Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Al het geluid (ook dit geluid) bestaat uit golven, die door de lucht gaan met een snelheid van zo’n 1200 kilometer per uur. Als een vliegtuig die geluidssnelheid evenaart, dan gebeurt er iets geks. De geluidsgolven hebben geen tijd meer om zich te verspreiden. Ze hopen zich op en op en op tot een schokgolf, die, eenmaal beneden de befaamde sonic boom veroorzaakt. Leuk voor de vliegtuigspotters.

De geluidsbarrière heet zo omdat piloten lange tijd heel wat moeite hadden om er doorheen te gaan. In 1947 is de Amerikaan Chuck Yeager de eerste die het lukt. Tegenwoordig gaan straaljagerpiloten net zo makkelijk door de geluidsgrens als door een papieren zakdoekje.

Snelheden boven de geluidsgrens duiden we aan met ‘mach’: een F16 kan bijvoorbeeld vliegen met mach 1.6. Als dat gebeurt, dan hoor je ‘m dus niet aankomen! Pas als ie voorbij geschoten is, komt de knal. En vliegen de koeien naar de stal. Om die reden is het eigenlijk niet toegestaan om boven land sneller dan mach 1 te vliegen. Dat ‘mach’ dus niet, maar het gebeurt soms toch. En dan kan je wel gaan roepen, maar ja, dat hoort die piloot dus niet...

Clipphanger

Clipphanger logo

Straaljagers vliegen sneller dan het geluid. Doordat de geluidsgolven geen tijd hebben om zich te verspreiden, ontstaat er een knal. Het is dus geen echte barrière, maar meer eigenlijk een geluidsgrens die we aanduiden met ‘mach’.

Wat is de geluidsbarrière?

De meeste vliegreisjes vliegen voorbij. De passagiers kijken een filmpje, de piloten maken een babbeltje en de automatische piloot zorgt ervoor dat we in de lucht blijven. Ondertussen zijn achter in het vliegtuig twee dozen hard aan het werk. Nee, niet de stewardessen in de pantry maar deze twee zwarte dozen, die trouwens net zo zwart zijn als een mandarijntje.

Het ene apparaat registreert de gegevens van alle elektronica in het vliegtuig. Het andere apparaat is meer een soort babbelbox, en neemt alle gesprekken op met de verkeersleiding en tussen de piloten onderling. Dus ook over dat leuke cafeetje waar ze die middag nog even geweest zijn.

Als het om wat voor reden dan ook toch misgaat met dit vliegreisje, dan hebben de zwarte dozen de grootste kans om er levend vanaf te komen. Die dingen zijn van oersterk titanium en bestand tegen een grote val, schokken, vuur, en ook nog eens waterdicht. Eenmaal neergestort zenden ze signalen uit, zodat ze makkelijk gevonden kunnen worden. En het uitlezen van de zwarte dozen geeft vervolgens allerlei nuttige informatie over de laatste momenten van de vlucht. Maar echt leuk om te horen is het meestal niet...

Als een vliegtuig neerstort, kan er met behulp van de zwarte doos achterhaald worden wat er precies is gebeurd. Overigens is de zwarte doos eigenlijk oranje, zodat hij makkelijker te vinden is na een ongeluk.

Wat is de zwarte doos?

In één trekje van een sigaret zitten al meer dan 4000 chemische stoffen. De grootste slechteriken staan op een rijtje gezet in deze stop, eeeh Top 3:

Nummeeeeeeer 3: koolmonoxide oftewel de Man met de Hamer. Als je rookt gaat de zuurstof uit je bloed en komt er koolmonoxide voor in de plaats. Je conditie gaat achteruit, en dat merk je als je een trapje op moet lopen om bij het rokersbalkon te komen. Huuuuh.

Nummer 2 is nicotine, de Dealer. Na een trekje van je peuk duurt het maar 7 seconden voor de nicotine je brein bereikt. Daar wordt het beloningscentrum geprikkeld waardoor je je even lekker voelt. Maar nicotine wordt snel weer afgebroken en dan wil je lichaam dus dat je doorpaft. Op naar de dealer maar weer.

En dan op nummerrrrr 1: de Teerminator. Teer in de rook condenseert in je longen tot een plakkerige, stroperige stof. Teer bevat stofjes waar je van gaat hoesten, maar ook bronchitis van krijgt en -dikke kans- longkanker. I’ll be back! Nou ja, misschien ook niet. Weet je wat? Stop die peuk maar in je gat.

Iedereen weet dat roken ongezond is. Toch is het heel moeilijk om ermee te stoppen als je eenmaal verslaafd bent. Dat komt door het stofje nicotine dat in sigaretten zit. En van de koolmonoxide en teer die erin zit worden je longen ook niet echt blij.

Waarom is roken slecht voor je?

Klas 4/5/6

Minnesota. Hij trekt naar New York om het als muzikant te gaan maken. En als Bob Dylan. In de sixties is hij de sensatie van de folkscene. Hij speelt en schrijft protestliederen zoals Blowing In The Wind. En als je aan ome Bob vraagt waar die tekst op slaat, dan zegt-ie: ‘het antwoord, mijn vrind, is blowing in de wind.’

Door zijn vage eh abstracte teksten spreekt Bob Dylan veel generatiegenoten aan. Hij speelt zelfs in het voorprogramma van Martin Luther King. Maar Dylan voelt zich bij al die aandacht niet zo heel jofel. Om aan zijn opdringerige fans te ontsnappen moet hij zelfs een aantal keren verhuizen. En ook muzikaal gaat-ie alle kanten op.

His Bobness combineert traditionele muziekstijlen met literaire teksten die bijvoorbeeld verwijzen naar de bijbel of naar die andere grote bard, Shakespeare. In 2016 krijgt Dylan de Nobelprijs voor de Literatuur toegekend, en wel voor ‘het creëren van nieuwe poëtische uitdrukkingen binnen de Amerikaanse liedjestraditie’. Hij komt ‘m helemaal in stijl ophalen, als-ie toevallig toch in de buurt is, op z’n tournee. Daarmee is-ie de eerste liedjesschrijver met zo’n Nobelprijs. Je bent helemaal top, Bob.

Bob Dylan won de Nobelprijs voor de literatuur, terwijl hij geen schrijver is, maar muzikant. Zijn teksten zijn dan ook best bijzonder. Hij is vooral bekend van zijn protestliederen zoals Blowing in the wind.

Wie is Bob Dylan?

Onze mooie maan, die draait natuurlijk om de aarde, en saampjes draaien wij weer om de zon. De zon is eigenlijk een grote kernreactor, die ons onvermoeibaar verwarmt en verlicht. Tenminste… meestal. Want heel soms, dan komt de maan in zijn baan tussen de zon en de aarde in te staan. De grote vuurbal is heel even verduisterd, en dus wordt het plaatselijk donker en koud op aarde. Geniet er maar van, want het duurt maar een paar minuten, of het wordt alweer licht. De hanen beginnen te kraaien, en het is de hoogste tijd voor een lekker bakkie koffie.

Zo’n zonsverduistering of eclips hebben we te danken aan... puur toeval. De zon is namelijk zo’n 400 keer groter dan de maan én hij staat 400 keer zo ver weg. Hierdoor kan de maan de zon precies afdekken. Soms staat de maan wat dichterbij de aarde, en dan is er van de zon nog wel een ring te zien. Bling bling! Maar sowieso komt een zonsverduistering erg weinig voor. Agenda d’rbij: in ons land is de volgende totale eclips pas in 2135, en dan nog in Noord-Oost-Groningen. Tenminste, als DAT tegen die tijd nog bestaat.

Bij een zonsverduistering staat de maan precies tussen de aarde en de zon in. Het wordt dan een paar minuten koud en donker op aarde en je hebt een eclipsbril nodig om naar de zon te kijken. Voorlopig heb je die trouwens niet nodig, want de volgende zonsverduistering die we in Nederland kunnen zien, is pas in 2135!

Wat is een zonsverduistering?

Kiezen tussen ‘jou’ en ‘jouw’ is voor veel mensen een hele klus. Nou ja, niet voor jou natuurlijk, maar wel voor jouw zus. Kijk, zo hoort het!

‘Jouw’ (4 letters, wel een w) is een bezittelijk voornaamwoord en verwijst dus naar bezit: ‘ik heb jouw fiets geleend’.
‘Jou’ (3 letters, geen w) is een persoonlijk voornaamwoord en verwijst naar een persoon: ‘Ik heb jou zien fietsen’.
Dat kan je toch wel onthouden? Zo niet, dan heb ik voor jou (persoon, dus zonder w) nog een ezelsbruggetje om overheen te fietsen:

Bij twijfel vervang je het woordje jou(w) in jouw hoofd door ‘mij’ of ‘mijn’: ‘Jou’ of ‘jouw’ fiets is misschien moeilijk. Maar denk eens aan je eigen fiets? Dat is natuurlijk ‘mijn’ fiets. Dan weet je ook dat het ‘jouw’ fiets moet zijn, met een w. Want: komt er bij ‘mij’ een n-etje bij, dan doet er bij ‘jou’ een w-tje mee.

Soms schrijf je ‘jou’ met een w. Die w hoor je niet, maar is wel belangrijk. Die geeft namelijk aan dat iets van jou is: jouw fiets bijvoorbeeld. Als je dat lastig vindt, hebben we hier een handig ezelsbruggetje voor je.

Wanneer schrijf je jou en jouw?

Vincent van Gogh wordt in 1853 geboren in het Brabantse Zundert. Van zijn broertje Theo krijgt-ie het advies om wat met kunst te gaan doen. Vincent verkast naar de academie in Brussel, dan weer naar Brabant, Den Haag, Drenthe, Nuenen, Antwerpen... Van Gogh kan zijn draai maar niet vinden - en ook geen baantje, dus krijgt Vincent af en toe een zakcent van Theo.

Bij zijn broer in Parijs leert Vincent moderne schilders kennen. Zijn werk wordt steeds lichter, met fellere kleuren en korte penseelstreken. Hij vertrekt naar Arles en daar gaan alle remmen los. Van de Zonnebloemen schildert hij maar liefst 5 versies, en dat terwijl-ie de eerste niet eens verkocht krijgt. Vincent is geen makkelijke man, ook niet voor zichzelf. Hij raakt in de war en snijdt een stuk van zijn oor af. Pijnlijke affaire, maar wel weer een zelfportret. 

Hij laat zich opnemen in een kliniek schildert hij bij vlagen bevlogen door, terwijl hij tussendoor van gekte af en toe zijn eigen verf opeet. Bon appetit. Als Vincent pas 37 is wordt het leven hem te zwaar. Na zijn dood raakt zijn werk pas echt bekend en krijgt Vincent de waardering die hij daarvoor alleen van Theo kreeg.

De schilder van de beroemde zonnebloemen en zelfportretten is in zijn tijd lang niet zo succesvol als nu. Vincent van Gogh schildert in tien jaar tijd maar liefst 900 schilderijen tot hij op 37-jarige leeftijd zelfmoord pleegt.

Wie was Vincent van Gogh?

In vroeger tijden heeft ons land geen grondwet, maar wel een hoop regenten die wel weten wat goed is voor het gepeupel. In 1798 wordt de eerste grondwet ingevoerd en worden grondrechten geregeld als de vrijheid van godsdienst, drukpers en vergadering. Vanaf dat moment is het dus ook toegestaan om te vergaderen over de vraag welke drukpers je gaat kopen om god te dienen.

Ondertussen wordt Nederland opeens een koninkrijk en is de wil van de Willems wet. In 1848 is Willem 2 de koning. Er is wel een parlement, maar de ministers mogen eigenlijk alleen maar ja-knikken. Net als in Frankrijk en Duitsland en als het volk daar in opstand komt, begint ook Willem 2 te woelen. Hij geeft de liberaal Thorbecke de opdracht om een nieuwe Grondwet op te pennen. Hierdoor krijgen de ministers, de Kamer en het volk meer te zeggen. En Willem krijgt wat meer nachtrust.

De Grondwet is de belangrijkste wet van Nederland. Het bekendste artikel is gelijk artikel 1: iedereen in Nederland wordt in gelijke gevallen gelijk behandeld. Al zijn sommigen toch altijd net wat gelijker dan anderen...

Nederland heeft een grondwet. Daarin staan de grondbeginselen van onze democratie beschreven, zoals het recht op gelijke behandeling, vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. Die grondwet kwam tot stand in 1848 om het volk en de ministers tevreden te houden.

Waarom hebben we een grondwet?

Je lichaam is gemaakt om ziekteverwekkers buiten te houden. Mocht er toch een virus of bacterie binnendringen, dan komt je afweer in actie. Helaas zijn die afweertroepen niet altijd even alert. Gelukkig hebben we daarvoor het vaccin. Mouw omhoog!

Het vaccin is een milde variant van de ziekteverwekker. Als je zo’n vaccin krijgt ingespoten, word je daarom niet echt ziek, maar je lichaam maakt wel geheugencellen aan om goed voorbereid te zijn op een volgende keer. Sommige geheugencellen liggen lekker uit te rusten, maar als de ziekteverwekker arriveert komen ze razendsnel in actie. Andere cellen maken meteen antistoffen aan die in je bloed aanwezig blijven. Het is eigenlijk allemaal behoorlijk vaccinerend!

Vaccinatie is uitgevonden door de Engelse dokter Edward Jenner. Hij komt erachter dat mensen een stuk minder risico lopen om de pokken te krijgen, als je ze eerst vaccineert met een klein beetje koeienpokken! Het enige nadeel is dat die mensen de rest van hun leven blijven loeien. Nee hoor, vaccinatie is ongevaarlijk. In dit geval geldt echt: voorkomen is beter dan genezen. En vaccineren is beter dan creperen.

Sommige ziektes kun je voorkomen met een vaccin. Er wordt dan een kleine hoeveelheid ziekteverwekkers in je bloedbaan gespoten zodat je lichaam antistoffen aanmaakt bij een echte besmetting. Klinkt best eng, maar een vaccin is niets om bang voor te zijn.

Hoe werkt een vaccin?

Pieter Cornelis Mondriaan wordt in 1872 geboren in ons eigen Amersfoort. Hij volgt eerst een opleiding tot tekenleraar en gaat dan naar de kunstacademie om te leren schilderen. Eerst keurige landschapjes, maar onder invloed van Van Gogh gaat onze held er ook ‘s nachts op uit om meer gestileerde beelden te vangen. En te dansen!

In de loop der jaren wordt zijn werk abstracter. Piet wil niet de werkelijkheid weergeven, maar de essentie daarachter. Ook zijn schildertaal gaat terug naar de essentie: primaire kleuren en horizontalen en verticalen. Een schilderij hoeft niets voor te stellen; het gaat erom wat het met je doet. 

In de nadagen van de Eerste Wereldoorlog worden de kunstbroeders van De Stijl actief. Mondriaan werkt mee vanuit zijn atelier in Parijs. Een soort 3D-studio, waar hij de wanden beplakt met geverfde stukken karton om vrijuit te kunnen experimenteren met kleuren en verhoudingen. In 1940 verhuist Studio Mondriaan naar New York. Tijdens het maken van de Victory boogiewoogie krijgt  de schilder een longontsteking en sterft. Maar zijn invloed swingt nog jaren door in het werk van allerlei architecten en ontwerpers. Goed gedaan, Mondriaan!

Mondriaan staat bekend om zijn schilderijen met streepjes, vakjes en hokjes, zoals Victory Boogie Woogie. Het ging hem niet om het schilderen van de werkelijkheid, maar van de essentie daarachter. Mondriaan werd een van de belangrijkste figuren van kunststroming de stijl. En stijl had-ie!

Wie was Piet Mondriaan?

Als er een wet wordt gemaakt en er na veel vijven en zessen in de Tweede Kamer overeenstemming is, dan is het nog geen wet. Het moet eerst nog even langs de Eerste Kamer. 1 is de helft van 2 en de Eerste kamer heeft ook het halve aantal leden: 75. Die worden niet rechtstreeks door het volk gekozen, maar via de Provinciale Staten. Een getrapte verkiezing heet dat, en na 4 jaar worden ze er ook weer uitgetrapt.

De Eerste Kamerleden komen elke dinsdag samen om te vergaderen. Hun Kamer wordt ook wel ‘chambre de réflexion’ genoemd: niet omdat er allemaal spiegels zouden hangen, maar omdat ze nog één keer goed over het wetsvoorstel reflecteren, nadenken: zit het juridisch wel snor, is het niet in strijd met andere wetten, en is het eigenlijk überhaupt wel uitvoerbaar? Zo niet? Dan gaat de hele handel in de shredder!

Als de Eerste Kamer wel tevreden is, gaat de wet door naar de Koning. Die zet er vervolgens een krabbel onder, in de eerste kamer, de tweede kamer, of de 28ste kamer van z’n paleis.

Voordat een wet wordt aangenomen, moet hij gecontroleerd worden door de leden van de Eerste Kamer. Als zij de wet afkeuren, verdwijnt hij in de shredder. Wordt de wet goedgekeurd, dan mag de koning zijn krabbel eronder zetten.

Hoe werkt de Eerste Kamer?

Op het stembiljet van de Tweede Kamerverkiezingen vind je honderden namen die allemaal hopen op een plekje in die mooie Kamer in Den Haag. Als de stembus geleegd is, zijn er 150 zetels te verdelen. De politici die voor dezelfde partij in de kamer terechtkomen, noemen we een fractie, met aan het hoofd een fractievoorzitter. Die zit vooraan, goed zichtbaar voor de camera’s.

Als een minister een nieuwe wet wil invoeren, dan moet een meerderheid van de Kamer daarvoor zijn. Het wetsvoorstel wordt eerst in een klein zaaltje besproken door de Kamerleden die verstand van dat onderwerp denken te hebben. Pas als zij eruit zijn, wordt erover gestemd in de plenaire zaal.
Die zaal komt ook in beeld bij politiek gevoelige kwesties. De Kamerleden hebben namelijk ook als taak de Regering te controleren. Dus als een minister de boel niet op orde heeft, moet-ie naar de Kamer komen en dan is het maar hopen dat ie daar ook weer levend uitkomt.

Ook binnen de partijen zelf is er trouwens vaak een hoop politiek gekonkel. De camera’s komen in actie als er frictie is in een fractie. En dan wordt die Kamer pas echt een attractie...

Elke vier jaar kiezen we de 150 mensen die ons land gaan regeren. Dat doen ze vanuit hun blauwe zetels in de Tweede Kamer in Den Haag. Wat gebeurt er allemaal in die kamer?

Hoe werkt de Tweede Kamer?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos