Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Tot de negentiende eeuw had elke plaats in Nederland zijn eigen tijd, die af te lezen was van de kerktoren. Als de zon precies in het zuiden stond, was het 12 uur ’s middags. Daardoor was het in Oost-Groningen altijd een kwartiertje later dan in Zeeuws-Vlaanderen. Maar daar had niemand last van, want er was toch nog geen 8-uurjournaal. En geen tv.
Maar toen kwam de trein. En met al die lokale tijden was het nogal lastig om een duidelijk spoorboekje te maken. Daarom werd in 1866 de spoortijd ingevoerd: 1 tijd voor treinend Nederland, afgeleid van ‘de klok van het Paleis op den dam te Amsterdam’. Maar vanwege het internationale treinverkeer gingen de spoorwegen in 1892 over op de Greenwichtijd, die 20 minuten achterliep op de Amsterdamse tijd, die weer afweek van alle plaatselijke tijden. Zo kon je met de trein om 12 uur 11 uit Duitsland vertrekken, om 11 uur 42 in Venlo aankomen, waar op dat moment de wijzers van de torenklok op 12 uur 7 stonden. En daar werd niemand wijzer van.
In 1909 werd daarom de Amsterdamse tijd bij wet in heel Nederland ingevoerd. Lekker duidelijk. In 1940 moesten we van de Duitsers over op de Midden-Europese Tijd, en sindsdien kijken ze van Spitsbergen tot San Marino, om 8 naar ons journaal. Of natuurlijk naar Goede Tijden, Midden-Europese Tijden.

Clipphanger

Clipphanger logo

In Groningen is het even laat als in Zuid-Limburg. Dûh. Maar meer dan 100 jaar geleden was dat niet zo. Totdat in 1909 de Amsterdamse tijd werd ingevoerd, met dank aan de Nederlandse Spoorwegen. 

Sinds wanneer heeft Nederland één vaste tijd?

Vroeger werd er gedacht dat we geeuwen om het zuurstofgehalte in ons bloed te verhogen. Maar dat is niet zo, want ook in de baarmoeder wordt er al gegeeuwd. Een foetus geeuwt soms al in de 11de week. En dan moeten ze nog een half jaar! Ja, dat is een hele poos, geeuw nog maar ‘s lekker.
Tegenwoordig denken sommige onderzoekers dat de geeuw een middel is om je hersens af te koelen. Opeens komt er een flinke dot frisse lucht in je schedel en je bent weer helemaal bij. De geeuw als airco voor je bovenkamer.
Volgens een andere theorie is gegaap een voorbereiding op inspanning. Het verhoogt je hartslag, doet je bloeddruk stijgen en je strekt je spieren. Klaar voor de start? Gaap!
Maar er wordt ook gegaapt door mensen die verliefd zijn, maar dat niet mogen laten zien. Of: omdat je iemand stiekem juist helemaal niet leuk vindt. En dan is het ook nog eens enorm aanstekelijk. Maar toch is het een taboe! Hand voor de mond! 
Hoe het ook komt, we geeuwen al eeuwen, sterker, miljoenen eeuwen. En ook dieren geeuwen, tot en met de zeegeeuwen eh -leeuwen en -meeuwen en spreeuwen. En zelfs praten over geeuwen werkt heel erg... lekker.

Gapen is lekker en het werkt aanstekelijk. Onderzoekers voeren verschillende redenen aan waarom we gapen; van het afkoelen van je hersens tot het voorbereiding op inspanning. Gaaaaap...

Waarom gapen we?

Als je verliefd bent dan stijgt de aanmaak van dopamine in je lichaam. Dopamine is een stofje dat signalen van genot en blijdschap aan je hersenen doorgeeft. Telkens als je je geliefde ziet of aanraakt, krijgen je hersenen een shotje dopamine, en krijg jij dat verliefde, zweverige gevoel. Omdat je dat gevoel wilt behouden, wil je je geliefde steeds weer zien. Eigenlijk ben je dan gewoon een dopamine-junk, maar wel een hele blije.
En dopamine heeft een nog agressiever broertje: noradrenaline. Dat zorgt voor de lichamelijke  symptomen van verliefdheid: hartkloppingen, vlinders in je buik, zwetende handen en een onuitputtelijke energie en opwinding. De wereld ligt aan je verliefde voeten!
Verliefdheid is heerlijk, maar erg stressvol voor je lichaam. Concentratieproblemen, ontwenningsverschijnselen en slaapgebrek ‘Gelukkig’ maakt je lichaam geleidelijk steeds minder dopamine aan. Na anderhalf tot 3 jaar is de verliefdheid wel voorbij, en is ook je relatie voorbij. Tenzij er inmiddels sprake is van ‘houden van’.
Maar gelukkig hebben we onze zogenaamde knuffelhormonen nog!. Zij spelen een rol in het vertrouwen in anderen, en lichamelijke gewenning. De knuffelhormonen komen opzetten als je relatie serieuzer wordt. Dus ook als de verliefdheid is weggeëbd, kun je samen 100 worden. All you need is dopamine en knuffelhormonen!


Kriebels in je buik en continu je geliefde willen zien en aanraken: eigenlijk zijn verliefde mensen gewoon verslaafd. Niet aan de liefde, maar aan de hormonen die verliefdheid veroorzaken.

Hoe werkt verliefdheid?

Ons dagelijks eten barst van de eiwitten, vetten en koolhydraten. Daar haalt het lichaam energie uit, die we uitdrukken in calorieën. Om in leven te blijven heeft een gemiddelde man per dag ongeveer 2500 kilocalorieën nodig. Voor vrouwen ligt dat iets lager, op 2000, en daarom zijn vrouwen ook veel minder met eten bezig. (kuch)
Als je stopt met eten gaat het lichaam op de survivalstand: het begint zijn eigen weefsels op te eten om toch nog aan energie te komen. Eerst is je (eventuele) vet aan de beurt, en dan zijn die o zo eiwitrijke spieren de klos. Je organen vallen een voor een uit, totdat uiteindelijk je belangrijkste spier aan de beurt is: je hart. Als je hart eenmaal begint af te takelen, dan gaat het.. hard.
Hoe lang je precies op je lichaamsreserves zou kunnen teren verschilt per persoon. Een goed doorvoede man heeft zo’n 161.000 kilocalorieën opgeslagen in zijn weefsel. Bij een verbruik van 2500 kilocaloriën per dag zou je dan dus zo’n 2 maanden zonder eten moeten kunnen. Maar dan moet je wel blijven drinken, en hoe dan ook geldt: DON’T TRY THIS AT HOME.

Je lichaam heeft voedsel nodig om te overleven. Stop je met eten, dan valt je lichaam langzaam uit. Hoe langzaam hangt af van je lichaamsreserves.

Hoe lang kun je zonder eten?

Bij extreme kou... Bij een enge belevenis... En bij mooie muziek... Krijgen we kippenvel. Mierentietjes.
Voor de oorsprong van de mierentiet, gaan we eerst even terug in de tiet. Vroeger waren de mensen nog zo harig als een aap. Als die mensen in de kou terechtkwamen, dan wilde hun lichaam zichzelf warm houden. En daar kwam die overmatige beharing goed bij van pas. De spiertjes in de haarwortels trokken samen, de haren gingen en masse overeind staan, en zo ontstond er een extra, prima isolerende luchtlaag. Een gratis jas, van echt mensenbont.
Maar ook in warmere tijden rezen bij onze voorouders wel eens de haren te berge. Als ze een eng beest tegenkwamen bijvoorbeeld. Door die dikkere vacht leken de mensen net een beetje groter, en met een beetje geluk liet de tegenstander zich daardoor afschrikken. Zo niet, dan was het alsnog rennen geblazen.
In de loop van de evolutie zijn we onze wilde haren kwijtgeraakt. Wat we over hebben gehouden is ons kippenvel. Een oerreactie van ons lichaam, ingebakken in de genen. Thanks, harige voorouders.

Kippenvel heeft niets met kippen te maken, maar alles met toen mensen er nog uitzagen als apen. Ons lichaamshaar hield ons warm, als een gratis jas van mensenbont!

Wat is kippenvel?

Klas 4/5/6

Vlak onder de huid van je koppie bevinden zich wel meer dan 100.000 haarzakjes en in elk haarzakje zit de wortel van een haar. Die wortel is het enige levende deel van de haar, de rest is net zo dood als je dooie punten.
Elke haar groeit tussen de 3 en 5 jaar op je hoofd en valt dan uit. Eén haarzakje kan 20 haren produceren. Snelle rekensom: (20 x 3 tot 5) je zou dus na 60 tot 100 jaar pas kaal moeten worden. Oh, dat zien we dan wel weer! Nee, want veel mannen worden al eerder kaal.
En dat komt door dihydrotestosteron, een hormoon dat plakt aan je haarzakjes en die bij sommige mensen de doorbloeding aantast. De levende haarwortel krijgt dan minder zuurstof en voedingsstoffen, en de groeifase wordt verkort van enkele jaren naar enkele maanden. Nou, en dan hebben we nog 19 haren, maar als die ook zo snel gaan dan kan je dus al vanaf je twintigste kaal worden.
Of je dan inhammen krijgt of een kale kruin, dat is erfelijk bepaald. Maar dan moet je niet naar je vader kijken, want deze erfenis wordt doorgegeven via je moeders kant. Dus als je naar de vader of broer van je moeder kijkt, dan weet je haarfijn wat jou te wachten staat. Geen paniek, veel mensen vinden een kale man juist heel sexy. En anders kun je altijd nog een toupet laten aanmeten, continu een afro-pruik dragen, of gabber worden in Haarlem.

Het kan op je twintigste gebeuren of je zestigste, maar voor de meeste mannen is het onvermijdelijk: ze worden kaal. Vrouwen krijgen ook veel kwaaltjes naarmate ze ouder worden, maar kaalheid hoort daar over het algemeen niet bij. Hoe komt dat?

Waarom worden de meeste mannen kaal?

In 1806 werd Lodewijk Napoleon de eerste Koning van Holland. Of, zoals hij zelf altijd scheen te zeggen: ‘Konijn van Holland.’ En die koning, moest een woning. Op naar Den Haag dus, waar ook toen al sinds eeuwen de regering zat.
Maar daar hield Konijn Lodewijk het niet lang uit. Het was in Den Haag maar een saaie bedoening, want Madurodam was nog niet gebouwd. Lodewijk wilde naar Amsterdam! Toen veruit de belangrijkste stad van Holland, en een knooppunt voor de handel, en wandel langs de grachten.
Lodewijk ging verpaleizen. Hij nam zijn intrek in het Amsterdamse stadhuis op de Dam, dat sindsdien het Paleis op de Dam is. Vanaf zo’n 1808 werd Amsterdam officieel beschouwd als de hoofdstad van Holland.
Twee jaar later werd Lodewijk Napoleon z’n paleisje alweer uitgetrapt, en daar kwam in 1815 de nieuwe Koning Willem voor terug. Hij nam zijn residentie weer in Den Haag, maar Amsterdam mocht wel de hoofdstad blijven. En zo is het nog steeds: Den Haag de Hofstad, Amsterdam de Hoofdstad.
Sinds 1983 pas is deze status in de grondwet opgenomen: ‘de koning wordt ingehuldigd in de hoofdstad Amsterdam’. En die andere Oranje-jongens ook.

In bijna elk land ter wereld bevindt de regering zich in de hoofdstad. Maar in Nederland zit de regering in Den Haag en is Amsterdam de hoofdstad. Waarom is de hofstad niet de hoofdstad?

Waarom is de hofstad niet de hoofdstad?

Op de Gay-pride paraderen ze massaal in roze shirtjes, strings en broekjes door de grachten van Amsterdam. Maar waarom houden homo's zo van roze?

Waarom is roze de homo-kleur?

Vroeger, heel vroeger, toen was er nog geen geld. Maar de mensen hadden wel spullen, en dus deden ze maar aan ruilhandel: mijn ei tegen jouw appel. Maar stel dat ik jouw koe wil kopen, dan heeft allereerst mijn kip een hele drukke dag, en zit jij vervolgens met een berg eieren die over datum zijn.
Bepaalde goederen waren wel waardevast, zoals gedroogd vlees en mooie schelpen. Dit wordt ‘goederengeld’ genoemd. Het bekendste goederengeld is goud. Maar dit edelmetaal had ook zijn nadelen: Je moest altijd maar net een weegschaal bij de hand hebben, en er werd ook flink gesjoemeld met het goudgehalte. Daarom was Alexander de Grote de eerste die zo slim was om een stempel op het goud te drukken; een goudeerlijke vent die Alex.
Maar al dat goud werd wel een beetje zwaar en daarom zijn de banken gesticht: die bewaarden het goud voor je, en gaven je een bankwissel ter waarde van dat goud. Al snel vertrouwde iedereen dat zaakje wel, en werden de bankwissels het eigenlijke geld: bankbiljetten, flappen, cash, money, doekoe!
Toch kan geld minder waard worden, dat heet inflatie. Zoals in Zimbabwe. Daar kost een krantje inmiddels 3 miljoen Zimbabwaanse dollar. De kleinere bankbiljetten zijn daar minder waard dan wc-papier. En ze absorberen ook minder goed.

Wie heeft bepaald dat dat blauwe briefje in je portemonnee 20 euro waard is? Geld heeft waarde omdat we erop vertrouwen. Dat had Alexander de Grote al door. 

Hoe wordt de waarde van geld bepaald?

Fruitvliegjes heten zo omdat ze verzot zijn op overrijp fruit. Als dit fruit gaat rotten en gisten dan komt daar alcohol bij vrij. Als een fruitvlieg dat ruikt, dan denkt-ie ‘Hé, ik ruik alcohol! Dan zullen daar vast wel levende gistcellen zijn die ik lekker op kan eten om zo in mijn bestaansonderhoud te voorzien.’ Of ze daarbij ook dronken worden en karaoke gaan zingen weten we niet, maar ze hebben in elk geval wel de kenmerkende rode oogjes.
Zo’n fruitvlieg wil natuurlijk ook het allerbeste voor haar kinderen, en zij legt haar eitjes dan ook het liefst op rijp fruit. Wanneer die eitjes na een aantal dagen uitkomen, is het fruit al lekker rot en kunnen de larven gelijk volop ‘aan tafel!’. Zo ontpoppen die larven zich razendsnel tot volwassen, goed doorvoede fruitvliegen. Het kan dus zijn dat er al bij de groenteboer een eitje op je appel is gelegd, dat ervoor zorgt dat jij een week later thuis opeens met de gebakken peren zit.
Om die alcoholistische zwervers buiten de deur te houden kun je dus maar beter je overrijpe fruit gewoon opeten of weggooien in de gft-bak en die ver weg in het hoekje van het balkon zetten. O, en dat bord met ‘Fruitvliegjes welkom!’, dat mag ook weg.

Je laat een banaan iets te lang liggen op de fruitschaal en ineens zijn ze daar: fruitvliegjes. Maar het zijn niet de vitamientjes waar ze op af komen; het is de alcohol in het overrijpe fruit.

Waar komen fruitvliegjes vandaan?

Over de oorsprong van de chocoladeletter,
Is onder historici veel geknetter.
Komt dit gebruik van de Germaanse god Wodan?
Die de runen uitvond, én bijkluste als kerstman.
Wodan werd later door de Sint vervangen.
Maar kindertjes bleven wel letters verlangen.
Op school leerden zij daarna lettertjes lezen.
En werden, als dat lukte, door de leraar geprezen.
Als beloning kregen zij dan een letter van brooddeeg.
Die het kind met wat moeite door zijn slokdarmpje weg kreeg.
En ook Sinterklaas gaf vaak letters van brood weg.
Tot deze vondst in de chocolade high-tech:
Een telg van Van Houten vond een nieuw procedé uit.
Waarmee men opeens van alles kreeg uit de cacaospuit.
Vanaf eind 19de eeuw waren deze letters je-van-het.
Zoals we lezen in Sint Nikolaasavond, het gedicht van De Génestet.
Het zielverkwikkend ijs, de schuim der limonade!
’k Zie, liever dan in druk, mijn naam in chocolade!
En zo is het ook maar net.
Dus nu gauw je schoen gezet.

Sinterklaas en chocoladeletters zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe is dat zo gekomen? Een clip over de oorsprong van de chocoladeletter in dichtvorm!

Waarom horen chocoladeletters bij Sinterklaas?

Bloed is rood vanwege de miljarden rode bloedcellen. Aan de buitenkant van elke rode bloedcel zitten eiwitten. Aan de hand van die eiwitten kun je het bloed indelen in de bloedgroepen. De belangrijkste zijn A, B, AB en 0.
Wanneer je een cocktail maakt van de verschillende bloedgroepen kan het goed misgaan. Zo hebben mensen met bloedgroep A bepaalde antistoffen, gericht tegen bloedgroep B. Als je A en B met elkaar mengt dan gaat de boel klonteren, je aders slibben dicht, bloed kan niet meer doorstromen en je legt je laatste loodje. Bloedlink dus.
Maar bloedgroep AB bijvoorbeeld, is een soort vampier, die vindt al het andere bloed lekker. En bloedgroep 0 die wil wet geen enkele bloedgroep wat te maken hebben. Dat kun je onthouden met het ezelsbruggetje ‘bloedgroep 0 is de [piep]’.
En dan hebben we ook nog de rhesusfactor! Rhesuspositief bloed wordt afgestoten door rhesusnegatief bloed, maar andersom gaat het ‘natuurlijk’ weer prima. Kortom, het is heel moeilijk allemaal, en daarom wordt voor de handigheid meestal alleen bloed gedoneerd tussen mensen met dezelfde bloedgroep en dezelfde rhesusfactor.
Dat wordt geregeld door de bloedbank, die altijd een prima partijtje bloed paraat heeft in alle soorten, maten en kleuren. Nou ja, alleen rood dus.

Een bloedgroep is meer dan alleen een etiket. Want als je bloed van verschillende bloedgroepen mixt, kan er een dodelijke cocktail ontstaan.

Kan ik van iedereen bloed ontvangen?

Op dit moment ervaren wij problemen met de site, waaronder de zoekfunctie. Er wordt aan gewerkt, hopelijk snel opgelost. red. Schooltv.nl

Narcis in de knop

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Sinds wanneer heeft Nederland één vaste tijd?

Waarom gapen we?

Hoe werkt verliefdheid?

Hoe lang kun je zonder eten?

Wat is kippenvel?

Waarom worden de meeste mannen kaal?

Waarom is de hofstad niet de hoofdstad?

Waarom is roze de homo-kleur?

Hoe wordt de waarde van geld bepaald?

Waar komen fruitvliegjes vandaan?

Waarom horen chocoladeletters bij Sinterklaas?

Kan ik van iedereen bloed ontvangen?

Clipphanger op Youtube

Hallo! Welkom terug

Vind alles voor een leuke les!

Met een account kan je

Clipphanger

Type videos