Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Prijsbepaling...wat is dat? Stel...Je krijgt de kans om goedkoop een partijtje pinguïns te kopen. Daar zie je een kans om eens lekker geld te verdienen! Je gaat de pinguïns doorverkopen! Maar wat vraag je nu voor een zo’n pinguïn? Hoe bepaal je de prijs? Eerst bereken je wat je hebt uitgegeven. Je hebt de pinguïns ingekocht...Je hebt ook een kraampje gehuurd...En je maakt reclame. En je hebt zelf gewerkt. Da’s ook niet gratis. In totaal heb je 5 euro uitgegeven, dus per pinguïn is dat 1,25 euro. Dat is de kostprijs. De prijs bepaal je door bij de kostprijs nog een bedrag op te tellen. Dat noem je de marge. Die marge is je winst. Je mag zelf weten hoe groot die marge is. Je kunt de pinguïns natuurlijk lekker duur maken. Hoe groter je marge, hoe meer winst. Maar als jouw pinguïn te duur is, koopt niemand hem natuurlijk. Zeker niet als jouw concurrent ook pinguïns verkoopt...voor €2 per stuk. Dan verdien jij helemaal niets. Daar kun je dus beter net onder gaan zitten. Je kunt jouw pinguïns natuurlijk ook mooi verpakken. Dan willen mensen er ook wat meer voor bepalen. Net als voor een pinguïn van een duur merk. Als de pinguïns overal uitverkocht zijn, terwijl nog veel mensen een pinguïn willen hebben, dan kan de prijs stijgen. En voor een heel bijzondere pinguïn....betalen mensen ook veel meer.

Wat is prijsbepaling?

Programmalogo's

Als je een product verkoopt, wil je daar natuurlijk winst op maken. Dat doe je door een bedrag op te tellen bij de kostprijs: de marge. Maar niet te veel, want anders gaat iedereen naar de concurrent!

Hoe hoger de marge, hoe meer winst

En uw gastvrouw van vandaag...is Nienke de la Rive Box!
Ja, ja, ja, ja! Goed dat je weer kijkt Waarom? Daarom! Vragen die in EEN minuut zijn uit te leggen of op te lossen. Welke vraag gaan we vandaag behandelen? Inderdaad. Hier lig ik dus echt nachten wakker van. Waarom schreeuwen vrouwen hun oksels? Ja. Waarom vinden we dit normaal...en dit geen gezicht? Kijk, mensen volgen graag de mode. En mode bestaat niet alleen uit kleding, kapsel, schoenen...nee, het bestaat ook uit de juiste lichaamsbeharing. Terwijl mannen steeds hariger worden, worden vrouwen steeds kaler. Beenhaar, schaamhaar, okselhaar; we vinden het allemaal geen gezicht. Daarom scheren en waxen wij dames er vrolijk op los. Voor de Eerste Wereldoorlog maakte geen enkele vrouw zich druk...over harige lichaamsdelen. Er werd niks geschoren.
Geen oksels, geen benen...en van een bikinilijn had niemand nog gehoord. Maar de dames droegen ook kleding waarbij je die harige lichaamsdelen ook simpelweg niet zag. En toen kwam het scheermesje op de markt. In 1915 plaatsten damesbladen de eerste advertenties voor vrouwenmesjes. En vanaf toen ging 't hard. Tel daarbij op dat de mouwen korter werden en oksels in zicht kwamen. En al gauw begonnen vooral Amerikaanse vrouwen zich te scheren. Terwijl in Amerika de dames al keurig geschoren waren...liepen in Europa de vrouwen nog steeds met lekker harige oksels. Dankzij filmsterren en modebladen raakten ook wij in Europa...steeds meer aan het ideaalbeeld van kale oksels gewend. En nu vinden we 't vaak raar en vies als een vrouw wel haar onder haar armen heeft. En de mannen? Er zijn echt wel mannen die hun oksels scheren.	Bodybuilders bijvoorbeeld. En in islamitische landen scheren ook de mannen hun oksels. En eigenlijk vind ik dat helemaal niet zo'n slecht idee. Toch? Nou, dat was hem weer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom scheren vrouwen hun oksels?

Net als bij mannen groeit er bij vrouwen haar onder de oksels. Maar de meeste vrouwen halen hun okselhaar weg: ze vinden het niet mooi en niet zo fris. Nienke legt uit hoe dat zo gekomen is.

Okselhaar was niet altijd ongewenst

Ik ben Fabienne. Ik vind katten heel erg leuk. En ik vroeg me af waarom de ene kat meer miauwt dan de andere. Ik ben gek op dieren dus ik vind dit een superleuke vraag. En ik denk dat ik bij Kattencafe Kopjes bij het juiste adres ben. O, ik hoor ze al! Yvon is kattengedragstherapeut en weet dus alles over katten. Yvon, waarom miauwt de ene kat meer dan de andere? Dat is helemaal de schuld van 't baasje van de kat. Het is onze eigen schuld? Ja, want katten onderling die mauwen helemaal niet. Ze mauwen alleen naar mensen toe. Katten zelf praten op 'n andere manier met elkaar. Hoe praten die dan met elkaar? Ze praten met elkaar via geuren en via lichaamstaal. Katten hebben geurklieren op verschillende plekken. Ze hebben geurklieren op de kop. En bij de staart. Oeh... En tussen de voetzooltjes. Dus als een kat een kopje geeft of hij krabt ergens aan...zet-ie een geurvlaggetje neer. Dus katten communiceren met elkaar door geur en lichaamstaal...maar met mensen door te miauwen. Waarom is dat dan? Katten miauwen eigenlijk alleen als ze kitten zijn. Dan leven ze nog met broertjes en zusjes en hun moeder. En dan miauwen ze naar hun moeder omdat ze honger hebben. En dan leren ze dat ze daarmee iets gedaan krijgen. Later kunnen ze leren als ze groot zijn, dat dat ook zo werkt bij mensen. Want mensen zijn heel gevoelig voor geluiden. Wij vinden 't heel leuk als een dier geluid maakt. Dus we reageren daar direct op. En zo leert een kat dat-ie, als-ie miauwt en bij de deur staat...dat de deur opengedaan wordt. Of als-ie miauwt bij z'n bakje, dat mensen het bakje vullen. Ze leren dat dat een trucje is. Dus eigenlijk is het gewoon echt allemaal onze eigen schuld. Daar komt 't op neer. Eigenlijk wel. Wij reageren erop. Het is aandachttrekkend gedrag. Miauwen is natuurlijk ook gewoon een heel gezellig geluid. Maar soms weet 'n kat niet meer van ophouden. En dat komt dan dus omdat jij hem veel te vaak z'n zin hebt gegeven. Hoe zorg je er dan voor dat je kat ophoudt met zoveel miauwen? Tip 1: Je kat heeft honger. Als je kat vaak miauwt omdat-ie honger heeft...moet je zorgen dat er altijd brokjes in z'n bak zitten. Als-ie dan snel dik wordt, moet je zorgen dat-ie het aantal brokjes...wat-ie mag hebben op een dag afweegt...en dat verdeelt over meerdere eetmomenten. Dit is een voerautomaat met vier vakjes. Je kan de hoeveelheid eten die een kat mag afwegen. En die gelijkmatig verspreiden over die vier vakjes. Dan kan je hem zo instellen dat-ie bijvoorbeeld om de zes uur even opengaat. En dan komen de brokjes tevoorschijn. Nou... Dus hij hoeft niet de aandacht te trekken voor z'n hapje. Tip 2: Je kat wil heel graag naar buiten. Net zoals deze. Dan is de oplossing natuurlijk een kattenluikje. Ja, hier zit geen kattenluikje, jongen. Tip 3: Zorg ervoor dat je kat altijd genoeg te doen heeft. Tip 4: Als alle andere tips niet werken, blijft er maar EEN ding over. En dat is je kat negeren. Dat is voor de meeste baasjes heel moeilijk. Maar voor mij hier is het andersom. Ik word straal genegeerd! Zonder gemiauw wordt 't ook wel heel rustig in ons land. Ja, gewoon lekker laten mauwen. Is toch een gezellig geluid? Maar als een kat heel veel miauwt, moet je er misschien iets aan doen. Dan moet ja achterhalen wat hij wil. Maar af en toe mag hij ook gewoon kat zijn, toch? Tuurlijk. Net als deze, he? Je mag best miauwen, hoor. Ja.

Waarom miauwt de ene kat meer dan de andere?

De meeste katten miauwen als ze iets van hun baasje willen: een aai, eten of aandacht. Maar katten onderling miauwen nooit naar elkaar. Als een kat miauwt komt dat eigenlijk gewoon door zijn baasje!

Miauwen om aandacht

Wauw, moet je kijken, hee.	Oude Klokhuis-leader. De nieuwe Klokhuis-leader. Een zaal vol Klokhuis-leaders. Wat zo leuk is, is als je hier staat en naar het scherm kijkt... dan lijkt 't alsof je gewoon tv kijkt. Maar eigenlijk kijk je naar een lichtshow. Een lichtshow van led-lampjes. Duizenden hele kleine led-lampjes. Als je goed naar het scherm kijkt...zie je dat het is opgebouwd uit gekleurde led-lampjes. En als je nog beter kijkt, zie je dat ze ook gegroepeerd zijn. Dat ze in groepjes van drie in dat scherm zitten. In de kleuren rood, groen en blauw. En zo'n groepje van drie noem je een pixel. Door die drie kleuren te mengen, kun je zo'n pixel kleur geven. Maar dat wordt pas zichtbaar als je er verder van af staat. Zo kun je alle kleuren van de regenboog maken.	Pixels krijgen zo'n 8000 keer per seconde te horen welke kleur ze moeten maken. Dat gaat zo ontzettend snel dat de kleuren eigenlijk vlekkeloos in elkaar overgaan. Met hele scherm is opgebouwd uit zulke tegels, modules genaamd. Aan de voorkant zie je dat alle lampjes gerangschikt zijn in pixels. Aan de achterkant zie je dat die pixels worden aangestuurd door computerchips…die de lampjes vertellen hoe hard en wanneer ze moeten branden. Op deze printplaat kun je aan de achterkant zien...hoe ingewikkeld het is om al die verbindingen te maken. Kijk, de hele Klokhuis-leader op EEN module. Maar je kunt het niet goed zien vanaf deze afstand. Dat komt omdat de pixels te ver uit elkaar staan. 10 millimeter zit er tussen. Wil je het toch vanaf deze afstand goed kunnen zien, dan moet je de pixels dichter bij elkaar zetten. Hier hebben ze dat gedaan. Hier staan de pixels twee millimeter uit elkaar. Pas met een vergrootglas kun je ze zien. Moet je je voorstellen, drie kleuren in een mini-pixel. Knap hoor. Met al die losse modules kun je zo'n scherm dus uitbouwen...tot ieder gewenst formaat. Yes, komt-ie. En aan de achterkant kun je goed zien hoe die tegels zijn opgebouwd. Zo'n scherm moet veel licht kunnen geven en daar komt veel warmte bij vrij. Daarom heeft iedere tegel zo'n koelventilator...en er zit een computer in die alle lampjes aanstuurt. Op zo'n scherm kun je alles aansluiten: Spelcomputer, USB, filmcamera, noem maar op. Yo, zeg nou zelf, dit was supervet! Dit was het Klokhuis over led. Ja, was het goed zo?

Hoe werkt een ledscherm?

Bij concerten en evenementen zie je vaak grote ledschermen waarop van alles te zien is. Sosha laat zien dat zo’n ledscherm is opgebouwd uit een heleboel lampjes die samen een beeld vormen. Hoe meer lampjes, hoe scherper het beeld.

Rode, blauwe en groene pixels

USP...wat is dat? Stel...je hebt zin om lekker geld te verdienen. Je besluit een winkel te beginnen. In groente en fruit. Net als je vriendinnetje. Die verkoopt ook groente en fruit. En dat gaat goed. Maar: hoe zorg je nu voor dat de klanten ook BIJ JOU groenten en fruit gaan kopen? Je denkt na over je USP. USP staat voor Unique Selling Point.
Oftewel: voor datgene wat jouw product speciaal maakt. 
Uniek dus. Jouw USP kan zijn dat jij je product gratis thuis laat bezorgen. Dat onderscheidt jou van je vriendin. Je kunt je assortiment verbreden. Je kunt jouw product aanbieden in een feestelijke verpakking die ook nog eens biologisch afbreekbaar is! En dat voor weinig! Dat is nog eens uniek! Het kan natuurlijk dat de concurrent een USP verzint, dat nog aantrekkelijker is. Het gaat er dus om dat je altijd blijft bedenken hoe je uniek kan zijn.

Wat is een USP?

Als je een winkel begint, moet je eerst bedenken wat jouw product uniek maakt: je unique selling point. Als je je kunt onderscheiden van je concurrenten maak je je product aantrekkelijker voor je doelgroep.

Unique Selling Point

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box! Ja, hallo allemaal. Goed dat je er weer bent bij Waarom? Daarom? Vragen die 1 minuut zijn te beantwoorden of op te lossen. Welke vraag rolt er vandaag weer uit de ballenbak. Zo, dat is inderdaad een goede vraag. Waarom kunnen mensenbaby's niet gewoon meteen staan? Het eerste dat veel dieren doen als ze geboren worden, is dit. Precies, opstaan en lopen. Maar een mensenbaby doet niet veel meer dan dit. Krijsen. Een mensenbaby zet z'n eerste stapjes meestal pas als-ie 1 jaar oud is. Het is niet dat die baby lui is, hij kan gewoon niet staan. Want om te kunnen staan heb je sterke spieren, botten en knieschijven nodig. En die heeft een baby gewoon nog niet. Trouwens, hun evenwicht en coördinatie laat ook nog wel wat te wensen over. En dat heb je ook nodig om te kunnen staan. En dat heeft alles te maken met hun hoofd. En wat er in dat koppie zit. Als een baby geboren wordt dan zijn de hersenen eigenlijk nog niet klaar. Waardoor-ie van alles nog niet kan. Als z'n hersenen volgroeid zouden zijn dan past dat hoofd niet meer door de heupen van de moeder bij de geboorte. Een baby moet dus buiten de buik nog flink ontwikkelen. En wordt dus veel vroeger in z'n ontwikkeling geboren dan bijvoorbeeld een antilope. Of een hertje. Die zijn al veel meer af als ze geboren worden.
Maar, ehm... Is dat erg? Nee, want een baby hoeft helemaal niet meteen te staan. Een mensenbaby groeit op in een veilige omgeving. Hij hoeft helemaal niet weg te rennen. Ook hoeft een mensenbaby geen kudde te volgen.
Zijn 'kudde' zit gewoon lekker thuis op de bank. En om te eten kan een baby gewoon lekker blijven liggen. Hoe relaxt is dat?! By the way, de mensenbaby is niet het enige dier dat zo vroeg in z'n ontwikkeling geboren wordt. Er is altijd baas boven baas. Dat was 'm alweer. Tot de volgende Waarom? Daarom?

Waarom kunnen mensenbaby’s niet staan?

In de natuur kunnen pasgeboren dieren zoals kalfjes en hertjes na de geboorte al snel staan. Mensenbaby’s kunnen als ze geboren zijn alleen maar liggen en huilen. Dat komt omdat wij eigenlijk nog niet af zijn als we geboren worden.

Dieren lopen eerder dan mensen

Welkom op de racetrack op de racetrack van de RC Hotwheels in Deventer. Dat RC staat voor 'radio controlled'. Dat is een Engelse afkorting voor 'radiografisch bestuurd'. De coureurs zitten dus niet in deze auto's. Dat lijkt me ook lastig. Maar die staan daar boven. Radiografisch racen. Hoe doe je dat? Modelracen is een echte sport. Er bestaan ook verenigingen door het hele land. En er worden kampioenschappen georganiseerd, zoals hier, vandaag. Alle auto's zijn schaalmodellen. In dit geval 1 op 10. Dat betekent dat deze auto precies 10 keer zo klein is als het origineel. Alle auto's beginnen als een bouwpakket. Die wordt door de coureurs zelf in elkaar gezet. Als dat eenmaal klaar is begint het echte werk. Dan kun je de auto voor elke race naar je eigen hand zetten. De wielen bijvoorbeeld. Die kun je onafhankelijk van elkaar afstellen om ervoor te zorgen...dat je in de bocht zo goed mogelijk blijft liggen. Je hebt ook een schokbreker. Die zitten hier. Die kun je ook precies afstellen. Heb je een hobbelige weg dan doe je ze wat losser. En heb je een lange harde weg dan doe je ze wat strakker. Het is allemaal als bij een echte raceauto. Bij het racen is er in elk geval een onderdeel bij alle deelnemers hetzelfde. En dat is de motor. En die zit hier. Voordat de wedstrijd begint krijgt iedereen hetzelfde motortje van de wedstrijdleiding...zodat er niet met de motor gerommeld kan worden. Het is een leuk gezicht. Iedereen is aan z'n autootje aan het sleutelen. Een soort mini-pitts. Geweldig. Na het startsignaal rijden de tien gestarte auto's precies zeven minuten over deze baan. Dan wordt er weer afgeblazen. De auto die het snelst over de finish is gereden heeft gewonnen. Je kunt je voorstellen dat het met 10 auto's een beetje onoverzichtelijk wordt. Daarom hebben ze dit bedacht. Dit is een transponder. Die zit op elke auto. En onder deze finishlijn zit een detectielus. Elke keer als deze auto voorbij rijdt, wordt de ronde geteld en de snelheid gemeten. Daardoor weet je dus altijd wie er voorop ligt. Aan de leiding: wagen nummer 1, Erik. Ik moet zachtjes praten, want ze zijn heel geconcentreerd aan het racen. Ze hebben urenlang afgesteld, gesleuteld en in elkaar gezet. Het is helemaal goed. En nu moet het gaan gebeuren. Wie heeft er gewonnen? Jij? Serieus? Ja. Het ging zo snel dat ik het niet eens gezien heb.

Wat is modelracen?

Modelracen is een sport waarbij coureurs hun auto met een afstandsbediening besturen. De modelauto’s zijn een soort bouwpakketten en de onderdelen zijn zo af te stellen dat je bijvoorbeeld soepel door de vochten gaat. Een onderdeel is bij een kampioenschap bij alle auto’s gelijk: de motor.

Racen met radiografisch bestuurbare auto’s

Hallo, ik ben Jasper en ik wil graag weten hoe ik sneller kan gaan met m'n snowboard. Wat een goede vraag. Met het ene snowboard kun je vette tricks doen en met het andere snowboard kun je keihard van de piste afdalen. Nou, zo dus. Maar nu is de vraag: Hoe kun je ervoor zorgen dat je op je snowboard zo hard en snel mogelijk gaat. Om nog sneller door de sneeuw te glijden moet je ervoor zorgen dat je je snowboard regelmatig waxt. Je smeert dan een dun laagje wax op de onderkant van je snowboard. Daardoor wordt het waterafstotend. Je snowboard glijdt dan zo door de sneeuw. Kijk maar. Je hebt dus verschillende types snowboards voor verschillende snowboardstijlen. Toch, Ruben? Ja, deze is bijvoorbeeld om te freestylen. Die is heel soepel. Deze is voor het free-riden. Die is echt supergoed en hard. En stevig, dus daar kun je onwijs hard mee de berg af. Cool. En op wat voor snowboard sta ik nu? Jij staat nu op een allround-snowboard, geschikt voor alle snowboarders. Eigenlijk voor de beginners. Je kunt iedereen er op zetten. Dus hier kan ik alles mee doen? Ja, zowel freestylen als free-riden. Ik ga het even checken. Succes. Whoa!
Dat gaat al goed!  Nou...Je techniek is superbelangrijk als je met je snowboard zo snel mogelijk van die piste af wilt dalen.	Hoe meer controle je hebt over je snowboard hoe sneller je kunt gaan. Ruben, jij bent snowboard-expert.
Wat heeft zo'n snowboard nodig om zo snel mogelijk van die piste te gaan? Ten eerste een goede vorm. Hij moet ook een beetje stevig zijn. Hij moet goed gewaxt zijn. Een beetje vettig zodat-ie goed naar beneden kan glijden. Dat is heel belangrijk. Waar wordt zo'n snowboard van gemaakt? Vooral van hout en kunststof. Ik heb er hier een doormidden gezaagd. Dan kun je zien dat er hout en kunststof toegevoegd zijn. Aan sommige boards worden andere materialen toegevoegd om het steviger te maken. Oke. Hout dient voor de stevigheid. Plastic en kunststof om het wat soepeler te maken. Zodat-ie kan buigen? Ja, zodat je makkelijk kan snowboarden. Ik zie hier ook een soort zilveren rand aan de zijkant. Wat is dat dan? Dat is de staalkant van het snowboard. Die moet scherp zijn. Zodat je er goed mee kan snowboarden. Zoals je ziet is deze lekker scherp. Als je erop gaat snowboarden wordt-ie steeds botter. Dus dan moet je 'm weer laten slijpen.Net als een schaats? Ja. We hebben dus de nose en de tail. Zit er aan de onderkant ook verschil in. Ja, we hebben verschillende soorten 'shapes'. Dit is een platte, een flat shape. We hebben ook nog een bolling. Dat noemen we een camber-shape. Oke. Hebben we ook nog een combinatie van twee, en dat noemen we een hybride-shape. Dat waxen van het snowboard gebeurt met deze machine. Hoe doe je dat? Eerst voegen we de wax aan de machine toe. Ja. Daarna halen we het snowboard er overheen. Zo krijgt het bord een mooie waxlaag. En daarna poetsen we 'm uit om 'm weer volledig glad te krijgen. In de loop van de tijd, als je aan het snowboarden bent, raakt je wax op. Omdat-ie de wax afgeeft aan de sneeuw. Dus je moet 'm vaak genoeg waxen om snel te kunnen blijven snowboarden. Nog even oefenen.

Hoe kun je het snelst snowboarden?

Het ene snowboard is het andere niet. Je hebt snowboards om trucjes mee te doen en snowboards om snel mee af te dalen. Wat is het verschil en waarom moet je snowboard regelmatig waxen?

Het beste snowboard

Wat zijn aandelen? Stel...Je hebt een bedrijf...en dat gaat behoorlijk lekker. Dus je wilt groeien! Want dan kun je lekker nog meer geld te verdienen. Daar heb je natuurlijk eerst geld voor nodig. Heeeeel veel geld. Maar dat heb je niet. Dan krijg je een idee. Je besluit aandelen uit te geven. Een aandeel staat voor de waarde van een deel van het bedrijf. Een aandeel is dus geld waard. Met een ingewikkelde berekening wordt bepaald dat jouw bedrijf...6 euro waard is. Je geeft 6 aandelen uit, die allemaal €1 waard zijn. Een paar aandelen verkoop je aan je vrienden. En zelf houd je natuurlijk de helft...want degenen die een aandeel kopen, mogen over sommige dingen meebeslissen. Als het beter gaat met het bedrijf...kan het aandeel meer geld waard worden. Als je de aandelen dan weer verkoopt, dan heb je winst! Maar: als het slecht gaat met het bedrijf...dan kan een aandeel ook minder waard worden. Als je bang bent dat het aandeel nog verder gaat zakken...dan kun je het verkopen. Maar dan heb je wel verlies. Of een aandeel meer of minder waard wordt, dat weet niemand echt zeker. En die onzekerheid, daar moet je als aandeelhouder wel tegen kunnen.

Wat zijn aandelen?

Een aandeel staat voor de waarde van een deel van het bedrijf en is dus geld waard. Als het goed gaat met het bedrijf, worden de aandelen ook meer waard. Als je de aandelen dan weer verkoopt, dan heb je winst!

Stukjes van een bedrijf

Hebbes! Een vrachtwagen bestaat uit duizenden metalen onderdelen. Als je een ingewikkeld onderdeel nodig hebt, dat ook sterk moet zijn, is gietijzer de perfecte oplossing.
Motorsteun, cabinesteun, stuursteun. De vrachtwagen hier achter me heeft 150 onderdelen van dat gietijzer. Het mooie is, je kunt er alles van maken wat je wil. Het is bovendien ijzersterk. Dit is een ijzergieterij in Doesburg. Hier wordt gietijzer gemaakt en gegoten.	Het grootste deel van het ijzer dat gebruikt wordt, is recycle-ijzer. Schroot. Dat wordt aangevuld met ijzer uit de mijnen. Ruw ijzer. Jeetje, wat een verzengende hitte komt daar van af. In deze enorme ketels wordt het ijzer omgesmolten. Zo krijg je een gloeiend heet ijzerbad van wel meer dan 1500 graden. Het ijzer wordt uit de grote ketel gegoten en naar de Grietstraat gebracht. Het principe van het gieten van eiseres helemaal niet zo ingewikkeld. Het begint allemaal met een grote bak met gietzand. Hebben ze hier containers vol van staan. Vervolgens gebruik je het onderdeel dat je wilt maken als mal in het zand. Door onder hoge druk de mal in het zand te persen...blijft de afdruk van de mal achter in het zand. Dat doe je met de ene helft van het onderdeel en de andere helft. De afdruk van de trekhaak heeft zich prachtig gevormd in het zand.
Voor volgens hem moet je nog wat gietkanaaltjes maken...
om te zorgen dat het vloeibare ijzer ook daadwerkelijk het onderdeel bereikt. En dan is het een kwestie van de twee helften tegen elkaar aanzetten en vullen met vloeibaar ijzer. Na het gieten worden de stukken hier gekoeld. De snelheid waarmee ze door de tunnel gaan bepaalt ook de hardheid van het ijzer. Uiteindelijk vallen de gietstukken hierop de lopende band en worden de vormen afgeklopt. Kijk, hier in het midden van het gietstuk zit het onderdeel waar het om gaat. De rest van het ijzer, zijn volgelopen gietkanalen. En die onderdelen worden hier losgeknipt van de gietkanalen. En die gietkanalen gaan zo weer de ketel in en worden gerecycled. Alle onderdelen worden gecontroleerd en eventueel met een slijper bijgeslepen. En zo gaan die stukken dan de fabriek uit. Moet je kijken! Wat een uniek stuk gietijzeren...Compressorbracket. Compressorbracket. Geen idee wat het is.	 Maar ik vind het wel mooi.

Hoe wordt gietijzer gemaakt?

Veel ijzeren onderdelen in bijvoorbeeld vrachtwagens worden gemaakt van gietijzer. De naam zegt het al: het ijzer wordt in een mal gegoten en daarna uitgehakt. Maar hoe doen ze dat eigenlijk?

Van gloeiend heet tot ijzersterk

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke De La Rive Box. Ja, ja, ja, het is weer zo ver. We gaan in een minuut een vraag beantwoorden, uitleggen of oplossen. Want het is tijd voor, inderdaad: Waarom? Daarom! En de vraag vandaag: Oei, oei, oei, ja....Waarom is 13 een ongeluksgetal? Het begon allemaal met dit boek, de Bijbel. Jezus had 12 apostelen. Hij werd verraden door judas. Dat was de 13e man aan het laatste avondmaal. 12 was perfect en 13 bracht ongeluk. Ook de Romeinen zagen het getal 13 als symbool voor dood een ongeluk. De Egyptische kalender had een 13e maand. Maar dat was een ongelukkige periode omdat het Nijlwater laag stond, wat insectenplagen kon veroorzaken. Dus 13 wordt al duizenden jaren als ongeluksgetal gezien. Ook al is het bijgeloof, veel mensen willen het getal 13 vermijden. Daarom hebben veel hotels, vooral in Amerika, geen kamer 13. En soms zelfs geen 13e verdieping. En de meeste vliegtuigen hebben geen rij 13. En in de autosport wordt 13 niet als startnummer gebruikt. Voor vrijdag de 13e zijn helemaal veel mensen bang. Uit cijfers blijkt dat op die dag, minder mensen trouwen en minder mensen vliegen. Er zijn zelfs mensen die een fobie hebben voor vrijdag de 13e. Daar is zelfs een naam voor: What? Mensen die dat hebben durven op die dag helemaal de deur niet uit. Maar ja, geluk bij een ongeluk. Je kunt goedkoper vliegen. En op vrijdag de 13e gebeuren er minder ongelukken, omdat veel mensen een extra voorzichtig zijn. Dus, wie weet brengt vrijdag de 13e stiekem ook wel een beetje geluk. Wie zal het zeggen? Dat was hem alweer. Tot de volgende Waarom? Daarom?

Waarom is dertien een ongeluksgetal?

Het getal dertien wordt al eeuwenlang beschouwd als een ongeluksgetal. Het is natuurlijk bijgeloof, maar veel mensen reizen op vrijdag de dertiende liever niet met het vliegtuig. Er zijn zelfs mensen die op vrijdag de dertiende de deur niet uit durven.

Bang voor een cijfer

Hallo, ik ben Dagmar. In de supermarkt scannen ze altijd zo'n streepjescode. Hoe werkt zo'n streepjescode nou precies? Goede vraag. In Nederland hoe je 3000 keer per seconde dit geluid.PIEP. Wereldwijd, 5 miljard keer per dag. PIEP. De streepjescode is niet meer weg te denken, maar tot 1949 bestond die niet. Toen stond op elk product uit de supermarkt een prijskaartje. Die moest de kassamedewerker handmatig intoetsen. 26 juni 1974 was het zover. In de Verenigde Staten werd het allereerste product met een streepjescode gescand. En dat was een pakje kauwgom. Pas twee jaar later was Nederland zover.
En daar werd de eerste streepjescode gescand op een pak koffie. 	Door een streepjescode te scannen, weet je precies welk product het is, hoe duur het is. Maar daarvoor heeft elk product een unieke cijfercode nodig. EEN ding hebben ze gemeen, ze bestaan uit twee delen. De streepjes- en de cijfercode. De cijfers worden vertaald naar streepjes zodat je het product kunt scannen. Maar de cijfers en streepjes betekenen dus hetzelfde. De streepjescode in de supermarkt bestaat uit 13 cijfers. De zogenaamde EAN 13 code. Dat staat voor de Europese Artikel Nummering met 13 cijfers. Dit is zo'n streepjescode. De eerste twee cijfers, de 8 en 7, staan voor het land waarvan het product afkomstig is. De acht en zeven staan voor Nederland. Dan volgen er 5 cijfers die staan voor het bedrijf waar een product vandaan komt: De bedrijfscode. Daarna volgen weer 5 cijfers en die staan voor het product. Bijvoorbeeld voor de rode bieten is de productcode: 07352. En voor de tuinbonen is dat: 06933. En dan heb je nog een cijfer helemaal aan het einde en dat is een controlegetal. En dat alle laatste getal, het controlegetal controleert of alle cijfers ervoor kloppen. De vakken tussen de lange strepen in, daar zit alle informatie. Elk vak bestaat uit zes getallen. En elk getal uit zeven streepjes. Die kun je niet zien, maar ze zijn er wel. Uit de scanner komt een laserstraal. Een zwart streepje absorbeert het licht. Een wit streepje kaatst de lichtstraal terug de scanner in. Deze streepjes worden omgezet in binaire getallen, computertaal. Die bestaat uit enen en nullen. Een zwart streepje is een 1 en een wit streepje een 0. Cel wordt de hele streepjescode omgezet in een rij enen en nullen. Maar dat is nog niet alles. De twee vakken die we hebben worden niet op dezelfde manier opgebouwd. En dan maakt het niet uit of je hem zo...PIEP ondersteboven PIEP of achterstevoren scant. PIEP Hij doet het altijd. Het scannen van al die streepjescodes gaat razendsnel. In sommige gevallen raakte streepjescode beschadigd en kan de scanner het product niet scannen. De kassamedewerker kan dan de code die eronder staat invullen. En zo kunnen ze toch het product afrekenen. De kassamedewerkers blijven nodig en het is ook wel gezellig, toch? Zegeltjes?

Hoe werkt een streepjescode?

Voordat de streepjescode bestond, moesten caissières de prijs van elk product handmatig intoetsen op de kassa. Met de streepjescode kan alles supersnel gescand worden. Hoe werkt dat precies?

De geschiedenis van de streepjes in de supermarkt

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos