Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Nizar en Serah strijden om de mooiste foto van een duif, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan! Lukt het hen om dit beweeglijke dier perfect vast te leggen?

Op zoek naar een duif | SoortSafari

Programmalogo's

Klokhuis SoortSafari

Op zoek naar de duif

Serah en Nizar gaan op zoek naar… de gans!  Maar wie vindt 'm als eerste? Ze racen door de stad met de tram en de scooter, om de gans zo snel mogelijk te fotograferen.

Op zoek naar de gans | SoortSafari

Op zoek naar de gans

Pascal en Janouk gaan de strijd met elkaar aan! Er zijn enorm veel hommels in deze tijd van het jaar, maar wie weet de mooiste foto te maken?

Op zoek naar de hommel | SoortSafari

Op zoek naar de hommel 

Een groot deel van de stenen in Nederland komt uit de berggebieden van Europa, bijvoorbeeld vanuit de Alpen via de rivieren naar Nederland. Maar er zijn ook stenen in ons land gevonden die op de bodem van de oceaan hebben gelegen. En nu komt het. Het kan zijn dat een steen uit de bodem van de zee terecht komt, boven op een berg. Bertram, hoe kan dat nou? Een steen doorloopt eigenlijk een soort kringloop. En om dat uit te leggen moeten we uitleggen hoe bergen ontstaan. De aarde bestaat uit allemaal verschillende tektonische platen. Tektonische platen, aardplaten? Aardplaten, precies! Zo ligt Nederland bijvoorbeeld op de Euraziatische plaat. En dan heb je ook de Afrikaanse plaat of de Zuid-Amerikaanse plaat. En waar die platen langs elkaar bewegen, daar kun je aardbevingen krijgen. Bijvoorbeeld hier in Turkije of in Marokko. Maar die platen hebben ook iets te maken met hoe gebergtes vormen. En dat kan ik laten zien met deze tafel. Aha. Ik heb hier twee tektonische platen van zand gemaakt. Twee aardplaten dus naast elkaar. Ja. Twee aardplaten. En daar lig ik nu een klein beetje blauw zand tussen. En dat blauwe zand, dat is de oceaan die tussen die twee verschillende platen lag. En ik ga je zo laten zien hoe die oceaan als die platen gaan bewegen, naar de top van het gebergte beweegt. Dus wat er nu gebeurt is dat deze aardplaat gaat schuiven en doordat die gaat schuiven, stuwt hij dit eigenlijk helemaal omhoog. Ja, en zo komt dus eigenlijk die oceaanbodem bovenop die bergtop terecht. Ja. Maar dat gaat dus heel langzaam. Het gaat over miljoenen jaren.

Hoe ontstaan bergen?

De aarde bestaat uit verschillende platen en die platen schuiven langs elkaar. Hierdoor ontstaan over miljoen jaren bergen. Hoe dat precies werkt, vraagt Janouk aan. Bertram.

Door het verschuiven van aardplaten

Zuur. Ook zuur, maar deze vind ik wel lekker. Oh. Er is veel zuur eten. Daar kennen we het woord zuur ook van. Maar zonder dat je het misschien wist, zijn er nog veel meer dingen zuur, zoals bijvoorbeeld natuurazijn of yoghurt. Ook zuur. Maar ook accu's en batterijen zoals die van onze auto's en maagzuur. Maar wat dacht je van mierengif? Zijn we nou eindelijk klaar? En zelfs sommige mensen zijn zuur. Maar wat is zuur nou precies? Nou, alles om ons heen is opgebouwd uit hele kleine deeltjes. Zelfs de lucht. Maar zo klein dat je ze niet met het blote oog kunt zien. En dit noemen ze moleculen. Ook al deze dingen zijn opgebouwd uit moleculen. En in bijvoorbeeld het gif van een mier zit dit molecuul en dat bevat een zuur stukje en dat zit in eigenlijk alle zuren. En het is heel klein en fel. Eigenlijk een beetje vergelijkbaar met de punt van een naald. Is ook heel klein, maar kan ook heel scherp zijn. Het is ook dit felle zuur deeltje dat ervoor zorgt dat wij in de wereld sommige dingen als zuur ervaren. Maar het is dus meer dan alleen een zure smaak. Zo zijn het de zure deeltjes die ervoor zorgen dat het pijn doet als je wordt gebeten door de rode bosmier. Auw!

Maagzuur

Als je iets eet, dan wordt dat in je maag afgebroken, zodat de juiste voedingsstoffen in je lichaam worden opgenomen. De drijvende kracht daarachter is maagzuur.

Afbreken van voeding in je maag

Wat doet maagzuur?

Wat is zuur?

Zuur ken je vooral van de citroen of van yoghurt, maar het zit bijvoorbeeld ook in batterijen en zelfs in gif. Het zijn hele kleine moleculen.

Het zit in citroen en zelfs in gif

Hoe zuur iets is kunnen we meten en dat doen we met een pH meter. PH is de waarde waarmee wordt aangegeven hoe zuur iets is. Net zoals een centimeter aangeeft hoe lang iets is. Alleen bij pH meten is het tegenovergesteld. Dus hoe zuurder iets is, hoe lager het getal. Dit is citroensap. PH meter staat nu op veertien. Even kijken wat er gebeurt als ik hem hier instop. En je ziet dat hij heel snel naar beneden gaat rond de twee, dus dat is best wel zuur. Of niet dan? Hoe zuur iets is kunnen we zien op deze pH ladder. We zagen net dat een citroen heeft de pH waarde van twee. Best wel zuur, bijna net zo zuur als mierengif. Nog zuurder is ons eigen maagzuur, maar het alle zuurst is het zuur van een accu of batterij. En gaan we hoger op de ladder dan krijgen we zure matten, karnemelk. Wat zuurder is dan gewone melk. In het midden van de ladder krijgen we water. Dit is helemaal niet zuur en we noemen het neutraal. En gaan we nog hoger op de pH ladder, dan vinden we het tegenovergestelde van zuur en dat noemen we... zoet.? Nee, dat noemen we basen en dat zit in bijvoorbeeld afwasmiddel, soda. En helemaal bovenaan vind je gootsteenontstopper. En hier zitten dus ook allemaal hele kleine deeltjes in. Alleen deze zijn niet zuur en die noemen we dus basen.

Zuur meten

Hoe zuur iets is, wordt bepaald door de zogenaamde pH-waarde. Hoe zuurder, hoe lager die waarde. En tegenover zuur staat dan weer basen. Wat dat is? Serah legt het uit.

Meten van de pH-waarde

Hoe meten we hoe zuur iets is?

Hoe weet ons lichaam of iets zuur is? Dat weet Margriet. Hier in Wageningen doet zij onderzoek naar smaak. Daar gaan we. De eerste ja. Oh ja. Zuur. Zuur hè? Ja. Is het zuur? Nee. Zuur! Dit ruikt een beetje naar kattenvoer. Die mag sowieso bij zuur. Ah lekker, dit is cola. Niet zuur. Oh ja, zure mat. Zet je blinddoek maar af. Even kijken hoe ik het heb gedaan. Zure matten, zure augurken, limoensap, azijn. Er zitten allemaal heel veel zure deeltjes in. En hierbij niet zuur. Daar zien we de koek en het ei en de cola. Maar met de cola, daar ben je in mijn strikvraag getrapt. Cola is toch gewoon zoet? Cola is heel zoet, maar er zitten ook een heleboel zure deeltjes in. Oh. Is dit wat ik denk dat het is? Ja dit is een pH meter en hier kunnen we de pH meten van van de cola. Hij is nu rond de 2.4 dus dat is best wel. Dat is net zo zuur als een citroen. Maar citroen proeft toch veel zuurder dan cola? Dat komt omdat er heel veel suiker in de cola zit. En dat is een soort camouflage van het zuur ofzo. Ja, smaak camouflage. Maar er zitten wel nog steeds een heleboel zure deeltjes in de cola. Oke, nu hebben we een pH meter om dat zo te meten of het zuur is, maar je lichaam weet ook of iets zoet of zuur is. Maar hoe werkt dat dan? Ja, nou, zeg maar eens A! Ja, kijk je tong, dat is een soort heuvelig landschap met allemaal kleine bobbeltjes. Dat zijn je smaakpapillen. En in die smaakpapillen, daar zitten de smaak receptoren, een soort van vangers voor de smaakmoleculen. En wanneer ze een smaakmolecuul gevangen hebben, geven ze een signaal door aan je hersenen. Hmmmm, dit heeft denk ik nog iets meer uitleg nodig. Oké, we weten dus al in zuur eten zitten zuurmoleculen. Hele kleine deeltjes zuur die zo klein zijn dat je ze met het blote oog niet kunt zien Op onze tong zitten een soort smaakontvangers, de receptoren, die deze kleine deeltjes zuur kunnen opvangen. En deze receptoren zijn ook alleen voor zure deeltjes. Zoete of zoute deeltjes bijvoorbeeld, die herkent die helemaal niet. Die hebben weer hun eigen receptoren. Maar wat gebeurt er nou als zo'n zuur deeltje op een zuur receptor belandt? Dan gaat er via een zenuwbaan als een soort snelweg een signaal naar onze hersenen. En omdat het via de zuur snelweg gaat en niet bijvoorbeeld de zoet of zoute snelweg weten onze hersenen hey, dit is zuur. Oh! Hoe kan dat dan dat je zo n gezicht gaat trekken? Als je een citroen eet? Dat zijn je je spieren in je gezicht die die samentrekken en dat doen ze om je mond te beschermen, want het zuur is ook erg krachtig en kan je tanden beschadigen. En door het samentrekken van die spieren produceer je speeksel en dat neutraliseert en verdunt het zuur. Oké, maar zuur kan dus ook heel schadelijk zijn. Ja, zuur kan in een hoge concentratie dingen kapotmaken, Afbreken. Oké.

Zuur

Als je iets eet dat heel zuur is, dan proef je dat meteen. Maar hoe kan het dat je lichaam die zure smaak herkent? Dat komt door kleine smaakreceptoren op je tong. Serah zoekt uit hoe dat zit.

Door kleine smaakontvangers op je tong

Hoe herkent ons lichaam zuur?

NOJ NOJ NOJ. Nee of ja. Ik ben echt kapot. Wat heb je gedaan? Ja, die trap, die twee treden in één, die. Die is echt onevenredig moe makend. Denk je? Ja. Ik denk dus dat het niet uitmaakt hoe je de trap oploopt, hoe hoog die trede zou zijn, dat het eigenlijk altijd wel hetzelfde is. Nou nee, dat denk ik niet. Ik denk dat hoe hoger de trede... stel het zijn twee treden in één. Ja. Dat dat toch wel meer energie kost. Hogere trede, dus meer energie om boven te komen. Oké, mattie van de materie. Ik zie een hele mooie NOJ aankomen. Waar? Daar! Kost het meer energie om met twee treden tegelijkertijd boven te komen? NOJ! Nee of ja. Checking is facting. We nemen een trap. Check. We nemen een hartslagmeter. Check. Men neme een stopwatch, check en twee paar benen. Vier in totaal. Één, twee, drie, vier. Check. Tijd voor de test. De eerste keer gaan we de trap op tot verdieping vijf en we nemen één trede tegelijk. De tweede keer gaan we met twee treden tegelijk omhoog. Mijn hartslag is nu 78. 85. Nou, dat zijn mooie hartslagen om te beginnen. Drie twee, één. Go! Oh, snel je hartslag. 41 seconden. 140. 141. Wat een workout! Oké, ronde twee. Twee treden tegelijk. Even kijken. Hartslag is weer in rust. 3 2 1. Go! Go. Mijn handen. Oké, 153 is bij mij. 151 bij mij. Ja, 38 seconden. Nou, je ziet het. Met twee treden tegelijk ben je sneller boven. Maar je hartslag wordt wel hoger. Dus je bent sneller, maar wel vermoeider. Maar kost het je dan ook meer energie? Weet ik eigenlijk niet. Het ligt er ook aan hoeveel sneller denk ik toch? Wetenschap help ons! Help! Maar mattie van de materie, gelukkig zijn er meer 'checking is factingers'. Ja, matties van de materie heb je over de hele wereld. Ook in het Verenigd Koninkrijk. Die hebben uitgevonden dat je met die dubbele treden meer energie verbruikt, maar dat je zoveel sneller boven bent dat het je minder energie kost. Dus je gaat gewoon zoveel sneller dat het je in totaal minder energie kost. Ja, dat klopt. Wat een fantastische NOJ hè? Had ik nooit gedacht. Nee, ik ook niet. Dus kost het je meer energie wanneer je met twee traptredes tegelijkertijd naar boven gaat? NOJ NOJ NOJ, dikke vette nee! Ciao en tot de volgende NOJ.

Traplopen

Het lijkt alsof traplopen meer energie kost als je traptreden overslaat. Terwijl je daardoor wel sneller bent. Is een normaal tempo net zo intensief?

Traplopen op de beste manier

Is traplopen zwaarder als je treden overslaat?

Theorie, praktijk? Wat is dat? Stel, je wil graag een verzorgpony maar daar heb je totaal geen verstand van. Dus je zoekt uit hoe het moet. Er is genoeg theorie over pony's te vinden, maar…  Hoe zal het gaan in de praktijk? Een theorie is informatie die je gebruikt om te begrijpen hoe iets werkt. Of om te snappen hoe je iets kan doen of maken. De praktijk is hoe het in het echt gaat. Een theorie gaat over denken en de praktijk gaat over doen. Een theorie kan handig zijn in de praktijk. Een recept is de theorie waarmee je in de praktijk een taart kunt bakken. Dankzij verkeersregels…Dat is de theorie! …gaat alles in praktijk goed op de weg. Een theorie legt uit hoe het moet en in de praktijk laat je zien dat je het kan.Maar als je de theorie snapt dan betekent dat niet dat het altijd lukt in de praktijk. Soms moet je er goed voor oefenen. Oh nee! Geel en blauw wordt groen. Met een goede theorie kun je de praktijk voorspellen. Klopt! Andersom kun je in de praktijk testen of een theorie goed is. Dino's zijn uitgestorven. Als het in de praktijk anders is, dan klopt je theorie niet. Wat een onzin. Maar ondertussen wil je nog steeds heel graag een pony. Mama, mag ik een pony? Nee! Oh. In de praktijk blijkt dat helaas niet mogelijk te zijn.

Theorie en praktijk

Theorie is informatie om te weten hoe iets werkt. Praktijk is het doen en uitproberen. Beide zijn heel belangrijk omdat ze elkaar ondersteunen. Als je iets in theorie begrijpt, betekent dat niet direct dat het in de praktijk ook lukt...

Het verband tussen denken en doen

Wat is het verschil tussen theorie en praktijk?

Janouk en Pascal nemen het deze week tegen elkaar op! Wie weet als eerste de paardenbloem te vinden en de mooiste foto te maken? Maar kunnen ze dat ook zonder vals te spelen?

Op zoek naar de paardenbloem | SoortSafari

Op zoek naar de paardenbloem

NOJ NOJ NOJ. Nee of ja? Gaan we zo beginnen, mattie van de materie. Ik ga even plassen, ben zo terug. Nee, nee, ik heb een vraag voor je. Zullen wij die duurdere ketting kopen voor Tirsa d’r verjaardag? Of die twee goedkopere? Maar die waren wel sneller stuk toch? Ik moet zo nodig plassen. Ik kan nu niet nadenken of beslissen. Ik ga even naar de wc. Oh, maar dat is wel een hele leuke NOJ. Moet je een lekker lege blaas hebben om een betere beslissing te kunnen maken? Hm. NOJ, nee of ja? Checking is facting! Dus ik mag niet nu naar de wc? Zeker niet. Oké, even voor de dubbelcheck. Heb jij een volle blaas? Ja. Top, dat is geweldig. Oké, ik ga je zometeen een paar vragen stellen en ik wil van jou gewoon zo snel mogelijk een antwoord, goed? Ja. Wil jij overmorgen € 20? Of wil jij over drie dagen € 40 op de bank? € 40 op mijn bank. Je gaat zometeen een aantal woorden zien in een bepaalde kleur. Van jou wil ik horen wat voor kleur je ziet. Groen Goed. Rood. Goed. Blauw? Ja goed. Geel. Je ziet zometeen een plaatje en een woord en van jou wil ik horen wat er op het plaatje staat. Oké, prima. Ja. Een hond. Ja goed. Een vogeltje? Ja. Een kat. Ja. Een hond. Oh nee, een schaap. Ja. De laatste vraag: wil jij deze zes snoepjes? Of wil jij vanavond na het eten dit schaaltje met tien snoepjes? Ik ga voor na het eten tien snoepjes. Dan mag je nu gaan plassen. Echt?! Wat een prijs! Eindelijk, ik kan het niet geloven. De beste prijs! Doei! Hoppa. Zo dat lucht op hè? Dat was erg fijn! Ben jij klaar voor ronde twee? Ja, ik ben klaar! Wil jij volgende week € 60 of wil jij nu € 40? € 40. Want dan betaal ik die aan jou. En dan heb ik meteen mijn cadeautje voor Tirza. Van jou wil ik horen in welke kleur je het ziet. Blauw, roze, oranje. Roze, roze. Oké. Oranje. Concentreer je. Zwwww blauw! Dit is een viii kip. Een koe. Ja, koe, goed. Een vlinder. Wil jij nu deze vier snoepjes? Of wil jij vanavond na het eten deze acht snoepjes? Ja oké, ik kan wel even wachten, want ik wil wel veel snoep. En dan nu de uitslag van deze checking is facting. Hoe heb ik het gedaan? Je gaf dus meer goede antwoorden en betere antwoorden met volle blaas. Nou, dat is grappig, want ik voelde al, die eerste keer ging het veel beter. Ik moest heel nodig plassen. Daardoor was die focus er met die tweede keer was ik gewoon heel ontspannen en dat kwam het eigenlijk niet ten goede. Maar waarom wetenschap? Waarom wetenschap? Waarom? Dat heb ik dus even gefactcheckt bij onze matties van de materie van de Technische Universiteit in Twente. Zij denken dat het komt omdat je dus heel erg veel moeite moet doen om je plas op te houden, dus dan doe je eigenlijk aan zelfcontrole. Oh ja, ik moest echt mijn blaas controleren. Ja, en daarmee rem je dus niet alleen je plas af, maar ook al je andere gedrag is eigenlijk. Omdat ik die plasimpuls moet onderdrukken, onderdruk ik ook allemaal andere impulsen. Ja precies. Dus moet je een hele lege blaas hebben om betere beslissingen te maken? NOJ NOJ NOJ, een dikke vette nee! Ciao for now en tot de volgende: NOJ!

Maak je betere beslissingen met een lege blaas?

Als je nodig moet plassen, kun je aan weinig anders denken. Eva en Janouk testen of je betere beslissingen neemt met een lege of juist een volle blaas.

Meer focus als je nodig moet plassen

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos