Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Katja neemt me mee om een heel speciaal soort plankton te laten zien. De op een na giftigste diersoort van de oceaan.
Wauw! Dit zijn Portugese oorlogsschepen. Hoe? Portugese oorlogsschepen. Precies. Kijk, het lijkt wel plastic afval, maar het is dus een soort kwal. En je ziet heel duidelijk die blauwe blaasjes. Dat is het zeil van het Portugese oorlogsschip. Dus ze kunnen zeilen? Ja. Echt? Ze kunnen echt zeilen. Ze kunnen zelfs laveren tegen de wind in. Dit is een heel slim soort plankton dan. Heel slim soort plankton. Dat zeil, dat zit dan boven het zeeoppervlak. Ja. En daaronder dan een meterslange tentakel, soms tot wel vijftig meter lang. Echt, bij zo'n klein beestje? Precies. Oh, en dit is dan nog maar een deel van die tentakels. Precies. En je moet goed oppassen, want ze kunnen steken en ze zijn hartstikke giftig. Ze kunnen hiermee vissen doden en er zijn zelfs mensen aan overleden. Zo, wat een beest joh. Mooi hè? Om ze later in het laboratorium heel goed te bestuderen, verzamelt Katja snel een paar exemplaren. Paarse bubbelslak. Yes! Kijk, hier. Hij heeft allemaal van die bellen. Dus in plaats van zo'n zeil blijft 'ie drijven doordat 'ie al die bellen maakt. Het is misschien niet strikt genomen plankton, want het drijft op het zeeoppervlak. Oh ja, okee. Je zou kunnen zeggen, drijvend plankton.
Maar we noemen het nuiston. Nuiston, ja. En deze, zijn lievelingseten is dat Portugese oorlogsschip. Echt, deze kleine slak die valt dan gewoon die grote met al die tentakels aan? Precies. Dus hier word jij enthousiast van? Hier word ik echt heel enthousiast van.

Wat is het gevaarlijkste plankton?

Programmalogo's

Het Portugese oorlogsschip is een soort kwal met een zeil. Dat zeil steekt boven het zeeoppervlak uit. Daaronder hebben ze een meterslange tentakel die wel vijftig meter lang kan worden. Ze kunnen steken en zijn giftig.

Het Portugese oorlogsschip

Oceaanstromingen gaan dus de hele wereld over. Ja, en ze spelen ook een hele belangrijke rol in het klimaat. Kijk, ze bepalen of sommige delen in de tropen heel warm zijn en zoals wij hier in Nederland leven, een veel milder klimaat hebben. En dat betekent dat het niet heel warm is en niet heel koud. En dat komt door de oceaanstromingen. Die fles van jou, die komt uit Bonaire en daar is het heel warm. Dus de oceaanstromingen, die hebben niet alleen die fles meegenomen, die nemen ook al die warmte mee hier naar Europa. Daarom is het best wel warm. En vanuit hier gaat die warmte dan nog verder door naar de Noordpool. En daar koelt het water dan weer af, neem ik aan. Precies. Kijk, en dat kan ik wel laten zien. Dit is de Atlantische Oceaan, hè? En hier is de tropen. Bonaire, waar het warm is. En hier is de Noordpool. Hier is het koud. Met de ijsbeer, precies. Nou, kijk. En wat is er op de Noordpool? Daar is vooral heel veel ijs, dus als ik daar een ijsklontje doe... Je ziet dat dat water gaat zinken. Dat zakt naar beneden. Dat is zwaarder dan het gewone water, dus dat zakt langzaam naar de zeebodem. Bij de tropen, bij Bonaire, daar is het warm, dus daar komt heel warm water dat ik rood heb gekleurd aan het oppervlak. Dus je ziet echt een soort stroming ontstaan, want het blauwe water zakt naar beneden en gaat via onder langs richting de tropen. En het rode water, het warme water stroomt eigenlijk naar de polen. Precies, en het neemt de warmte mee naar ons toe en daarom is het heel fijn voor het klimaat hier waar wij wonen in Nederland. Maar dan krijg je dus in de oceanen een soort wasmachine aan bewegingen, want het draait dus zo. En deze beweging? Precies. Een soort wasmachine? Ja, een soort achtbaan eigenlijk. Wow. Maar het is ook heel belangrijk. We hebben hier een mild klimaat in Europa en dat betekent dat het veel warmer is in de winter dan ergens anders. Als je bijvoorbeeld Madrid vergelijkt. Dat ligt even ver van de evenaar als New York. Maar in New York hebben ze ijskoude winters terwijl het in Madrid eigenlijk altijd wel lekker warm is. En dat komt dus omdat altijd die stromingen maar dat warme water transporteren richting Nederland. En dat is ook de reden dat wij hier in Nederland dus geen superkoude winters hebben, maar ook geen superhete zomers. Ja, dan kunnen we echt de oceanen bedanken. Echt, door die warme stromen uit de tropen is het bij ons eigenlijk gewoon altijd dikke prima.

Welke invloed hebben de oceanen op het klimaat?

Oceaanstromingen gaan de hele wereld over. Ze vervoeren warm water van warme gebieden, zoals de tropen, naar koudere gebieden of andersom. Daardoor hebben wij in Nederland een mild klimaat.

Stromingen in de oceaan transporteren warm en koud water

Dat daar verderop, dat is de Atlantische Oceaan. Dat is echt een gigantische plas met water. En als ik vanaf hier vanaf Bonaire gewoon 8000 kilometer die kant op zou blijven gaan, dan kom je op een gegeven moment vanzelf in Nederland uit. En daartussen ligt dus echt alleen maar water. De Atlantische Oceaan is één oceaan en we hebben er in totaal vijf. En die andere vier, die zijn ook best wel groot. Dit is dus die Atlantische Oceaan. Maar aan de andere kant van Amerika ligt een nog veel grotere oceaan, de Stille of Grote Oceaan. Dan is er de Indische Oceaan, de Zuidelijke Oceaan bij Antarctica en de Noordelijke of Arctische Oceaan. 
Al dat water bedekt 72% van onze planeet. En op die andere 28% wonen wij. Da's toch bizar? En nou lijkt het misschien een hele rustige plas waar je lekker in rond kan dobberen, maar onder die oppervlakte stroomt het echt altijd. Dus als ik nu deze fles bij Bonaire in het water gooi, dan zou het zomaar kunnen zijn dat 'ie dan wat later hier op Texel aanspoelt. Even kijken, groetjes uit Bonaire, Janouk. Nou, dat is toch ook leuk van die Janouk! Hee, maar Erik, hoe kan het nou dat ik die fles dan hier op Texel weer tegenkom? Nou, dat komt vanwege de oceaanstromen. Kijk, de oceaan ziet er heel saai uit, maar is enorm in beweging. Er zijn rivieren van water in de oceaan en die verplaatsen het water van de ene plek naar de andere plek. Dat gaat echt om enorme hoeveelheden. Wel 50.000 zwembaden per minuut. Zo. Hoe werkt dat dan precies? Want ik snap nog wel dat de rivieren op het land bewegen doordat het water vanuit de bergen naar beneden stroomt door de zwaartekracht. Maar hoe kan het dat het water in de oceanen beweegt? Omdat de aarde ronddraait. Kijk, op dit moment draaien we met 1000 kilometer per uur door het heelal. Da's echt hard. Dat is echt heel hard. Alles draait mee, ook de oceanen. Dus vergelijk het een beetje met het water in mijn fles. Kijk, zo staat het stil en als ik het ga draaien dan draait alles mee. Ohja, die glitters gaan ook mee. Ja, alles gaat mee. Weet je, ik kan het nog beter uitleggen. Hou jij van draaimolens? Ja.
Hier, vang. Okee. Ga zitten. En dan geef ik hem een zwieper. En dan moet je hem eens naar mij proberen te gooien, te rollen. Ja. Huh? Nouja. Dat overrollen, dat ging niet zo goed hè? Nee, dat werkte helemaal niet. Nee, en dat komt omdat de draaimolen ronddraaide. Hetzelfde gebeurt eigenlijk in de oceaan. In de oceaan is het de aarde die ronddraait en dat water, dat buigt dus af door de draaiing van de aarde. En het zijn die afbuigende zeestromen die bijvoorbeeld van Bonaire zo door de oceaan naar Texel lopen. En dit soort oceaanstromingen, die zijn ook heel belangrijk voor het zeeleven in de oceaan, want ze transporteren voedsel en warmte. En niet alleen in de Atlantische Oceaan, maar ook in alle andere oceaanbekkens gebeurt dat. Dus wat je krijgt is een hele grote transportband eigenlijk, die het voedsel en de dieren en de warmte over de hele aarde verdeelt. Toch wel echt vet hè.

In de oceanen stroomt het dus altijd, ook al kunnen we dat niet zien. Maar hoe doe je onderzoek naar iets wat je niet kunt zien? Heb je dan heel veel van dit soort flessen nodig? Nou ja, vroeger deden ze het inderdaad met dit soort flessen. Maar het probleem is, we vinden ze niet zo heel vaak meer terug. Dus tegenwoordig hebben we veel modernere flessen om dat te onderzoeken. Die kan ik je hier wel laten zien. 
Kijk, en dit is dan zo'n moderne fles. Zo, dat ziet er een stuk beter uit dan deze. Ja, en hij kan ook een hoop meer. Kijk, wat hij bijvoorbeeld kan, is dat er een temperatuursensor zit en een zoutgehaltesensor. Het bijzondere aan deze drijver is dat hij tot twee kilometer diepte kan. Zo diep! Ja, hij gaat op en neer, elke keer en tegelijkertijd meet hij dan alles over de oceaan. En belangrijk is, dit is de antenne. En daarmee heeft 'ie contact met de satelliet en daardoor weten we altijd waar 'ie is en kunnen we ook de gegevens die hij meet terugkrijgen. Er zijn in totaal wel 4000 van dit soort drijvers op elk moment in de oceaan. Da's veel hee. Dus we krijgen echt een driedimensionaal beeld van hoe de oceaan in elkaar zit met deze drijver. Kijk, en dan zie je dat er niet alleen grote stromingen zijn, maar dat er heel veel gebeurt in de diepe oceaan. De drijvers, die draaien rondjes binnen die grote stromingen. Echt heel tof om dat allemaal in kaart te brengen. En moet je dit dan op een speciale manier vanaf het onderzoeksschip in het water laten zakken ofzo? Nee hoor, gooi je gewoon zo overboord. Nee joh! Is dat normaal? Nou, normaal zit 'ie nog in de kartonnen doos, maar die kartonnen doos, die lost op in het water. En daarna, ja, dan drijft 'ie zo weg. En als dat karton er dan af is, dan drijft ie dus gewoon over de hele wereld? Ja, voor drie jaar lang gaat 'ie dan meten voor ons. We hebben ook nog andere drijvers, bijvoorbeeld deze. Deze blijft altijd aan het oppervlak en daardoor kunnen we heel goed meten hoe de stromingen aan het oppervlakte werken. En dat gebruiken we bijvoorbeeld als we willen weten hoe plastic door de oceaan beweegt. Met de gegevens van dit soort drijvers hebben we een kaart kunnen maken van hoe plastic door de oceaan beweegt en voorspellen waar het uiteindelijk terechtkomt. 
Die fles van jou, die kwam bij Bonaire in de zee toch? Nou, klik maar eens bij Bonaire. Leuk zo'n badeendje. En als je dan even wacht... Wauw. Je ziet hem gewoon helemaal zo richting Europa, Afrika gaan zo. Maar ik moet wel zeggen, de kans dat 'ie echt op Texel uit zou komen is wel heel klein. Wel heel klein ja. Eerder Spanje of Marokko ofzo. Precies. Maar als dit een plastic fles zou zijn, dan is eigenlijk de grootste kans dat hij in het midden van de oceaan eindigt, ergens hier in deze rode blob. En zou 'ie heel langzaam uit elkaar vallen in steeds kleinere stukjes, zodat je uiteindelijk microplastic hebt. Die dieren misschien wel opeten of op een andere manier binnenkrijgen. Ja, dus het is heel goed dat die oceaanstromingen warmte vervoeren en het eten voor zeeleven. Maar alsjeblieft niet onze troep. Vind ik een heel goed plan.

Hoe stroomt het water in de oceanen?

Het water in de oceanen is altijd in beweging. Dit komt door de draaiing van de aarde. De De stromingen verdelen voedsel, dieren en warmte over de hele aarde. Als je op Bonaire een fles in het water gooit, dan zou het maar zo kunnen dat die op Texel aanspoelt.

Oceaanstromen vervoeren warmte en voedsel over de hele aarde

Hans, jij doet dus diepzee-onderzoek. Hoe diep ben jij zelf wel eens onder water geweest? Hmm, twee meter. Twee meter? Ja, ongeveer. Ik dacht echt veel dieper. Dan ben ik gewoon dieper dan jij geweest onder water. Ja, dat kan. In deze loods maken we de meetapparatuur klaar. Kijk, dit is een kabel van 300 meter lang en om de twee meter wordt dit metalen buisje geplaatst en in dat buisje zit een apparaatje waarmee Hans onderzoek doet naar golven. En niet zomaar golven, maar onderwatergolven. Die bestaan dus. Onderwatergolven? Die zijn belangrijk voor leven in zee. En het leven heeft zuurstof nodig, voedsel. Om dat voedsel te kunnen verspreiden, heb je waterbeweging nodig. Okee, maar wat is zo'n onderwatergolf dan precies? Dat kan ik je laten zien. Dit is een model van onderwatergolven. Hier heb je het oppervlak met een bootje. Hier zie je waterbeweging onderin, in de diepzee. In het echt kunnen die golven wel honderd meter hoog worden, hoger dan de Domtoren, zelfs hoger dan de Eiffeltoren. Maar dat is gewoon dus meer dan 300 meter. Jazeker. Zo hoog? Zo hoog kunnen ze worden. Maar het zijn wel hele langzame golven, net zo langzaam als deze bewegingen. Maar hoe zit dat dan? Want de golven die hier aan het oppervlak ontstaan, die ontstaan natuurlijk door de wind. Maar onder water is natuurlijk helemaal geen wind. Dat komt door het temperatuurverschil in zee. Bovenin is het water warmer dan onderin. En warmer water is lichter dan koud water. En als ik dat in beweging breng door een storm die voorbij komt, of door eb en vloed, dan krijg ik van die langzame onderwatergolven. En hoe meet je dat dan? Want dat doe je dus met zo'n ding. Ja, dit is een heel gevoelige thermometer. In dit puntje zit een thermometer. Die gaat dus aan de kabel. Die zit op de zeebodem en die laten we dan een langere tijd in zee staan. 
Hier zie je twee dagen metingen van 120 thermometers die we om de twee meter op een kabel hebben geplakt. Dit is 240 meter hoog. Als je hier begint, zakt dat warme water helemaal naar de bodem toe. Wow! En dan gaat het weer helemaal omhoog tot voorbij onze sensoren. Dus nog hoger dan 240 meter. Vet, dus je ziet echt dat koude en het warme water elkaar afwisselen en dan krijg je dus echt een golfbeweging. Heel vet. 
Waarom zit dit nou in zo'n buisje? In de diepzee is de druk enorm hoog en er mag absoluut geen druppel water bij die elektronica. Dus dat moet heel goed beschermd zijn. Ja, want onder water is er inderdaad veel druk. Dat kun je misschien wel voelen als je in een diep zwembad een keer naar de bodem bent gedoken. Dan voel je dat aan je oren, hè. Zeker, maar in de diepzee is dat nog niks, want we hebben een keer deze piepschuimen beker in zee gelaten en die kwam zo terug. Wow, zo klein. Toen hebben we op een gegeven moment ook een keer een bal vlak boven de bodem van de Marianentrog gehad en die kwam zo terug. Wow, die is echt helemaal verschrompeld ook. En zo'n buisje, Hans, kan daar dus allemaal tegen. Ja, zo'n buisje kan daar allemaal tegen. En die onderwatergolven, die nemen dus niet alleen de temperatuur hè, dat warme water mee omlaag, maar ook zuurstof. En dat is dus belangrijk voor het leven in de diepzee. Ja. Maar als ze een onderzeese berg tegenkomen, dan wordt het water nog meer gemengd door het breken van die onderwatergolven. Dan gebeurt er dit. Jeetje, dat wordt echt gewoon één grote klotsbak. Dit gaat alle kanten op. Ja, en je ziet dat het vermengd wordt met het water wat daar boven staat. Ja precies. 
Dit is het onderzoeksschip Pelagia waar Hans en veel collega-wetenschappers oceaanonderzoek doen. Ze is maar een paar dagen per jaar in Nederland, want de rest van het jaar ligt ze op zee voor onderzoek. Vanaf het schip laat je dan die hele lange kabels naar beneden zakken. Maar ik neem aan dat die wel gewoon goed recht en strak gehouden moeten worden toch? Zeker als je zo'n golf van honderd meter hoogte moet meten. Ja klopt, en daarvoor gebruiken we ook een gewicht dat we op de bodem neerzetten. Die kabels worden strak gehouden met zo'n onderwaterboei die soms honderden meters onder het oppervlak hangt. Dat is deze. Ja, dat is die. Dit systeem gaat naar Japan. Even voelen hoor. Ugh! Ik denk, die kan ik wel even optillen... Die is zwaar zeg! Ja, en dat gewicht ook. En die kabels ook. Daarom gebruiken we deze takelarm om 'm in zee te laten. Maanden kan hij onder water blijven. En dan takelen we hem weer op, want we willen niet dat we onze oceanen vervuilen. Want er is best wel wat afval te vinden in de oceanen. Ja zeker als we onderwateropnamen maken, dan zien we het liggen. Zelfs op het diepste punt op aarde, de Marianentrog die Hans heeft gemeten, waar een mens in een duikpak niet kan komen, zelfs daar ligt ons afval. Deze beelden van speciale duikboten laten niet alleen hele bijzondere dieren zien die wonderlijk genoeg tegen de enorme druk kunnen 11 kilometer onder water, maar ze laten ook dit zien. En dit. Ik denk dat het een spons is. Nee, het is afval. Ja, ze lachen er wel om, maar eigenlijk vinden oceaanonderzoekers dat dieptriest. En ze denken zelfs dat in die hele diepe troggen, dat daar heel veel microplastic terechtkomt. Dat zijn van die hele kleine afgebrokkelde stukjes en dat vormt eigenlijk een soort onzichtbare afvalberg. En dat is natuurlijk voor al het leven in zee heel slecht nieuws. We weten nog niet zoveel over de oceanen, maar we weten wel dat we ze niet moeten vervuilen.

Hoe werkt diepzeeonderzoek?

Niet alleen aan het wateroppervlak, maar ook onder water zijn er golven. Deze golven zijn belangrijk voor het leven in zee, voor de verspreiding van voedsel en zuurstof. De golven en temperatuurverschillen worden gemeten met speciale metalen buisjes met thermometers.

Golven onder water

Je kent ze misschien wel van het nieuws: minister Jetten... 'Maar juist ook de lage en middeninkomens.' Minister Harbers, minister Schouten, minister Ollongren, minister De Jonge. 'Het aantal statushouders dat nu nog steeds...' De Nederlandse ministers. Zij besturen het land en elke vrijdag komen ze hier samen om te vergaderen. Dat heet de ministerraad. De groep bestaat uit tien mannen en tien vrouwen. Maar dat is wel eens anders geweest. Tot iets meer dan honderd jaar geleden werd het land bestuurd door mannen. Wij zagen onder andere minister Cats, professor Gerbrandy, de fractievoorzitter van de KVP, professor Romme, het Kamerlid van de Partij van de Arbeid, de heer De Kat. De Eerste Kamer, de Tweede Kamer, het kabinet. Alleen mannen konden daar lid van worden. Vrouwen mochten niet eens stemmen tijdens de verkiezingen. Dat veranderde in 1918. Toen mochten vrouwen stemmen en werd het eerste vrouwelijke lid van de Tweede Kamer gekozen. En het duurde nog eens veertig jaar voordat een vrouw minister werd. Dat was Marga Klompé. 'De vrouw heeft haar eigen plaats in het politieke werk, niet tegenover de man, maar samen met de man bouwt zij mee aan een betere maatschappij.' 
Marga Klompé wordt in 1912 geboren in Arnhem, in een katholiek gezin dat niet veel geld heeft. Ze is erg slim en mag daarom als enige van de vijf kinderen studeren aan de universiteit, waar ze afstudeert in wiskunde en natuurkunde. Na de Tweede Wereldoorlog gaat ze de politiek in en in 1956 wordt ze dus minister. 
'Er waren bloemen van doctor Drees voor onze eerste vrouwelijke minister, dokter Marga Klompé. Als enige vrouw tussen de mannen. Mevrouw Klompé, ik moet het toch even vragen, maar vond u dat niet spannend om de allereerste vrouwelijke minister te zijn? Nou, dat vroeg iedereen. Ze zeiden, vind je het niet doodeng, want ik zat er als enige vrouw bij al die mannen in de ministerraad. Ik vond het niet eng. Maar de mensen zeiden wel, wat zal er nou anders zijn nu er een vrouw minister is? Want ze vonden dat maar gek en ze wisten niet wat dat ging betekenen. Dat weet ik niet. Ik zit niet op mijn stoel de hele dag te zitten 'denk eraan, je bent een vrouw, denk eraan, je bent een vrouw'. Nee, je bent jezelf en daarmee afgelopen. 
Ja, Marga vond dat het eigenlijk niet moest uitmaken of je nou een man bent of een vrouw. Je bent gewoon een mens en zij wilde gewoon een goede minister zijn. Maar ja, wat doet een minister eigenlijk? 
Deze plek ken je misschien wel: de Tweede Kamer. Hier aan deze kant staan precies 150 stoelen, oftewel zetels. Die zetels worden verdeeld over alle politieke partijen door verkiezingen en de partij met de meeste stemmen, die krijgt ook de meeste zetels. De 150 Kamerleden die hier zitten, spreken namens de mensen die op hen gestemd hebben. Het zijn volksvertegenwoordigers. Zij controleren het kabinet dat daar zit, in vak K. Het kabinet bestaat nu uit twintig ministers, voor elk belangrijk onderwerp eentje: financiën, onderwijs, Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken, Volksgezondheid. Zij regeren het land, ze bedenken plannen en maken nieuwe wetten. Daarbij moeten ze ervoor zorgen dat meer dan de helft van de Tweede Kamerleden, minstens 76 dus, het met ze eens is. Alleen dan kan zo'n wet ook echt ingevoerd worden. 
U bent minister. Wat doet een minister precies? Een minister maakt elke dag plannen. Plannen om te zorgen dat het goed gaat of misschien zelfs beter gaat met het land. Plannen als er problemen zijn die we moeten gaan oplossen. Dat doen we niet alleen, dat doen we met een hele groep ministers. U bent ook een vrouwelijke minister. Ja. Vroeger was dat heel bijzonder. Ja. Hoe is dat nu? Ja, normaal. Wij hebben nu twintig ministers en daarvan zijn er tien man en tien vrouw, dus dat is heel netjes verdeeld. En waarom is het belangrijk dat vrouwen daar nu ook echt in zitten? Ik vind het belangrijk dat het niet alleen man en vrouw maar bijvoorbeeld jong en oud, of wat je achtergrond is, dat we daar ook een goede mix van hebben. Want niet iedereen heeft hetzelfde idee. Juist als ministers moeten wij overal over nadenken en moeten we dat dus ook echt wel meenemen. En dat kan beter als je dat met een hele diverse groep doet. 
Marga Klompé werd minister van Maatschappelijk Werk. Het ministerie van Maatschappelijk Werk hield zich bezig met de mensen die het moeilijk hadden in Nederland. Minister Marga Klompé vond het belangrijk dat mensen zich gezien voelen. Of zoals ze zelf zei: 'Contact scheppen tussen mens en samenleving, tussen de mensen onder elkaar is bijzonder belangrijk'. Als één van haar grootste taken zag ze het tegengaan van armoede. Zij werd één van de belangrijkste ministers bij het ontstaan van de Nederlandse verzorgingsstaat. Maar wat is een verzorgingsstaat? 
Als je in Nederland ernstig ziek wordt, je raakt je baan kwijt of je gaat met pensioen, dan krijg je geld van de overheid, zodat je in ieder geval geen honger hoeft te lijden. Maar dat was honderd jaar geleden wel anders. Als je in Nederland in de problemen kwam, bijvoorbeeld doordat je ziek werd of je had geen geld meer, dan was je vroeger volledig afhankelijk van je familie of bijvoorbeeld van de kerk. En hopelijk wilden zij jou dan helpen door je bijvoorbeeld voedsel te geven of onderdak te bieden als het regent en buiten koud is. Dat is natuurlijk niet helemaal eerlijk, want dan moest je of geluk hebben met je familie of je altijd netjes aan alle regels houden en iedere week naar de kerk. Ja, het idee dat je jezelf moest zien te redden als je in de problemen terecht kwam, dat veranderde in de loop van de 20e eeuw. Monique, jij bent hoogleraar. Jij weet er alles van. Hoe ging dat? De overheid vond het niet goed dat er mensen waren die niet te eten hebben, kinderen die niet naar school gingen. En daarom zijn er allerlei sociale wetten gekomen. Ja, dus eigenlijk ging de overheid meer voor de burger zorgen. Ja, dat is wat we de verzorgingsstaat noemen. De naam zegt het eigenlijk al, verzorgingsstaat. Maar wat is dat precies? Dat betekent dat mensen in Nederland allemaal geld geven. Mensen die werken, geven geld aan de overheid. Belasting. En de overheid betaalt dan aan de mensen waar het niet goed mee gaat, bijvoorbeeld die arm zijn of die geen werk hebben of ziek zijn, die betaalt dan geld aan hen. Ja, en daar speelde Marga Klompé een belangrijke rol bij, toch? Klopt. Zij introduceerde de bijstandswet. Kijk, dan moet je die ook even uitleggen. De bijstandswet. Ja, dat is het allerlaatste vangnet voor mensen. Dus als je ziek bent of je hebt geen werk of er is een scheiding, dan kan je altijd nog aankloppen bij de bijstand. Dus stel, je hebt helemaal niks meer, geen werk, dan heb je in ieder geval nog wel een beetje geld om van te leven. Ja, een vangnet. Is het dan wel eerlijk dat mensen moeten werken voor mensen die niet werken? Ja, dat denk ik wel. Want je moet wel betalen, maar als jou iets overkomt, kan je beroep doen op de bijstand. Toch wel fijn dat het er is. 
Mevrouw Klompé, waarom heeft u de bijstandswet ingevoerd? 'Als belangrijkste punt van de bijstandswet, die op 1 januari 1965 zoals u weet...' Ja, ze spreekt een beetje ouderwets Nederlands. Maar wat ze eigenlijk zegt is dat met de invoering van de bijstandswet iedere arme Nederlander, dus als je geen geld had of heel weinig geld had, het recht kreeg op een uitkering van de staat. En ja, dan was je dus niet meer afhankelijk van de kerk of andere organisaties. '...wordt ingevoerd omdat men dan immers met opgeheven hoofd kan aanspraak maken op het recht dat deze wet geeft.' Een opgeheven hoofd. Geen schaamte, dat vond Marga Klompé heel belangrijk. Maar ja, veel arme mensen die schaamden zich zo voor hun armoede dat het even duurde voordat ze aan deze nieuwe wet gewend waren. Meneer Rijt bijvoorbeeld. Meneer en mevrouw Rijt, u heeft recht op bijstand, maar daar maakt u geen gebruik van. Hoe zit dat? Wij schamen ons ervoor, meneer. Je hoort het. De Nederlandse overheid moest erg haar best doen om de burgers te laten wennen aan de bijstandswet. 
'ABW, de Algemene Bijstandswet is het reddende engeltje in de nood. Vanwaar toch die valse schaamte? Wat zit daarachter? Wist u niet dat u recht hebt op de ABW?' 
En zo raakte Nederland langzaam gewend aan de bijstandswet. Dat had grote gevolgen voor de samenleving. Niet alleen omdat de wet beschermde tegen armoede, maar ook omdat vrouwen nu konden scheiden. Ze waren niet meer afhankelijk van het inkomen van de man. En het mooie is: de bijstand bestaat nog altijd. 
'De bijstand heet nu met een heel deftig woord de Participatiewet. Maar eigenlijk bestaat die nog steeds. En dat houdt in dat de mensen die dus om wat voor reden dan ook zelf niet een inkomen kunnen verdienen, dat die hulp krijgen van de overheid.' Waarom is dat belangrijk? 'Nederland is een rijk land, maar er zijn echt wel arme mensen in dit land en dan willen we niet dat er mensen zijn die dus geen eten meer kunnen kopen of bijvoorbeeld voor kinderen, dat ze niet meer mee kunnen doen om te sporten of om muziek te maken. Maar ook dat ze gewoon 's ochtends een boterham hebben als ze naar school gaan.' Dus eigenlijk worden mensen bijgestaan. 'Ja, het is een beetje een ouderwets woord, maar het is wel een mooi woord, vind ik zelf. Want ja, bijstaan. We gaan eindelijk naast je staan. We gaan je helpen.' U kent Marga Klompé. 'Jazeker. Ja, dat was de eerste vrouwelijke minister in Nederland. En heeft u daar persoonlijk dan ook dat je denkt van, ik wil ook zoiets bijzonders gaan doen. 'Nou, je hoopt altijd dat je gewoon ook goede dingen kunt doen voor het land en dan is het wel heel bijzonder wat zij heeft gedaan en ook dat het eigenlijk nog steeds wel bestaat.' 
'Waren er toen al meer vrouwen in de politiek?' 'Ik ben de eerste minister geweest, maar na mij zijn andere vrouwelijke ministers gekomen.' 
Marga Klompé overleed in 1986, maar ze heeft nog altijd haar eigen plek hier in het gebouw van de Tweede Kamer.

Wie was Marga Klompé?

Pas in 1956 was er in Nederland voor het eerst een vrouwelijke minister: Marga Klompé. In 1956 werd ze minister van Maatschappelijk Werk. Ze was één van de belangrijkste ministers bij het ontstaan van de Nederlandse verzorgingsstaat.

De eerste vrouwelijke minister van Nederland

NOJ NOJ NOJ. Nee of ja? Welkom bij NOJ! Wat heb jij aan? Een bikini? Ken je dat niet? Een tweedelig badpak wat bestaat in de eenvoudigste versie uit twee driehoekjes voor de bovenkant en... Zo ga je toch niet naar je werk? Hoezo niet? Het is hartstikke warm vandaag. Nee, maar zo kan je niet presenteren. Dus hoe ga je naar het zwembad of naar het strand of zo. Oke, zo klaar voor! Dat is wel het andere uiterste. Zwarte kleding is toch veel warmer in de zon dan witte kleding? Is dat echt zo? Dat is een leuke. Heb je het warmer in de zon met zwarte kleding aan? Nee of ja? Wat heb je nodig? Ehm. De zon? Oh, ik heb het echt bloody hot he? Denk je dat ik het nu warmer hebben dan jij? Dat weet ik niet. Dat is ook niet echt te meten zo. Misschien sta jij wel gewoon heel erg aan joh. Checking is facting Oke, we gaan deze even ophangen. Gaan we ze eerst gelijk eventjes de temperatuur meten? Heel goed. Deze is 17.0. Een die ook. Wat heb jij nou aan wat? Ja, dit is een badpak. Dat is ook zwemkleding, maar dan één deel. Maar je hebt een hele preek tegen mij met ha kan echt niet. Zo ga je toch niet naar je werk? Ga eens wat aantrekken. Oke. He nee, oh Tirs! Wat is er? Allemaal vogelpoep. Even kijken hoeveel graden dat dan is. Waarom ga je dat meten 32! Ga die T-shirts meten. Ik haal dit wel weg. Ja, ja, oké. Deze is gewoon 21.6 en deze is 33,8 graden. Wat een groot verschil! Jeetje, zullen we even op deze kijken? Kijk, hiermee kun je zien hoe warm dingen zijn, dus als ik bijvoorbeeld op de grond schijn dan zie je allemaal paarse en blauwe plekken. Dat betekent dat het best wel koel is. Rood en oranje wordt al iets warmer en geel is echt gloeiend heet. Moet je kijken naar het zwarte T-shirt, hoe geel die is. Dus het is hotter dan hot. Wat was die vraag ook weer? Nou is het echt warmer als je zwarte kleding aanhebt? NOJ NOJ NOJ, een dikke vette ja. Ja, overduidelijk. Maar waarom wetenschap? Waarom? Om dat uit te leggen heb ik een karton met een zwarte kant en een witte kant. Dan moet je even op Tirsa's gezicht letten als ik de witte kant er naar toe draai en de zwarte kant. Ja, dan gebeurt er een stuk minder. Hoe kan dat nou he, met zo'n zwarte en zo'n witte kant? Nou, dat komt dus omdat de zwarte kant, die absorbeert al het licht, dus het kaatst helemaal niks terug. Dus als de zon erop schijnt, dan absorbeert het ook alle zonnestralen. Ja, het slurpt echt alle licht en warmte op, net als een keukenpapiertje water op je keukenaanrecht. En de witte kant heeft die kaatst het juist terug. Dus als je nou een zwart T-shirt aan hebt, ja, dan absorbeert dat echt alle warmte. Dus ja, draag lekker veel wit in de zomer en zwart dan maar in de winter. Dat was hem voor vandaag. Ciao voor now en tot de volgende NOJ!

Wordt zwarte kleding in de zon warmer dan witte kleding?

Als het heet is, trek je het liefst al je kleren uit. Maar als je toch iets aan moet houden, kun je dan beter witte of zwarte kleding dragen?

Zweten in het zwart

Huh? Risico. Wat is dat? Stel, je hebt zin om een verre reis te maken. Maar...Oh jee...Je vindt het risico dat het vliegtuig crasht te hoog. huh? Een risico is het gevaar dat er iets ergs gebeurt. Dat gaat mis! Waardoor iets kapot gaat of je iets kwijtraakt. Maar mensen zijn superslecht in het inschatten van risico's. Oh ja. Als je zelf controle over een situatie hebt... Ik rij gewoon liever zelf. Dan schat je de risico's vaak te laag in. Auwie. En als je iets niet kent, juist te hoog. Wat is dat? Het is vast gevaarlijk! Want schatten doe je vaak op gevoel. Je kunt risico's beter zorgvuldig bekijken en analyseren. Als de kans dat iets misgaat groot is en de gevolgen zijn erg, dan is het risico hoog. Als je veel snoep eet, heb je een grote kans om misselijk te worden. Maar de gevolgen zijn niet zo erg. Voel me alweer prima. Dat risico is dus laag. Het is heel erg om te worden opgegeten door wilde dieren. Auwie. Maar die kans is zo klein dat ook dat risico laag is. Je kunt risico's verlagen door de gevolgen minder erg te maken. Door te skaten met bescherming bijvoorbeeld. Heus geen pijn! Dan heb je een idee. Als je niet op reis gaat, is de kans op een vliegtuigcrash 0. Dan loop je ook geen risico. Yes! Hoewel... Hoe laag een risico ook is...Auwie! Helemaal zeker weten dat iets niet gebeurt, dat kan natuurlijk nooit.

Wat betekent risico?

Als de kans dat iets misgaat groot is en de gevolgen zijn erg, dan is het risico hoog. Je kunt het risico verlagen door de gevolgen minder erg te maken. Bijvoorbeeld door te skaten met een helm: dan loop je minder risico op een gat in je hoofd.

Het gevaar dat er iets ergs gebeurt

Ja, je ziet hem natuurlijk liever niet he, als je lekker aan het zwemmen bent in de zee: een haaienvin. Maar waarom hebben haaien eigenlijk een vin? En waarom steekt die tijdens het zwemmen boven het water uit? Dat ga ik uitzoeken hier achter de schermen van dit bassin in de dierentuin in Arnhem. Dit is een echte haaienvin, afkomstig van een haai die hier in het bassin geleefd heeft. En zo'n haaienvin zit vast aan het skelet van een haai en is heel sterk. Moet je horen, door al het kraakbeen wat er in zit. De haai heeft meerdere vinnen. Van de voorste rugvin, de achterste rugvin, de aarsvin en de staartvin heeft hij er één. En van de borst- en buikvinnen heeft hij er twee. En al die vinnen hebben zo hun eigen taken en eigenschappen. De twee borstvinnen houden de haai bij het zwemmen heel mooi rechtop. Als hij die niet zou hebben, dan zou die misschien zo naar beneden zakken. Maar juist door die borstvinnen blijft ie mooi rechtop als die in beweging is. De meeste haaien hebben twee rugvinnen, de eerste rugvin en de tweede rugvin. En die eerste rugvin zit ongeveer op het midden van de rug. En deze vin is heel belangrijk, want zonder deze vin zou de haaien lang niet zo goed kunnen zwemmen, want die vin zorgt ervoor dat de haai mooi stabiel in het water ligt. De staartvin zit helemaal achteraan en die is bij de meeste haaien heel groot. Met die staartvin stuwt ie zich door het water. Ik mag meekijken bij het voeren van de haaien. En dat is niet voor niets, want je ziet al een beetje wat er gebeurt. Kijk Anouk, die houdt hier het visje bij het water. Je ziet gewoon dat die vin van die haai boven het water uitsteekt. Kijk, daar komt ie. De voornaamste reden dat de vin van een haai boven het water uitsteekt is voedsel zoeken. En dat zie je hier dus ook gebeuren zodra het etenstijd is. Dan komen ze meer naar de oppervlakte van het water en dan zie je dus heel mooi die vinnen boven het water uitsteken omdat ze dus op zoek zijn naar voedsel. Ze kunnen dus echt niet zonder hun vinnen. Ondanks dat het in veel landen verboden is wordt er toch op haaien gejaagd. Ze maken dan van de haaienvinnen bijvoorbeeld haaienvinnensoep en de jagers die snijden de vinnen van de haai af en gooien het dier dan levend weer terug de zee in. Maar ja, zonder die vinnen heeft een haai echt geen schijn van kans om te overleven. Een haai kan dus niet zonder zijn vinnen en vooral die stijve rugvin is heel belangrijk, want die zorgt ervoor dat ie niet kantelt. Als je dus zo'n haaienvin boven het wateroppervlak uit ziet steken, dan kan het zijn dat die op zoek is naar een lekker hapje.

Waarom steekt de rugvin van haaien boven het water uit?

De meeste haaien hebben acht vinnen. Die zijn heel belangrijk, want zonder die vinnen zou hij niet zo goed kunnen zwemmen. Als je de rugvin van een haai boven het water uit ziet steken, is hij misschien wel op zoek naar een lekker hapje.

Een hongerige haai op zoek naar voedsel

Hallo ik ben Rosie. ik zie wel eens kindjes met wratjes. Maar hoe gaan die dan weer weg? Ja wratjes, echt vervelend als je ze hebt. Je kan er helemaal niks aan doen. Ik heb ze als kind ook wel eens gehad en dat komt door een virus met een moeilijke naam. Het HPV-virus oftewel het humaan papillomavirus. En als je huid in aanraking komt met dat virus, dan kun je dus wratjes krijgen. Daarom zitten ze ook vaak op je handen of op je voeten. Ja. Aangekomen bij de huisarts, in dit geval Rozemarijn. Hoi Rozemarijn. Hallo hoi, welkom! Wat is een wrat nou eigenlijk? Ik zal er even een plaatje bij pakken. Oh ja, leuk. Dit is een wrat ja. En een wrat. Dat is een eeltachtige vergroeiing van de huid. Ze lijken eigenlijk een beetje op kleine bloemkooltjes. Oh ja. Kijk. Het zijn knobbeltjes die een beetje hard en ruw aanvoelen. Ja, en als je eenmaal een wrat hebt, dan kan je er beter van afblijven. Want als je daaraan gaat zitten peuteren, dan kan het zorgen voor verdere verspreiding van het virus over je lichaam. En dan kan het zijn dat er meerdere wratjes ontstaan. En wie hebben nou grote kans om wratjes te krijgen? Nou, we zien veel wratten bij kinderen, maar waarom het ene kind wel wratten krijgt en het andere kind niet? Dat weten we niet zo goed. Hoe kom je er weer vanaf? Wat kun je doen? Meestal gaan die wratjes vanzelf weer weg. Maar alleen als je er veel last van hebt, bijvoorbeeld omdat ze onder de voet zitten en pijn geven tijdens het staan of het lopen, of omdat je ze heel erg lelijk vindt. Dan kunnen we er wat aan doen. Dit is een ton waar stikstof in zit. En dat is zo koud dat de wrat daardoor bevriest en dat ie dan ook afsterft. Nou, dit is Elisa en Elisa heeft een heel klein wratje op je voet. Ja. Laat eens zien, waar zit het wratje? Hier. Heb jij wratjes Ruslan? Hierzo een. Oh ja. Ja en deze. Ik heb hier het wattenstaafje met de stikstof. Dan ga ik hem heel voorzichtig ga ik hem tegen de huid houden op de plek waar het wratje zit. Ja, komt ie. Zo en dan doe ik dat net zolang tot de huid rondom wit verkleurt. Want dat betekent dat het wratje bevroren is. Ja. Nou en dan haal ik hem er af en dan kan het zijn dat er na een paar dagen een blaartje op komt en hopelijk dat het wratje na één of twee weken eraf valt. Ja, maar als dat nou niet zo is dan kan je nog weer een keer terugkomen over twee weken, dan gaan we het herhalen. Nou, dat was het. Voelde je er nou wat van? Het prikte wel een beetje. Ijskoud. Dus heb je last van wratjes, geen paniek. Of ze gaan vanzelf weg. Ja, of de huisarts haalt ze weg met vloeibare stikstof.

Hoe kom je van je wratjes af?

Wratjes op je huid worden veroorzaakt door een virus. Meestal gaan ze vanzelf weer weg. Maar als je er veel last van hebt kun je naar de dokter. De dokter gebruikt vloeibare stikstof om de wrat mee te bevriezen. Daarna valt ie er vanzelf af! 

Aanstippen met stikstof

Huh?! Nieuws? Wat is dat? Stel. Je bent getuige van een ongeluk. Een filmploeg maakt er beelden van. Het is dus blijkbaar belangrijk nieuws. Huh? Nieuws is een bericht over iets waar nog niemand van afwist. Wat erg! Nieuws zie of hoor je op tv, in de krant, online of op de radio. Nieuws is nieuw. Net gebeurd. Er is een babypanda geboren. Als jij twee maanden geleden jonge poesjes kreeg, dan is dat geen nieuws. Wij zijn ook geboren! Oud nieuws! Het bericht is te oud en niet bijzonder genoeg. Babypanda's zijn veel interessanter dan babypoesjes. Tenzij die babypoesjes van het dak van de flat worden gered door een BN'er in zijn onderbroek. Is echt heel bijzonder inderdaad. Nieuws moet interessant zijn voor een grote groep mensen. Ik heb geen wifi! Nou en? Dat is geen nieuws. Maar als het hele land zonder wifi zit, dan is dat wel nieuws. Het lukt maar niet om het vuur te blussen. Soms blijft iets langere tijd in het nieuws totdat er iets gebeurt dat journalisten interessanter vinden. Stop maar jongens, er is iets nieuws gebeurd. Huh? En waarom dat nog belangrijker is, dat zie je straks wel op het nieuws.

Wat is nieuws?

Elke dag gebeurt er een heleboel. Maar niet alles komt op het journaal. Journalisten selecteren het nieuws dat voor de meeste mensen het belangrijkste is.

Vers van de pers

NOJ NOJ NOJ. Nee of ja? Welkom bij NOJ! Wil jij een glaasje cola? Ja, lekker! Heb ik echt zin, ik heb dorst. Oh oh oh mijn god! Hahaha. Vind je dat grappig? Ja. Je had toch dorst? Proost! Maar denk je nou dat je hem ook had kunnen openen zonder dat het allemaal was gaan spuiten? Oh, goeie vraag. Kun je een geschudde fles openen zonder schuim? Nee of ja? Zo, kijk een flesje cola zonder prik. Daar gaan we een flesje cola met prik van maken. Hoe? Nou, met dit apparaat. Daar spuit zo meteen CO2-gas vanuit het tuutje in de cola. Daar komt het in terecht en het wordt opgenomen door de vloeistof en daardoor wordt het een vloeistof met prik. Alright. Nou, dat is lekker veel CO2. Kijk. Nu snap ik ook waarom je zo moet horen als je zo'n drankje heel snel leegdrinkt, want er zit allemaal CO2 in. Die CO2 gaat erin, maar die moet er ook weer uit. Snap je? Nou deze bubbels, die worden dus gevormd doordat de CO2-deeltjes die er in opgelost zijn tegen elkaar opbotsen als je ermee schudt. Dus hoe harder je schudt, hoe meer bubbels. Die bubbels gaan helemaal tekeer. DIe willen eruit. Maar ze worden tegengehouden door de dop. Maar sommige mensen die zeggen dat als je er tegenaan tikt, dat die dan niet bruist als je hem openmaakt. Mmm. Checking is facting. Oké, schudden Tirs. Doe de samba, doe de samba. Jij tikken en ik gewoon openmaken. Oke klaar voor? Drie, twee. een...Oh oh oh oh oh. Twintig. Ja! Nou. Eva. Mmisschien telt het niet. Hoezo? Nou, jij hebt 20 seconden gewacht voordat je je fles openmaakte. Misschien lag het helemaal niet aan het tikken maar was je gewoon lekker lang aan het wachten en was daardoor alle prik alweer in de cola gezakt. Ga jij lekker de slimmerik uit zitten hangen. Ja, maar ja, het moet wel wetenschappelijk kloppen, weet je wel. En nu? Nog een keertje? Achttien, negentien, twintig. Tada! Het lag dus helemaal niet aan het tikken! Kun je een geschudde fles openen zonder dat ie bruist? Mooi! NOJ NOJ NOJ, een een dikke vette ja, want als je gewoon eventjes wacht totdat de belletjes weer in de cola zijn gezakt, dan staan ze niet meer allemaal te springen en te juichen om die fles uit te moeten. En dan spuit ie dus niet als je hem openmaakt en een glaasje inschenkt. Heb je nou heel hard of heel lang geschud, dan moet je ook even wat langer dan 20 seconden wachten totdat de belletjes weer gezakt zijn. En weet je hoe je ook heel veel bubbels krijgt? Met suikerklontjes! Who Tirs, he getver! Dit was het weer voor vandaag. Ciao voor now en tot de volgende NOJ!

Kun je een geschudde fles cola openmaken?

Hoe harder je met een fles cola schudt, hoe meer bubbels er in de fles komen. Die bubbels zijn CO2. Wat kun je doen om te voorkomen dat er een colafontein uit je fles spuit als je hem openmaakt?

Zonder te knoeien

Huh?! Recht en plicht. Wat is dat? Stel. Ik verveel me. Je verveelt je. Maar je hebt nog schermtijd. Recht om filmpjes te kijken. Huh? Als je ergens recht op hebt, dan mag je dat. Dan kun je erop rekenen dat je het krijgt. Sommige rechten gelden voor iedereen. Recht op onderdak bijvoorbeeld, of op eten. Over andere rechten maak je afspraken. Over je salaris bijvoorbeeld. En als je niet krijgt waar je recht op hebt, dan kun je dat opeisen. Ik zou toch meer krijgen? Je baas heeft de plicht om jou te betalen. Huh? Een plicht is iets dat je moet doen. Oh ja. Bij elk recht hoort een plicht. Dat is iets wat iemand anders moet doen om ervoor te zorgen dat jij krijgt waar je recht op hebt. Als jij recht hebt om weggebracht te worden. Dankje! Dan heeft iemand anders de plicht om jou te brengen. Als jij recht hebt op onderwijs, dan heeft iemand anders de plicht om jou les te geven. Soms zijn plichten verplicht. Balen zeg. Maar soms ook niet. Dan heb je zelf het gevoel dat je iets moet doen. Iets goeds voor een ander. Je kunt de plicht voelen om te geven aan een goed doel bijvoorbeeld. Of om aardig te zijn voor je vriendjes. Mag ik ook effe? Ja hoor. Effe zappen. Maar bij dat soort plichten horen dus geen rechten. En nu wil ik weer. Zap! Ik wil nog. Echt niet. Want iemand recht geven op iets waar je zelf recht op hebt is niet verplicht. Hoe jammer dat ook is.

Wat zijn rechten en plichten?

Als je ergens recht op hebt, dan mag je dat. In Nederland heb je bijvoorbeeld recht op onderwijs. Dat betekent ook dat iemand anders de plicht heeft om jou les te geven. Maar een plicht is niet altijd verplicht. Hoe zit dat?

Dingen die mogen en die dingen die moeten

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos