Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Die toetjes uit de supermarkt worden onder andere hier gemaakt. Dit is het toetjeslab van een grote zuivelfabriek. En Eline, die is nu bezig met een recept voor militants, toch? Maar hoe begin je daar eigenlijk mee? We beginnen eigenlijk heel simpel. We beginnen met een idee. Dat kan een idee zijn, naar wat we zelf in ons hoofd hebben. Dat kan ook komen van producten uit de supermarkt. Die je eigenlijk hier hebt staan. Want ik zie koekjes en fruit en een stukje chocolade of karamel. Soms gaan we werken met alleen de smaak. Bijvoorbeeld bosvruchten, caramel, vanille. En dan gaan we samenzitten met ons toetjesteam. Met een heel toetjesteam. En dan variaties daarin maken. Luchtig toetje, een klassieke dril-pudding, met een saus bijvoorbeeld. Dat is wel wat mooie effect. Heerlijk! Willen we daar stukjes in. Dus al die verschillende toetjes, die worden allemaal hier bedacht. Maar hoe worden ze dan precies gemaakt? Waar we mee beginnen is natuurlijk de melk. Daar gaat bij: suiker, bindmiddel om het tot een mooi geheel te maken. En aan de hand van of het een dril-pudding wordt, of een luchtige pudding, stoppen we er zetmeel in of opklopmiddel. De zetmeel gebruiken we voor de dril pudding. En dat geeft wat extra mondgevoel. Ja daar wordt de pudding zo lekker soepel en zacht van, toch? Of wat opklopmiddel; voor een luchtige pudding. Dit is dan de basis voor de pudding. Dit is de basis. In het laboratorium wordt dan die bak met melk en al die ingrediënten verhit naar 85 graden. En als het 85 graden is, dan wordt die melk gepasteuriseerd. Daar zijn alle bacteriën dood. Eline, wat ga je nu toevoegen? Na het verhitten kunnen we de aroma's en kleurstoffen toevoegen. Dus dan ga je eigenlijk de smaak maken? Dit is dus hoe het er uitziet als het afgekoeld is? Klopt. Zoals je ziet is ie nog niet luchtig. We gaan hem dus eerst opkloppen met deze mixer. Met slagroom is het zo dat als je dat opklopt dan gaat op een gegeven moment de lucht eruit. Maar dit toetje wordt luchtig en het blijft ook luchtig. Hoe doe je dat nou? We hebben er dus opklop middel inzetten. Dat vormt eigenlijk een soort van beschermend laagje om de luchtbelletjes heen, waardoor ze eigenlijk niet kapot gaan. Nu hebben we dus een lekkere, luchtige pudding geklopt. Wat gaat er nu gebeuren? We kunnen deze basis ook gebruiken om nog andere ingrediënten toe te voegen, zoals stukjes fruit. Een lekker stukje chocolade. Dan wordt het dus zoiets. Heb je een luchtige pudding met daarin een stukje chocola? Of zoals deze stukjes fruit. En alleen de lekkerste recepturen, Die worden bij ons in de fabriek gemaakt. En dan komen ze in de supermarkt te liggen en dan kan heel Nederland die nieuwe recepten proeven.

Hoe worden toetjes gemaakt?

Programmalogo's

Toetjes zijn er in alle soorten en maten. De bedenkers van deze toetjes blijven constant ideeën bedenken voor nieuwe toetjes. Eva mag meekijken hoe die toetjes bedacht en gemaakt worden.

Een nieuw toetje ontwerpen

Als je een speelfilm wilt maken die zich afspeelt in de Middeleeuwen, dan kun je niet zomaar met acteurs de straat op gaan. Zelfs niet als je gaat filmen op een plek waar de gebouwen er in principe oud genoeg uitzien. Want dan zie je nog steeds aan alles dat dit niet de Middeleeuwen om zijn. Overal is elektrisch licht en elektriciteit was er in de middeleeuwen nog niet. Er zijn moderne winkels, fietsen, trams, verkeersborden, mobiele telefoons en auto's in plaats van paarden. Allemaal dingen die er toen nog niet waren. Al kun je wel drie weken lang een straat afzetten en alles weghalen wat er vroeger nog niet was. Maar dat zorgt voor verkeersproblemen. En dan moet je zo veel aan het straatbeeld veranderen dat dat meestal niet lukt. Als je het echt goed wil doen, dan moeten de mensen zelfs in hun eigen huis spullen van de vensterbank weghalen. En die hebben daar niet altijd zin in. Echt alles weghalen, dat is zo'n dure en ingewikkelde operatie. Daar wordt meestal niet voor gekozen. Ook kun je voor een groen scherm filmen en het groen dan later met de computer invullen met middeleeuwse huizen. Maar je bewegingsruimte is dan wel wat beperkt. En als de camera beweegt, dan zal de achtergrond precies gelijk mee moeten bewegen. Het ziet er niet uit. Allemaal computerwerk. Heel tijdrovend en het kost dus ook heel veel geld. Om toch een historische film te kunnen maken is er nog een derde mogelijkheid, namelijk: je bouwt gewoon een hele middeleeuwse stad na. In dit geval Antwerpen in 1521. Oké, oké, dat doe je ook niet even in de dag. Maar het heeft wel veel voordelen. Zie jij straatverlichting? Neon-reclame? Rondrijdende auto's? Nee, van die moderne dingen heb je hier geen last. Dus je hoeft niet een halve stad plat te leggen om toch te kunnen filmen. Geweldig. In zo'n nagebouwde stad kun je vrij bewegen en filmen zonder dat je na hoeft te denken of de achtergrond om na te maken is met de computer. Maar moet je even kijken, dit is allemaal décor. Dit zijn ze speciaal voor de film aan het bouwen. Kurt, jij bent production designer, jij ontwerpt filmsets. En wat zijn hier nu precies aan het bouwen? Ja, klopt. Wij zijn nu een filmset aan het bouwen, voor een nieuwe film van Dennis Bots, Storm. Het is een actie jeugd thriller die zich afspeelt in Antwerpen 1520. De film vertelt het verhaal van de twaalfjarige jongen Storm Voeten, de zoon van een drukker. Zijn vader wordt betrapt door de inquisitie; de rechtbank van de katholieke kerk, tijdens het drukken van een verboden brief en vervolgens veroordeeld tot de dood op de brandstapel. Storm doet er alles aan om dat te voorkomen. Jullie zijn volop bezig met het nabouwen van een middeleeuwse stad en dat zien we echt super vet uit. Maar zo'n project waarbij je hele huizen nabouwt is toch veel kostbaarder dan het aanpassen van al bestaande middeleeuwse huizen. Maar het zijn geen echte huizen, het zijn enkel maar de voorgevels. Erachter is niks eigenlijk. Kijk maar. Dit is dan een voorbeeld, hier zitten nog geen ramen in. Als je hierachter kijkt zie je zelfs de achterkant van de andere huizen ginder. Het is allemaal gewoon hout. Als je erop klopt, hoor je piepschuim. En de bakstenen zijn gewoon allemaal plastic vellen. Die worden hier op de houten platen gemaakt. En dan beginnen de schilders die allemaal in verschillende laagjes te schilderen, zodat het net echt lijkt. Allemaal plastic. Hoe begin je nou als je een opdracht krijgt om een stad na te bouwen voor een film? Of je nu het Amsterdam van de 25e eeuw moet creëren of Antwerpen in de 15de eeuw. Alles begint bij het script. Je leest het script en er duikt een sfeer in je op. Vervolgens ga je die sfeer proberen te vertalen naar een decor. En dan begin je eigenlijk allemaal plaatjes te verzamelen. En zo stel je een heel moodboard samen eigenlijk. Dit is ons moodboard, het is een wand en ik heb eigenlijk allemaal foto's en plaatjes verzameld van het internet. En dit moet eigenlijk zo'n beetje de sfeer van de film bepalen. Soms haal ik het van van pentekeningen, schilderijen, maar ik heb ook wel inspiratie gehaald dat uit games. Uit games? Ja. Eerst wordt een 3D computertekening gemaakt en dan daarna worden dan weer technische tekeningen gemaakt, zodat de bouwers ook weten wat ze allemaal moeten gaan bouwen. Op basis hiervan wordt uiteindelijk een huis gebouwd. Ja. Hier komen op de plek waar een middeleeuwse stad wordt nagebouwd. Hier zie je de bouwvakkers, de decorbouwers bezig met de middeleeuwse huisjes. Als je ervoor gekozen om de middeleeuwen na te bouwen, dan moet je er natuurlijk wel voor zorgen dat het er realistisch, echt uitziet. Jij bent decor-schilder. Hoe zorg je er dan voor dat nieuwe materialen er toch als oud uit gaan zien? Wij gebruiken daar eigenlijk heel veel verschillende technieken voor, ook heel veel verschillende materialen. En de naam die we daarvoor gebruiken is eigenlijk patineren. En dat wil zeggen eigenlijk om nieuwe dingen oud te maken. Wat gebeurt hier precies? Dit is een volledig nieuw gebouw in nieuw hout. We maken dan eerst eigenlijk het huis helemaal kapot. Als je wil, mag je altijd eens proberen. Wees voorzichtig. Er werd heel veel ijzer gebruikt in de middeleeuwen, die scharnieren bijvoorbeeld, maar die zijn eigenlijk gewoon in hout gemaakt. Dit is hout. Dit is hout. Dus met deze patineertechniek hebben we het gemaakt alsof het echt oud verroest metaal ijzer lijkt. Oke jij gaat mij laten zien hoe je van dit hout, metaal kunt maken. Zo, roestig metaal. En het resultaat? We hadden hout en dat is geworden: tadaa! Dit lijkt toch op metaal? Nou Inge, dit is echt gepatineerd. Dit is helemaal af en oud gemaakt, toch? Ja. En dat mos, halen jullie dat uit de natuur en dat leg je er dan ook op? Nee, dit wordt ook eigenlijk gewoon zelf gemaakt. En dat is ook weer een heel leuk deel van ons werk. Wat een heerlijk vak heb jij. Niet alleen het decor moet oud zijn. Voor een Middeleeuwse film, heb je ook middeleeuwse spullen nodig. Er ligt hier al heel wat. Maar dit is nog niet de helft. Voor de drukkerij hebben we deze beugel nodig. En daar gaan we dit mooie bord aan hangen. Dan weet iedereen dat het een drukkerij wordt. Deze kar gaan we ook in de straat zetten, dus we leggen het gewoon in de kar. Zo! Hoe deden ze dat toen he? Nou en nu goed opletten of je deze spullen, deze rekwisieten in de film terugziet. Hierzo? De kar staat, de borden worden opgehangen. Wat was nou de grootste uitdaging van het hele decor? Alle dingen die we zo in de hoogte gedaan hebben, was wel een uitdaging. Als je die toren daar neemt, die is bijna negen meter hoog. Die hebben we met een kraan helemaal op elkaar gezet. Dat zijn wel spannende dingen. Allemaal gelukt. Het ziet er goed uit. Let's shoot! Hier, in deze straat zal Storm straks rennen. En jij bent Storm he? Ja dat ben ik. Helpt dit jou nou bij je spel dat het er zeg maar zo uitziet? Voor mij echt enorm, want het ziet er allemaal heel Middeleeuws uit en ze zijn hier superlang mee bezig geweest. Alsof je terug bent in de tijd. Ja. Na al het werk van Kurt en Inge, de decorbouwers, de schilders en al die andere crewleden waan je je werkelijk terug in de middeleeuwen. Hun werk zorgt ervoor dat dit kale industrieterrein in de haven van Antwerpen er in de bioscoop uiteindelijk zo uit komt te zien.

Hoe wordt een filmdecor gebouwd?

Als er films worden gemaakt die zich afspelen in een andere tijd, wordt hiervoor vaak een decor gebouwd. Maurice neemt een kijkje op de filmset van de jeugdfilm Storm, die zich afspeelt in de Middeleeuwen. Decorbouwers hebben speciaal voor deze film een Middeleeuws stadje gebouwd. 

Een oude stad nagemaakt

Oké, we gaan nu een natuurlijk waterfilter maken en daarvoor hebben we water nodig en dat gaan we hier uit het meertje halen. Het ziet er nog heel troebel uit. Er zit van alles in, zelfs beestjes, dus ben benieuwd. Nou dan gaan we nu eerst de spullen verzamelen voor het filteren mos, zand en houtskool. Zand? Check en dan nu mos. Gewoon grijpen. Een mooi laagje. Ik heb hier ook nog houtskool gehaald van het kampvuur en dat kan je gewoon uit het vuur halen. Zorg wel dat je al dan niet brandt en dat kan je dan fijn fijngemalen met een stok. Nu gaan we de filter zelf maken en daarvoor moeten we de bodem uit de fles snijden. Helemaal goed, we beginnen eerst met een klein laagje mos en dat mos doen we erin, zodat het houtskool wat er bovenop komt er niet uit gaat vallen. Dan kan je de volgende stap is een laagje houtskool houtskool doen erin, omdat die de chemische stofjes als die in het meertje zitten eruit halen. Een laagje. Ja mag wel meer. Bovenop een laag mos en dat mag nog wat meer. Het ziet er wel mooi uit met al die laagjes zo. Het water erin en de binnenkern eronder. Het is nu al schoner! Jazeker, maar het is nog niet klaar, want eerst moet de filter nog schoongemaakt worden, dus dat moet even doorspoelen en daarna kunnen we echt het water gaan filteren. Maar je ziet al dat het nu al werkt, maar dit doe je dus een paar keer. Een paar keer ja. Nou het is nu goed gefilterd. Zit er ook echt een stuk schoner uit, dan kan je nu eens gewoon drinken. Nee, dat nog niet. Je moet dat namelijk ook altijd eerst nog even koken. En dat doen we om alle bacteriën te doden. En in regel is het drie minuten. En wij doen altijd zeven minuten. Want dan weten we zeker dat het goed is. Dus filteren, maar ook heel belangrijk goed koken.

Hoe maak je een natuurlijk waterfilter?

Pascal is op pad met een ervaren bushcrafter. Dit is iemand die heel goed kan survivallen in de natuur. Hij laat zien hoe je slootwater zelf kunt filteren zodat het drinkwater wordt. Hiervoor heb je een aantal dingen nodig, die je in de natuur kunt vinden.

Van slootwater drinkwater maken

Dit zijn de heerlijke paprika's van kweker Danny van der Spek. Deze paprika's zijn bijna klaar om geoogst te worden. De teelt kan hier bijna gewoon het hele jaar doorgaan, omdat de paprika's in een kas geteeld worden. Het klimaat kun je dus helemaal naar je hand zetten. Nederland is goed in glastuinbouw, Ondanks ons koude kikker klimaat kunnen we het hele jaar door genieten van tomaten, komkommers, paprika's en allerlei andere zomergroenten. En omdat we het al zo lang doen, zijn we er ook heel goed in geworden. Vaak wordt er in zo'n kast maar één soort groente geteeld, en dan natuurlijk op grote schaal. Dat is effectief, maar dat brengt ook risico's met zich mee. Want wij zijn namelijk niet de enigen die dol zijn op paprika's. Buiten de kas leven allerlei ziektes, beestjes en schimmels die ook dol zijn op die paprika. Dat is niet erg, want die worden in de natuur zelf ook weer opgegeten. Maar als het verkeerde beestje hier in zijn eentje binnenwandelt en de kweker doet er niks aan, dan kan ie ongestoord zijn gang gaan. Want er zijn hier namelijk geen vijanden en volop voedsel. Dus dan heb je binnen de kortste keren een plaag. Een explosie van schadelijke beestjes. Zo'n plaag, brengt schade toe aan de planten. En als je daar niks tegen doet, dan is binnen no time je hele oogst naar de knoppen. Nou, vroeger zouden ze dan meteen beginnen met bestrijdingsmiddelen spuiten, maar tegenwoordig is daar iets veel slimmers en milieuvriendelijkers voor bedacht. Waarom brengen we geen natuurlijke vijanden de kas in? Dat zijn dieren die net als in de natuur, de plaagdieren het leven moeilijk maken. Nou, en dat werkt, want driekwart van alle glastuinbouwers spuit nauwelijks meer en maakt gebruik van natuurlijke vijanden. Om precies te weten welke beestjes er in welke aantallen in de kas voorkomen, wordt er uitgebreid gemonitord, in de gaten gehouden. En dat gebeurt bijvoorbeeld met dit soort kaartjes. Moet je kijken: er zitten allemaal beestjes op. Die beestjes die komen af op de kleur. Maar er zit ook een bepaalde kleefstof op, waardoor die beestjes erop blijven plakken. Met de speciale app kan de kweker vervolgens heel snel zien hoeveel beestjes er van welke soort op het kaartje zitten. Maar wat zijn voor tuinders nou de twee lastigste plaagdieren en welke vijanden worden daartegen ingezet? Daarvoor gaan wij naar het laboratorium. Hier in dit laboratorium in Berkel en Rodenrijs wordt uitgebreid onderzoek gedaan naar plaagdieren en natuurlijk naar mogelijke natuurlijke vijanden. Hier kunnen we twee mooie voorbeelden laten zien van biologische bestrijding. Dit zijn spintmijten. Het lijkt misschien een onschuldig diertje, maar deze mijten en ook hun larven, de jonkies, die zuigen aan de jonge bladeren van planten om voedingsstoffen binnen te krijgen. Hierdoor krijgen de bladeren gele vlekjes en groeit de plant slecht en soms gaat de plant zelfs dood. Dit is de afdeling zieke planten. Vandaar dat dit hier ook helemaal afgeschermd is. Hier staan een paar mooie voorbeelden. Dat ziet er niet goed uit. De bladeren, die hangen helemaal slap. Je kan er bijna doorheen kijken en dat komt dus door die spintmijt. Als er echt veel spinmijten opzitten, dan komt er bijna een soort wit web over de hele plant heen te hangen, wat die plant echt bedekt. En dan krioelt het echt van de spintmijten. Daar gaat die plant gewoon dood. Je begrijpt, die teler wil die spintmijten echt niet in zijn kas hebben. Gelukkig hebben wij daar de roofmijt. De roofmijt is ongeveer even groot en een beetje bruinig. Hij is blind, maar hij kan wel supergoed ruiken. Hij ruikt waar een blad is aangevreten en kruipt ernaartoe. Ik heb hier een bakje met spintmijten. Dus wat we gaan doen: we gaan er gewoon eens even lekker wat van die roofmijten tussen gooien en kijken wat er gebeurt. Komt die daar nou zo'n spintmijt tegen, dan is die spintmijt de spreekwoordelijke Sjaak. De roofmijt die kruipt er namelijk op en zuigt hem helemaal leeg. En dat doet hij ook met de larven en de eitjes. Die roofmijt die plant zich razendsnel voort, dus die spintmijt is in een mum van tijd verdwenen. Maar hoe krijg je die roofmijten in een kas? Nou, die kun je gewoon kopen in dit flesje en daar is het een soort zaagsel waarin de roofmoorden zich kunnen verstoppen. Zodra dat zaagsel wordt verspreid, dan beginnen de roofmijten te lopen, op zoek naar spintmijt. Dit is een oude bekende. Deze komt ook gewoon in onze eigen achtertuin voor: de bladluis. Leeft van plantensappen, een plant zich razendsnel voort. Kijk, dit is wat bladluis met een plant doet. Moet je kijken. Die hele plant zit helemaal vol. Moet je kijken joh. Dit zijn echt enorme aantallen. Ik krijg er helemaal de kriebels van. Deze plant is binnen een paar dagen helemaal leeggezogen. Dit zijn de natuurlijke vijanden van bladluizen: sluipwespen. Die sluipwespen, die eten de bladluizen niet op, maar prikken er een gaatje in zodat ze daar hun eitjes in kunnen leggen. Die eitjes, die groeien vervolgens verder in de bladluis, totdat er een nieuw sluipwesp uitkomt. Daarna gaat het bladluis dood en blijft er alleen een lege huls achter. Dit zijn nog maar twee voorbeelden van natuurlijke vijanden. Die plaagdieren, die zitten natuurlijk ook niet stil. Regelmatig worden de nieuwe plaagdieren ontdekt, dus ze moeten ook blijven zoeken naar nieuwe natuurlijke vijanden.

Hoe werkt biologische bestrijding?

In glastuinbouwkassen in Nederland worden allerlei groentes en fruit verbouwd. Helaas kunnen plaagdieren, die ook graag bijvoorbeeld paprika’s eten, ook die kassen in. Om die plaagdieren zo biologisch mogelijk te bestrijden en zo weinig mogelijk milieuonvriendelijke producten te gebruiken, worden ze bestreden met hun eigen natuurlijke vijanden, zoals roofmijten en sluipwespen.

Plaagdieren bestrijden met hun natuurlijke vijand

Philipe Schoonejans, één van de leiders van de nieuwe maanmissie. Hoe gaan jullie dat doen? Ja welkom hier. Het is natuurlijk een internationaal project. We doen het samen met de Amerikanen van NASA en de Japanners en de Russen. Het eerste stapje is dit ruimteschip. Het nieuw te bouwen ruimteschip, gemaakt door de Amerikanen en de Europeanen. En dat heet Orion. En hiermee gaan we dus naar de maan vliegen en er kunnen vier mensen in. Het is echt wel een weer een mooier apparaat dan de Apollo waar we destijds mee naar de maan gingen. De eerste vlucht is in 2021, onbemand. De tweede vlucht is met vier mensen erin en die gaat alleen Maar een rondje om de maan. En een derde vlucht gaat de Orion naar een nieuw ruimtestation wat we willen bouwen en wat om de maan moeten gaan cirkelen. Dat heet de Gateway. De Gateway, een nieuw ruimtestation. En daar moeten mensen kunnen wonen en werken voor een paar maanden per jaar. Ze kunnen leren hoe je moet leven in de ruimte en zo ver weg van de aarde en verder weg dan we ooit geweest zijn. Maar het heet ook Gateway, omdat we vandaar willen we gaan naar het oppervlak van de maan. En dan is het dus eigenlijk een soort voorbereiding op het bouwen van een maanbasis. Maar dat is dus een onderzoeks- en ruimte centrum zo ver van de aarde af. Dat is nog nooit eerder gebeurd. Het is gewoon een beetje Star Trek-achtig. Ja dat vinden we ook zo geweldig ja. Wij bouwen voor de Gateway twee stukken. Een is een soort tankstation voor de Gateway. En het andere stuk, dat wordt een woonmodule en dat wordt zoiets als deze hier. Dus in dit soort ruimtes wonen en werken astronauten dus. En dan ook nog gewichtloos. Maar gaan ze dan uiteindelijk ook echt de maan op? Uiteindelijk wel. Maar eerst gaan we als verkenners robots naar de maan sturen. We moeten natuurlijk wel weten hoe het daar is en wat we uiteindelijk moeten gaan doen. Zoals deze. Die staat nu in het testlab van Mars. Maar ja, de maan ziet er eigenlijk net zo uit, maar dan grijs toch? Ja en met wat zand en wat stenen. Verder is natuurlijk helemaal niks. En die karretjes moeten ook een route uitstippelen, want we hebben wel wat beelden van satellieten, maar die zijn helemaal niet zo nauwkeurig. En er kan zomaar ineens in een greppel zitten waar je niet meer door kan. Dus dat karretje moet toch gewoon weten waar gaan wij straks naartoe rijden en ook voor later als er mensen komen. Spannend. Dus dit is een voorbeeld van een maanhuis zoals jullie die willen bouwen. Dan kun je hier slapen en eten. Dit is dan de luchtsluis waar ze om kunnen kleden en een goed pak aan kunnen doen voordat ze naar buiten gaan. Alleen op de maan heb je wel hele dodelijke straling en extreme temperaturen, dus hoe bouw je dan een veilig huis? Je kan bijvoorbeeld een onbemande capsule laten landen. Vandaar uit vorm je dan zo'n koepel en die moet je dan bedekken met een ontzettend dikke laag maanstof. Dan komt er een 3D printer op rupsbanden, die komt eraan. Die zuigt het maanstof op. Dat wordt vermengd met een soort van lijm en dat wordt dan maancement. Er wordt laagje voor laagje hier overheen gezet, zodat je uiteindelijk zo'n dikke laag hebt. En dan zijn die mensen hier binnen voldoende beschermd tegen straling en die temperatuur. Op de maan is natuurlijk geen lucht, maar binnenin die maanwoning gaan we natuurlijk wel lucht maken met meegenomen zuurstof. Er zijn nog wel een aantal problemen op te lossen, onder andere wat te doen met het maanstof. Dit is verschrikkelijk scherp en het tast de ruimtepakken aan en je mag absoluut niet inademen. Het is eigenlijk een soort van glaswol. Ja zo voelt het ook, heel vezelig. Ja maar het heeft ook weer mogelijkheden, want we zitten te kijken of we niet wat maanstof kunnen gebruiken om er brandstof van te maken voor de raketten. En dan zou de maan een soort raketbasis kunnen worden voor de reizen naar Mars. Wauw, dan kunnen we gewoon van de maan naar Mars! Misschien dat jullie dat nog wel mee gaan maken, want het ruimte avontuur van de mens is pas net begonnen.

Hoe bouw je een maanbasis?

Een basis op de maan: ruimtewetenschappers zijn ermee bezig om die te bouwen. De bedoeling is dat in de toekomst het nieuwe ruimtestation Gateway een maanbasis gaat worden voor astronauten. Janouk neemt een kijkje in de wereld van ruimteschepen.

Een huis voor ruimtereizigers op de maan

Ik ben in Japan, in de provincie Fukushima. In 2011 is hier een hele heftige kernramp geweest. Daar achter me ligt de kerncentrale, Dai-ichi. Na een zware zeebeving is er een tsunami ontstaan, een vloedgolf die over de centrale heen is gespoeld. De centrale is daarna ontploft. 
Door de ontploffing zijn er gevaarlijke deeltjes vrijgekomen. Als je langere tijd met die deeltjes in aanraking komt, dan word je ziek. De gevolgen van de ramp zijn enorm. In een gebied vier keer zo groot als Amsterdam moesten alle 170.000 bewoners meteen vertrekken. De vrijgekomen radioactieve deeltjes uit de kerncentrale leveren kankerverwekkende straling. Sommige deeltjes blijven dat honderden jaren doen. 
Dichterbij dan dit kunnen we niet komen. Je kunt alleen in de buurt komen van de kerncentrale als je daar werkt. Eigenlijk mogen we hier ook helemaal niet zijn, die man wordt heel onrustig, dus ik denk dat we moeten gaan.
Op weg naar Tomioka valt het me op dat straten en winkels zijn afgezet. De huizen zijn verlaten en overwoekerd door onkruid. Overal is politie om mensen buiten het gebied te houden. 
Op deze kaart kun je zien hoe de straling zich verspreid heeft. Hier ligt de kerncentrale, de wind kwam van deze kant en de straling is dus vooral hierheen gewaaid. In dat donkere rode gebied is de straling het krachtigst. Hoe verder je naar buiten gaat, hoe minder sterk die wordt. 
Na de ramp zijn sommige gebieden schoongemaakt. Die hebben de kleur groen gekregen. In het oranje gebied zijn nog gevaarlijke delen en rood is verboden gebied. 
En het bizarre is dat er hier midden door Tomioka een grens loopt. Daar is de rode zone, daar kunnen de bewoners de komende 100 jaar niet terugkeren. En hier waar ik loop, dit is een oranje zone. Als ze willen, kunnen ze hier dus weer komen wonen. Heel raar om dit zo te zien. Maar ook de rode zones zijn nog niet opgegeven en worden schoongemaakt. Zodat 't geen 100 jaar meer duurt voordat mensen terug kunnen keren.
Radioactieve straling vind je overal. In de natuur komt het voor, bij jou thuis, op straat, echt overal. Over 't algemeen is dat niet eng of gevaarlijk. Eerder normaal omdat 't dan maar zo weinig is. Je kan het meten. De hoeveelheid straling druk je uit in Sievert en meet je met dit apparaatje, een geigerteller. Deze borden kom je overal tegen in dorpen en dus ook langs wegen. Hierop kan je zien hoe sterk de straling is. Het is nu tussen de 0.1 en 3.1 in dit gebied. En daaraan kan je ook zien dat het niet overal hetzelfde is. Volgens de Japanse regering is alles onder de 3.8 veilig. Hier meet ik op dit moment 0.36 microsievert per uur. Valt op zich nog wel mee. Maar ja, als je hier kijkt, er zijn ergere tijden geweest. De straling was hier heel hoog. De mensen zijn gevlucht. De auto's hebben ze achtergelaten en die staan er nu nog steeds. Niemand heeft ze ooit nog opgehaald. 
Nou, we meten hier hele hoge waardes. 14 microsievert per uur. We zijn vlakbij de kerncentrale. Dit is het hoogste wat we tot nu toe hebben gemeten. Voor de duidelijkheid: Die straling komt niet meer van de kerncentrale, maar die is door de ramp over 't hele gebied verspreid. Dat zit in plantjes, in zand, in bomen. En als er zo'n radioactief deeltje in je komt, bijvoorbeeld via je mond, dan blijft dat in je lichaam stralen. Vandaar dat ik dus ook dit mondkapje op heb. Ik sta hier nu maar eventjes, dan is 't niet zo'n groot probleem. Maar als je hier woont en je wordt elke dag blootgesteld aan die straling, dan is 't niet gezond en wordt het een probleem. 
We zijn nu in een verlaten school. Dus laten we effe op expeditie gaan. Eens was dit gebouw gevuld met honderden kinderen. Totdat het alarm afgaat en iedereen alles achterlaat, alsof ze morgen terugkomen om hun spullen op te halen. Sinds 2011 is er niemand meer geweest. Dit is het ultieme bewijs. Deze kalender staat nog op de datum van de ramp. 11 maart 2011. En dan ineens hoor ik een muziekje. Dat is de schoolbel die na de ramp nog elke dag aangeeft dat 't pauze is. Ik meet hier 0,1 microsievert per uur. Niet heel gevaarlijk. Dat is ver beneden de norm van 3.8. En hier in de stad Tomioka mogen de mensen ook terugkeren naar hun huizen. Maar jonge gezinnen nemen liever geen enkel risico en komen niet terug.

De Japanse regering heeft de afgelopen jaren duizenden mensen ingeschakeld om rond de dorpen en ook in de bossen de bovenste aardlaag weg te scheppen. Want aan de oppervlakte, de bovenste 15 centimeter, is de meeste straling. In al deze zakken zit radioactieve grond. In dit gebied staan wel 9 miljoen van dit soort zakken. Daardoor is 't op die plekken veiliger. Maar dan de volgende vraag: Waar laat je al deze zakken gevuld met radioactieve grond? Daar wordt nog steeds heel hard over nagedacht en aan gewerkt. Ze weten het nog steeds niet helemaal.
Als we verder weggaan van de kerncentrale komen we in steden waar het leven gewoon doorgaat. Maar ook hier zijn ouders die zich zorgen maken over het stralingsgevaar. Zij nemen geen enkel risico met hun kinderen en daarom doet ze wekelijks een meting. Ik zie geen kind in de kinderwagen en vraag aan hem wat hij gaat doen. Hij vertelt me dat ze op drie verschillende hoogtes straling meten. Op 10 centimeter voor baby's. Op 50 centimeter voor kinderen en op een meter voor volwassenen. Hij doet dat omdat straling meestal wordt gemeten op een meter boven de grond. Kinderen spelen juist dichtbij de grond, waar de straling het sterkst is. Als ze door het park lopen, zien ze op het scherm een kaart van het park waarbij de hoeveelheid straling op drie verschillende hoogtes is gemeten. Het hoogste dat er gemeten wordt, is 1.2. Volgens de regering is dat veilig. Maar deze ouders vinden het niet veilig. Daarom laat ze hun kinderen hier niet spelen. 
Omdat sommige ouders buiten spelen voor hun kinderen een te groot risico vinden, zijn er zelfs speciale binnenspeelplaatsen. 

Nog steeds wordt de fabriek dag en nacht gekoeld met water, anders zou hij weer ontploffen. Ook staat het gebied nog vol zakken vervuilde grond waarvan niemand weet waar die naartoe moeten. Iedereen denkt na over oplossingen. Er wordt onderzoek gedaan. Als er oplossingen gevonden worden, hoeven we misschien geen honderden jaren te wachten voor mensen terug kunnen naar de nu nog vervuilde gebieden.

Hoe is het in Fukushima?

In 2011 ontplofte de kerncentrale in de Japanse provincie Fukushima. Door de ontploffing zijn er gevaarlijke deeltjes vrijgekomen die kankerverwekkende straling leveren. In sommige gebieden mogen daardoor nu geen mensen wonen. Pascal bezoekt Japan en kijkt hoe het nu in het gebied is.

Leven in Japan na een kernramp

Dit is La Isla Popular, misschien wel het populairste programma in Bolivia. Het wordt gepresenteerd door drie presentatoren: Gloria, Julio Cesar en Inez. En wat hebben wij gedaan? We hebben via Facebook contact gelegd met het programma. Uitgelegd dat wij van Het Klokhuis hier zijn, in La Paz. En dat we willen weten hoe je van avocado's de meest fantastische gerechten maakt. En wat denk je? Ze vonden het superleuk om van ons te horen. En morgen ben ik te gast in de studio. Echt waar! Nou, daar zijn we dan in de studio's van RTP, een grote zender in La Paz, een grote zender in Bolivia. Ik heb natuurlijk best veel tv gemaakt, maar moet je zeggen toch best spannend. Nu is het echt bijna zover. Gelukkig is er iemand die me kan helpen met het Spaans. Dit is Wolt. Nederlandse vriend, spreekt supergoed Spaans, woont ook in Bolivia en weet alles van de gebruiken, ook hier. Als ik straks de studio inloop, geef ik ze dan een zoen of? Ja op de wang, op de rechterwang. En dan is het tijd om de messen te slijpen en guacamole te maken. Even tegen Inez zeggen dat ik haar hulpje ben. Guacamole is een saus. Lekker bij bijvoorbeeld taco's, boury, theosoof, chips. Ik beginnen met het uitlepelen van de avocado's en Julio die snijdt de uien. En hij heeft nog een tip: een beetje zout erbij en dan nog tomaat. Een beetje ui erbij. Dit is nogal grof gesneden, maar je kunt natuurlijk thuis ook kleiner snijden. En dan is de guacamole klaar. Zo lekker! Zoveel smaak! Televisieprogramma's in Bolivia zijn ze niet compleet zonder live muziek. Muziek is hier in Bolivia onderdeel van het koken. Gewoon dansen in de keuken. Zelfs de polonaise wordt ingezet. Aan tafel! En dan is het alweer tijd om afscheid te nemen van mijn Boliviaanse vrienden en die overheerlijke avocado.

Hoe maak je guacamole?

Van avocado’s kun je heel goed guacamole maken. Dat is een dipsaus die lekker is bij taco’s, burrito’s en chips. Bart krijgt in een Boliviaans kookprogramma een workshop guacamole maken.

Dip bij taco’s en chips

Niks lekkerder dan verse spullen van de markt. Het komt allemaal uit de buurt van La Paz. Ik vroeg om drie mandarijnen, maar krijg er tien. Dat gebeurt eigenlijk de hele tijd, dat ik zeg nou doe nog maar een paar. En dan krijg ik meteen een hele zak vol. Alles is superlekker, maar mijn favoriet ligt toch echt hier. Kijk eens, die overheerlijke avocado of pasta zoals ze hem hier noemen. Oh, kijk eens wat ik allemaal heb gekocht. Ik kwam hier eigenlijk al voor de avocado's, maar het is een hele goeie marktvrouw, ik heb allemaal andere dingen gekocht, maar hiermee, met de avocado's ga ik aan de slag. Even voor de duidelijkheid; een avocado is fruit, want er zit een dikke pit in. Wat is ie lekker! Die avocado, dat is echt mijn amigo. Heerlijk door de sla. Of je kunt er natuurlijk geweldig lekkere guacamole van maken. Ik ben niet de enige die hem lekker vindt. In Nederland zijn we met z'n allen de afgelopen tien jaar vier keer zoveel avocado's gaan eten. Ze zitten vol vitaminen, vezels en gezonde vetten. Er is alleen wel een nadeel. Ze groeien niet in Nederland. Een avocado moet geïmporteerd worden, zoals dat heet. Gelukkig zijn wij in Bolivia. Want hier groeien ze als rijpe appelen, avocado's aan de bomen. Op naar een avocadoplantage. We rijden naar Caranavi, een stadje vol met avocadoplantages en ik heb afgesproken met Noémi. Ze oogst honderden avocado's per jaar. En dat niet alleen, ze kweekt ook kleine avocadoboompjes. Ze laat graag zien hoe ze dat doet. De eerste stap is dat we zo'n zakje vullen met vruchtbare grond en in dit geval bestaat de vruchtbare grond uit schillen van rijst. Die zie je nog een beetje zitten. En kippenstront. Dat vinden die avocadopitten superlekker! Avocadopitten groot en klein worden nu in deze kleine zakjes geplant. Puntje omhoog en een heel klein beetje uit laten steken. Ongeveer om de dag water geven. Ze beginnen vanzelf te groeien. Hier kan je heel mooi zien dat uit zo'n grote avocadopit een heel klein boompje begint te groeien. Even het onkruid weg. Dat is belangrijk, want alle voedingsstoffen zijn voor avocadoplantje. Noémi is er maar druk mee. Na ongeveer zeven maanden zijn de baby avocadoplantjes echt volwassen geworden en kunnen ze het huis uit. Avocadobomen zoals deze groeien niet in Nederland, want daar is het te koud. Zo'n boompje kan niet tegen temperaturen onder de 10 graden. Nou ja dan zit je in ons land natuurlijk niet goed. En zo ziet een avocadoboompje er na één jaar uit. Je ziet hij is al groot, maar nog steeds te klein voor grote avocado's. Pas na vier jaar kun je je echte rijpe vruchten oogsten. En zo ziet een volwassen avocadoboom er dan uit. Je moet goed kijken, maar hij hangt helemaal vol met avocado's. Ze hebben zich alleen een beetje verdekt opgesteld. Heb je deze al gezien? Ze beginnen klein en worden steeds groter. Aan zo'n volwassen boom kunnen maar liefst 300 avocado's hangen. En als je dan weet dat ze ongeveer een kilo per stuk wegen, praat je dus over 300 kilo aan avocado's. De boom zelf wordt ongeveer 20 meter hoog en dat maakt plukken nog een hele uitdaging. Maar daar hou ik natuurlijk van en gelukkig krijg ik hulp van de zoon van Noémie. Dit is Fernando. Hij kan als geen ander avocado's uit de boom halen. Maar hoe doe je dat? Het stokje van de avocado wat bovenaan zit, dat probeert hij hier in deze kromming te krijgen. En dan is het een ferm rukje. En de avocado valt in het zakje. Ja, kijk eens, hij gaat nu de boom in om de rest van de avocado's te plukken. En ik ga mee. Het wemelt hier van de avocado's. Ze zitten vaak een beetje verscholen onder de bladeren, maar ook hier zie je ze overal zitten. Zwaar joh! Wat een moeite voor een paar avocado is. Maar het is gelukt. Ik voel me ontzettend onhandig met Fernando in de buurt, maar kijk eens. Dit is de oogst en hier kunnen we ongetwijfeld wat lekkers van maken.

Hoe groeit een avocado?

Hij zit vol met vitamines, vezels en gezonde vetten: de avocado! Deze populaire groene vrucht groeit alleen niet in het Nederlandse klimaat, dus worden ze geïmporteerd uit Zuid-Amerika. Bart is in Bolivia en neemt een kijkje op een avocadoplantage.

Van pit tot vrucht

Aan hooikoorts kan je gelukkig ook zelf veel doen. Toch, moeder Malika? Ja ik heb bijvoorbeeld een app en dan weet ik wat voor dag het is vandaag bijvoorbeeld een goede dag of een slechte dag. En bijvoorbeeld vandaag zijn heel veel gassen. De bolletjes zijn allemaal rood gekleurd en eentje oranje. Niet zo gunstig voor ze. Nee, dat betekent dat er heel veel pollen vandaag in de lucht hangen. En als er dan veel pollen zijn, dan kan je het volgende doen. Ramen en deuren goed gesloten houden. Rooster! Heel goed stofzuigen. Douchen voor het slapen gaan om de pollen eraf te spoelen, die zitten namelijk overal, dus ook in je haar, je wenkbrauwen en zelfs je wimpers. Kleren die je aan hebt gehad niet naast je hoofdkussen leggen. Pascal! Tot uw dienst. Niet in de buurt komen van pas gemaaid gras. Of gewoon lekker naar de zee of naar de bergen gaan, want daar zijn minder pollen. En naast de pilletjes, neusspray en andere medicijnen is er ook nog de zogenaamde immunotherapie. Marieke, hoe werkt dat? Bij immunotherapie geef je een kind wat allergisch is, het stofje waar die allergisch voor is. Bij Mohammed zijn dat bijvoorbeeld de graspollen. En daar dien je een klein beetje van toe. Eerst per week en dan ga je steeds meer meer meer geven dan één keer per maand. En dat moet je wel drie tot vijf jaar blijven doen. En zo kan je lichaam langzaam aan dat stofje wennen, zeg maar. Waardoor het niet meer als vijand gezien wordt? Ja, dat is dan wat er gebeurt. Mohammed, jij krijgt al twee jaar lang immunotherapie, prikken. Eerst wekelijks, nu maandelijks. Hoe is dat voor jou? Het is best wel…in het begin was het heel pijnlijk. Nu is het wel minder. Maar ook daarna kreeg ik best wel heftige reacties, want vroeger was ik benauwd daarna. Maar merk je ook wel verschil dan? Ja, want vroeger had ik heel vaak longontsteking rond deze tijd van het jaar. En nu heb ik dat niet meer eigenlijk. Dus eigenlijk is het best wel heel veel veranderd. Geweldig om te horen. Lekker! Ik hoop dat jij op een dag helemaal van je hooikoorts verlost bent en ik zelf natuurlijk ook. Kan ik eindelijk genieten in een bloeiende wei zonder rode ogen, verstopte neus of niesbuien.

Wat kun je doen tegen hooikoorts?

Als je hooikoorts hebt, kan je zelf maatregelen nemen om er zo min mogelijk last van te hebben: zorgen dat de pollen niet door het raam naar binnen komen met roosters, niet in de buurt van pasgemaaid gras komen en medicijnen nemen. Ook is er immunotherapie, die ervoor zorgt dat je lichaam minder allergisch reageert.

Pollen vermijden, pilletjes nemen of immunotherapie

Ik kom gelijk ter zake. Wie van jullie hebben er allemaal last van hooikoorts? 1 2 3 4? Best veel. Waaraan merk je dat je last hebt van hooikoorts? Ik krijg heel veel tranen en jeuk in mijn ogen. Ik moet heel vaak niezen. Soms komen er een paar verrassingen uit mijn neus. En dan moet ik niezen, en op mijn kussen, daar ligt dan heel veel snot op. Ik moet soms heel erg krabben en dan vind ik dat best irritant. En Mohammed, jij hebt echt heel erg veel last van hooikoorts. Vertel. Ik heb last van eczeem, van hoofdpijn, ik word ook soms moe. Soms heb ik het benauwd en dat komt dus eigenlijk minder voor. Maar ik word daarvoor ook behandeld in het ziekenhuis. Als je hooikoorts hebt, dan ben je allergisch voor pollen, oftewel stuifmeel. Dat zit hierin. Van bomen of grassen. Bijvoorbeeld van deze berk, de hazelaar of de els. En die bloeien al in februari, maart. Dus dan krijgen veel mensen er ook al last van. Maar de hoofdschuldigen zijn gewone grassen. Allerlei verschillende soorten grassen, die bloeien tussen maart en oktober. De pollen dwarrelen dan door de lucht en die adem je in. Vooral op warme en winderige dagen komen er veel in de lucht terecht. En door de wind worden ze dan overal naar toe verspreid. Mohammed, jij bent tien jaar en echt heel erg allergisch voor graspollen. Wanneer is dat bij jou begonnen? Toen ik zeven jaar was, toen kreeg ik eczeem op mijn wangen. Ik kreeg rode vlekken op mijn huid en rood hoofd en longontsteking in de maanden maart en april. Zelfs longontsteking?! Superheftig. Hoe was dat? Dat was heel naar. Ik had hele hoge koorts. Ik had het heel benauwd. Ik moest heel veel hoesten. Ik kreeg heel lastig adem. Wat heb je toen gedaan? Toen ben ik naar de huisarts gegaan en toen zijn we erachter gekomen dat eigenlijk allemaal door hooikoorts komt. Wat vind jij nou het allervervelendste aan hooikoorts? Dat ik op mooie dagen niet kan buitenspelen. Ik kan dan niet voetballen. Ik kan ook niet met mijn vader in de tuin helpen, met de planten verzorgen, eten plukken en de bloemen verzorgen. En longontsteking, dat vind ik eigenlijk het aller naarst. Normaal gesproken kan je bij de drogist pilletjes halen of neusspray tegen hooikoorts. Gebruik ik zelf ook en werkt over het algemeen prima. Maar jij hebt er zoveel last van dat je nog meer medicijnen nodig hebt en zelfs een hele tas vol. Ik heb twee sterke anti-histamine pillen die ik twee keer op een dag moet nemen. Ik heb ook deze puffer, die helpt tegen benauwdheid. Ik moet twee keer per dag nemen. Dat vind ik best wel fijn, want het helpt gelijk. Dit is een neusspray die werkt tegen ontstekingen in je neus. Ja en ik heb ook een pilletje. Als alles niet meer werkt, dan moet ik deze gebruiken, want dat is eigenlijk de laatste redding. Maar dat was het. Ik krijg ook nog maandelijks een prik in het ziekenhuis. Zelfs prikken, dat is echt heel erg veel. Helemaal in vergelijking tot mij. Maar ik vind je een bikkel.

Hoe is het om hooikoorts te hebben?

Hooikoorts is een allergie voor pollen, oftewel stuifmeel, van bomen en grassen. Mohammed heeft hier ontzettend veel last van. Hij krijgt hierdoor eczeem, hoofdpijn en hij is snel moe. Ook heeft hij er al eens een longontsteking door gekregen.

Niezen en rode ogen in de lente

Tranende ogen, een loopneus, niezen, overal jeuk. Het is weer zover het hooikoortsseizoen is begonnen. Ik heb er altijd super veel last van. En ik ben niet de enige, want maar liefst één op de vijf kinderen heeft hooikoorts. Kinderarts Marieke Stadelmaier werd ook gespecialiseerd in allergieën. Wat is hooikoorts? Zal ik het gaan uitleggen? En dan gaan we meteen even een allergietest doen. Wat we gaan doen is een allergietest. Dus je krijgt kleine druppeltjes op je arm en in die druppeltjes zitten stofjes, huisstofmijt, bomen, graspollen en als je allergisch bent, krijg je daar een klein, rood jeukende bultje. En dan komen nu de prikjes. Valt mee gelukkig. Dit is wel grappig, want het begint nu al te jeuken. Dat klopt. Echt een paar seconden. Op meerdere plekken. Nou gaan we eens kijken welke het zijn. Eventjes een cirkeltje eromheen. De grote. De berk, een voorjaarsboom. Dus ik heb hooikoorts. De allergietest laat zien dat je antistoffen hebt voor berk, voor graspollen en als je ook last hebt: je moet niezen, last van je ogen en je hebt deze antistoffen, dan heb je Hooikoorts. Dus hooikoorts is eigenlijk een vorm van allergie. Precies. Want als je een allergie hebt, dan gaat je immuunsysteem wat je eigenlijk nodig hebt om je te beschermen tegen virussen en bacteriën en om je gezond te houden, datzelfde immuunsysteem gaat vechten met onschuldige stofjes zoals pollen en stuifmeel en door die reactie krijg je allergische klachten. Wat er gebeurd is als je pollen in ademt, door je neus. En je neus zit slijmvlies. En dat slijmvlies gaat in de aanval. Wat er in dat slijmvlies zit zijn mestcellen. Dit is zo'n mestcel. Precies, die heet mestcel, omdat ie volgemest is met allemaal kleine blaasjes met daarin hele vervelende stofjes. Histamine. Aan de buitenkant van die mestcel hebben allergische mensen antistoffen. Tegen berkenpollen, graspollen, noem maar op. Dat hebben net bij jou getest. Op het moment dat je dan die pollen inademt, dan binden ze aan die antistoffen en dan wordt er een signaal geven aan die mestcel. Ga maar open. Ga in de aanval en dan komen ze. De histamines. En dan krijg je dus last van je keel, dikke opgezwollen ogen, overal jeuk eigenlijk. Naar mijn ervaring klap je een beetje dicht zeg maar.

Wat is hooikoorts?

Als je hooikoorts hebt, reageert je lichaam sterk op pollen, bijvoorbeeld van berkenbomen. Je krijgt bijvoorbeeld tranende ogen, een loopneus en niesbuien. Dat komt doordat er veel histamine vrijkomt in je lichaam. Pascal laat een allergietest doen.

Als je allergisch bent voor pollen

Zo'n zestig jaar geleden staat er iets heel spannends te gebeuren in Nederland. Veel mensen maken zich grote zorgen. Het zou ongezond zijn. Het zou je duf maken en zelfs dom? Ja, zitten jullie er klaar voor? Dit, wat jij nu doet: televisiekijken. Nu keek iedereen tv, we de gewoonste zaak van de wereld. Op 2 oktober 1951 was in heel Nederland de allereerste televisie-uitzending. In dit gebouw in Eindhoven begint het allemaal. Na jarenlang testen, experimenteren en onderzoeken is de eerste Nederlandse televisie klaar voor gebruik. Alleen ziet ie er dan wel een beetje anders uit dan nu. Dit is de eerste tv, een grote houten doos met een heel klein schermpje én zonder afstandsbediening. Wil je een andere zender opzetten, dan moet je aan de knop draaien. Zoveel tv was er nog niet, maar drie uur per week en alles is in zwart wit. Het duurt nog jaren voordat de kleurentelevisie wordt uitgevonden. De eerste Nederlandse televisie, groot nieuws. Het is een bijzondere gebeurtenis waar heel weinig mensen hebben zo'n gloednieuw toestel in huis. In heel Nederland zijn er dan nog maar 500 stuks. Da's toch niks, 500. Hadden jullie televisie thuis vroeger? Nee, die hadden we niet. Wij gingen. Ik ging dan bij een vriendinnetje kijken bij Enny en wij mochten in de kamer komen kijken. Er zaten natuurlijk heel veel mensen te kijken. Geweldig, vonden we dan. Daar kan je toch niks bij voorstellen. Nu heeft iedereen wel een tv. In de woonkamer, in de slaapkamer. Sommigen hebben hem zelfs in de badkamer of in de keuken. In Nederland hebben we nu zo'n 13 miljoen televisies. Sommigen zijn zo plat als een pannenkoek. De eerste kleurentelevisie zag er heel anders uit hoor. De eerste tv krijgt al snel een opvolger. En weer een en weer. De ontwikkeling gaat razendsnel. Dit is een goede uitvinding. De eerste televisie met afstandsbediening. Er zit nog wel een draad aan hoor, naar de tv, maar is echt een stuk relaxter. Alles is nog steeds in zwart wit. In 1967, zo'n vijftien jaar na de allereerste tv, komt de kleurentelevisie. Dit is 'm. Wat een enorm ding he? Drie keer zo duur als zwart wit televisie. Het duurt dus nog heel erg lang voordat iedereen kleuren-tv heeft. De televisie is niet meer weg te denken met ontelbare kanalen en programma's, de hele wereld binnen handbereik. 24 uur per dag, zeven dagen per week. Kun jij zien wat jij wilt. Zestig jaar geleden begon het als een wonder en nou kunnen we eigenlijk niet meer zonder.

De televisie

In 1951 vindt de eerste televisie-uitzending ooit in Nederland plaats. Nog lang niet iedereen heeft dan een televisie en er is nog niet veel te zien op tv. Bovendien is alles nog in zwart-wit. Zo’n 15 jaar later pas is de eerste kleurentelevisie te koop. Nu heeft bijna iedereen er wel een of meer.

Voor het eerst televisiekijken in Nederland

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos