Groep 6/7/8

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Cultuur en geloof

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Om voorbereid te zijn op de moeilijkste omstandigheden, moeten jullie natuurlijk ook heel veel trainen. Dat klopt. Ze zijn al lekker bezig, maar wat staat er nu op de planning? Nou, wat we nu gaan doen is de amfibische Cross. En bij deze amfibische Cross daar wordt eigenlijk je uithoudingsvermogen getest en leer je gewoon echt goed samenwerken met z'n allen. De amfibische Cross. Ja, supertof want Ik mag meedoen, maar heel effe, want kijk, jullie zijn natuurlijk allemaal getraind. Jullie hebben ervaring. Ik heb nul ervaring. Ik heb geen idee wat me te wachten staat, dus dat wordt wel een dingetje voor mij. Nou, daarom doen we met z'n allen, daar staat het Corps ook voor dat wij dat uh met z'n allen oplossen. Oké, ik hoop dat jullie mij er een beetje doorheen sleuren. Ja, daar gaat ie. Want uh de amfibische Cross gaat beginnen. Amfibische Cross gaat beginnen. We gaan. Straks gaat de boot op. Gaan we richting de bunker. Met de boot over de bunker heen rennen we richting het strand terug naar de landingsplek. Door het water helemaal naar de overkant en dan tikken we de paal aan. Ja? Boot op. We zijn begonnen. Oke. Nou, de hele boot moet dus serieus over de bunker en je ziet hoe hoog het is. In je eentje gaat dat je natuurlijk never nooit lukken, dus ook hier moet je echt samenwerken. Teamwork. Ja, het is nat. Ah, thanks. Nou, mijn linkerkant is al lekker verzuurd dus da’s top. Oke nu naar het strand, naar het water. Ja, de lol is er nu wel een beetje vanaf, mijn rug doet pijn, mn vingers en we moeten nog helemaal naar de overkant die paal aantikken. Ah. Ik ben zeiknat. Roei, roei, roei. En terug. Roei, roei. Ik kan niet meer. Oke, heef ff hoor. Ik zit er helemaal doorheen. Maar ik moet wel zeggen dankzij jullie is het me wel gelukt. Dus dank jullie wel. Dat leer je ook in de opleiding. Stukje verbondenheid, kracht en toewijding. Oke, nu lekker effe naar binnen. Effe opwarmen. Oh.

Hoe trainen mariniers?

Programmalogo's

Klokhuis-presentator Pascal doet samen met de mariniers een Amfibische Cross. Mariniers moeten namelijk heel veel trainen en voorbereid zijn op de moeilijkste omstandigheden. Tijdens zo'n Cross leer je goed samenwerken en word je uithoudingsvermogen getest. Pascal heeft alleen nul ervaring, dus hopelijk gaat dat goed.

Je uithoudingsvermogen testen

Hoe trainen mariniers? 

In heel veel producten die we gebruiken zit palmolie. Voor de productie van die olie worden grote delen oerwoud gekapt. Dus we moeten op zoek naar een manier om olie te maken zonder dat we daar de oliepalm voor nodig hebben. En daar zijn ze hier druk mee bezig. Bij dit bedrijf in Wageningen maken ze olie met gist. Gisten dat zijn een soort schimmels. Het is een organisme en je kunt ze met het blote oog niet zien. Maar als je ze onder een microscoop bekijkt, dan zie je dit. Ze bestaan uit één cel, eten suiker en zetten dat om in iets anders. Bijvoorbeeld in brood zetten ze suiker om in lucht. Daarom is een brood zo lekker luchtig. En bij de productie van bier wordt de suiker omgezet in alcohol. Maar er zijn ook gisten. Die zetten suikers om in olieën. En die olie, die lijkt enorm op palmolie. Ha Lars, maar hoe werkt dat nou eigenlijk? Ja, dat ga ik je uitleggen. Oké, dus elke keer als wij chips eten of lekkere frietjes, dan worden daar aardappelen voor geschild. Maar dan blijven er aardappelschillen over en die gooi je weg. Nee, die gooi je niet weg. Ok, dat is zonde, want die suikers zitten erin en onze gisten houden van suiker. Die eten dat en zetten dat om in olie. Ja, maar dat kan van aardappelschillen zijn, maar ook van afgekeurde groenten. Suikerbiet, loof van alles van maar suiker in zit. En waarom doe je dat dan nu in een blender? Omdat er eerst een smoothie van gaan maken. Oh, ik denk bij een smoothie echt wel aan iets anders. Ja, maar onze gisten die zijn er echt dol op. Zo, die is klaar en nu? Nu gaan we naar een fermentor. Oké. En dit zijn onze gisten. Daar zijn ze. Hallo jongens! Fermenteren is een soort gecontroleerd rottingsproces. En dat gebeurt ook bij het brouwen van bier. En je hebt gisten. Die maken alcohol, wat je bij bier of wijn hebt. En je hebt gisten die zorgen voor lucht vorming, bijvoorbeeld in brood. Ja, en onze gisten maken er olie van. Dus we mixen die aardappel schil smoothie met gist en dan krijgen we olie. En hoeveel olie levert dit nou op? Nou, hier halen we ongeveer zo'n beetje olie uit. Vergelijkbaar wat je nu hier in hebt zitten. Ja, en dus dat is toch uh lang niet genoeg. Daarom hebben we ook een grotere fermentor waar we ook in werken. Dus wat we net in het klein zagen, dat is deze ketel in t groot. Ja, dit is een slag groter. En daar tappen we dit uit af. Oh ja, en uh, hier zit de olie nog in. Maar hoe we dat eruit halen? Ja, dat is wel geheim. Daar kan ik niet laten zien. Ja, t geheim van de smid. Maar ik ben toch wel benieuwd naar die olie. Kun je mij dat laten zien? Ja, laten we dat doen. Ga maar mee. Ok, ik wil nou wel die olie zien. Ja. Ja, he he. Dit wilde ik. Dit zijn die olieën toch? Ja, dit zijn onze verschillende type olieën, dus we hebben harde vetten. Dat gaat bijvoorbeeld in chocola, dus als je dat opeet dan smelt het in je mond. Dat geeft dat lekkere gevoel. Heerlijk! En je hebt ook vloeibare olie. Die gaan bijvoorbeeld in margarine of in frituurolie. En uh, allerlei type olie en vetten daar tussenin. Ok. En komt dit dan allemaal uit die smurrie? Ja, dus eigenlijk per smurrie halen we één type olie of vet. Dus uh, voor dit hadden we een ander type smurrie nodig dan voor dit. Ja. En denk je dan dat deze manier van olie maken in de toekomst palmolie gaat vervangen? In de toekomst wel, maar daar moet nog heel veel voor gebeuren. Maar dit is een uh stap in de goede richting. Dus jullie zijn goed bezig. Dank je wel.

Gistolie

Het is voor de natuur en de dieren beter als we minder palmolie gaan gebruiken. Palmolie zit in best wel veel producten, dus hoe doe je dat dan? Bij een bedrijf in Wageningen maken ze olie met gisten, een soort schimmels.

Een duurzame vorm van olie 

Wat is gistolie? 

Het is beter voor natuur en voor dieren als we minder palmolie zouden gebruiken. Maar ja, dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want palmolie zit in heel veel producten. Maar wat nou als je alleen met licht en lucht die palmolie zou kunnen vervangen? Het klinkt bijna als een sprookje. Maar het is wetenschap. En hier, bij de Wageningen Universiteit doen ze daar onderzoek naar. Ha Sabine, jij bent een van de onderzoekers hier. Ik ben heel benieuwd wat hier gebeurt, want ik zie buizen met een soort golfslag er doorheen en een groene smurrie. Is dit monstersstof of wat is dit? Het lijkt misschien inderdaad een beetje op monstersstof maar eigenlijk zijn dit algen. Dat zijn eencellige plantjes. Die kan je niet met het gewone oog zien, maar wel onder de microscoop. Oh, dan zien ze er zo uit. Al die groene bolletjes die je hier ziet, dat zijn eigenlijk eencellige algen. En die algen, die kunnen energie halen uit licht om lucht om te zetten in olie. Dus in het begin zien ze er zo heel groen uit. En als je dan lang groeit, dan op een gegeven moment gaan ze olie maken en dan gaan ze er zo uitzien. Oh dus dan zit er echt iets in? Ja, al die witte bolletjes die je hier ziet, die zitten eigenlijk dan vol met olie gemaakt van lucht. Het zijn een soort oliebolletjes? Ja, precies. In die kas dus in ieder geval genoeg licht in die buizen, daar zit genoeg lucht, dus die algen zijn olie aan het maken. Maar hoe krijg je die olie nou uit die algen? Nou, dat zal ik je even laten zien, kom maar mee. Oke. Oh wow, wat is dit voor machine dan? Wat doet ie? Dit is een soort centrifuge en dit is de eerste stap om van die algen olie te maken. Ok, hoe gaat dat dan? Nou, hierzo doen we de algen met het water in. Ja. Vervolgens gaat het heel hard rondslingeren en slingeren we al het water eruit en de algen blijven dan op deze schepjes achter. Ah oké, dus je maakt eerst eigenlijk het water los van de algen en die blijven hier in die vlakjes plakken? En vervolgens haalden we de algen eruit. Die maken we kapot. En dan haal je de olielaag eruit. Dat ziet er zo uit. Dus dit is eigenlijk de algen olie met nog restjes algen erin. Precies. Oké, ja, het is nog een beetje vies natuurlijk. Ik zou dit niet zo opeten. Nee, he. Beetje vies nog. Dus dan moet je het eerst schoonmaken. Dus als we dan de olie eruit halen en we filteren het, dan krijg je dit echte algenolie. Ah ja, want dit ziet er veel meer uit als iets wat je zou kunnen gebruiken als palmolie. Ja precies. Hoe zou t smaken denk je? Zullen we het eens uittesten? Ja leuk. Werkt die algenolie nou net zo goed als palmolie denk je? Ik denk het wel, we kunnen het proberen. Ja, en ik heb al zin in een broodje met hazelnootpasta. Dus we maken hazelnootpasta niet met palmolie, maar met algenolie. En daarvoor heb je nodig hazelnoten. De cacao gaat erin. Een beetje zout en poedersuiker. En we beginnen met een eetlepeltje olie. Zo, een eetlepel. Hopsa, okay, daar gaat ie. Ja hoor, mooi smeuig. Het ziet er goed uit! Nou he. Heel lekker! Het werkt dus.

Algenolie

Het is voor de natuur en de dieren beter als we minder palmolie gaan gebruiken. Palmolie zit in best wel veel producten, dus hoe doe je dat dan? Bij de Wageningen Universiteit doen ze onderzoek naar olie van algen als vervanging voor palmolie.

Wat is algenolie? 

Nou, op de redactie is besloten wat er morgen in de krant komt en Marouscha jij bent een van de verslaggevers die een verhaal moet aanleveren. Klopt. Ik ben net gebeld door onze nieuws regisseur Esther, want ze hebben in Burgers Zoo heel mooi nieuws. Ze hebben namelijk met succes een uitgestorven duivensoort gekweekt. Dus wij gaan eens kijken naar wat ze te bieden hebben. En ga je dan niet eens op pad? Nee, ik ga vandaag lekker met de fotograaf op stap. Dat is vandaag Gert. Haha ja dus uh, nou moeten we snel naar binnen want we hebben een deadline. Ok. En je kan verder nergens aan zien of het dan een een mannetje of vrouwtje is. Dat moet echt met uh. Ja als je t zeker wilt weten wel ja. Marouscha is druk bezig met haar verhaal. Ze let goed op wat er gebeurt en luistert naar de verzorger zodat ze dat kan gebruiken in haar verhaal. En fotograaf Gert maakt tijdens t gesprek gelijk foto's. Hee! Hoe nu verder? Uh, nou, onze fotograaf Gerti gaat de foto’s naar de redactie sturen. Die maken dan een keuze. Nou, ik heb zelf wat uh wat audiofragmenten opgenomen, dus die ben ik aan het afluisteren en dan zo gauw mogelijk het artikel typen. Nou succes nog met de rest van je artikel. Wij gaan terug naar de redactie en dan zien we het zo binnenkomen. Ja, helemaal goed, jullie zien het wel verschijnen.

Verslag doen

Marouscha moet een verhaal aanleveren voor de krant over een leuk nieuwtje in Burgers Zoo. Ze legt uit wat ze doet als verslaggeefster en hoe zo'n artikel in de krant nou eigenlijk tot stand komt.

Op pad voor de krant 

Hoe doe je verslag? 

Na een hersenschudding kan het zomaar zo zijn dat je een langere tijd last blijft houden. En die klachten, die verschillen ook nog eens van persoon tot persoon. En daar is de afgelopen jaren steeds meer aandacht voor. Dus bij aanhoudende klachten, klachten die langere tijd blijven, kun je hier terecht. Dit is waar sporters herstellen van een hersenschudding. Want als sporter loop je nou eenmaal een groter risico. Bijvoorbeeld tijdens een potje voetbal. Dan heb je gewoon grotere kans dat je je hoofd bezeert. Hé Edwin! Hi! We zijn hier op een enorm sportcomplex en ik zag net wat gasten voetballen. Nou is het zo dat als sporters langere tijd last hebben van een hersenschudding, dat ze dan bij jou terecht komen toch? Ja, dat is mogelijk, zeker voor de sporters die wat langer last hebben dan twee weken he, want dan uh dat is toch wel wat langer dan gebruikelijk. Ja ja, dan willen we ze wel helpen om te kijken van nou waar zijn dan precies de klachten nog? En uh hoe kunnen we dus weer zo snel mogelijk weer aan het sporten krijgen? Want dat is onze doelstelling. En hoe kom je er dan achter waar ze last van hebben? Door het doen van een aantal testen en onderzoeken. En wat voor testjes zijn dat dan? Uhm, nou misschien is het een goed idee als je zoiets probeert. Ok, dat is goed. Waar gaan we beginnen? De balans test eerst? Ja goed. Ja. Mag je erop gaan staan. Ok. In het midden, voeten tegen mekaar. Als het goed is, dan gaan we lopen en dan gaat die plaat vanzelf schuiven. Jij moet blijven staan. Jeetje, wat een gemeen ding. Ik viel bijna om, zag je dat?Met mijn balans zit het het wel goed geloof ik he? Zekers. Door naar het volgende testje. Op naar de volgende. Oke, lets go. Nou, volgende test. Daar gaan we echt kijken naar hoe de ogen en het evenwichtsorgaan samenwerken he zit bij je oren. Die is ook wel vaak zeg maar verstoord. Als je een hersenschudding gehad hebt en t is nu heel vervelend als je rondkijkt. Ja, helemaal okay. Mag je hem even volledig naar je borst toebrengen. Geloof dat uh hierboven alles wel goed zit h in mijn hersenen. Ja daar is niets mis mee. in elk geval. Nou super, dan weten we dat ook. Ik heb ook wel eens gehoord dat als je een hersenschudding hebt en je hebt daar echt last van, dat je dan het beste in een donkere kamer moet gaan liggen de hele dag. Uh, je mag niet tegen iemand praten, geen tv kijken, geen boeken lezen, geen muziek, zo min mogelijk prikkels en dat schijnt dan te helpen. Is dat ook zo? Uhm nou dat dachten we vroeger wel, maar t is absoluut niet zo. Het is juist uh beter voor t brein om juist wel weer een beetje prikkels te krijgen. Uh omdat je dan weer op gaat starten met het brein. Het is wel goed om de eerste een twee dagen niet te gekke dingen doen dus Dat moet je wel een beetje rustig aan houden, maar daarna kun je gewoon zelf kijken wat kan. Je kan gewoon wat gaan sporten, je kan wat gaan leren, je kan wat lezen. Dat soort dingen is echt alleen maar goed voor je om dat weer een beetje aan de gang te krijgen. Ok, dus sporten mag eigenlijk wel? Bewegen is juist heel goed voor het brein, want je houdt je concentratie een beetje goed zo. T is fijn ook voor t lichaam, want dat is gewend om te sporten dat dat ook nog doorgaat, je krijgr er ook wat minder stress van uh. En daarnaast is het ook zo dat t gewoon goed is voor t brein. Dus ook al heb je een hersenschudding gehad, het is altijd goed om te blijven bewegen.

Een hersenschudding oplopen

Na een hersenschudding kunnen klachten lang aanhouden. Sporters hebben een groter risico om blessures op te lopen. Sporters die langere tijd last hebben van een hersenschudding kunnen bij Edwin terecht komen. Hij doet een aantal testen en onderzoeken om erachter te komen waar de klachten vandaan komen en hoe de sporters zo snel mogelijk weer kunnen sporten.

Groter risico voor sporters

Wat moet je doen als je een hersenschudding hebt? 

Met een beetje geluk word je een... Super Oudere. Hallo hallo, ho wacht even ik kom naar je toe. Dat zijn mensen die op een fitte en gezonde manier heel oud worden. Ik ken genoeg oude mensen van uw leeftijd die nog nauwelijks uit hun stoel kunnen komen. Oh, u bent vast niet de enige in uw familie he. Nee, ik heb verschillende in de familie die behoorlijk oud zijn geworden en ook heel goed oud zijn geworden. Ome Klaas is 96 geworden. Hij liep alles een half uur, drie kwartier doet er niet toe. Dan had ik een tante 101 geworden. Zelf koken, tot haar 95ste vrijwilligerswerk gedaan. Mijn oma, dat was een hele pientere. Zelf de boodschappen. Als ze maar bezig bleef. Hups! Nou, ik wil ook gelijk een super oudere worden. Ja, dan moet je je best doen. Ja, ik ga mijn best doen, maar volgens mij moeten ze dan ook bij Eline zijn. Ja, dat klopt. Ga maar mee, dan breng ik je bij Eline doet onderzoek naar super ouderen. Mensen die op een gezonde en fitte manier heel oud worden. Zo, wat is dit allemaal? Ja, daar hebben we allemaal dit soort buisjes in zitten. Allemaal cellen van al die families met super oude mensen of een super oudere. Super ouderen. Iedereen denkt natuurlijk van uh uhm wat fijn dat je 120 wordt. Uh. Maar voor de meeste mensen is dat helemaal niet fijn als dat zo zou zijn, want vanaf de tachtig dan dan ben je ziek. Je voelt je moe want je hebt zwakke spieren. Maar de mensen van wie die cellen zijn niet, die worden heel gezond oud. En weten we al hoe dat kan? Ja, een van de dingen zit hem in het DNA. Kijk, dit is de DNA, dat fliebeltje wat je daar ziet, Dat witte stringetje? Dat is DNA? Ja. En wat is DNA precies? Ja, dit is eigenlijk een soort recept wat in je cellen zit en wat helemaal bepaalt wat de kleur is van je ogen, hoe lang je wordt, maar dus ook of je gezond oud wordt of niet. Als je bijvoorbeeld heel veel familieleden hebt die heel gezond oud worden en tot boven de negentig, dan is jouw eigen kans om ook zo oud te worden.En zo gezond, die is ook heel groot. Maar dat is net geluk of pech hebben. Dus goede of slechte DNA? Een beetje wel ja, maar je kan er zelf ook wat aan doen. Oh ja, wat dan? Nou, bijvoorbeeld dat je gezond eet. Uh, dat je goed slaapt, geen stress hebt, dat je niet eenzaam bent als oudere, maar vooral dat je actief buiten kijk. Lekker bezig Vera! Beweegt u ook zoveel in het dagelijks leven? Iedere dag. Want hoe belangrijk is bewegen? Ja, is ontzettend belangrijk. We hebben gezien dat als je mensen van zeventig meer laat bewegen, dan zijn ze ook veel fitter als ze tachtig zijn. Het is eigenlijk nooit te laat om te beginnen. Nee. Dus als jij wat leuks met je opa wil doen, ga dan verstoppertje spelen en niet puzzelen.Dan is ie en niet eenzaam. En hij beweegt, dus wat wil je nou nog meer? Kijk, ja opa. We gaan volgende week dinsdag gaan we skydiven. Wat? Hoezo niet leuk? Hartaanval? Nee, opa, het is belangrijk dat je actief blijft bewegen.

Super ouderen

Hoe zorg je ervoor dat je als je ouder wordt gezond en fit blijft? Eline doet onderzoek naar superouderen: mensen die op een gezonde en fitte manier heel oud worden. Bewegen blijkt ontzettend belangrijk.

Fit en gezond blijven op oudere leeftijd

Hoe word je een superoudere? 

En Nicole, als ik dan toch wel een gaatje krijg, is alles dan verloren of kan jij dan nog wat voor me doen? Jazeker, Is er dan nog wat aan te doen. En als het gaatje alleen maar aan de buitenkant van je kies is, dan kan je het zelf doen. Je kan dan twee keer per dag heel goed op het gaatje poetsen en dan kan het nog herstellen. Dan wordt het geen echt gaatje. Als het gaatje dan toch al groter is geworden, dan moet je toch naar de tandarts. En wat doet de tandarts dan? Nou, de tandarts maakt eerst een foto van je kies. Dan kan die zien tot waar het gaatje loopt. Daarna wordt je kies in slaap gemaakt. Dat doen we met speciale slaap druppels. Dan voelt je kies heel erg raar. Heel erg dik voelt het dan. En daarna gaan we het schoonmaken. En dat doen we door een klein beetje te boren heet dat gebogen. Dat is wel spannend. Hier leren studenten boren. Dat doen ze natuurlijk niet meteen op echte mensen, maar op poppen of met VR. Virtual reality. Even kijken hoe dat werkt. Ingrid wat ben je hier aan het oefenen? Ik ben hier op een tand aan het oefenen om het gaatje weg te boren. En hoe werkt dat dan? Want ik zie helemaal geen tand. Nee, dat klopt. Daarvoor hebben we een speciale bril en daarmee kan je in het apparaat wel de tand zien. Oh, dus hier doorheen zie jij wel een tand? a, dat klopt. Dus al ben je nu al het bruine, al het rot eruit aan het boren en wat gebeurt er daarna? Dan ga ik het daarna vullen met uh composiet en dat is heel hard en dan heb je een vulling. Dus dat gebeurt er als je een gaatje hebt. Maar het beste is natuurlijk om nooit een gaatje te krijgen en daarvoor geeft Nicole ons drie gouden tips. Tip één niet te veel suiker en zure dingen eten en drinken. Tip twee Zorg dat je niet de hele dag eet of drinkt. Na elke maaltijd 2.00u lang niks eten of drinken, want je tanden hebben tijd nodig om bij te komen. En dan. Tip drie twee keer per dag heel goed je tanden poetsen, 2 minuten lang met fluoride tandpasta. En kan je je tanden dan ook niet goed poetsen? a dat kan heel makkelijk. Als je een beetje staat te dromen in de badkamer en je denkt over wat je de volgende dag gaat doen en je let helemaal niet goed op en die tandenborstel hangt een beetje in je wang. Ja, daar worden ze niet schoon van. Ok, nu ben ik nog benieuwd of ik ook een beetje kan boren kijken hoor. Het voelt echt alsof ik ergens tegenaan aan het duwen ben. Volgens mij ga ik wel iets te hard. Nu ben je bij de zenuw. Ik doe het je niet na.

Een gaatje in je tand

Bij een gaatje kan de schade nog worden hersteld door goed te poetsen. Als het gaatje groter wordt, is het wel verstandig om naar de tandarts te gaan. Maar wat is goed poetsen eigenlijk en wat doet de tandarts precies zodat het gaatje verdwijnt?

Hoe poets je je tanden? 

Waar gaan we heen? We gaan naar de verloskundige. Dat is iemand die zwangere vrouwen en hun partners begeleidt voor, tijdens en na de zwangerschap. En ze houdt heel goed de gezondheid van de baby en van de moeder in de gaten. En, en dat is niet onbelangrijk, ze helpt bij de bevalling. Ja, heel gaaf zo'n minimensje. Maar hoe ontstaat zo'n baby nou precies? Vrouwen hebben als ze geboren worden een heleboel eicellen. Een soort minuscule eitjes. En die eitjes worden bewaard in twee eierstokken. En één keer per maand komt er een eitje vrij. Dat heet een eisprong. Als een man en een vrouw met elkaar vrijen, komen er miljoenen zaadcellen van de man in de vagina van de vrouw terecht. Het is één grote wedstrijd en de snelste zaadcel die als eerste bij de eicel is die wint. De bevruchte eicel reist vervolgens vanuit de eileider naar de baarmoeder en begint daar te delen in nieuwe cellen. Die cellen zijn eerst piepklein, maar langzaam ontstaat er een soort garnaalachtig wezentje dat steeds meer begint te lijken op een baby. De bevruchte eicel is eerst nog minuscuul, maar na een maand is de baby al bijna zo groot als een maanzaadje en na twee maanden al zo groot als een blauwe bes. En zo groeit de baby iedere maand door totdat ie uiteindelijk zo groot is als een watermeloen. Ha Nienke, Tirsa. Komen jullie verder? Goed, je mag je trui even omhoog schuiven. Dan kan ik wat warme gel op je buik doen. Dan kan ik met een echo makkelijker kijken. Met dit apparaatje kan ik namelijk door de buik de baby onderzoeken. Kijk eens, daar is ze. Wauw. Hier zie je prachtig het hoofdje, het neusje en het mondje. Ze is ook aan het zuigen, of niet? Ja, je ziet het vuistje zo mooi bij het gezicht zitten. Vet hè? Als we iets verder naar beneden zakken, kan je hier prachtig het hartje zien kloppen. En we kunnen het ook even laten horen. Ongelooflijk eigenlijk dat dit allemaal in jouw buik gebeurt. Bizar hè! Ja, ik vind het ook bizar. En heel bijzonder dat een baby van dertig weken al zo compleet is. Hoe gaat die ontwikkeling eigenlijk? Nou, vanaf zes weken begint het hartje met kloppen en bij twaalf weken zien we al echt dat het een klein minimensje is. En dan zijn de meeste organen ook al aangelegd. En het leuke is dat vanaf negen weken de baby al kan drinken, dus je ziet dat ze dan ook al beginnen te oefenen met plassen. Wat een gek idee eigenlijk, dat een baby in jouw buik plast. Ja. En ze kan ook al geluiden horen. Eerst hoort ze de geluiden van het lichaam zelf, zoals je hart en de darmen die aan het borrelen zijn. En later kan ze ook muziek horen en stemmen buiten de buik. Uit onderzoek blijkt ook dat ze deze geluiden herkennen na de geboorte. Wat cool. Ik vind het natuurlijk heel leuk dat als mijn dochter straks geboren is, dat zij ook Het Klokhuis gaat kijken. Dus als ik nu gewoon elke dag eventjes dit afspeel, dan hoop ik dat als ze straks met me mee gaat kijken, dat ze het liedje herkent. Na negen maanden is de baby klaar om geboren te worden. De bevalling begint met weeën. Stel je even voor, deze ballon is de baarmoeder en daarin zit een pingpongballetje, dat is het hoofd van de baby. De weeën zorgen ervoor dat de baarmoeder samenknijpt en dat de opening waar de baby doorheen komt steeds groter wordt, totdat de baby geboren wordt. Hallo allemaal, het is gebeurd. M'n dochter is geboren. Dit is haar, Dido de la Rive Box. En het is helemaal goed gegaan. Bevalling ging goed. Zij is gezond en het is heel gezellig met z'n drieën.

Hoe groeit een baby in de buik?

Als een eicel bevrucht is door een zaadcel, begint de cel zich te delen. Langzaam ontstaat er een garnaalachtig wezentje. Na een maand is de baby bijna zo groot als een maanzaadje. Uiteindelijk wordt de baby zo groot als een watermeloen. In de buik kan een baby ook al geluiden horen.

Van zo klein als een maanzaadje tot zo groot als een watermeloen

Op een dierenbegraafplaats kan je je huisdier een eigen plekje geven zonder dat het in je eigen tuin hoeft. Hier kan je een soort altaartje maken voor je huisdier. Een plek waar je spulletjes verzamelt die je aan je huisdier herinneren. Je kan een foto van je huisdier bij het graf zetten of ze zetten er een tekstje bij. ‘Heel je leven was je onvermoeibaar, het zonnetje in ons hart.’ Wat je ook veel ziet is dat mensen een beeldje bij het graf zetten. Hier liggen Repelsteel en Jessica, Noe, Luukie, Kitty, Wendy, Minnie, Alfie, Binky, Susie, Koos, Jan-Jaap, Poekie en Rikki. 

Hier wordt het diertje neergelegd. Zodat je even rustig afscheid kan nemen. Als je nou heel verdrietig bent, kan het helpen om een soort afscheidsbrief te schrijven aan je huisdier. Dat kan je nu oplezen als je wil of je kan het ook meegeven in de kist. 
Afhankelijk van de maat van het dier komt het in één van deze kisten te liggen. Voor ieder wat wils. Van een Deense dog tot een kanariepietje. En ze zijn natuurlijk allemaal van hout, want je wil een materiaal dat vergaat. Even kijken wat voor onze Minoes een goede maat wordt. Dit lijkt me iets te groot. Dit kan... Dit lijkt me de goeie maat. 

En als je dan afscheid genomen hebt, laat Tom hier het kistje in het graf zakken. Kijk eens. Daarna kan je er nog een grafsteen op laten plaatsen of iets anders dat je leuk vindt.

De dierenbegraafplaats

Als je huisdier is overleden en je wil hem of haar niet in je eigen tuin begraven, of als je geen tuin hebt, dan kan je je dier een plekje geven op een dierenbegraafplaats. Je kan er rustig afscheid nemen en een mooie gedenkplek maken.

Je huisdier begraven zonder dat het in je eigen tuin hoeft

Wat hebben de Alpen in Zwitserland, het Great Barrier Reef van Australië, de Serengeti van Tanzania, de wetlands van Zuid-Afrika en de Waddenzee van Nederland met elkaar gemeen? Nou, ze zijn uniek in de wereld. Deze natuurgebieden zijn werelderfgoederen. Dat betekent dat ze officieel erkend zijn door de UNESCO en dat is weer een onderdeel van de Verenigde Naties. Je hoeft geen wereldreis te maken om ze met eigen ogen te zien, want we hebben ze dus ook in Nederland. Vandaag zijn we op de Waddenzee. Het fietsje laten we staan vandaag. We gaan wat varen en wat lopen. 

Eerst maar eens even kijken waar we varen. Kijk, hier hebben we het noorden van Nederland en dit is de Waddenzee. Het ligt tussen de Waddeneilanden Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog en het vasteland van Nederland in. Maar dat is niet het enige. De Waddenzee loopt van Den Helder in Nederland via Duitsland helemaal naar Esbjerg in Denemarken. Het is het grootste aaneengesloten waddengebied ter wereld. Wat we dus wel moeten delen met Duitsland en Denemarken. De Waddenzee is bijzonder. Het is een enorme zee die twee keer per dag droog komt te liggen, dan kun je er gewoon overheen lopen. Daar dankt die zijn naam ook aan. Want ‘wad’ betekent een doorwaadbare plaats. Het is een zandplaat in een ondiepe zee die bij laag water, bij eb, droog komt te liggen. Kortom, de Waddenzee heeft alles te maken met eb en met vloed. 

We zijn aan boord van de Asterias, een schip van de Waddenunit. Die zou je een soort boswachters op zee kunnen noemen. Ze houden mens en dier op de Waddenzee goed in de gaten. En wat er ook bij hoort is het tellen van vogels en zeehonden. Ik raak de tel kwijt. Hoeveel zijn dit er wel niet? Dat zijn er ongeveer 225. En die liggen hier eigenlijk te rusten op een zandbank. Het lijkt wel een vakantiebestemming voor ze. Eigenlijk is het voor hun ook een vakantieparadijsje. Moeten ze geen vis vangen? Nou ja, ze vangen vis op de Noordzee. Soms zijn ze twee, soms zijn ze drie weken op de Noordzee. Dan komen ze terug in de Waddenzee en daar rusten ze eigenlijk uit. Dan kunnen ze even uitrusten en even bijkomen. En als ze weer honger krijgen, dan gaan ze weer naar de Noordzee om weer opnieuw vis te eten. 225. Dat klinkt alsof het heel goed gaat met de zeehonden. Ja, nou ja, het gaat ook eigenlijk heel goed, want er zijn wel 40.000 zeehonden in de Waddenzee, van Nederland, van Duitsland en van Denemarken. 40.000. Ja, het gaat eigenlijk heel goed met de zeehond. 

Dit gebied is natuurlijk niet alleen een mooi leefgebied voor de dieren. Wij mensen komen er ook graag om te varen, om wad te lopen of om de vogels en de zeehonden te spotten. En om aan alle boten, vissers en wadlopers duidelijk te maken tot waar ze mogen gaan, worden dit soort verbodsborden neergezet. We zijn net naar een andere locatie gevaren. We zijn hier op een mosselperceel en wat we gaan doen, we gaan de grens aangeven van het mosselperceel. De mosselkweker mag daar wel vissen en hij mag hier niet vissen. Wij geven de grens aan. Dat ziet-ie door middel van deze lange boomstam. Dat klopt. Daar gaat-ie. Ho! Even vasthouden. Volgens mij ging het goed. Wat ging dat enorm snel. Ja, we moeten er ook 200 zetten, dus dat moet ook. Perfect. Dit paaltje staat. 

De mosselpercelen, dat zijn eigenlijk de akkers van de mosselkwekers uit Zeeland en die mogen mossels vissen in het werelderfgoed Waddenzee. En dat mogen ze eigenlijk alleen maar doen onder een aantal voorwaarden, zodat ze de natuur geen schade toebrengen. Maar de bedoeling is dat wij dus controleren dat er voldoende mosselen overblijven voor de vogels. En dat controleren we nu met dit net? Yes. Zo, tot de nok toe vol. Dit is een mooie sleep met mosselen. Ja. En dat betekent dus dat de vogels gewoon heel veel te eten hebben. Maar het is niet alleen de vogels, ook de krabben. Die vinden mosselen heel erg lekker. Dus door af en toe zo'n netje uit te gooien, zie je eigenlijk hoe het gaat op de bodem van de Waddenzee. We geven het weer terug aan de natuur. Ik vind het alleen maar goed. Ik weet hoe lekker mosselen kunnen zijn, maar alles voor de natuur natuurlijk.

We zijn op de Navicula, één van de onderzoeksschepen van het NIOZ, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en één van de onderzoeken die ze doen is naar de voedselketen hier op de Waddenzee. De zee is nu bijna drooggevallen. Het duurt nog even en dan gaan we het wad op. Dit is Jan van Gils. Jan, jij bent bioloog en onderzoeker bij het NIOZ. Het lijkt eerlijk gezegd wel alsof we een kookprogramma gaan maken samen. Ja, dat lijkt het wel, maar dat is het niet. Nee, wat gaan we doen? Het gaat wel over eten. We gaan kijken naar het eten van trekvogels. Trekvogels eten in de Waddenzee. En hun voedsel, het restaurant, zeg maar, van trekvogels, zit hier in de bodem. We gaan eens kijken wat het restaurant te bieden heeft. Wat er allemaal voor lekkers te vinden is. Ja, daar komt wel wat. Daar komt langzaam wat tevoorschijn. Oh, kijk. In ieder geval zitten hier wormen. Wormen waar rosse grutto's heel erg van houden. Kijk nou, er zit zelfs een krabje. Zie je dat?

Jan, jij neemt duizenden van zulk soort monsters per jaar. Heel veel. Waarom doe je dat? Wat wil je te weten komen? We willen weten hoeveel voedsel er is te halen voor trekvogels. Want die trekvogels gebruiken dit als een restaurant op doortrek. En je wil wel wat lekkers eten. En je wil wat lekkers als je in een restaurant bent. Absoluut. En daarbij is de Waddenzee werelderfgoed. Dus het is heel belangrijk om in kaart te brengen hoe goed het gebied voor deze vogels is, zodat we het ook beter kunnen beschermen. Ook voor de toekomst? Juist. Zodat mensen over vijftig of honderd jaar nog steeds kunnen genieten van de trekvogels in een mooi natuurgebied. Ja, dat is het. 

Wauw! Ja, daar zit een hele groep kanoeten. Dat zijn er heel veel. Ja. Hoeveel trekvogels komen eigenlijk hier? Miljoenen. Echt zoveel? Ja. Op welke vogel let je nou het meest? Toch vooral op de kanoet. De kanoet? Ja. Wat voor vogel is dat? Dat is een kleine trekvogel die broedt in het hoge noorden, uiteindelijk overwintert in West-Afrika. Een afstand van 8000 kilometer aflegt. 8000? 8000. En na 4000 stopt die dus hier in de Waddenzee om even bij te tanken. Waarom uitgerekend die Waddenzee? Waarom is dat voor trekvogels zo'n fijne plek? Dit is eigenlijk de enige plek met echt het goeie voedsel wat-ie nodig heeft. Hij eet schelpdieren. Schelpdieren zijn weer heel belangrijk in de Waddenzee en dus als het goed met schelpdieren gaat, gaat het goed met de kanoet. Dus het is een belangrijke soort. En waar we naar kijken zijn vooral beesten die geringd zijn. Je zal vannacht zien, we gaan kanoeten vangen en ringen geven. En die probeer ik terug te vinden met de telescoop. Het is nu midden in de nacht, na twaalven. We zijn op het wad in het donker. Er mag ook geen lampje branden, want we gaan vogels vangen.

Jan, ik zie totaal niet waar we zijn. Oh, hier is het net. Hier is het net. Kijk uit Bart, dat je er niet in raakt hier. Ik schrik me dood. Ik zit met mijn hand in het net. Heb je hier een kanoet vast? We hebben hier een kanoetstrandloper. Die is net in het mistnet gevlogen. Wat goed, we hebben er één gevonden. Ja. De grap is, het is zo donker, ik zie die hele kanoet niet. Maar als het goed is, ziet de cameraman ‘m met onze infraroodcamera wel. Zie jij ’m, Rene? Ja, ik zie ‘m. Heel goed zelfs. Echt waar? Ja. Nou, nu brengen we deze vogel even naar een kistje en dan kijken we daarna of er nog meer in het net zit. Ok, gaan we doen. Kom, kanoet. We gaan. 

Hallo. Hallo. Wat zijn ze mooi hè. Prachtig. En nu? Nu gaan we ze opmeten. En daarna krijgt ie een kleurring, vier kleurringen zelfs en een vlag. En dat wordt een unieke combinatie zodat elke vogel apart te herkennen is als individu. Een soort kentekenplaatje? In wezen wel. Ok. Vleugellengte. Vleugellengte. Meten we hier. Da’s 170. 170. Die snavel is 35,5. En het gewicht? Het gewicht is 120 gram. Waarom is het belangrijk al deze details te weten? De kanoet is een hele mooie modelsoort. Er zijn er vrij veel. Ze eten een belangrijk dieet, schelpdieren. Dus gaat het goed met schelpdieren, dan gaat het goed met de kanoet. Dus gaat het goed met de kanoet, dan gaat het goed met het wad. 

Je snapt nu wel waarom de Waddenzee werelderfgoed is. Het is echt een uniek natuurgebied. Het is een restaurant, het is een slaapplaats, het is een broedplaats voor vogels, voor zeehonden en nog heel veel meer dieren. En het ligt ook nog eens voor een heel groot deel in Nederland. Ik trek door. Op naar het volgende werelderfgoed. Valt nog niet mee, wadfietsen.

Waarom is de Waddenzee werelderfgoed?

De Waddenzee is bijzonder, omdat het een zee is die twee keer per dag droog komt te liggen, waardoor je er dan overheen kan lopen. Daarnaast komen er zeehonden voor en is het een belangrijke bron van voedsel voor trekvogels.

Dit bijzondere landschap is belangrijk voor zeehonden en trekvogels

Nou, daar kom niet echt beweging in. Kom jij anders even helpen? Ja, doe maar hierzo. Perfect. Ja, dat had ik niet kunnen doen, zoveel. Dankjewel! 
Dames en heren, ik presenteer u de bron van al het leven, de bodem. Bijna al ons eten groeit in de bodem, maar ook alle bomen en planten die je ziet in de natuur groeien in dit spul. Dat werkt als volgt. De bodem bestaat voornamelijk uit aarde. In de natuur groeien hier allerlei verschillende soorten planten op. Sommige plantjes worden gegeten door dieren en die poepen ze dan weer uit op de grond. Andere planten gaan dood. Uiteindelijk belandt dit allemaal in de grond, waar het, jawel, weer wordt opgegeten. 
De bodem zit namelijk vol leven. Allemaal beestjes en wezentjes die zo klein zijn dat je ze niet kan zien. Samen met de wormen en andere insecten peuzelen zij de dierenpoep en plantenresten op. En met dat oppeuzelen doen ze iets heel belangrijks. Ze zetten die dierenpoep en plantenresten namelijk om in voedingsstoffen en die voedingsstoffen kunnen de planten weer opnemen met hun wortels. En daar gaan ze van groeien. Het werkt dus allemaal met elkaar samen. En in de natuur geldt: hoe meer verschillende soorten bomen en planten boven de grond, hoe meer verschillende soorten wezens onder de grond. 

Een gezonde bodem zit dus vol leven. Maar hoe zit het dan in de landbouw? Bij landbouw draait het om eten. Zo worden bijna alle akkers die je in Nederland ziet, gebruikt voor eten. Aardappelen, uien, bieten, maar ook gras en mais voor ons vee. En aangezien er steeds meer mensen bijkomen, heb je steeds meer eten nodig. Daarom planten veel boeren één soort gewas, dus één soort plant. Op die manier kunnen ze zo makkelijk mogelijk veel eten verbouwen. En ook deze gewassen moeten groeien. En daarvoor gebruiken veel boeren mest, plantenresten, maar ook kunstmest. Dat zijn speciale voedingsstoffen waar ons eten goed van groeit. Dat klinkt fijn, maar deze manier van landbouw gaat ten koste van de natuur. Want als er maar één soort plant op een veld staat, komen er ook weer minder beestjes op af. En wat dacht je van vogels, vlinders, bijen en andere dieren die daar lekker van snoepen? 
Lange tijd draaide landbouw om genoeg eten produceren voor iedereen. Maar de laatste tijd geven we in Nederland steeds meer om de natuur. En daarom zijn er boeren die hun best doen om eten te produceren en te denken aan de natuur.

De bodem zit vol leven

De bodem zorgt dat planten kunnen groeien. Die planten worden opgegeten door dieren of gaan dood. Insecten zetten de dode plantenresten en dierenpoep om in voedingsstoffen die planten weer kunnen opnemen. Hoe meer verschillende soorten planten boven de grond, hoe meer verschillende soorten insecten onder de grond.

Verschillende plantensoorten en insecten zorgen voor een gezonde bodem

Steeds meer boeren proberen eten te verbouwen op een manier waar de natuur ook blij van wordt. Een van die boeren is Peter. Hoi! Hai! Peter, jij doet aan regeneratieve landbouw. Regeneratieve landbouw? Regeneratief. Regeneratie betekent iets als het weer doen aangroeien of herstellen. Deze worm bijvoorbeeld, als een deel van zijn staart afgebeten zou worden door een ander dier, dat zou die weer helemaal teruggroeien. Dat heet regeneratie. Kijk, ik doe het even voor. Grapje. 

Peter, hoe ziet regeneratieve landbouw er dan precies uit? Ja, dat je zoveel mogelijk gebruik maakt van de natuur. Dus de zon die de plant voedt en de plant die daarmee de aarde weer voedt en de aarde die daarna weer de plant kan voeden. En daarmee hopen wij dat de bodem zichzelf weer een beetje kan herstellen. Ok, ik ben wel benieuwd hoe dat eruitziet. Nou, be my guest. Daar staan de koeien. Ja. Zie je ze? Ja. Kijk, ze horen ons al. Ja. Wat valt je op aan dit weiland? Weiland? Is dit al het weiland? Want het voelt eigenlijk nog als een soort van bloemenveld. Ja, het is ook een soort van bloemenveld en waar heel veel boeren, collega-boeren van mij kiezen voor alleen maar gras, willen wij juist zoveel mogelijk kruiden erin hebben. Ik heb hier de rode klaver. Daar zit heel veel eiwit in en daar kunnen de koeien heel veel melk van produceren. Dit is een duizendblad. Die heeft ook weer andere wortels. Dan ga ik even achter je langs. Ja. Dit is dit is de cichorei. En da's familie van de witlof. Dat werkt samen met elkaar voor een hele mooie grasmat wat die koeien heel erg lekker vinden, maar het is ook nog eens goed voor de bodem. Dit is eigenlijk zoals de natuur het bedoeld heeft. Ik vind het echt mooi dat je de natuur wil helpen, Peter, maar weet je zeker dat de koeien dit lekker vinden? Ja zeker! Nou, let maar eens op. We gaan ze een nieuw stukje geven. 

Pas op hoor. Kijk eens, hoe lekker ze dat vinden. Oh wauw. Ja, smaakt het allemaal? Volgens mij wel. Moeten ze nog wat meer? Ja, doe maar. Ok. Mooi hè. Ja, maar waarom laat je ze niet gewoon in één keer het weiland op? Nou, als ik ze d'r in één keer op laat lopen en er staat best wel veel gras, dan trappen ze direct alles plat. En het is natuurlijk wel de bedoeling dat ze eerst voldoende grazen, om daar melk van te kunnen maken. Maar een gedeelte ervan wordt ook weer vertrapt. Daar maken ze kleine stukjes van. En dat voedt dan de bodem weer en die maakt daar weer voedingsstoffen van voor de nieuwe planten. Ja, ja, ja. En zo kan het groeien zonder kunstmest. Oh ja, dus dat is dan weer wat het regeneratief maakt. Exact. 

Ok, maar als we hier dan zo’n gezonde bodem hebben en heel veel planten, dan moet het ook vol zitten met leven. Klopt dat? Ik zou zeggen, zoek het uit. Nou, dan gaan we daarvoor. Even kijken. Het weiland van boer Peter zit vol verschillende kruiden, grassoorten en planten en als het goed is ook vol beestjes. Ik ga op safari. Ja. Kijk hier, zag je die? Vlinder. Ik ga ook eventjes dichter aan de grond zoeken. Kijk, ik heb wat gevonden. Een wormpje. En die eet dus die vertrapte plantjes op en maakt er voedingsstoffen van voor nieuwe plantjes. Succes hè, daar beneden. Sorry, sorry. Kijk, ik zie hier ook al drie bijen. Daarachter ook nog een libelle. Oh, het krioelt! Superveel mieren. Kijk nou, zie je ze hier allemaal op die schep zitten? En ook op mijn arm. Pfff. Nou, echt genoeg beestjes, ik geloof het wel. 

Nou Peter, jij hebt echt niet gelogen. Jouw land zit echt vol met leven. Ik heb zoveel insecten gezien, da's echt niet normaal. Ja, mooi hè. Dat is het voordeel van onze manier van boer zijn. Je laat die bodem samen met de planten eigenlijk het werk doen. En dan krijg je een prachtige hoeveelheid van leven. Insecten en die insecten worden weer opgevreten door de vogels. En dat maakt het echt een natuurinclusief systeem. Dat noemen ze dan regeneratieve landbouw. Ja, en die koeien genieten er ook wel van. Jazeker, maar daarover gesproken, ik heb nog een klusje voor je. Kom op, naar voren dames. Kom Roosje, het is etenstijd. Nee, deze kant op. Die kant op. Volgens mij vinden ze mij gewoon te eng.

Wat is regeneratieve landbouw?

Planten gebruiken voedingsstoffen uit de bodem om te groeien. Je kan kunstmest gebruiken om die voedingsstoffen weer aan te vullen, maar een boer kan ook zorgen dat de bodem zichzelf weer kan herstellen. Bijvoorbeeld door koeien te laten grazen in een veld met klaver en kruiden in plaats van alleen gras.

Landbouw waarbij de bodem zichzelf weer herstelt

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Keukenhof

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos