Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Je lichaam komt op verschillende manieren aan energie: uit eiwitten, vetten, en ook KOOLHYDRATEN. Die zitten in allerlei voedingsmiddelen zoals brood, aardappels, rijst, pasta maar ook in bonen, melk, fruit, snoep en jippie de pippie: een lekker chippie. Koolhydraten zijn te onderscheiden in suiker, zetmeel en vezels. Suikers gaan vrijwel meteen je bloedbaan in als bloedsuiker. Dit wordt verbrand door je weefsels. En hierbij ontstaat energie voor jouw lichaam. Zetmeel heeft eerst nog even een zetje nodig. In je darmen wordt zetmeel omgezet in glucose. Zo zorgt het voor een langduriger afgave van energie. En als derde koolhydraat de o zo belangrijke vezels. Die verlagen je cholesterol, geven een lekker vol gevoel én ze helpen je darmen een handje. Pfffffrt! Sommige koolhydraten zijn beter dan andere. Gezondere keuzes zijn volkorenbrood, havermout, groente en fruit. Eh, mag ik een portie volkoren havermoutfruitfriet?

Clipphanger

Clipphanger logo

Koolhydraten zitten vol met energie voor je lichaam. Ze zitten bijvoorbeeld in brood, aardappels, rijst en pasta. Een prima energiebron, zolang je je koolhydraten uit gezonde producten haalt, en niet alleen uit snoep of wit brood.

Wat zijn koolhydraten?

Onze mooie maatschappij is ontzettend divers. Toch kan het gebeuren dat er groepen tegenover elkaar komen te staan. Als de tegenstellingen tussen die ‘polen’ steeds groter worden, noem je dat ‘polarisatie’, en dat rijmt op frustratie én confrontatie. Het verschil tussen de polen kan ‘m zitten in welvaart, opleiding, politieke kleur - of een specifiek onderwerp zoals vaccineren, stikstof of bananen. De twee uitgesproken polen laten steeds meer van zich horen, waardoor het ‘stille midden’ zich gedwongen voelt om een kant te kiezen. En als je dat gedaan hebt, kom je ook nog eens in een filterbubbel: op de socials hoor je alleen nog je eigen mening terug. En voor je tot 10 kan tellen, is het rellen. Polarisatie wordt vaak als negatief gezien: het drijft mensen uit elkaar, kweekt wantrouwen en maakt het moeilijker om compromissen te sluiten. Maar veel sociale veranderingen zijn juist door polarisatie tot stand gekomen. Denk aan vrouwenrechten, afschaffing van de slavernij, en de verplichting om minstens 1 banaan per dag te eten. Banaandrammer!

Je hoort steeds vaker dat de maatschappij polariseert: groepen met verschillende meningen komen tegenover elkaar te staan. Vaak gaat dat over ingewikkelde onderwerpen, zoals vaccineren of stikstof. Maar polarisatie is niet altijd negatief.

Wat is polarisatie?

Klas 4/5/6

In 1927 wordt in Haarlem de kleine Harry Mulisch geboren. Als hij 9 is, gaan zijn ouders uit elkaar, en een paar jaar later breekt de oorlog uit. Harry’s moeder is joods, maar zijn vader werkt samen met de Duitsers. Later zal hij daarover zeggen: ik bén de Tweede Wereldoorlog. Op school spijbelt Harry veel. Hij rommelt liever met zijn scheikundedoos en meisjes, tot hij dit ontdekt: hij is een schrijver. Met zijn debuut (Archibald Strohalm) wint hij gelijk een dikke prijs. En dan is de beer los. In het Stenen Bruidsbed schrijft hij over de vernietigingen van de Tweede Wereldoorlog. Zijn boek De Aanslag wordt verfilmd, net als de bestseller Twee Vrouwen. In 1992 publiceert hij De Ontdekking van de Hemel, volgens sommigen zijn belangrijkste boek, en in elk geval een dik boek. In zijn werk combineert Mulisch op onnavolgbare wijze mythologie, filosofie en psychologie. Hij ontvangt zo’n beetje alle literaire prijzen die er zijn, behalve de Nobelprijs. In 2010 overlijdt hij, 83-jaar oud. Tijdens zijn uitvaart verschijnt spontaan een regenboog. Dan ben je een hele grote.

Schrijver Harry Mulisch wordt gezien als een van de grootste schrijvers die Nederland ooit gekend heeft. Met zijn boeken won hij veel literaire prijzen. En dikke kans dat zijn boeken De aanslag, Twee vrouwen en De ontdekking van de hemel ook op jouw literatuurlijst staan.

Wie was Harry Mulisch?

Een recht en regelmatig gebit is mooi, is goed schoon te houden, het kauwt lekker, en het praat ook makkelijk - maar niet tegelijkertijd. Als jouw tanden nou schots en scheef staan, mag je naar de orthodontist. Da’s krom Grieks voor rechte-tanden-maker. Hopen dat die een gaatje heeft (in d’r agenda). Bij de ortho mag je eerst op de foto. Even lachen! Dan wordt een plan van aanpak gemaakt. De ortho kan ‘kiezen’ uit verschillende soorten beugels. De slotjesbeugel, buitenboordbeugel en zelfs een onzichtbare beugel - als ze die kan vinden. De werking is hetzelfde: de beugel oefent druk uit op je tanden en kiezen waardoor ze geleidelijk aan, rechter gaan staan. Kijk ze gaan! Dat kan éven duren: gemiddeld zo’n 2 jaar. En je moet regelmatig terugkomen om je beugel bij te laten stellen. Dat kan je wel even voelen, maar het is voor de goede zaak. Na afloop van de beugelbehandeling wordt er vaak een spalkje achter de voortanden geplaatst om te zorgen dat de hele boel netjes op z’n plekkie blijft. En dan is jouw gebit voor de rest van je leven om te zoenen!

Bijna de helft van de jongeren in Nederland draagt een tijdje een beugel. Door een beugel kunnen scheve tanden en kiezen gecorrigeerd worden en krijg je een rechter en gezonder gebit. De orthodontist kan je daarbij helpen.

Hoe werkt een beugel?

69 jaar voor 0 wordt de kleine Cleopatra VII Philopator geboren. Haar vader is de farao van het grote en machtige Egypte. Na zijn dood komen de 18-jarige Cleopatra en haar broertje Ptolemaeus XIII op de troon. Dat zit een beetje krap, en na een machtsstrijd krijgt broerlief de troon in handen. In die tijd trekken de Romeinen onder leiding van Caesar naar Egypte. Hij matcht wel met Cleopatra en ze krijgen een zoon, Caesarion. Als de Romeinen vervolgens Ptolemaeus in de Nijl gooien, is de macht weer voor grote zus Cleo. Aan het liefdesgeluk komt een einde wanneer Caesar wordt vermoord. Cleopatra trouwt opnieuw, ditmaal met de Romein Antonius. Door Rome wordt ze dan tot vijand bestempeld en Egypte krijgt een oorlogsverklaring aan z’n broek. Wanneer haar echtgenoot naar Rome vertrekt om zelfmoord te plegen, probeert Cleopatra haar Romeinse tegenstander Octavianus in te palmen. Die wil haar wel hebben, maar als slaaf, en da’s niks voor het luxepaardje Cleopatra. Met behulp van een slang beneemt ze zichzelf het leven. Haar graf is nooit gevonden, dus misschien… kom je d’r nog ‘s tegen, onze Cleopatraaaaaa!

Cleopatra is een van de machtigste vrouwen uit de geschiedenis. Op haar 18e wordt ze al farao van Egypte. Ze trouwt met de Romeinse leider Caesar, maar krijgt het later aan de stok met het Romeinse Rijk.

Wie was Cleopatra?

Eind 17e eeuw presenteert de natuurkundige Isaac Newton zijn baanbrekende boek Principia, én begint in Engeland de Glorious Revolution. Deze gebeurtenissen worden wel gezien als het startschot van de filosofische periode De Verlichting. Die heet zo omdat het lijkt alsof iemand eindelijk eens een lampje aandoet. Het centrum van die Verlichting is Parijs, waar in de salons wordt gediscussieerd door grote denkers als Montesquieu, Voltaire, Rousseau en Kant. Die schrijft: ‘Durf te denken’. Dus niet klakkeloos geloven wat je ooit geleerd is, maar waarnemen en nadenken. Vrijheid van denken is de sleutel tot het kennen van de waarheid en een leven in rechtvaardigheid. Ja, dat willen we toch allemaal!
Het optimisme van de Verlichting heeft grote invloed op de hele 18de eeuw. De drukpers draait overuren, en de onderzoekende geest stimuleert de industriële revolutie en de economie. De maatschappij wordt democratischer, allerlei vorsten krijgen minder te zeggen, en dat geldt ook voor God. Jammer, kerel. Wanneer de Franse revolutie uitbreekt, komt het tijdperk van de Verlichting ten einde. Maar het lampje van de rede brandt nog steeds.

In de achttiende eeuw begint in Europa de Verlichting. Een periode waarin kennis centraal staat. Door verlichtingsdenkers zoals Immanuel Kant krijgt de kerk minder te zeggen en wordt de maatschappij steeds democratischer.

Wat is de Verlichting?

‘Schurft’ klinkt als een vervelende ziekte uit de middeleeuwen, maar ook vandaag de dag zijn er nog regelmatig uitbraken van schurft. Schurft wordt veroorzaakt door 2 dingen: mijtjes en eitjes. De schurftmijt graaft gangen in je huid om lekker d’r eitjes te kunnen leggen. Na een dag of 3 komen die uit, en gaan de kleine mijtjes op zoek naar een lekker eigen plekkie. Al dit gegraaf zorgt bij jou voor een schilferende huid. Poep en speeksel van de mijten bezorgen jou behoorlijke jeuk. Ook kan je blaasjes en pukkeltjes krijgen, en als je die openkrabt, gaan ze weer ontsteken. Schurft is wel besmettelijk, maar niet gevaarlijk, behalve misschien voor je modellencarrière. Je kan schurft krijgen van een huisdier, door huidcontact met mensen, of zelfs als je de kleren hebt gedragen van een schurftlijder, of hebt geslapen in een ‘besmet’ bed. Hup hup, beddengoed en kleren in de was, en op naar de apotheek voor de schurftcrème tegen eitjes en mijtjes. Smeren maar, en dan heb jij even tijd om al je contacten te appen: ‘Je kan de schurft krijgen!’

Als je schurft hebt, word je gek van de jeuk. Die wordt veroorzaakt door mijten die eitjes leggen onder je huid. Hoe kan je schurft krijgen en hoe kom je er weer vanaf?

Wat is schurft?

We hebben het over ‘grensoverschrijdend gedrag’ in deze situatie: als 1 partij iets doet of zegt waar een ander niet vrijwillig mee instemt. Discriminatie, pesten, (seksuele) intimidatie of nog erger zijn allemaal gedragingen waarmee een dader een grens overschrijdt. Voor het slachtoffer kan dit onprettig zijn en soms zelfs traumatisch. Grensoverschrijdend gedrag komt vaker voor wanneer de ene partij macht heeft over de ander. Bijvoorbeeld als 2 personen niet gelijkwaardig zijn in leeftijd, intelligentie, levenservaring of status. Maar het kan ook komen door een verschil in aantal, bijvoorbeeld als jij alleen komt te staan tegenover een legertje pestkoppen. Dit kan leiden tot een onveilige sfeer waarin angst overheerst. Waar de grens ligt in grensoverschrijdend gedrag, is niet voor iedereen altijd even duidelijk. Wat voor de een een grapje is, is voor de ander erg vervelend. Op de meeste scholen en werkplekken is er een vertrouwenspersoon die luistert en kan bemiddelen bij ongewenste situaties. Als er sprake is van mogelijk strafbare feiten, kan je ermee naar de politie. Iedereen heeft grenzen, en samen zeggen we grensoverschrijding ‘gedag’.

Discriminatie, pesten en seksuele intimidatie zijn vormen van gedrag waarmee de dader een grens overschrijdt. Vaak is er sprake van ongelijke machtsverhoudingen. Op school, werk en andere plekken kan er zo een onveilige sfeer ontstaan.

Wat is grensoverschrijdend gedrag?

Kapitalisme is een systeem waarbij privégeld wordt geïnvesteerd, om er geld mee te verdienen. Oftewel: katsjing! Het idee achter het kapitalisme is al in 1776 beschreven door de Schot Adam Smith. Hij ziet dat de mens wordt gedreven door eigenbelang. Dat eigenbelang kan ook goed uitpakken voor de maatschappij: een bakker die lekker brood bakt, kan veel geld verdienen. De buurbakker, met vies brood, verkoopt niks, en zo blijft de beste bakker over. Dit noemen we de ‘vrije markt’, en kapitalisten vinden dat de overheid zich daar niet te veel mee moet bemoeien. Maar dat kan leiden tot ongelijkheid. Als de failliete bakker een baantje zoekt, en zich voor een hongerloontje moet afbeulen bij de buurman, die met zijn verdiende geld de hele straat opkoopt en lekker huisjes gaat melken. Zo worden de rijken steeds rijker en de armen steeds armer. Da’s kapitalisme met een grote K. Om dit soort uitwassen te bestrijden, is in de 19e eeuw als alternatief voor het kapitalisme, het communisme gelanceerd. Maarja, ook daar werd uiteindelijk vrij weinig van ‘gebakken’.

Het kapitalisme is een economisch systeem dat draait om het verdienen van geld. Er is een vrije markt met veel concurrentie en weinig bemoeienis van de overheid. Maar er zijn ook nadelen.

Wat is kapitalisme?

Als jij in de zomer gaat zwemmen, kijk dan goed om je heen… In open water kan je zomaar te maken krijgen met… BLAUWALG.  Een blauwalgplaag begint klein, op de waterbodem. Fosfaat en stikstof zijn superlekkere hapjes voor de zogenaamde cyanobacterieën. Door celdeling worden dat er steeds meer en vormen ze kolonies. Komt de boel echt tot bloei, dan wordt het een drijflaag: een verfachtige, groene tot roodbruine smurrie op het water. Blauwalg is dus niet blauw, en ook geen alg maar een bacterie. Maar het is wel behoorlijk blauwalgelijk…Het spul ziet er niet echt smakelijk uit, en ruikt ook niet bepaald fris. Gauw ergens anders gaan zwemmen dus, want blauwalg kan ook nog eens giftig zijn en leiden tot huidirritatie, hoofdpijn en darmklachten. En dan komt er dus nog een laagje smurrie bij, van onderen! Blauwalg gedijt vooral goed in stilstaand water tussen de 20 en 30 graden. Om blauwalg tegen te gaan moeten we eigenlijk zorgen dat er minder voedingsstoffen in het water komen, bijvoorbeeld door minder kunstmest te gebruiken. Op korte termijn wordt er vaak voor gekozen om de drijflagen weg te halen. Bommetje!!!

Als er bij je favoriete zwemvijver wordt gewaarschuwd voor blauwalg, kun je er beter niet gaan zwemmen. Deze bacteriën zorgen voor een vies laagje smurrie op het water. Als je ermee in contact komt kun je last krijgen van huidirritatie, hoofdpijn en darmklachten.

Wat is blauwalg?

Op 8 januari 1947 wordt in het Britse Brixton de kleine David Robert Jones geboren. Hij krijgt een saxofoon en speelt in diverse bandjes, én met vriendjes. Tijdens een gevecht loopt hij een verwijde pupil op en vanaf dan lijkt het of hij 2 verschillende kleuren ogen heeft. Met de mes-scherpe achternaam Bowie is hij helemaal klaar om de muziekwereld te veroveren. In ‘69 scoort David Bowie zijn eerste hit: Space Oddity. En vanaf dan gaat het als een raket, met in totaal wel 26 studio-albums, waaronder Let’s Dance dat meer dan 10 miljoen keer verkocht wordt. Hij werkt succesvol samen met artiesten als Queen en Mick Jagger, produceert muziek voor anderen en verkent allerlei stijlen. Ook uiterlijk is hij een ware kameleon. Regelmatig meet hij zichzelf een heel nieuw imago aan terwijl hij allerlei bestaande rolpatronen doorbreekt. In zijn jonge jaren springt Bowie ook achter de schermen nogal eens uit de band, maar dat wordt later wel wat minder. In 2016 is het album Blackstar zijn laatste, want daarna kiest de Starman zelf definitief de ruimte.

David Bowie is een artiest die niet in een hokje te plaatsen is. Hij maakt muziek in allerlei stijlen en meet zichzelf regelmatig een heel nieuw imago aan. Hij wordt gezien als een van de meest invloedrijke muzikanten van de twintigste eeuw. 

Wie was David Bowie?

In onze maatschappij voelen de meeste mensen zich van oudsher thuis in 1 van deze hokjes: de mannen of de vrouwen. Het hokje waarmee je je verbonden voelt, noemen we je ‘gender’. Maarrr, die indeling in 2 groepen is nogal binair. En niet iedereen voelt zich helemaal ‘man’ of ‘vrouw’. Voor deze mensen zijn er gelukkig ook eigen hokjes: namelijk 'non-binair', of 'genderfluïde', of 'gender non-conform'...of, weet je wat, misschien wil je wel helemaal niet in een hokje, dat kan natuurlijk ook. Wat wij met man en vrouw associëren verandert ook. Ooit was ‘roze’ dé kleur voor jongens en droegen de meeste mannen schoenen met hakken. Vandaag de dag is in veel delen van de wereld het fenomeen gender niet-binair. Zo kennen sommige oorspronkelijke volkeren in Amerika wel 5 genders. Bij ons kan je sinds 2018 kiezen wat je in je paspoort wilt: een M, een V of een X. De meeste mensen hebben een voorkeur voor een bepaald voornaamwoord. In plaats van hij of zij geven non-binaire mensen soms de voorkeur aan die, hen of xij. Weet je niet of je moet gaan voor hij, die of zij? Geen probleem! Vragen staat vrij.

Een non-binair persoon voelt zich niet thuis in de binaire hokjes man en vrouw. Je kunt niet aan de buitenkant zien of iemand non-binair is. Iemand die zich identificeert als non-binair kun je aanspreken met die, hen of xij.

Wanneer ben je non-binair?

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos