Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 4/5/6

Mohandas Gandhi wordt in 1869 geboren in India, deel van het Britse Rijk. Dan nog wel. Gandhi groeit op in een goed hindoeïstisch milieu en daardoor kan-ie doorleren. Hij kiest voor Rechten in swinging London. Gandhi kan die studie best aan, maar hij eet geen vlees én hij drinkt geen alcohol. Zo is hij daar wel een beetje een vreemde eend aan de bar.

Na zijn studie krijgt Gandhi een baan aangeboden in Zuid-Afrika, en daar ontpopt hij zich tot leider van de Indiërs. Hij verzet zich tegen het racisme in Zuid-Afrika, en ontwikkelt de filosofie van de satyagraha: het ‘vasthouden aan de waarheid’, door geweldloos protest. Terug in India blijft Gandhi zich verzetten tegen ongelijkheid. Hij wordt voorzitter van de Congrespartij, en strijdt tegen de Britse heerschappij. Zo loopt hij in 1930 de zoutmars: een tocht van bijna 400 kilometer, als protest tegen het Britse monopolie op zout. Zou ‘t helpen? 

Dacht het wel. Na jaren van protest worden de Indiërs eindelijk onafhankelijk, met Gandhi als geestelijk vader. Hij heeft dan al lang de eretitel ‘Mahatma’ gekregen: ‘grote ziel’. Op 30 januari 1948 wordt Gandhi slachtoffer van een moordaanslag. Zijn lichaam legt het loodje, maar zijn grote ziel leeft nog altijd voort.


Clipphanger

Clipphanger logo

Gandhi wordt gezien als de geestelijk vader van het moderne India. Als leider van de onafhankelijkheidsbeweging verzet hij zich aan het begin van de vorige eeuw tegen de Britse overheersing. Niet door te vechten, maar met geweldloos protest. 

Wie was Gandhi?

Iedereen die wel eens op het strand van Zandvoort ligt, kent het verschijnsel: je hebt eb, een lekker breed strand om op te chillen, en bij vloed lig je opeens hutjemutje met je blote benen in de nek van de buurman.

Dit komt allemaal door de verschillende krachten die hun invloed uitoefenen op ons zeewater. De aantrekkingskracht van de aarde zorgt ervoor dat het water gelijkmatig over het bolletje wordt verdeeld. Maar dan komt de maan om de hoek kijken! Die trekt van boven aan al dat water, en dit zorgt voor een overschot aan nattigheid aan de maankant van de bol. Omdat de aarde en de maan om elkaar heen draaien, wordt aan de andere kant van de aarde flink wat water naar buiten geslingerd, en daar ontstaat dus ook vloed. Zo heb je op 1 aarde tegelijkertijd 2 x vloed, en dus trouwens ook 2 x eb. En dat kan je allemaal checken, op je eb- en vloed-app.

Helemaal feest wordt het als onze grote broer zich ermee gaat bemoeien. Als de zon achter de maan gaat staan… Nou, dan komt er dus springvloed aan. En da’s niet alleen maar leuk. Vraag maar ‘s aan je oudoom in Zeeland.


Soms kun je lopen over de zeebodem waar een paar uur geleden nog water stroomde. Dan is het eb. Maar waar blijft dat water dan eigenlijk?   

Hoe werkt eb en vloed?

Twee lichamen trekken elkaar altijd aan. Dat geldt in het fietsenhok, maar ook in de natuurkunde. Onze aarde is ook een lichaam, en die trekt jou en je liefje dus aan. Dat noemen we de zwaartekracht, en daardoor blijven jullie met beide benen op de grond staan. (Letterlijk dan.) 

De zwaartekracht zorgt er ook voor dat een appel nooit ver van de boom valt. Dat zag Isaac Newton heel goed, en daarop ontwikkelde hij zijn gravitatiewet; een ingewikkelde naam maar wel een fijne formule om de aantrekkingskracht te berekenen. Simpel gezegd: hoe groter de massa, en hoe kleiner de afstand, hoe groter de aantrekkingskracht. Maar bij enorme voorwerpen werkt de zwaartekracht dus ook over enorme afstanden. Zo houdt Moeder Aarde gewoon lekker haar lieve maantje dicht bij zich. En daarom kunnen wij blijven genieten van die romantische maneschijn. Rozengeur zelf meenemen!

De maan heeft zelf ook een eigen zwaartekracht. Maar omdat de maan maar klein is, is die kracht ook een stuk kleiner. En daarom kan je op de maan opeens met gemak gewichtheffen, of heel hoog springen. En dat kan dan ook weer heel handig zijn, als de liefde over is...


De zwaartekracht op aarde zorgt ervoor dat alles naar beneden valt. Maar de aarde trekt niet alleen haar bewoners aan, maar ook de maan die daardoor altijd in een baan om de aarde zweeft. Zwaar handig!

Wat is zwaartekracht?

Cholesterol zit in eieren en garnalen, en in verzadigde vetten, zoals melk, vlees, kaas en boter. Cholesterol is helemaal de kwaadste niet. Al reizende door je bloedbaan, zorgt het voor de opbouw van lichaamscellen en de productie van hormonen. En daar heeft iedereen lol van!

Maarrrrr… Er zijn 2 soorten cholesterol: LDL en HDL. LDL is de gezelligste van de twee, maar heeft wel een beetje de neiging om te blijven plakken. Dus komt de wat serieuzere HDL, om de gasten rustig naar de uitgang te begeleiden. 
Bij een overvloed aan LDL’ers wordt het feestje wel erg gezellig en klonteren de gasten tegen de wand van de bloedbaan. HDL kan daar weinig tegen uitrichten. Na een tijdje kan er niemand meer langs, en dan is het wachten tot de bom barst.

Om in te schatten of je dit risico loopt, maakt de arts een berekening. En dan is het soms zaak om je LDL-cholesterol omlaag te krijgen. Dat kan met medicijnen, maar liever met meer bewegen en betere voeding. Minder boter, minder kaas én vooral minder eieren. Hmmm...


Cholesterol heeft een slechte reputatie. Maar zo slecht is cholesterol helemaal niet, zolang je niet te veel LDL binnenkrijgt.   

Wat is cholesterol?

Albert Einstein wordt in 1879 geboren in het Duitse Ulm. Op de middelbare school blinkt Albert al uit in wiskunde, maar de alfavakken, die zijn zeg maar niet echt zijn ding. Daarvoor krijgt-ie keer op keer een ein, stomme Stein!

Albert gaat elektrotechniek studeren in Zwitserland. Al zijn lampjes gaan branden in 1905: Einsteins wonderjaar. Hij promoveert en schrijft maar liefst 4 artikelen, onder andere over het foto-elektrisch effect. Die lumineuze theorie kan pas 10 jaar later worden bewezen, en dat levert Einstein de Nobelprijs op, en de eretitel ‘Vader van de Kwantummechanica’. Genie of nie, de nazi’s hebben weinig op met onze Joodse Albert, en dus peert-ie ‘m naar Amerika, om les te gaan geven aan Princeton. En een populaire figuur te worden in kranten en de kapperscatalogus.

Op Princeton kent iedereen Einsteins relativiteitstheorie E=MC2. Die formule is het startschot van het atoomtijdperk, en van een hele hoop T-shirts, posters en mokken. In 1955 overlijdt Einstein. Zijn lichaam wordt gelijk gecremeerd, maar zijn briljante brein blijft bewaard. Plakjes daarvan kun je tegenwoordig zelfs in het museum bekijken. En dat is ook relatief gezien, toch wel absoluut krankzinnig.


Albert Einstein is misschien wel de bekendste wetenschapper van de twintigste eeuw. Hij is de bedenker van de relativiteitstheorie en vader van de kwantummechanica. Maar je kunt hem ook kennen van zijn bijzondere kapsel. 

Wie was Einstein?

Angst ontstaat in het angstcentrum in je hersenen.
Eigenlijk het alarmsysteem van je lichaam. Als er gevaar dreigt, dan gaat het alarm af, en wordt je lichaam in verhoogde staat van paraatheid gebracht. Je adem versnelt, je hart gaat hard kloppen en je bloeddruk stijgt. Klaar om de strijd aan te gaan! Of om heel erg snel weg te rennen… dat mag ook.

Als je last hebt van een angststoornis, dan is je alarmsysteem te scherp afgesteld. Er hoeft maar een spinnetje in de buurt te komen, of de sirene begint te loeien. Dikke kans dat het daar niet bij blijft, en dat je bang wordt voor die angst. Dan ga je situaties mijden waar je eventueel ooit spinnen tegen zou kunnen komen. En da’s lastig, want… ZE ZITTEN OVERAL!

Veel leuker is het om je angstcentrum zelf voor de gek te houden. Als je in een achtbaan stapt, dan weet je heel goed dat er niks kan gebeuren. Maar je angstcentrum weet dat niet, en reageert geheel automatisch: aaaaaaaaa! 

Er worden ook mensen geboren, bij wie het angstcentrum niet goed werkt. Deze waaghalzen zijn letterlijk nergens bang voor. Maar daar kunnen we helaas meestal niet zo lang van genieten...


Als er gevaar dreigt, gaat er in het angstcentrum in je hersenen een alarm af. En voor je het weet begin je zelf ook te loeien. 

Waarom gil je als je bang bent?

Sinds de smartphone, is ons leven veeeeeeeel leuker. We halen onze kennis overal vandaan en hebben ook nog eens overal kennissen: we appen, we chatten, we daten en we keten, met iedereen en 24 uur per dag. Hoera voor de social media!

Het voortdurend checken van social media doet een beroep op het beloningscentrum in je brein. Elke tweet of update levert weer een fijne kick op. Maar... dit kan te ver gaan, en uitmonden in een heuse verslaving. Dan spreken we van socialbesitas. Deze kwaal wordt veroorzaakt door al die input die je ontvangt, en vooral door de druk om daar dan weer lekker sociaal aan mee te doen. Met socialbesitas kan je je slecht concentreren, school- en werkprestaties schieten achteruit en je ligt in bed nog te woelen en te draaien. Snel even aan je vrienden laten weten!

Socialbesitas kan zich uiten in fear of missing out, dat is de angst om ook maar iets te missen van al dat leuks online. Of in ‘spookvibraties’, dat je denkt dat je telefoon trilt terwijl dat niet zo is. En het ultieme spookbeeld: ‘nomophobia’, de angst dat je smartphone het opeens niet meer doet. Maar misschien is dat probleem, stiekem ook de oplossing.


We twitteren, facebooken en appen erop los. De hele dag komen er updates en tweets binnen. Al die prikkels zijn verslavend en kunnen leiden tot socialbesitas.

Wat is socialbesitas?

Je zit rustig in het vliegtuig, een filmpje te kijken, en dan komt er opeens een stem doorheen getetterd: ‘This is your captain speaking… we naderen turbulentie!’ 
Riemen vast! Nu wordt je film pas echt een triller.

De lucht waar jouw vliegtuig doorheen vliegt, lijkt misschien gewoon lucht. Maar ook in die lucht is er van alles aan de hand. Vanaf de aarde stijgt warme lucht op. Die warme lucht komt gaandeweg koude lucht tegen, koelt af en begint weer te zakken. Zo ontstaan er golven in de lucht. En zoals een bootje beweegt op de golven in het water, zo deint een vliegtuig mee op de golven in de lucht. Als die golfbeweging te heftig wordt, dan voel je dat vanzelf. Turbulentie. En opeens zak je een paar meter. Zakje!

Turbulentie komt meestal voor in gebieden met slecht weer. Die kan de piloot zien aankomen op de radar. En dan vliegt hij er graag met een boogje omheen. Maar het gebeurt ook wel eens bij heldere lucht. De Turbulentie is dan onverwacht, een beetje ongemakkelijk, maar vooral ook ongevaarlijk. Vliegtuigen zijn er juist op gebouwd om turbulentie te weerstaan. Nu alleen de passagiers nog.


Iedereen die wel eens heeft gevlogen, kent het: het vliegtuig begint te schudden en het riemenvast-lampje springt aan. Turbulentie! Maar wat is het eigenlijk? 

Wat is turbulentie?

Ebola kennen we sinds 1976. Toen waren de eerste uitbraken in Soedan en de Congo, in de buurt van de rivier Ebola. Hé, da’s ook toevallig. Het virus wordt verspreid door vleermuizen en dan met name door hun ontlasting. Zo raken eerst dieren als chimpansees en antilopen besmet, en als die dan bij de mens op het bordje belanden. Ja, dan is die ook het haasje.

Ebola lijkt eerst nog op een ‘gewoon’ griepje. Maar dan volgen er buikpijn, overgeven en diarree. Als de ziekte doorzet dan ontstaan er interne bloedingen en uiteindelijk algeheel orgaanfalen, shock, en zelfs overlijden. Afhankelijk van de ebola-variant is het risico op overlijden tussen de 25 en 90 %. 

Bij een ebola-uitbraak moet dus snel gehandeld worden. Patiënten worden geïsoleerd door verzorgers met speciale ebola-pakken en maskers. Je kunt ebola alleen oplopen als je direct in aanraking bent geweest met een besmette patiënt. As je contact hebt gehad met zijn zweet, bloed, ontlasting, urine, sperma of braaksel, dan willen de artsen jou ook wel even spreken. O, en misschien moet je die antilopeburger met guanodressing ook maar een keertje laten staan.


Ebola is een besmettelijke ziekte die op dit moment veel slachtoffers maakt in Afrika. Het virus wordt verspreid door vleermuizen. Er is geen vaccin, het enige dat artsen kunnen doen is de complicaties behandelen en patiënten afzonderen. 

Wat is ebola?

‘t Kofschip werd vanaf 1859 populair door een boek van de taalkundige L.A. te Winkel, genaamd ‘De Nederlandsche spelling onder beknopte regels gebragt’. Pfff, wat een ‘taalkundige’!

‘t Kofschip is niet alleen een schip uit een ver verleden tijd, het helpt je ook bij de verleden tijd van werkwoorden. Ik heb het huis ‘gesloopt’, is dat nu met een ‘d’ of een ‘t’? Nou, de ‘p’ van ‘sloPen’, die komt voor in ‘t kofschippppp, en dus is het gesloopT met een ’t’, en met een slopersbal. En bijvoorbeeld: schilderen? Nou, die ‘r’ van schilderen zit NIET in ‘t kofschip en daarom is het geschilderdddddd met een dikke ‘d’. Da’s dus duidelijk.

Sinds de tijd van Te Winkel is er wel wat veranderd. Zo zijn we steeds vaker aan het ‘relaxen’. En aangezien gerelaxt ook met een ‘t’ moet, is ‘t kofschip tegenwoordig eigenlijk ‘t ex-kofschip. Of ‘t sexy fokschaap! O la la.

Als het schaap of het schip een keer geen zin hebben, dan is er nog een handigheidje in plaats van ‘ik heb geschilderd’, zeg je dan ‘ik schilderDe’. En zo hoor je vanzelf dat daar toch weer die ‘D’ dient te staan. Dahaaag, kofschip! Kijk uit voor het ezelsbruggetje.


Is het ‘geschilderd’ of ‘geschildert’? Met ’t kofschip kun je heel makkelijk checken of een werkwoord in de verleden tijd een ‘d’ of een ‘t’ krijgt.  

Wat is ’t kofschip?

2000 jaar geleden reed de Germaanse god Wodan al rond op een wit paard met twee zwarte raven die bij de schoorsteen mensen afluisterden en dat gingen klikspanen bij de baas. Hm, dat klinkt bekend! En door de geschiedenis heen zijn er allerlei tradities waarbij mensen zich rond de jaarwisseling zwart verven. Om de duivel uit te beelden, of gewoon, om de kinderen bang te maken. Boeeeh….

Ook al eeuwenlang komt Sinterklaas rond 5 december bij ons langs. Eerst doet-ie dat nog in zijn eentje -nou ja, op zijn paardje, maar in 1850 krijgt hij gezelschap. Dan verschijnt het prentenboekje Sint Nikolaas en zijn knecht. Op deze prenten zien we de Goedheiligman voor het eerst met in zijn gevolg een wat donkerder getinte employé. Geen hele rare keuze, want veel voorname mensen hebben in die tijd een donkere dienaar. Door deze knecht in dienst te nemen kan de Sint zich concentreren op zijn core-business als kindervriend, en zijn ondergeschikte doet het ouderwetse handwerk met de zak en de roe. Au!

In de beginjaren is de zwarte knecht nog een dommerik die ook nog 's krom praten doet. Maar geleidelijk aan ontwikkelt hij zich tot een hele Piet, en de soms wat verstrooide goedheiligman is maar wat blij met zijn kundige managementassistent. De functieomschrijving van Piet is in de loop van de jaren in elk geval niet veranderd: cadeautjes bezorgen bij brave kindertjes.

Geen Sinterklaasfeest zonder Pieten die cadeautjes uitdelen en met pepernoten strooien. Vroeger was Piet zwart, tegenwoordig heeft ie alleen roetvegen. Hoe is de figuur die we kennen als Piet eigenlijk in onze Sinterklaastraditie terechtgekomen?

Waar komt Piet vandaan?

Jouw mooie lichaam is opgebouwd uit miljarden cellen, die zich voortdurend delen. Tijdens al deze celdelingen kan er wel 's iets misgaan. Er ontstaan dan cellen waar je eigenlijk niks aan hebt. Een opeenhoping van zulke cellen noemen we een tumor. En die kan kwaadaardige vormen aannemen. Dan krijg je van de dokter te horen dat je kanker hebt. Hoog tijd om even flink te vloeken! 

Om te voorkomen dat kanker gaat uitzaaien, moet er snel behandeld worden. Dat kan met chemotherapie, dat zijn medicijnen die de celgroei remmen. Het kankerweefsel kan ook bestraald worden, met radioactieve straling. Of de hele boel wordt weggenomen tijdens een operatie. Dat lucht op, hopelijk. En anders zijn er ook nog immunotherapie, hormonale therapie, doelgerichte therapie... Allemaal bedacht door de knappe koppen die kanker de wereld uit willen helpen. Onze Helden!

Kanker is niet erfelijk, maar de aanleg voor kanker kan dat wel zijn. Ook hier is proberen te voorkomen beter dan proberen te genezen. Dus: weinig alcohol, niet alleen maar in de zon liggen bakken, veel bewegen en zo lekker slank blijven. O en niet roken. Gewoon niet aan beginnen, dan hoef je d'r ook niet mee te stoppen. 


Kanker begint als een foutje met de celdeling in je lichaam. Er ontstaat een tumor die het functioneren van je lichaam kan aantasten.  

Wat is kanker?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos