Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pascal en Serah gaan op zoek naar verlaten hoekjes en wilde plekjes langs het spoor. Ze zijn namelijk op zoek naar de braam. Een prikkelige en wilde struik die makkelijk te vinden moet zijn, toch....

Op zoek naar de braam | SoortSafari

Programmalogo's

Klokhuis SoortSafari

Op zoek naar de braam

Een knotwilg, een schietwilg, een treurwilg. Allerlei voorbeelden van de soort van de week: de wilg. Maar wie weet de mooiste foto van deze boom te maken, Pascal of Serah?

Op zoek naar de wilg | SoortSafari

Op zoek naar de wilg

Het is misschien wel de moeilijkste soort tot nu toe; de schildwants. Lukt het Pascal en Nizar om deze ridder in de natuur op de foto te zetten?

Op zoek naar de schildwants | SoortSafari

Op zoek naar de schildwants 

Nizar en Pascal gaan met elkaar de strijd aan, en gaan op zoek naar de esdoorn. Een boom die jij misschien ook wel in de buurt van je huis hebt staan. Maar wie maakt de mooiste foto?

Op zoek naar de esdoorn | SoortSafari

Op zoek naar de esdoorn

Serah en Pascal duiken de natuur in op zoek naar een heel bekend bloementje: de boterbloem! Maar hoe maak je een unieke foto van een bloem die je zo vaak ziet! Serah en Pascal laten het je zien.

Op zoek naar de boterbloem | SoortSafari

Op zoek naar de boterbloem

Deze week trekken Pascal en Serah eropuit voor een zonnige SoortSafari, op zoek naar koolzaad. Misschien zegt die naam je niks, maar de kans is groot dat je dit gele plantje al eens hebt gespot.  De zoektocht brengt ze door slootjes en velden vol brandnetels. Lukt het om koolzaad mooi op de foto te krijgen?

Op zoek naar koolzaad | SoortSafari

Op zoek naar koolzaad

Deze week gaan Serah en Janouk op zoek naar de zwaan. Een hele mooie maar soms ook gewelddadige vogel. Hoe dichtbij durven ze te komen voor de perfecte foto?

Op zoek naar een zwaan | SoortSafari

Op zoek naar een zwaan

Je ziet het misschien niet. Het is overal om ons heen. De lucht. Het is de lucht die je inademt. Lucht is een mengsel van verschillende gassen. Stikstof: 78 procent. Zuurstof: 21 procent. Argon: 0,9 procent. En ook een beetje koolstofdioxide: 0,03 procent. Het is de zuurstof in de lucht die we nodig hebben in leven te blijven. Dat is zo omdat we energie nodig hebben... voor allerlei processen in ons lichaam. Nu denk je misschien... die energie die haal ik toch uit mijn boterham met pindakaas? Scherp. Klopt, maar voor de verbranding van deze boterham... het omzetten naar energie, is zuurstof nodig. Net zoals vuur alleen kan branden met zuurstof. Kunnen wij ons voedsel ook alleen verbranden met zuurstof. Daarom halen we adem.

Waarom halen we adem?

Zuurstof hebben we nodig om in leven te blijven en adem je in via de lucht. Zuurstof zorgt er bijvoorbeeld voor dat je voedsel kan verbranden, waardoor je energie krijgt.

We hebben zuurstof nodig voor allerlei processen in ons lichaam

Als de madeliefjes te zien zijn weet je dat het voorjaar echt is begonnen! Dus tijd om lekker de natuur in te gaan. Maar wie maakt de mooiste foto van dit fotogenieke bloempje? Is het Serah of Janouk?

Op zoek naar een madeliefje | SoortSafari

Maar hoe doet je lichaam dat eigenlijk? Dat ademen? Kijk, dit zijn je longen. Dit hier is je middenrif. Dat is de belangrijkste spier om adem te halen. Als je middenrif zich samentrekt, naar beneden gaat dan (hij haalt diep adem) vullen de longen zich met lucht. Als je middenrif ontspant dan (hij ademt uit) stroomt de lucht uit je longen. Onze longen zijn heel erg belangrijk. Want zonder je longen kan je niet ademhalen. Dokter van Oort, je bent longarts. Wat gebeurt er precies tijdens het ademen? Als je gaat ademen, adem je de lucht in via de neus of mond naar binnen. Die komt vervolgens in de luchtpijp terecht. Vervolgens gaat de lucht naar de twee longen. En belandt uiteindelijk in de longblaasjes. Van longblaasjes heb je er wel 300 miljoen. Die zijn ontzettend klein. In die longblaasjes wordt de zuurstof opgenomen in het bloed. Dat zuurstofrijke bloed wordt door je hart rondgepompt door je lichaam. En brengt alle zuurstof naar alle organen en weefsels. Daar vindt verbranding plaats. Na de verbranding komt er water vrij en koolstofdioxide. Dat adem je vervolgens weer uit. De longen zijn belangrijk voor gaswisseling waarbij de zuurstof wordt opgenomen en koolstofdioxide wordt uitgeademd. Het is een prachtig systeem. Zonder longen kunnen we niet ademhalen. Met deze test komen we er achter hoe goed mijn longen het doen. We meten namelijk mijn longcapaciteit. Ik ben heel benieuwd. Neem plaats. Blazen, blazen. Haal maar heel diep in. Diep, diep, diep. En uit. Blazen, blazen, houd vol. Houd vol. Kom maar op met die uitslag. We hebben je onderzocht om te kijken hoe je longen ervoor staan. Daarbij hebben we gezien dat je bijna 100 procent hebt gescoord. Wauw! Op zich wel wat ik verwacht had. Maar toch goed om te horen. Mijn werk is voornamelijk zorgen voor mensen die een slechtere longfunctie hebben. Bijvoorbeeld mensen met astma of taaislijmziekte. Bij mensen met astma kun je zien wat gebeurt in de kleine luchtwegen. Bij gezonde luchtwegen zijn de luchtwegen mooi open. Bij mensen met astma zijn er vernauwingen van de kleine luchtwegen. Daardoor voelt het alsof je door een rietje ademt. Ook door roken of vapen kan je longfunctie minder worden. Dit wil je niet. Je kan je longcapaciteit ook vergroten. Bijvoorbeeld door, je raadt het al, te sporten. Hiermee train je je ademhalingsspieren je luchtwegen worden wijder en je bloedvoorziening gaat er ook op vooruit waardoor je ademhaling efficiënter wordt. Bestaat er zoiets als goed of slecht ademen? Je kan op twee manieren ademhalen: Door de neus en door de mond. Door de neus ademen is wel echt veel beter. De neus waarschuwt je bijvoorbeeld voor bepaalde geuren. Als er rook is of bepaalde gassen dan kan je dat ruiken. Kan je leven redden. Kan je leven redden. De neus heeft ook een filterfunctie. Waarbij de neusharen de lucht filteren. Dat kan bacteriën en virussen buiten de deur houden. Dus, zoveel mogelijk ademen door de neus.

Hoe werkt ademhaling?

Ademen lijkt vanzelf te gaan, maar er komt heel wat bij kijken. Het middenrif speelt een hoofdrol: als deze spier zich samentrekt, vullen de longen zich met lucht. Ontspant het middenrif weer, dan adem je uit. De ingeademde lucht reist via de luchtpijp naar de longen en komt uiteindelijk terecht in miljoenen kleine longblaasjes. Daar vindt de gaswisseling plaats: zuurstof wordt opgenomen in het bloed en koolstofdioxide weer afgevoerd.

Als je lucht inademt nemen je longen zuurstof op en adem je koolstofdioxide uit

Tijdens hun zoektocht naar de dovenetel ontdekken Nizar en Serah dat deze plant een stuk moeilijker te vinden is dan je zou denken. Want prikt die plant nou? En welke kleur heeft 'ie… en maakt hij je nou écht doof? Tijd om de plant op te sporen.

Op zoek naar een dovenetel | SoortSafari

Op zoek naar de dovenetel

Dit vond ik vroeger dus echt het allerleukste om te doen, he. Stenen zoeken en stenen verzamelen. Want je vindt ze echt overal en toch zijn ze ook weer heel verschillend. Of je nou stenen zoekt in Groningen, in Limburg op de Veluwe of aan de kust, elke steen ziet er weer heel anders uit. Hier kun je echt zo ver kijken als je maar wil en je ziet alleen maar stenen, stenen, stenen en nog eens stenen. Dat is ook niet zo heel gek: We zijn namelijk in de steengroeve in Winterswijk. En vandaar ook deze veiligheidskleding. Kijk, nou heb ik een aantal stenen meegenomen uit mijn eigen verzameling. En zoals je ziet zien ze er allemaal anders uit. Dit is een hele mooie met allemaal streepjes en stipjes erop. Deze hier is gewoon knetterwit. Dit is een hele mooie gladde steen. Deze heeft allerlei mooie kleurtjes. Kortom, allemaal anders. En ik vraag me nou al heel lang af: Hoe kan het dat alle stenen er weer anders uit zien? Ik heb natuurlijk niet voor niets mijn eigen verzameling stenen meegenomen en we staan ook niet zomaar hier in deze groeve. Ik heb vandaag namelijk afgesproken met een heuse aardwetenschapper. Daar zul je hem hebben, hoor. Onze aardwetenschapper Bertram Uunk van de Vrije Universiteit Amsterdam. Bertram, wat ben je nou precies aan het doen? Ik ben aan het kijken wat dit voor gesteente is. Zo proberen we bijvoorbeeld uit te zoeken hoe een gebergte ontstaat of hoe de aardbodem over miljoenen jaren is veranderd. Wauw. Wat cool. En dat kunnen stenen ons vertellen. Oké. Ga je mee naar binnen? Dan ga ik het laten zien. Ja, graag. Dan neem ik wel even mijn eigen stenen mee, goed? Helemaal goed. Zo, hier. Neem jij die mee? Ja. Top. Ik heb ook wat stenen meegenomen, allemaal gevonden in Nederland. En ze zien er allemaal anders uit. Andere kleuren, andere texturen. Nou zou je denken, Bertram: Een steen is een steen. Maar zo simpel ligt het dus niet, hè? Nee. Zeker niet. Elke steen wordt op een andere manier gevormd. M-hm. En die heeft een andere oorsprong. Die komt ergens anders vandaan. Deze steen komt bijvoorbeeld uit Bretagne. En deze mooie witte steen die komt uit Zuid-Engeland. Maar kun jij nou zien aan die steen waar-ie vandaan komt? Ja. Dat kun je zien doordat ze allemaal uit andere mineralen bestaan op andere manieren zijn gevormd, en dus ook van een andere plek vandaan komen. Dit is een zandsteen. Die komt uit Duitsland. Duitsland, ja. En deze kleine, hop, kiezel? Die kleine kiezel komt met de Maas mee uit Frankrijk. Dit had ik nooit kunnen bedenken. Dat al die stenen die ik gewoon in Nederland heb gevonden zo een reis hebben gemaakt. Dat vind ik echt vet. In Nederland zijn heel veel soorten stenen te vinden. In de afgelopen miljoenen jaren zijn die hier allemaal verzameld want Nederland is een soort afvoerputje van Europa geworden. Ons land ligt namelijk lager dan heel veel andere Europese landen. En die rivieren die allemaal naar ons land toe stromen nemen allerlei kleine steentjes mee. Dat kun je hier in de groeve in Winterswijk heel mooi zien aan al deze lagen stenen. En, Bertram, dit is wat we nu met het blote oog zien, hè maar hier onder de grond gaat het natuurlijk nog veel verder. Klopt. Dit is maar een heel klein deel van alle lagen. Dat gaat nog kilometers door tot diep in de ondergrond. En die lagen zijn over miljoenen jaren allemaal gevormd en de nieuwe lagen hebben de oude lagen steeds naar beneden geduwd. Oké, dus hoe dieper je gaat hoe ouder het gesteente is? Klopt. En ik kan je binnen laten zien wat voor gesteente dit allemaal is. Oké. Nou, let's go. We hebben hier een vaas. Zonder bloemen weliswaar maar met een aantal hele mooie laagjes zand, hè. Ja. En die laagjes zand geven de verschillende gesteentes in de Nederlandse ondergrond weer. Die zijn over miljoenen jaren gevormd. Die gesteentes kunnen laten zien hoe Nederland er in die tijd uitzag. Iets meer dan 300 miljoen jaar geleden bestond Nederland uit veel meer kleine rivieren. Dat zie je hier terug in het gesteente. Al die verschillende kleine afgeronde kiezeltjes. Ja. Die zijn gevormd in de rivier. Door het water rondde-ie natuurlijk af. Ja. Je zegt 300 miljoen jaar geleden. Dus dat is dan ongeveer deze onderste laag, he? Klopt, dat is het oudste gesteente. En deze rode stenen? Wat is dat? Dit is klei. Dat vormt vaak ook naast de rivier. Dus dat hoort bij dezelfde periode. Hier zie je dat het gesteente eigenlijk alleen maar bestaat uit zand. Heel fijn zand. Dat soort zand vind je nu terug in de woestijn. Nederland was gewoon ooit een woestijn? Ja. Klopt. Wat?! Ja. Heel lang geleden. Dat is dus ook de laag die net boven de oudste laag zit? Ja. Die is net iets jonger. Zo'n 150 miljoen jaar geleden zag heel Nederland eruit als een soort hele grote Waddenzee. Een getijdegebied met eb en vloed. En je kreeg dus ook zandlaagjes en kleilaagjes. Maar er zaten ook wormen in te wroeten. Hier zie je bijvoorbeeld zo'n graafgangetje van zo'n worm. Dus dit is gewoon een 150 miljoen jaar oud wormengangetje? Ja. Precies. Aan elke losse steen kan Bertram dus zien uit welke periode die komt.

Welke stenen komen er voor in Nederland?

De stenen die je in Nederland vindt zijn in de afgelopen miljoenen jaren via onder andere rivieren uit het buitenland hier terechtgekomen. Dit zie je ook terug in de bodem die is opgebouwd uit allerlei verschillende laagjes gesteente.

Rivieren die naar ons land stromen nemen stenen mee

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos