Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 4/5/6

Het communisme ontstaat in de 19de eeuw mede door Karl Marx. In de fabrieken ziet Marx hoe arbeiders zichzelf bijna dood moeten werken voor een hongerloontje, terwijl de directeur nog even een grote sigaar aansteekt. Dat kan beter, volgens Marx: als de fabrieken in handen van de staat zijn, dan kan de winst eerlijker verdeeld worden. En dan kan opeens iedereen een sigaar roken. (Maar wel een kleintje.)

In 1917 breekt de Russische Revolutie uit, onder leiding van de communist Lenin. Het land wordt omgedoopt in de Sovjet-Unie, een nieuwe vlag wordt gehesen en het communisme ingevoerd. Bedrijven en landbouwgrond komen in handen van de staat, en boeren en arbeiders krijgen allemaal evenveel. Hoewel… sommige hoge heren krijgen net evenveler. Daardoor krijgt de gewone man toch weer minder. En critici hoeven hun mond al helemaal niet open te doen...

De theorie van het communisme werkt in de praktijk niet echt lekker. Dat ziet ook Michael Gorbatsjov. Hij komt uit de communistische partij, maar leidt de Sovjet-Unie langzaam maar zeker richting democratie. Vanaf de jaren ‘90 is het weer ‘gewoon’ Rusland. Het communisme is verleden tijd, de hamer en sikkel gaan terug in de gereedschapskist.


Clipphanger

Clipphanger logo

In een communistische staat is iedereen gelijk en zijn alle bedrijven en landbouwgrond van de staat. In Rusland heeft het communisme van Karl Marx zijn langste tijd gehad, maar er zijn landen die nog steeds communistisch zijn. Cuba en Noord-Korea bijvoorbeeld.

Wat is communisme?

De kleine Leonardo wordt in 1452 geboren in de buurt van het Italiaanse Vinci. Hij maakt als kind al indruk met zijn tekeningen, en op zijn 12de gaat hij in de leer bij een kunstenaar. Goud en zilver smeden, beeldhouwen, schilderen, onze Leo doet het allemaal. Op zijn 21ste is-ie volleerd schilder, maar het multitalent blijft er van alles bij doen. Hij geeft muziekles en verzint zelf nieuwe instrumenten. Hij klust bij als architect en bouwt allerlei stevige vestingen. Die zijn erg in trek, al was het maar om vanwege het gejengel in zijn muziekschooltje.

Onze geniale Leonardo begint vaak vol vuur aan een klus, maar hij heeft minder lol in het afmaken. Dat geldt zelfs voor zijn beroemdste werk, de Mona Lisa. De opdrachtgeefster heeft het schilderij zelfs nooit afgeleverd gekregen. Misschien dat ze daarom wel zo mysterieus kijkt.

Iets sneller is Da Vinci (begrijpelijkerwijs) met zijn Laatste Avondmaal. Die enorme muurschildering is al in 3 jaar klaar. Maar sommige van Leonardo’s ideeën zijn weer zo uniek dat ze pas eeuwen later zijn uitgevoerd. Zoals de vliegmachine. Dat krijg je d’r nou van als je al je aantekeningen in spiegelschrift maakt.


Leonardo da Vinci was een echte multitasker. Hij was architect, uitvinder, beeldhouwer en schilderde tussendoor ook nog een meesterwerk: de Mona Lisa. Hij was zijn tijd ver vooruit en wordt 5 eeuwen later nog steeds gezien als een groot genie.

Wie was Leonardo da Vinci?

De meeste dingen om ons heen zijn niet elektrisch geladen. En ik ook niet! Ook al is mijn humeur nog zo positief, mijn lading is gewoon neutraal.

Maar dat kan zomaar veranderen. Door een stukje te ijsberen bijvoorbeeld. Het intensieve contact tussen de oppervlakken zorgt ervoor dat er elektronen overspringen van mij naar het tapijt. Deze elektronen zijn negatief geladen en dus word ik gelijk een stuk positiever. Zo’n elektrische lading noemen we statische elektriciteit, want de lading staat stil, in mij. Pas als ik de de buurvrouw aanraak, dan slaat de vonk over, en kan ik mijn lading eindelijk kwijt.

Als zij dan d’r trui uittrekt is er flink contact tussen haar hoofdharen en de stof. De elektronen springen van haar naar de stof, en de haren raken stuk voor stuk positief geladen. Zaken met dezelfde lading stoten elkaar af, en dan ontstaat er dus helemaal gratis een superhip topkapsel. (kuch)

In de winter, met de verwarming aan is de luchtvochtigheid laag en krijg je vaker last van statische verschijnselen. Dat geldt ook voor het dragen van synthetische kleding en rubber zolen. Om ongelukjes te voorkomen doe je die dus gewoon lekker even uit!


Ken je dat gevoel van een trui die knettert als je hem over je hoofd trekt? Die statische elektriciteit ontstaat als elektronen door wrijving overspringen van bijvoorbeeld de vloer naar jou. Dan kun je dus schokjes krijgen als je iets van metaal aanraakt, en je krijgt er gratis een hip kapsel bij.   

Wat is statische elektriciteit?

Autisme ontstaat al als de hersenen worden gevormd. De verbindingen in de hersenen functioneren anders, waardoor de informatieverwerking ook wat anders verloopt. Autisten raken vaak snel overprikkeld, en kunnen moeilijk onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken. Ook snappen ze soms niet wat andere mensen voelen of bedoelen, en nemen ze een grapje opeens heel serieus. Na een sympathieke begroeting met ‘Hé boef!’ zien ze zichzelf al voor jaren achter slot en grendel verdwijnen. Niet oké!

De autismespectrumstoornis uit zich dus in moeite met sociale omgang, maar ook in herhalend gedrag en zeer specifieke interesses. Zoals treintjes. Door op één ding te focussen, krijgen autisten zichzelf rustig. En dat kunnen ze rustig iedere dag doen. De treinbaan kan dus blijven staan, want autisme duurt ook nog eens een leven lang. Er zijn nog geen medicijnen, en je moet er maar mee leren omgaan. Dat geldt trouwens ook en vooral voor je omgeving. Het aanbrengen van structuur geeft ook rust en is daarom erg belangrijk. Dus ‘t is maar goed dat kleine treintjes niet zo snel vertraging oplopen...


Mensen met autisme hebben vaak moeite met sociale situaties. Ook kunnen ze niet goed tegen allerlei prikkels. Dat kan lastig zijn, maar een duidelijke structuur helpt al veel. 

Wat is autisme?

Goed nieuws: ‘Ik heb me proefwerk gehaald’ en trouwens ‘me leraar is vet irritant’. In de spreektaal valt dit misschien niet zo op, ja, behalve je leraar, maar uitgeschreven vinden veel mensen het uitgesproken irritant. ‘Me proefwerk’ is dan ook niet correct, dat moet ‘mijn proefwerk’ zijn. En ik kan het weten, want het is mijn proefwerk. Het woordje ‘me’ is vooralsnog geen bezittelijk voornaamwoord. Het kan wel een persoonlijk of wederkerend voornaamwoord zijn: ‘de leraar vroeg ME of ik ME verveeld had tijdens het maken van MIJN proefwerk’. Dat mooie woordje ‘mijn’ is het enige bezittelijk voornaamwoord dat aangeeft dat iets echt van mij is. En als ‘mijn’ jou te lang is mag je ook ‘m’n’ schrijven. ‘M’n proefwerk ging de mist in, want ik kon m’n ‘me’ en m’n ‘mijn’ niet uit elkaar houden.’ En het is ook verwarrend, want je hebt het dus wel over ‘je leraar’, maar niet over ‘me leraar’. Alleen ‘mijn leraar’ is goed. Vraag dat maar aan m’n leraar.


Het hoort bij de grootste taalergernissen uit de Nederlandse taal, maar veel mensen maken zich er schuldig aan: ‘me’ zeggen in plaats van ‘mijn’. Dat is niet juist, want ‘me’ is geen bezittelijk voornaamwoord. Met deze uitleg doe je het nooit meer fout. 

Wat is het verschil tussen me en mijn?

Een priemgetal is een geheel getal, groter dan 1, dat je alleen kan delen door 1 en door het getal zelf. Vergelijk het met een straatje: dan woont op nummer 21 een traditioneel getallengezin, want 21 is deelbaar door 1, door 3, door 7 én door zichzelf. Met al die delers is 21 is dus geen priemgetal. Bij de buren op 23 is het een stuk rustiger in huis, want dat getal is alleen deelbaar door 1 en door zichzelf. 23 is dus wel priem, net als 29, 31, 37, 41, 43 en gamaarzodoor. Bingo!

Er zijn oneindig veel priemgetallen, dat weet de Griek Euclides al, want sinds de oudheid worden priemgetallen grondig bestudeerd. En bediscussieerd: zo wordt in de 19e eeuw besloten dat het getal 1 niet langer bij de priemclub hoort. Maar hij is verder gewoon nog steeds onze enige echte nummer 1!

Priemgetallen zijn niet alleen belangrijk in de getaltheorie; ze worden ook gebruikt in de computerbeveiliging en cryptografie. Wereldwijd zijn wiskundigen en hobbyisten voortdurend op zoek naar steeds maar weer grotere priemgetallen. Hé, da’s een leuk klusje voor onze nieuwe PG-113! 


Er zijn oneindig veel priemgetallen. Dat zijn getallen die je alleen kunt delen door 1 en door zichzelf. 21 is dus geen priemgetal, maar 23 wel. Bijzondere getallen dus, die ook worden gebruikt om computers te beveiligen.     

Wat zijn priemgetallen?

a² + b² = c², da’s de stelling van Pythagoras, en die heeft alles te maken met de rechthoekige driehoek. De rechthoekzijde ‘a’ heeft bijvoorbeeld een lengte van 3 en zijn broer ‘b’  een lengte van 4. Als we ‘a’ en ‘b’ nu kwadrateren én optellen (a² + b²) komen we op…. 25, en da’s dan ‘dus’ c², waarbij c staat voor de lengte van de schuine zijde, ook wel bekend als de ‘hypothenusa’. Even worteltrekken… Ja, onze vriend heeft een lengte van 5 en is daarmee de langste van het stel. hiep hiep hoera voor de hypothenusa!

De stelling VAN Pythagoras is al ver VOOR Pythagoras in gebruik. De bouwlustige Babyloniërs begrijpen ‘m al en ook in het oude Egypte komt-ie enorm goed van pas. Maar Pythagoras is wel de eerste die het bewijs levert. Sindsdien is-ie trouwens wel meer dan 300 keer bewezen. Onder anderen door onze eigen schrijver Multatuli, tussen 2 kopjes koffie door.

De stelling geldt trouwens ook omgekeerd: Als a² + b² geen c² is, dan heb je blijkbaar niet te maken met een rechthoekige driehoek. En dan is het tijd om je architect een tijdje in de hoek te zetten. Als-ie daar tenminste in past!


Als je de lengte van de lange zijde van een rechthoekige driehoek wilt weten, en waarom zou je dat niet willen, heb je de stelling van Pythagoras nodig: a² + b² = c².

Wat is de stelling van Pythagoras?

Een algoritme is een eindige reeks opeenvolgende instructies, die je gebruikt om een probleem op te lossen. Stel je hebt honger en een zak aardappelen.. Dan is een culinair algoritme wel handig: eerst aardappelen schillen, dan in reepjes snijden en hop hop in de frituur d’r mee. Even wachten en… da’s nog eens een lekker algoritmmmmmmmm!

Dit voorbeeld komt uit België, en het kent dan ook maar een volgorde van 3 bewerkingen. Maar ook dan kan het al goed misgaan als je die volgorde door elkaar gooit.

De naamgever van het algoritme is de oosterse wetenschapper Mohammed ibn Moesa Chwarizmi, ook wel bekend als Al-Chwarizmi. Hij schreef simpelweg over ‘een eindige reeks instructies’. Dat klopt vandaag de dag nog altijd, al is die reeks wel langer en langer geworden. De zoekmachines op internet werken met een bijna eindeloze reeks instructies. Als je kleine zusje iets wil weten over ‘poesjes’, dan gaan de algoritmes voor haar aan het werk. Op basis van haar zoekgeschiedenis en haar voorkeuren komen voor haar logische resultaten tevoorschijn. Maar iemand anders krijgt met dezelfde zoekopdracht, iets heel anders te zien. Bedankt, Al Chwarizmi!


Google gebruikt algoritmes om te bepalen welke zoekresultaten voor jou relevant zijn. Eigenlijk is een algoritme gewoon een reeks instructies, bedacht door de oosterse wetenschapper Mohyammed ibn Moesa Chwarizmi. 

Wat is een algoritme?

Wratten worden veroorzaakt door H.P.V., het humaan papillomavirus. Dit virus wordt verspreid door huidcontact. Na besmetting duurt het zo’n 2 tot 6 maanden voordat de wrat verschijnt. En meestal neemt-ie dan gezellig wat vriendjes mee. Vooral de handen en de voeten zijn plekken waar wratten verzot op zijn. En da’s vooral op je voeten niet echt handig. Au!

Kinderen hebben vaker last van wratten. Dat komt omdat ze nog niet de goeie afweerstoffen hebben én omdat ze vaak in het zwembad zitten, of in de gymzaal, en van die ruwe spelletjes spelen. Om wratten te voorkomen draag je dus maar beter slippers in het zwembad, schoenen in de gymzaal, en doe je niet ruw tegen elkaar maar juist heel lief. Al kan je daar dan weer andere wratten aan overhouden.

Gewone wratten zijn misschien vervelend, maar zeker niet gevaarlijk, en bij de meeste mensen verdwijnen ze binnen een jaar of twee. Alleen als ze echt in de weg zitten of héél erg lelijk zijn, dan worden de wratten verwijderd. Dat kan je zelf met zalf, en anders doet de dokter het voor je. Die snijdt ze vliegensvlug weg, of de wratten worden bevroren met vloeibare stikstof. Wees geen watje, daar gaat je wratje!


Mooi is anders, maar gelukkig zijn wratten niet gevaarlijk. Ze zitten graag op je handen en voeten, maar meestal gaan ze vanzelf weer weg. En anders: stikstof erop!

Wat zijn wratten?

Je bent rustig onderweg, en opeens hoor je een hard knorrend geluid: ‘knor knor’. Dan zit je of in een veewagen, of je maag laat van zich horen. Veel mensen denken dat een knorrende maag betekent dat je honger hebt. Maar daar heb je je maag helemaal niet voor nodig, dat weet je zelf maar al te best. Hmmm... even iemand een poot uitdraaien...

Door je maag en je darmen wordt je eten met behulp van enzymen en kneedbewegingen verkleind. De minuscule deeltjes die overblijven, die mogen naar de uitgang! Naarmate het voedsel uit de maag verdwijnt, blijven er gassen, vloeistoffen en wat vaste bestanddelen over. Als dat boeltje door je darmen verder wordt samengeperst, dan ontstaat het bekende geknor. Dat betekent dus niet per se dat je honger hebt, maar vooral dat je al hebt gegeten. Goed om te weten, als je dat was vergeten.

Een knorrende maag is een teken dat de boel prima functioneert, en dus niks om je voor te schamen. Nog een boer en een scheet erachteraan, en je bent weer helemaal het heertje. En.. als je toevallig straks een belangrijke toespraak moet houden en je echt van dat geknor af wil zijn, dan is er maar 1 remedie: je maag opnieuw vullen. Aan tafel!


Een knorrende maag associëren we al snel met een hongergevoel. Maar het is gewoon een teken dat je darmen bezig zijn met het naar buiten werken van het voedsel dat je al gegeten hebt.

Waarom knort je maag?

Napoleon Bonaparte wordt in 1769 geboren op het Franse Corsica. En Nappie blijkt een strijdlustig mannetje. Als-ie 9 is wil-ie al naar de militaire school en op zijn 16de gaat-ie het leger in. En garde!

Niet veel later breekt de Franse revolutie uit, en daar sluit Napoleon zich bij aan. Hij maakt carrière in het leger en werkt zich op tot generaal. Na succesvolle veldtochten in Italië en Egypte, komt Napoleon terug in Parijs. Maar wat-ie daar ziet, dat bevalt hem niet. Dus besluit hij de macht zelf maar te grijpen - en met succes. in 1804 kroont hij zichzelf tot keizer, en zijn vrouw Joséphine tot keizerine.

Nappie voert allerlei nieuwe wetten in, zoals de ‘code civil’, waar wij nog steeds onze burgerlijke stand aan te danken hebben. Daarnaast komt hij met de kilo, de meter, en kilometers lange wegen in Europa. Die komen goed van pas op de veldtochten die Napoleon voert. Hij trekt zelfs op naar Moskou, maar daar komt hij van een erg koude kermis thuis. Uiteindelijk wordt bij Waterloo het leger van Napoleon in de pan gehakt. Hij wordt verbannen naar het afgelegen eiland Sint Helena, waar-ie een beetje verpietert in zijn moestuintje. Op zijn 51ste is Napoleon wel zo'n beetje uitgezaaid en legt-ie het loodje.


Napoleon Bonaparte was de keizer van de Fransen. Hij was altijd wel in voor een potje knokken, maar zorgde ook voor bestuurlijke hervormingen die we in Nederland nog altijd gebruiken.

Wie was Napoleon?

De hik is een spontane, krachtige samentrekking van je middenrif. Je strottenklepje sluit, je stembanden worden aangezogen en dat zorgt voor het kenmerkende geluid. Hik!

De zenuwbanen die de hik mogelijk maken, zijn bij de foetus al zeer vroeg aanwezig. Waarschijnlijk is de hik dan ook een overblijfsel van de keelademhaling van een van onze verre voorouders (een amfibie-achtige dus). Heden ten dage heeft de hik geen functie meer, behalve omstanders laten schrikken... Gezondheid!

De hik wordt opgewekt door bijvoorbeeld pikant eten, grote hoeveelheden frisdrank, alcohol of roken. Het kan bij 1 hikje blijven, maar de hiksessie kan ook wat langer duren. Zoals bij de Amerikaanse varkensboer Charles Osborne. Die hikte onafgebroken van 1922 tot 1990. Hij kwam er pas vanaf toen hij de rekening van de hiktherapeut onder ogen kreeg.

Iemand laten schrikken is een bekend huismiddeltje om van de hik af te komen, net zoals slokjes water drinken en aan de tong trekken. Of die middeltjes werken is maar de vraag. Onlangs heeft een arts uit Tennessee zijn patiënt wel succesvol van de hik af gekregen, en wel door een zeer speciale massage van de endeldarm. Nou ja, dan heb ik toch misschien liever de hik, dokter. Dokter?


Soms gaat het vanzelf over en soms moet iemand je aan het schrikken maken om er vanaf te komen: de hik. Irritant, maar onschadelijk. Wat is de hik eigenlijk?

Wat is de hik?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos