Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 4/5/6

Erik Hazelhoff Roelfzema is een vrij gewone student Rechten in Leiden en lid van de plaatselijke studentenvereniging, wanneer Nederland in 1940 onaangekondigd bezoek krijgt. Erik kiest voor verzet. Hij schrijft het Leids Manifest, waarin de studenten zich tegen de Duitsers keren. Daarop wordt Erik door de bezetter uitgenodigd voor een weekje all-inclusive in Scheveningen. Eh, achter de tralies dus.

Erik duikt onder in Amsterdam. Hij studeert eerst nog even af, en dan reist-ie af. Vanuit Engeland -waar de regering dan zit- helpt-ie het Nederlandse verzet. Hij wordt piloot in de Royal Air Force en voert verkenningsvluchten uit boven Duitsland. Tegen het eind van de oorlog zoekt-ie het nog hogerop en wordt adjudant van Koningin Wilhelmina. Wanneer zij na de bevrijding haar intocht in Nederland maakt, zit hij op de achterbank als Ridder in de militaire Willemsorde. Niet slecht voor een studentje.

In 1970 publiceert Roelfzema zijn memoires: ‘Het hol van de ratelslang’, maar die onsmakelijke titel wordt al snel veranderd in ‘Soldaat van Oranje’. DAT boek wordt een enorm succes, net als de film die ervan gemaakt is en zelfs een musicalspektakel. Maar daar kan de echte Soldaat van Oranje alleen van meegenieten vanuit zijn speciale skybox in de wolken.

Clipphanger

Clipphanger logo

Soldaat van Oranje is de bijnaam van Erik Hazelhoff Roelfzema. Hij studeert in Leiden als Nederland in 1940 wordt bezet door de Duitsers. Erik speelt een grote rol in het Nederlandse verzet, en er is zelfs een musical over hem gemaakt: Soldaat van Oranje.

Wie was de Soldaat van Oranje?

Als het gaat over ‘de pil’ dan bedoelen we niet de XTC-pil of de erectiepil maar de anticonceptiepil, dé pil die ervoor zorgt dat je niet zwanger wordt. De populairste pil in Nederland is de zogenaamde combinatiepil, met de hormonen progestageen en oestrogeen. Die voorkomt zwangerschap op drie manieren. Daar ‘komen’ ze:

Allereerst in de eierstokken, waar normaal elke maand een eitje rijpt. Daar wordt door de pil een stokje voor gestoken en er vindt dus ook geen eisprong plaats naar de eileider. Tegelijkertijd wordt het slijm rond de baarmoederhals dik en stug, waardoor de zwemmende zaadcellen geen schijn van kans maken. En tenslotte wordt ook het slijmvlies in de baarmoeder zelf aangepakt, waardoor d’r geen innesteling van een eitje kan plaatsvinden. 

Mogelijke bijwerkingen van de pil zijn hoofdpijn, gespannen borsten of stemmingswisselingen. Als de stemming positief wordt, en je krijgt er zin in: pas op want de pil beschermt natuurlijk ook niet tegen soa’s. Daar moet je toch echt een condoom voor pakken. Anticonceptie aan? Gaan met die banaan!

De pil wordt in 1964 beschikbaar voor vrouwen in Nederland. Sindsdien kunnen vrouwen zelf bepalen of ze zwanger willen worden. Dat komt door de hormonen die in de pil zitten.

Hoe werkt de pil?

In Nederland mag je overal geloven wat je wilt of niet geloven wat je niet wilt. Toch zijn er plekken waar bepaalde gelovigen meer voorkomen dan elders. Moslims vind je vooral in de grote steden, de katholieken hokken samen in het Zuiden en daartussen heb je ook nog de biblebelt, ook wel de bijbelgordel of reforiem.

Die bijnamen geven al aan wat de biblebelters bezielt. Ze zijn christelijk, veelal, zoals dat heet ‘bevindelijk gereformeerd’ en houden letterlijk en figuurlijk vast aan de Bijbel. En dan het liefst dé Statenvertaling uit 1637 (fieuw). Hierdoor zijn ze vaak principieel, bijvoorbeeld voor de zondagrust, tegen euthanasie en lopen ze meestal heel traditioneel in een rok - de vrouwen dan.

De biblebelt is eigenlijk pas een item vanaf de jaren 60. Vrouwenemancipatie, jongerencultuur, de opkomst van de spijkerbroek. Die zie je eigenlijk overal, behalve in die schuine strook land, waar alles zo’n beetje bij het oude blijft. Daar zitten de refo’s lekker traditioneel bij elkaar, zo’n 300.0000 sterk. Een eigen krantje, een eigen politieke partij, en je hoort ze verder niet klagen. Behalve misschien als de buurman op zondag in de tuin gaat werken.

In Nederland ligt een denkbeeldige strook waar relatief veel bevindelijk gereformeerden wonen: de zogenaamde biblebelt. Refo’s hebben hun eigen politieke partij, hun eigen krantje en natuurlijk de bijbel.

Wat is de biblebelt?

Een zwart gat is een gebied in de ruimte van maar een paar kilometer groot. Op kosmische schaal is dat superklein, maar zo’n gat heeft wel een enorme zwaartekracht. Die is zo sterk dat niet alleen gassen naar binnen worden gezogen, maar ook toevallig passerende sportwagens en zelfs licht. Licht? Ja, licht is niet zwaar en het gaat ontzettend snel, maar zelfs licht kan niet aan de zwaartekracht van het zwarte gat ontsnappen. Vandaar dat het daar zo donker is.

Een zwart gat kan ontstaan als een ster oud en bejaard is. Oude sterren willen vaak nog 1 keer shinen: dan worden ze eerst een ultrafelle supernova, en daarna ploffen ze in elkaar en ontstaat het welbekende zwarte gat. Doedoei.

Je kan een onzichtbaar zwart gat toch vinden door de bijbehorende zwaartekrachtsgolven op te sporen. Door die rimpelingen in de ruimtetijd weten we ook dat er alleen al in ons eigen Melkwegstelsel meer dan 100 miljoen zwarte gaten zitten. Maar ze zijn ver weg: als je een keer op vakantie tot aan het gaatje wilt gaan dan moet je in elk geval minstens 15 lichtjaar reizen en o ja, je komt er ook nooit meer uit. En wie gaat dan je spreekbeurt houden?

Over zwarte gaten zijn een heleboel sciencefictionfilms gemaakt. Deze bijzondere plekken in de ruimte hebben extreem veel zwaartekracht waardoor zelfs licht er niet aan kan ontsnappen.

Wat is een zwart gat?

Jouw mooie huidje is opgebouwd uit verschillende lagen. De buitenste laag bestaat uit ongevoelige, dooie cellen. Maar daaronder is het juist heel gevoelig en dat mag dus eigenlijk niet beschadigd raken, want dan is het bloeden geblazen. Gelukkig heeft je lichaam een mooi middeltje om dat soort ellende te voorkomen. Geen bla-bla, maar gewoon een blaar.

De bekendste blaar is de zogenaamde drukblaar. Die kan je krijgen als jij heel druk aan het wandelen bent, of heel drukke nieuwe schoenen hebt - of allebei. Tussen de huidlagen die tegen elkaar wrijven ontstaat een holte. Die wordt door je lichaam gevuld met bloedplasma. Da’s bloed, zonder de rode bloedcellen. En daarom is het ook niet rood. Zo’n blaar is behoorlijk pijnlijk en heeft als doel dat jij even stopt met sjokken. En zo’n blaar zorgt d’r ook voor dat de huid sneller herstelt - alsof Moeder Natuur persoonlijk een kusje d’rop geeft. Mwah!

De meeste drukblaren gaan vanzelf weer weg als je even minder druk bent. Maar als ze op een onhandige plek zitten - bijvoorbeeld je voet - dan kan je ze ook laten openprikken. Bij de Vierdaagse zijn tientallen vrijwilligers daar continu mee bezig. Al dat bloedplasma… is genoeg voor een flinke bloedplasmaplas, ma.

Tijdens de Nijmeegse Vierdaagse krijgen veel wandelaars ermee te maken: blaren. Een blaar is een holte tussen verschillende huidlagen, gevuld met bloedplasma. En dat doet pijn! Even met de beentjes omhoog dus, en als het echt niet anders kan: doorprikken maar!

Wat zijn blaren?

In Leiden wordt in 1606 een zekere Rembrandt van Rijn geboren. De kleine Van Rijn wil dolgraag schilder worden. Als jonge tiener gaat-ie in de leer en rond zijn 20ste vertrekt-ie naar Amsterdam. Het is de Gouden Eeuw en dus een gouden tijd voor de kunstverkoop. Rembrandt doet het goed en de notabelen staan in de rij om geportretteerd te worden. 

Rembrandts heeft een groot palet aan kleuren en zijn schilderijen zijn erg realistisch. Hij wil de mensen afbeelden zoals ze écht zijn, dus lekker thuis of aan het werk, en met oprechte gezichtsuitdrukkingen. Om te oefenen schildert hij tientallen selfieportretten en ook zijn (eerste) vrouw Saskia is vaak model. ‘Effe stil zitten, Sas.’

De beroemdste Rembrandt is ongetwijfeld de Nachtwacht. Het is de eerste keer dat zo’n groepsportret de figuren ‘in actie’ laat zien. Er zit veel beweging in en contrast. Zo kan Rembrandt mooi de aandacht leggen op de schutters, die allemaal na het poseren een leuk bedragje mogen aftikken. Later krijgt Rembrandt nog allerlei tegenslag en financiële problemen. Hij eindigt net zo arm als de arm waar-ie al die prachtige schilderijen mee maakte.

In de Gouden Eeuw staan mensen in de rij om door Rembrandt te worden geschilderd. Hij maakt een heleboel schilderijen, zoals De Nachtwacht en andere portretten. Met zijn realistische schilderijen vol actie en dynamiek wordt Rembrandt wereldberoemd.

Wie was Rembrandt?

Als jij een ruige zeeman bent, op de oceaan vaart en éven wil checken hoe je baard zit, dan heb je ‘m altijd bij de hand: de zeespiegel. Nee hoor! De zeespiegel is gewoon het wateroppervlak van de zee en de oceanen. Je zou verwachten dat al dat water netjes als een blauw balletje om de aarde heen zit. Maar dat is niet zo! Door getijdewerking, oceaanstromingen én de zwaartekracht vertoont de zeespiegel allerlei onregelmatigheden. Zo vaar je van Australië naar India door een ‘kuil’ van wel 100 meter diep. Maar daar merk je niks van, als je met je spiegeltje bezig bent.

Het woord ‘zeespiegel’ hoor je vaak in combinatie met ‘stijging’. De afgelopen eeuw is de zeespiegel voor de Nederlandse kust gemiddeld al zo’n 20 centimeter gestegen. En dat gaat nog wel even door. Door de opwarming van de aarde smelten gletsjers en ijskappen. Al dat water stroomt van land naar zee, waardoor het volume toeneemt. En dat volume wordt nog groter naarmate het zeewater warmer wordt. Niks om meteen van te schrikken. Maar als je nu op het strand van Zandvoort gaat staan, heb je over twee eeuwen wel een natte sik. Hoef je je daar geen zorgen meer over te maken!

Je hoort vaak dat de zeespiegel stijgt. Door de opwarming van de aarde smelten gletsjers en ijskappen. Maar hoe ziet de zeespiegel er eigenlijk uit?

Wat is de zeespiegel?

Als jij bij warm weer of grote inspanning te ‘heet’ wordt, moet je lichaam aan de slag om de boel te koelen. Bloed wordt flink rondgepompt, je aders worden wijder en zo verdwijnt overtollige warmte in de lucht. EN je gaat natuurlijk zweten. Hè, hè.

Maar zweet ‘t, en je weet ‘t.. Als je vervolgens te weinig vers vocht binnenkrijgt, reageert je lichaam daar ook weer op. Het o zo schaarse lichaamsvocht gaat naar je o zo belangrijke inwendige organen, het koelsysteem wordt op een laag pitje gezet en je temperatuur kan weer gaan stijgen! Ook je hartslag gaat omhoog, je krijgt hoofdpijn, duizeligheid, en da’s nog maar ‘t begin van… een zonnesteek. Steek je kop niet in het zand, maar zoek de schaduw op, neem een douche, drink een beetje en ga horizontaal liggen zodat er weer wat bloed bij je brein komt. Dan kan je zo weer helder denken. Hopelijk.

En dan weet je ook dat je beter iets op je hoofd kan zetten bij warm weer, en lichte kleren aantrekken. Gun jezelf de tijd om aan de hitte te wennen. Zorg voor genoeg drinken, maar geen alcohol want daar droog je weer van uit. Doe vooral kalmpjes aan, laat die ober maar voor je rennen! ‘Ober, 1 steak graag! (maar geen zonnesteek)’

Als je het warm hebt, gaat je lichaam zweten om af te koelen. Maar bij een zonnesteek gaat je temperatuur omhoog, krijg je hoofdpijn en word je duizelig. Zorg bij warm weer dus voor lichte kleren en genoeg drinken.

Wat is een zonnesteek?

In 1911 komt in het Zeeuwse Kapelle een klein meisje ter wereld met maar liefst 3 namen: Annie, Maria en Geertruida. Met een onderwijzeres als moeder leert de kleine al vroeg lezen én schrijven. Maar met een dominee als vader blijft dat nog behoorlijk braaf. Zo braaf, dat Zus maar in een bibliotheek gaat werken. Sssst!

In 1946 verhuist juffrouw Schmidt naar Amsterdam. Vanuit het archief van Het Parool schrijft ze leuke stukjes voor de jeugdpagina, en voor het personeelscabaret. Annies teksten vallen op door hun directe taalgebruik en absurditeit. Cabaretiers staan in de rij voor haar schrijverij, ze gaat werken voor de radio en krijgt in de krant haar eigen serie over de buurtvriendjes, Jip en Janneke. Ze wordt een populaire kinderschrijfster en groeit tegelijkertijd uit tot een soort nationale Oma van Nederland.

Annie MG schudt nog veel meer bekende figuren uit haar pen zoals Minoes, Wiplala, Dikkertje Dap, Pluk van de Petteflet en ga zo maar door. Musicals, liedjes voor tv-series… Ze kan zich goed inleven in de kinderwereld en haar teksten zijn vaak lekker stout, want, zoals ze zelf zegt: ‘ik ben altijd 8 gebleven’. En zo wordt Annie MG Schmidt nog altijd gelezen en herdacht: als een stoute oma van 8.

Annie M.G. Schmidt is de schrijfster van onder andere Jip & Janneke, Minoes en Pluk van de Petteflet. Ook heeft ze een heleboel liedjes en musicals geschreven. Ze is uitgegroeid tot een soort nationale oma van een Nederland. Een stoute oma, dat wel.

Wie was Annie M.G. Schmidt?

Een van de meest bijzondere kunstenaars van de 20ste eeuw, dat is Salvador Dali. Zijn prominente snor stak-ie in allerlei kunstzinnige activiteiten zoals foto’s, films, mode en theaterdecors. Maar het meest bekend is hij toch geworden door zijn baanbrekende schilderijen die bolstaan van de symbolen. Insecten (symbool van de sterfelijkheid), krukken (voor de realiteit), en klokken (voor de eh relatieve tijd).

Een grote bron van inspiratie voor Dali is Gala, zijn muze, manager én bedpartner. Niet zo verwonderlijk dat zijn werk vaak een behoorlijk seksuele ondertoon heeft. Naast Gala wordt Dali vooral geïnspireerd door zijn dromen en onderbewustzijn. Hiermee sluit hij mooi aan bij de surrealistische beweging, waar Dali een van de bekendste kopstukken van wordt. Totdat hij wegens een politiek akkefietje zijn snor moet drukken.

Dali verkast naar Amerika. Hij wordt een artistieke superster en societyfiguur en maakt zelfs nog een filmpje voor Disney. ‘t Is niet zo gek dat hij later weer terugkeert naar zijn geboorteplaats, het Spaanse Figueres, waar hij in 1989 ook overlijdt. Jaren later wordt zijn lichaam nog ś opgegraven, en blijkt zijn snor nog altijd ferm overeind te staan. Da’s nog ‘s surrealistisch!

Als je Salvador Dali niet kent van zijn schilderijen, films of foto’s, ken je hem waarschijnlijk wel van zijn prominente snor. Dali werd het gezicht van het surrealisme. Maar wie was deze bijzondere kunstenaar?

Wie was Salvador Dalí?

In 1947 wordt in de Amsterdamse wijk Betondorp een talentje geboren: Hendrik Johannes Cruijff. De kleine Cruijff is handig met de bal en mag op zijn zesde al meetrainen met Ajax. Elf jaar later debuteert-ie in het eerste en scoort ook gelijk zijn eerste. Het is een droom, wie uitkomt.

Met Ajax wint hij 3 x achter elkaar de Europacup. Cruijff beheerst de kunst om binnen een versnelling te versnellen. Zijn achtervolgers zien alleen nog maar vaag zijn rugnummer 14 in de verte verdwijnen. Van Ajax verhuist hij naar Barcelona. Daar wordt Cruijff de lieveling van de Catalanen en krijgt hij de bijnaam ‘de Verlosser’. Ondertussen wordt-ie zelf van zijn geld verlost, waardoor hij naar Amerika moet om wat extra ballen te scoren. Hij keert nog even terug bij Ajax, maar verhuist door om ook nog even Feyenoord kampioen te maken. Toch aardig van die ras-Amsterdammer!

Na zijn spelerscarrière krijgt Cruijff zijn trainersdiploma, en scoort nog wat kampioenschappen bij Barca. Als analist verrijkt hij de Nederlandse taal met allerlei diepe inzichten. Ook legt hij een flink aantal Cruijff Courts neer, waar kleine Cruiffies het voetbalspel leren zodat ze later misschien wel de Johan Cruijff Schaal winnen in de Johan Cruijff Arena. Want je moet schieten, anders kun je niet scoren.

Bijna iedereen kent Johan Cruijff: van zijn fenomenale voetbal, zijn grappige uitspraken en sinds kort van zijn eigen stadion. Johan Cruijff heeft als voetballer, trainer en analist dan ook veel betekend voor het Nederlandse voetbal.

Wie was Johan Cruijff?

In de eerste helft van de 20ste eeuw is er heel wat verschil tussen de kapitalistische Verenigde Staten en de communistische Sovjet-Unie.. Maar als in de jaren ‘40 Europa fascistisch dreigt te worden, trekken de machtsblokken van 2 kanten ten strijde tegen bloksnor.

Als Adolf het onderspit delft, hebben de grootmachten elk een deel van Europa bevrijd. Die delen beschouwen ze als hun invloedsfeer. De Sovjets willen niets meer met het kapitalistische westen te maken hebben en gooien de grenzen op slot. Zo ontstaat een scheidslijn dwars door Duitsland en door Europa, die door de Britse premier Winston Churchill het IJzeren Gordijn wordt genoemd - en die trouwens net zo goed de Stalen Schutting of de Houten Heg had kunnen heten.

In die jaren hangt een kleine versie van het Gordijn in Berlijn. Berlijn ligt in Oost-Duitsland, maar is zelf ook weer verdeeld in een westelijk en oostelijk deel, gescheiden door de vrijwel ondoordringbare Berlijnse muur. In de jaren ‘80 krijgen veel landen genoeg van de Sovjetoverheersing. Er vallen gaten in het gordijn en op 9 november 1989 valt ook de Berlijnse muur. Sindsdien is Duitsland weer 1 land en Europa 1 Eh Europa.

Na de Tweede Wereldoorlog is Europa verdeeld in twee kampen: het kapitalistische westen en het communistische oosten. Er ontstaat een scheidslijn dwars door Duitsland en door Europa, die door Winston Churchill het IJzeren Gordijn wordt genoemd.

Wat is het IJzeren Gordijn?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos