Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 4/5/6

Bij een hartstilstand wordt er opeens geen bloed meer rondgepompt door het lichaam. Maar dat komt niet omdat het hart stilstaat: de hartkamers worden juist heel snel maar chaotisch geprikkeld. Dat heet fibrilleren en het kan dus verholpen worden met een automatische externe de-fibrillator oftewel AED - pik er gauw eentje mee.

Dit is de volgorde: 112 - réanimér - AED. Dat reanimeren start je met 30 borstcompressies en beademen. Zo pomp je bloed en dus zuurstof naar de vitale organen. De AED kan praten, en babbelt je zo door de procedure heen. Bovenkleding van het slachtoffer uitdoen, en dan de elektroden opplakken. Het apparaat voert een hartanalyse uit, en bepaalt of er een schok gegeven moet worden. Zo ja, dan mogen de omstanders even afstand nemen, en wachten op de klap. Hè hè.

Als je binnen 6 minuten kan starten met reanimeren, is er grote kans op overleving met de minste hersenbeschadiging. Gelukkig hangt er, om te helpen bij die reanimatie-operatie tegenwoordig er op menige locatie zo’n fijn defibrillatie eh apparatie.

Clipphanger

Clipphanger logo

Wat moet je doen als iemand op straat ineens een hartstilstand krijgt? Natuurlijk bel je dan 112, maar het slachtoffer moet zo snel mogelijk gereanimeerd worden. Gelukkig vind je op steeds meer plekken AED’s: draagbare apparaten die het hartritme met een schok kunnen herstellen.

Hoe werkt een AED?

Als Pablo Picasso in 1881 in Malaga geboren wordt, krijgt-ie meteen een penseel in zijn handjes. Op zijn 14de gaat-ie naar de kunstacademie en 5 jaar later naar de kunsthoofdstad van Europa: Parijs. Eerst maakt hij nog wat donkere schilderijen in zijn ‘blauwe periode’. Maar met het succes verdwijnt de somberheid en wordt hij dolverliefd op de kleur roze. Je zou bijna denken dat Picasso aan het oefenen is voor de kinderkamers. Maar die moeten nog even wachten!

Samen met zijn kunstbroeder Georges Braques smeedt Picasso het ‘kubisme’, een nieuwe manier van kijken waarbij de vorm centraal staat. Zoals Les Demoiselles d’Avignon, waar ook zijn fetisj voor Afrikaanse maskers in te zien is. Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, gaat Braques in dienst, maar Picasso, de pacifist, blijft lekker doorwerken. Zijn politieke betrokkenheid kan-ie kwijt in  ‘Guernica’, een enorm zwart-wit schilderij waarin hij zijn gevoelens weergeeft bij een bombardement in de Spaanse burgeroorlog. Ouch!

Naast vriend van de vrede is Picasso ook nog communist, beeldhouwer, decorontwerper, vader, en o ja, de schilder van wie wereldwijd de meeste schilderijen gestolen zijn. Ja, als zelfs dieven in de rij staan voor jouw kunst, dan ben je een hele grote!

Pablo Picasso is een van de grondleggers van het kubisme. In zijn schilderijen speelt hij met vormen en perspectief. Een van zijn beroemdste werken is Guernica, over een bombardement in de Spaanse burgeroorlog. Behalve schilder was Picasso ook beeldhouwer, tekenaar en communist.

Wie was Picasso?

Als jij moeite hebt met klokkijken, of geld tellen, getallen omdraait, je vingers nodig hebt om te kunnen tellen en dus niet echt een rekenwonder bent maar eerder een rekenramp… Dan kan het zomaar zijn dat je te maken hebt met dyscalculie - een moeilijk woord maar da’s voor jou natuurlijk geen enkel probleem. (kuch)

Voor het maken van berekeningen zijn verschillende hersengebieden nodig. Het getal 3 bestaat uit het cijfer 3, het woord ‘drie’ en de hoeveelheid drie (* * *). Die hebben alle drie hun eigen fijne plekje in je bovenkamer. Maar als er een som gemaakt moet worden, hebben jouw dyscalculiehersens het heel moeilijk om die drie 3-gebieden met elkaar te verbinden. Potverdrie!

Gelukkig is er wel wat te doen aan dyscalcudrie eh -lie. Met de juiste begeleiding kan je met kleine stapjes vooruitgaan met rekenen. Dat begint letterlijk klein, met getallen onder de 10, en simpel, met optellen en aftrekken. Heel geleidelijk aan kan je dan gaan denken aan iets grotere getallen en delen, vermenigvuldigen.... Zo krijg je dyscalculie onder de knie! En anders is er altijd nog je dyscalculator.

Mensen met dyscalculie hebben moeite met rekenen, tellen, klokkijken; eigenlijk alles waarbij getallen komen kijken. Een soort dyslexie, maar dan met cijfers. Met de juiste begeleiding kun je dyscalculie onder de knie krijgen.

Wat is dyscalculie?

Veganisme is een levenswijze waarbij je geen producten gebruikt met een dierlijke afkomst. Net als een vegetariër eet je dus geen vlees en vis, maar ook geen eieren, zuivel, je draagt geen leer of bont, geen make-up die op dieren getest is en je gaat natuurlijk ook niet naar een circus waar allemaal dieren kunstjes moeten doen voor ons mensen. Je hoeft niet te liegen, je bent gewoon vegan.

Veganist word je bijvoorbeeld omdat je het niet oké vindt dat mensen dieren gebruiken. Of vanwege het milieu: de veehouderij veroorzaakt veel uitstoot van broeikasgassen. En het is ook efficiënter om het eten dat koeien krijgen, gewoon lekker zelf op te knagen. Er zijn ook mensen die om levensbeschouwelijke redenen geen vlees eten. Stel dat je gelooft in reïncarnatie, dan is dat lieve lammetje misschien wel je opa!

Dierlijke producten bevatten vaak wel veel eiwitten, ijzer, calcium en vitamines. Die moet een vegan dus halen uit noten, peulvruchten en soja. En de belangrijke vitamine B12, die is buiten het dierenrijk alleen in een potje te krijgen. Dus: allemaal aan de pil! Mmmmm, lekker!

Veganisme is een diervriendelijke levenswijze. Veganisten eten net als vegetariërs geen vlees of vis. Maar vegans gaan nog een stapje verder: ze gebruiken helemaal geen dierlijke producten. Ook geen boter, melk en eieren bijvoorbeeld. Veganist zijn is dus niet zo makkelijk. Wat past er wel in een veganistische levensstijl?

Wanneer ben je veganist?

Nederland bestaat uit 12 provincies, die allemaal een eigen hoofdstad hebben. Ergens in die hoofdstad staat-een Provinciehuis en daar staat-een bordje dat wijst naar de Provinciale Staten oftewel PS. Een vergaderclub die bepaalt waar het met de provincie naartoe moet. Elke 4 jaar worden de leden van de Provinciale Staten verkozen in de Provinciale Statenverkiezingen. En dan zijn ze natuurlijk in alle staten.

Mag een stad uitbreiden? Moet er een nieuw bedrijventerrein komen, of toch liever een recreatiegebied? Misschien handig als er ook een weg komt? Of geven we dat geld liever uit aan leuke culturele activiteiten? Al deze onderwerpen en nog veel meer worden eerst uitvoerig besproken in Statencommissies, en vervolgens komen eens per maand de Provinciale Staten bij elkaar, om de zaken af te hameren. Daarna mogen de afgevaardigden, de Gedeputeerde Staten die voorstellen uitvoeren, en die worden daarbij weer scherp in de gaten gehouden door de Provinciale Staten: eigenlijk dus, het parlement van de provincie.

PS: De PS zijn niet alleen belangrijk voor het provinciebeleid: de leden hebben nog 1 belangrijke staatsrechtelijke taak: zij kiezen ook de leden van de Eerste Kamer in het grote Den Haag. Bedenk dus maar goed, wat je met jouw provinciale stemmetje doet.

Eens in de vier jaar zijn er in Nederland verkiezingen voor de Provinciale Staten. De Provinciale Staten bepalen het beleid van de provincie: of een stad mag uitbreiden bijvoorbeeld.

Wat zijn de Provinciale Staten?

Op 5 september 1946 wordt Farrokh Bulsara geboren, op Zanzibar. Op kostschool in India leert-ie piano spelen. Hoe bijzonder die boy is, blijkt als z’n tandjes doorkomen: hij heeft er maar liefst 4 meer dan gewone stervelingen. Ook heel handig om van je af te bijten!

Als-ie groot is, verhuist onze doorbijter naar Londen. Daar kan-ie de grote wereld én zichzelf ontdekken als Freddie Mercury: hij komt ervoor uit dat-ie op mannen én op vrouwen valt (voor die tijd best bi-zonder). Hij gaat aan de kunstacademie studeren én musiceren. Hij speelt mee met Brian May, en met nog 2 gasten begint-ie een bandje. Freddie mag de naam én het logo bedenken: QUEEN.

Queen heeft een heel bijzonder geluid, zeker ook vanwege de stem van Freddie. Helemaal een belevenis zijn de liveshows van Queen, met de theatrale Mercury als showmaster-generaal. Begin jaren 90 blijkt hij te lijden aan de ziekte aids. Freddie overlijdt, maar zijn nalatenschap bestaat uit een berg albums, soloplaten en vooral dat ene nummer… Galileeoooo figarooooooooo!

Iedereen kan meezingen met Bohemian Rhapsody van Queen. Zanger Freddie Mercury werd dankzij zijn bijzondere stem en uitbundige verschijning wereldberoemd. Op 24 november 1991 overleed hij aan de gevolgen van aids.

Wie was Freddie Mercury?

De zwaartekracht van de aarde houdt niet alleen jouw voetjes op de grond, maar trekt ook aan de luchtdeeltjes boven je koppie. De kolom van lucht boven de vierkante meter waar jij staat, weegt samen wel 10.000 kilo, en dat noemen we de luchtdruk. Die wordt gemeten met een barometer oftewel luchtdrukmeter en uitge‘drukt’ in hectopascal of millibar. 

Een weerman of weervrouw is voortdurend met barometers in de weer. Het weer wordt namelijk grotendeels bepaald door verschillen in luchtdruk. Onder invloed van de zon wordt lucht warmer, stijgt op, en zorgt plaatselijk voor een lage luchtdruk aan de grond. Dit tekort aan luchtdruk wordt verholpen door het aanzuigen van lucht uit gebieden met een hoge luchtdruk. Zo ontstaat een wind (Pffffrt!). Sorry.

Eenmaal in het lagedrukgebied, stijgt die lucht op en koelt af. In de koude lucht condenseert waterdamp en ontstaan wolken. Die zorgen vaak voor regen. Omgekeerd is het in een hogedrukgebied (dus) vaak droog. De werking van de drukgebieden kan je makkelijk onthouden omdat ‘hoog’ rijmt op ‘droog’, en ‘laag’ op ‘dit wordt een dag dat ik mijn regenpak draag’.

Weermensen en meteorologen hebben het vaak over hogedrukgebieden en lagedrukgebieden. Het weer wordt namelijk voor een groot deel bepaald door verschillen in luchtdruk. In een hogedrukgebied is het vaak droog, en in een lagedrukgebied vaak nat.

Wat zijn hoge- en lagedrukgebieden?

De kleine Elvis Aaron Presley wil voor zijn 11e verjaardag dolgraag een fiets. Zijn arme ouders kunnen dat niet betalen en geven hem dan maar… een gitaar. En de rest is …Rock & Roll History: Elvis wordt eerst nog ‘gewoon’ truckchauffeur, maar hij scheurt gelijk naar de muziekstudio om een demo te droppen. Zijn ‘zwarte geluid’ bereikt al snel een groot publiek, geholpen door zijn markante vetkuif en schokkende heupbewegingen.

Achter de schermen wordt Elvis ‘gecoached’ door Tom Parker. Die verandert de zanger Elvis in de King of Rock ‘n Roll. Elvis is overal! Op het podium, op TV, in de bioscoop, zelfs in Duitsland, als-ie in dienst moet. Daar ontmoet-ie zijn Priscilla. Ze trouwen in stijl in Las Vegas en precies 9 maanden later komt er een kleine Presley bij. ‘t Is net d’r vader!

Met de carrière van Elvis gaat het minder goed. Hij blijft steeds vaker hangen in Las Vegas. Zijn kleermaker heeft zijn handen vol aan al die glitterkostuums, want Elvis wordt een steeds ‘grotere’ ster. Hij vreet zich vol en slikt dozen vol pijnstillers. Zijn gezondheid holt achteruit en met 42 jaar krijgt hij een hartaanval op zijn landgoed Graceland. Had-ie nou toch maar die fiets gekregen….

Een vetkuif, glitterpak en schokkende heupbewegingen: Elvis Presley is in de jaren 50 van de vorige eeuw de King of rock ’n roll. Maar hij leeft ongezond en overlijdt al op zijn 42e aan een hartaanval.

Wie was Elvis?

De hele dag door komen er allerlei prikkels bij je binnen: een muziekje, een reclame, de geur van natte hond. De meeste mensen kunnen daar meestal best mee omgaan, maar zo’n 1 op de 5 is een HSP, oftewel een Hoog Sensitief Persoon - maar je kan het ook onthouden als Heeft Steeds Prikkels - au!

Als je hoogsensitief bent, dan ben je dus bijzonder gevoelig voor wat er om je heen gebeurt. De werkelijkheid komt als het ware zonder filter bij je binnen. Dit heeft als voordeel dat je bijvoorbeeld intens kan genieten van muziek en kunst en je goed kan inleven in andere mensen. Maar er is ook een keerzijde: terwijl je broertje lekker naar de radio luistert, word jij misschien wel gek van al dat geklets. En medeleven is mooi, maar als je collega een knipperlichtrelatie heeft moet je wel uitkijken dat je zelf niet verknipperd raakt.

Hoogsensitiviteit is geen ziekte of aandoening, maar gewoon een eigenschap. En daar kan je dan maar beter een beetje rekening mee houden. Doe niet te veel tegelijkertijd, geef altijd goed je grenzen aan en zorg van tevoren dat je zeer regelmatig je batterijtje weer kan opladen. Zo blijf je ook als HSP een Hartstikke Stabiel Persoontje.

Als je hoogsensitief bent, ben je extra gevoelig voor wat er om je heen gebeurt. Prikkels komen bij jou zonder filter binnen. En dat kan best vermoeiend zijn. Hoogsensitiviteit is geen aandoening, maar gewoon een eigenschap.

Wanneer ben je hoogsensitief?

Sommige drankjes bevatten een bijzonder stofje genaamd ‘alcohol’. Alcohol is een natuurproduct dat ontstaat door het gisten van druiven of gerst. Zo komt het helemaal spontaan terecht in een flesje bier of wijn. Alcohol is niet bedoeld voor mensen onder de 18, maar sommige volwassenen lusten er wel pap van. Direct na de consumptie zorgt een beetje alcohol voor een beetje vrolijkheid en een algeheel prettig gevoel. Maar daar blijft het meestal niet bij.

Wie een paar glazen alcoholhoudende drank naar binnen giet, kan al meteen slechter kijken, denken, en reageren. Daarom mag je met drank op nooit het verkeer in. Nog een paar glazen dan maar? Kijk uit, want je wordt emotioneel, je zelfkritiek verdwijnt en dus liggen ruzies op de loer. En dan hebben we nog de lichamelijke bijverschijnselen: misselijkheid! Braken! O ja, en geheugenverlies, dus wie weet naast wie je de volgende ochtend wakker wordt.

Alcohol bevat ook heel wat calorietjes, en je kan er dus nog dik van worden ook. En het heeft invloed op je hart, de ontwikkeling van je hersenen en je kan er kanker van krijgen. O ja, en het is ook nog eens verslavend. Zo verslavend, dat de mensheid eigenlijk al duizenden jaren aan de drank is. (Al sinds de alcoholbewoners).

Om een biertje te drinken moet je in Nederland minstens achttien jaar zijn. Alcohol is namelijk niet bepaald goed voor je, helemaal als je hersenen nog in ontwikkeling zijn. Wat doet alcohol met je?

Wat doet alcohol met je?

Als je jong bent, of ooit jong bent geweest, heb je d’r misschien wel mee te maken gehad: groeipijn. Groeipijn is een zeurende pijn, meestal in je benen of knieholtes, die spontaan opkomt, en dat gebeurt dan natuurlijk vooral ‘s nachts. Terwijl je dan toch wel wat beters te doen hebt!

Dit soort pijn komt vooral voor tussen je 4de en je 14de, de jaren waarin je ook lekker groeit. Over de aanleiding kunnen wetenschappers uren bakkeleien. Komt het door je houding, overbelasting overdag? We weten wel dat het meer voorkomt bij zware kinderen en kinderen met stress. Dus misschien is er ook wel een psychische aanleiding. In elk geval komt groeipijn niet door het groeien zelf, dus het is geen oplossing om gewoon lekker klein te blijven - en dat kan ook niet.

Wat wel een beetje verlichting biedt is een pijnstillertje, even de benen strekken of natuurlijk een lekkere massage. Da’s sowieso een goed idee. Als je ook overdag pijn krijgt, dan wordt het tijd om naar de dokter te benen. Maar in de meeste gevallen geldt: groeipijn? ‘t Is wel pijnlijk, maar je groeit er vanzelf overheen.

Veel kinderen hebben wel eens last van groeipijn in hun benen. Het is pijn die voorkomt als je in de groei bent, maar het wordt niet veroorzaakt door het groeien zelf. Wat is het dan wel?

Wat is groeipijn?

Als je een speciaal potje hebt voor lijm, dan plak je die woorden aan elkaar en krijg je een lijmpotje. In het Nederlands kunnen 2 woorden opeens 1 woord worden, zonder spatie. Als je toch een spatie laat staan tussen ‘lijm’ en ‘potje’ dan is die spatie fout (los!) en maak jij dus een spatiefout (aan elkaar!)

Wie maar genoeg lijm heeft, kan tot in het oneindige doorgaan met woorden plakken. Denk maar ‘s aan een lijmpotjesverzamelaarsverenigingsbestuurscommissievergaderingsjaarverslag. Ja, da’s echt 1 woord zonder een enkele spatie, met af en toe een ‘s’ voor de uitspraak. En als je me niet gelooft, zoek het dan maar op in het woordenboek. Nee hoor, daar staat het niet in. Ik heb het net zelf bedacht, en toch is het een woord! Da’s toch superfantastisch!

Als de combinatie er raar uitziet, of je vindt dat het woord te lang wordt, dan gebruik je lekker een koppelteken. Maar je stopt dus NOOIT een spatie in een combinatie. Door een spatiefout kan een zin helemaal op zijn kop komen te staan. Denk maar ‘s aan dit beroemde medische nieuwsbericht. Er zijn veel ‘diarreegevallen’ of er is veel ‘diarree gevallen’. Ja, ‘t is eigenlijk allebei niet zo leuk.

In het Nederlands plakken we samengestelde woorden aan elkaar. Een verkeerde spatie kan de betekenis van een zin helemaal op zijn kop zetten. ‘Diarree gevallen’ betekent iets heel anders dan ‘diarreegevallen’. Je kan het onthouden met dit ezelsbruggetje: stop nooit een spatie in een combinatie.

Wanneer is een spatie fout?

Oranje

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos