Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Video's die een vraag opwerpen of op een andere manier tot nadenken stemmen.

Wisebits header

Natuurkunde

Wisebits

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Dit is methusalem. Volgens de bijbel werd hij oud. Heel oud. Dit ben ik. Zou ik ook zo oud kunnen worden? In mijn familie worden veel mensen erg oud. Zit ouder worden in de genen? Maar welk gen dan? Bij dit wormpje vonden we het gen dat leeftijd bepaalt! Gen age-1. Zet dit gen uit en het wormpje wordt dubbel zo oud. De zoektocht houdt niet op bij de worm. Maar bij de mens is er nog niet één gen aan te wijzen dat leeftijd bepaalt. De enige manier waarop we nu kunnen inschatten hoe oud we worden is door te kijken naar onze voorouders. Als we het gen ooit vinden weet ik dan of ik net zo oud wordt als oma? Ook wetenschappers hebben het antwoord op deze vraag nog niet gevonden. Mijn oma werd 101. Dan heb ik nog alle tijd om te doen wat ik wil.

Hoe oud word jij?

Leeftijd is erfelijk. Maar welk gen is hier verantwoordelijk voor? Al decennia lang zijn erfelijkheidsonderzoekers op zoek naar zogenaamde Methusalem-genen. Methusalem zou 969 jaar oud zijn geworden. 

Wisebit van Chaja Hogeweg

Waardoor word je ouder?

Iedereen wordt ouder. Daar kan geen antirimpelcrème iets aan veranderen. Is er een manier om jong te blijven?

Wisebit van Ype Driessen en Juul Spee

Elektromagnetische straling is de voortplanting door de ruimte van elektrische en magnetische trillingen. Dat zullen wij wel eens even uitleggen! Enorm handig, zo’n spectrum. In het spectrum zie je welke verschillende trillingen er zijn. Wat er gebeurt als de frequentie ervan veranderd. Welke kleur bij welke frequentie hoort, en wat je met die specifieke straling kan doen. Het spectrum is dus eigenlijk niks meer dan een overzicht van de veelzijdigheid van elektromagnetische straling.

Elektrische...wattuh?

Ja, wat precies? In het spectrum zie je welke verschillende trillingen er zijn, wat er gebeurt als de frequentie ervan verandert, welke kleur bij welke frequentie hoort en wat je met die specifieke straling kan doen. Het spectrum is dus niks meer dan een overzicht van de veelzijdigheid van elektromagnetische straling.

Wisebit van Edward Cook

Je zou het misschien niet zeggen maar 3D-printing bestaat al 25 jaar. De techniek is in de afgelopen jaren zo verbeterd dat je nu prachtige spullen kunt printen. 3D-printen is nu al zo betaalbaar dat je duizenden thuisprinters zijn. Kijk maar even mee hoe hij werkt. Met de juiste software of een simpele app op je telefoon kun je zelf al van alles ontwerpen. De software verdeelt je ontwerp in meer dan 15.000 verschillende laagjes, elke laag van 0,1 mm komt overeen met 1 van de te printen lagen. Als je een ontwerp hebt kun je printen wat je maar wil. Stoelen om op te zitten, print het uit! Mis je een onderdeel van je koffiezetapparaat? Print het uit! Een uniek, persoonlijk cadeautje nodig? Hatcha een rubberen kip! Zin om te jongleren? Geen probleem. Of zelf even een snoepje of nieuw gerecht printen? Ook dat kan. Alles kan met een 3D-printer. Als je dat indrukwekkend vond, loop dan maar eens mee naar buiten. Dit is pas een 3D-printer. Hier wordt het eerste 3D-huis ter wereld geprint. Je kan het zo gek niet verzinnen of het kan geprint worden. Ook de medische wereld is volop in ontwikkeling met 3D-printers. Misschien kunnen we binnenkort wel menselijke cellen printen tot een werkelijk orgaan. Maar we zijn er nog niet helemaal. Sommige dingen zijn alleen nog mogelijk op papier.

Kun je alles 3D printen?

3D-printen wordt steeds normaler. Je kunt het zo gek niet bedenken, of je kunt het met een druk op de knop driedimensionaal uit de printer halen. Zou het in de toekomst ook mogelijk zijn om menselijke cellen te printen?

Vanuit de ruimte zijn er maar weinig bouwwerken zichtbaar. André Kuipers zag de piramides van Gizeh, De Chinese muur en de Afsluitdijk toen hij langs de aarde vloog in de sojoez raket. De Afsluitdijk is het voorbeeld van de maakbaarheid van Nederland. Door de Afsluitdijk werd de kwetsbare kust van Nederland verkort van 300 km naar 32. Zo bedacht Cornelis Lely. De kust van de Zuiderzee was altijd doelwit van storm en overstroming. In 1916 begaven de dijken bij waterland het op meerdere plaatsen niet bestand tegen wind en zee. De plannen om de Zuiderzee af te dammen kwamen daarmee letterlijk in een stroomversnelling. Het eerste deel van Lely's plan was al uitgevoerd, de proefpolder Andijk en de Wieringenmeer waren al drooggemalen. Tussen Noord-Holland en Friesland groeide de dijk naar elkaar toe. De minister van oorlog hield het bouwen van de Afsluitdijk nog wel even tegen, omdat men bang was dat de vijand uit het oosten zo wel heel gemakkelijk het westen van Nederland kon binnenvallen. Het westen was juist zo goed verdedigd door de Hollandse waterlinie. Een voorwaarde was dat aan de Friese kant bunkers gebouwd werden tegen mogelijke invallen. Een bijkomend voordeel is dat de Afsluitdijk een mooie verkeersverbinding is geworden naar Friesland en Groningen. In het begin reden er nog maar 6 auto's per uur over de eenbaansweg. Vorig jaar was het het eerste wegdeel waar 130 km/u gereden mocht worden. Door klimaatveranderingen stijgt de zeespiegel. Het wordt steeds lastiger om overtollig water van het IJsselmeer te lozen op hogere waterstanden aan de Waddenzee kant. De Afsluitdijk gaat de komende jaren na 80 jaar weer flink op de schop.

De afsluitdijk, te zien vanuit de ruimte

Dankzij de afsluitdijk kunnen we snel van Noord-Holland naar Friesland èn is de Nederlandse kust minder kwetsbaar voor hoog water.

Wisebit van Rikkert Nusselder

Wat is het doel van anorexia?

Eetstoornissen zoals Anorexia Nervosa zijn niet nieuw, maar bestaan al meer dan 100 jaar. Zelfs vanaf de middeleeuwen waren er al religieuze vrouwen die zichzelf uithongerden om zo dichter bij het lijden van Christus te komen. 

Wisebit van Marlies van der Wel

Werkt deze antirimpelcrème?

De menselijke huid bevat collageen waardoor je huid er elastisch en jong uitziet. Na je 25e vermindert de productie van collageen en daardoor wordt de huid slapper en krijg je rimpels. Fabrikanten van antirimpelcrèmes maken van deze kennis handig gebruik. Maar werken antirimpelcrèmes ook?

Wisebit van Maartje Kuiper

Cornelis Lely bedacht in de 19e eeuw een dijk tussen Noord-Holland en Friesland. Hierdoor zou een einde komen aan overstromingen door hoog water. Bovendien zou veel vruchtbaar land ontstaan. Een slim plan. Hij werd minister en maakte er zijn levenswerk van om dit plan uitgevoerd te krijgen. en dan hier een dijk, polder, polder en dan hier nog een polder. Maar de politiek maakte er geen geld voor vrij. Zou dit nieuwe land wel geld opbrengen. Bovendien, alle aandacht ging uit naar de dreiging van de eerste wereld oorlog. Maar door die oorlog ontstond hongersnood. Door inpoldering van de Zuiderzee komt meer landbouwgrond beschikbaar. Meer landbouwgrond is meer eten. We hebben meer land nodig! In 1916 ontstaat watersnood. De dijken rond de Zuiderzee breken door. Er staat zoveel land onder water dat de koeien uit ondergelopen gebieden moesten worden ondergebracht in Amsterdam. Dus wat ik (Cornelis Lely) al zei: Polders. Dijk, polder, polder, polder. Minder water, meer eten. Kunnen die koeien lekker grazen. Ze zouden eigenlijk een stad naar me moeten vernoemen.

De ideeën van Cornelis Lely

De Zuiderzee was tot 1932 een grote zee middenin Nederland. In 1891 kwam ir. Cornelis Lely met het plan om een dam aan te leggen tussen Noord-Holland en Friesland. Het meer dat hierdoor zou ontstaan noemde hij IJsselmeer. Op die manier zou de woeste Zuiderzee een tamelijk rustig meer worden.

Wisebit van Mathijs Stegink en Michael Veerman

Vingerafdrukken zijn uniek. Al meer dan 100 jaar worden daarom vingerafdrukken gebruikt om vast te stellen wie de dader is van een misdrijf. Als je weleens een aflevering van CSI hebt gezien dan weet je dat tegenwoordig ook andere sporen worden gebruikt, namelijk sporen die DNA bevatten. Want ook DNA is uniek. Behalve een-eiige tweelingen hebben geen 2 mensen hetzelfde DNA. En dat unieke DNA zit overal. In huid, bloed en haarwortels. In alle cellen van je lichaam. DNA is een bijzondere stof. Het regelt van alles in een cel. DNA bepaalt allerlei erfelijke eigenschappen en wordt van ouder op kind doorgegeven. Dat geldt overigens niet alleen voor mensen. Ook dieren en planten hebben DNA. Hoe doet DNA dat allemaal? Om daar achter te komen moeten we eerst weten hoe DNA eruit ziet. DNA heeft de vorm van een heel dun draadje, dat draadje bestaat uit 2 strengen die als een soort wenteltrap in elkaar gedraaid zitten. De draadjes zitten aan elkaar vast door dwarsliggers: de treden van de wenteltrap. Het is net alsof de treden volkomen willekeurig op de trap zijn getimmerd. Wat ongelooflijk is, is dat de volgorde van deze traptreden van het DNA bepaalt of iemand bruine ogen, een wipneus of aanleg voor voetbal heeft. DNA bevat dus informatie in de vorm van een code, in die code zitten berichten voor de cellen verstopt omdat er heel veel informatie nodig is om een mens te laten functioneren heeft DNA heel veel traptreden. Iedere celkern ongeveer 3 miljard. Als we die codes dus kunnen kraken kunnen we heel veel te weten komen over ons lichaam en hoe we functioneren.

Hoe werkt DNA?

DNA zit al in je cellen. Het bevat alle informatie over hoe je eruitziet en of je gezond bent. Het is eigenlijk een soort code.

De geschiedenis van elektriciteit

Het duurt lang voor elektrische verschijnselen verklaard worden. In de oudheid zijn mensen er vaak bang voor. De meest voorkomende elektrische kracht is in die tijd het onweer en statische elektriciteit. Wat is de geschiedenis van elektriciteit?

De grote steden zoals Amsterdam raken steeds voller en voller, maar gelukkig werd er begonnen met de bouw van Lelystad. De bedoeling was dat mensen uit de drukbevolkte randstad naar deze stad in de polder zouden verhuizen. De voordelen van deze New-towns waren talrijk. De ruime woning met grote keuken en een tuin. Een prima omgeving voor opgroeiende kinderen. Vanaf de jaren '60 kwamen groepen mensen uit andere landen in Nederland wonen. Eerst trokken zij naar de grote steden, maar al gauw vertrokken zij ook naar Lelystad. Of Almere. Maar de meeste bewoners werken nog wel in de Randstad en moeten heen en weer reizen. Daar komen files van. Lelystad kent nu ongeveer 70.000 inwoners. En de bedoeling is dat Almere gaat uitgroeien tot 350.000 inwoners. Maar of dat gaat lukken is nog de vraag. En waar komen deze bewoners dan vandaan?

Waar komen die Flevolanders eigenlijk vandaan?

Flevoland is de jongste provincie van ons land. Er wonen mensen die het te druk vonden worden in de Randstad en mensen die vanaf de jaren zestig naar Nederland zijn gemigreerd. 

De productie van vlees kost veel tijd en geld. Dieren moeten eten, drinken en onderdak hebben. Nu wordt zo’n 70% van de landbouwgrond gebruikt om veevoer te produceren en om aan de vraag van de groeiende wereldbevolking naar vlees te kunnen voldoen is daar steeds meer van nodig en daarom groeit de vraag naar een alternatief. Kweekvlees. Kweekvlees is vlees, puur vlees. De productie neemt weinig ruimte in beslag, waardoor de landbouwgrond vrijkomt voor voedsel voor mensen. Nu eten we maar een klein gedeelte van een dier. De rest gaat naar de industrie en wordt verwerkt in veevoer en cosmetica. Bij kweekvlees kweek je alleen spierweefsel, maar hoe het precies werkt om van stamcellen gespecialiseerde spiercellen te krijgen, wordt momenteel nog in laboratoria onderzocht. In theorie kun je van één stamcel van een koe wel miljoenen kilo’s rundvlees produceren. Maar tot nu toe lijkt het gekweekte vlees meer op een dun snottig laagje gehakt. In de toekomst moet het op een smakelijke biefstuk gaan lijken, maar is kweekvlees de oplossing? En willen mensen wel vlees uit een laboratorium? Iedere verandering roept een vraag op en meestal wordt het al snel de normaalste zaak van de wereld. Onze koeien en varkens zullen het beslist een goed idee vinden. 

Wanneer gaan we kweekvlees eten?

De productie van vlees kost veel tijd en geld. Met een groeiende wereldbevolking, groeit ook de vraag naar een alternatief voor vlees: kweekvlees. Wanneer gaan we kweekvlees eten?

Wisebit van cKoe

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.