kunt gedragen en tips over hoe je dat moet aanpakken. Ook dat is preventie. Meestal is preventie gericht op een groep mensen die veel kans heeft om een bepaald probleem te krijgen. In Nederland, met al dat water, ga je op zwemles. Preventie! Maar in de woestijn heb je daar niet zoveel aan. Heeft iemand misschien water gezien? Hoe goed je ook aan preventie doet en hoe kleiner de kans op problemen daardoor ook is...Groen! Links, rechts, links; hij kan! Je weet nooit zeker dat alles goed gaat.

Wat betekent preventie?

Als je je tanden poetst, ben je bezig met preventie: je wil voorkomen dat je gaatjes krijgt. Preventie is dus helemaal niet zo ingewikkeld. Maar je kunt natuurlijk niet alles voorkomen.

Ingrijpen voordat het misgaat

Deze mag wat pittiger. Oh, deze is precies goed! Het ziet eruit als vlees, maar deze nuggets zijn honderd procent veganistisch. Dat wil zeggen dat er niks in zit wat van dieren afkomstig is. Dus geen vlees, maar ook geen melk of ei. Wist je dat je om één kilo vlees te maken tot zo'n negen kilo plantaardige voeding nodig hebt? Superzonde, want die 9 kilo kunnen we net zo goed zelf opeten. Maar dan moeten we er wel iets lekkers van maken. Misschien iets wat op vlees lijkt. 

Balletjes, schnitzels, burgers, nuggets...Vleesvervangers maken, hoe doen ze dat? Vlees bestaat voor een groot gedeelte uit eiwitten. Maar nou kun je die eiwitten ook gewoon uit planten halen. Erwten, paddenstoelen, soja. Hier gebruiken ze vooral eiwit uit tarwe, omdat dat in Nederland gewoon heel makkelijk te verbouwen is. 
En dat ziet er zo uit. Het lijkt een beetje op vlokken. Zodra je er water bij doet, gaan die vlokken wellen en krijgen ze een beetje de structuur van gehakt. Het smaakt nog niet echt, maar het voelt wel al echt als vlees. Die gewelde vlokken worden gemengd en op smaak gebracht. Er worden verse kruiden aan toegevoegd, zoals peper, kurkuma, nootmuskaat. Misschien een uitje. Het is maar net hoe je het wil laten smaken. Alle ingrediënten worden gemengd tot een pasta en vandaag zijn de nuggets aan de beurt. De nuggets worden eerst gepaneerd, dan gaan ze onder een douche van tarwebloem en water en daarna verdwijnen ze in een bed van paneermeel. Ze komen er geheel bedekt uit en glijden in een bad van hete olie. Dan worden ze kort gefrituurd om een knapperige jas te krijgen. Ja, nou zijn ze helemaal mooi bruin geworden en is het een echte nugget. Hij is alleen vanbinnen nog niet gaar dus hij gaat hier de oven in om helemaal door en door gaar te worden. Als de nuggets gaar zijn worden ze meteen afgekoeld in een vriestunnel van -100 graden.

En zo komen ze dan uiteindelijk in de winkel te liggen, nuggets. En nou lijken heel veel vleesvervangers vaak op echt vlees. Maar waarom eigenlijk? Want we kunnen toch net zo goed vleesvervangers maken die helemaal een eigen smaak hebben en niks meer met vlees te maken hebben? Natuurlijk kan dat, wat dacht je van deze zeewiernugget? Die heeft een hele eigen smaak en heeft niks meer met vlees te maken. Zo heb je ook deze rode-algnugget of deze groene-algnugget en hier in de proefkeuken slaan ze geen enkel ingrediënt over om uit te proberen. Zolang het maar niet van dieren af komt. Zo doe je dat dus, vleesvervangers smaken. Smakelijk!

Hoe worden vleesvervangers gemaakt?

Als je een dagje geen vlees wil weten, of als je vegetariër bent, kun je kiezen voor een vleesvervanger. Vegetarische nuggets worden gemaakt van eiwit uit tarwe. En ze smaken net zo lekker als echte kipnuggets! Maar er bestaan ook vleesvervangers met zeewier en algen.

Vegetarische nuggets van eiwit en paneermeel

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos