Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Bommetje! Kijk eens even, miljarden bubbeltjes. Grote, kleine... We vinden het allemaal heel gewoon dat ze er zijn als je het water in springt. Maar het zijn best aparte dingen. En wist je dat die bubbels kunnen poetsen, knallen, doden, vangen en slopen?
En als je bijvoorbeeld een glas cola ziet, Waar komen die bubbels dan vandaan? (Boer) (Scheet) Wat? De koning laat ze ook, toch? Kan gewoon. Maar wat zijn nou die bubbels? Bubbels zijn eigenlijk kleine holtes. Gaten in het water met gas of waterdamp erin. En die gaan dan naar boven en daar klappen ze kapot. En dat is ook die tinteling die je voelt aan je tong als je ze opdrinkt. Best lekker.
En je kan ook zelf bubbels maken. Als ik nu heel snel mijn hand door het water haal dan sla ik holtes in het water, die zich vullen met lucht. En dat zijn bubbels. En die bubbels verdwijnen vanzelf weer als het water ze platdrukt. Zo plat... dat er helemaal niks van overblijft. 
Bubbels zijn echt superkrachtig. Als je een ballon onder water probeert te duwen, kan je dat voelen. En als ik die ballon onder water laat klappen met 'n scherp voorwerp, gebeurt er dit. Moet je opletten. Het is natuurlijk extra leuk om dit in slowmotion te bekijken. Er ontstaat een holte onder water. Dus een bubbel die in elkaar wordt gedrukt door het water eromheen. En dat is wat je noemt een implosie: Het tegenovergestelde van een explosie, waarbij het juist uit elkaar klapt. En je ziet ook dat de bubbel verandert in een soort straal naar boven. Die is superkrachtig en wordt ook wel de jet genoemd. Hoe groter de bubbel, hoe krachtiger de jet. Hij kan zelfs zo sterk zijn dat je er een heel schip mee kan opblazen. Met die bubbels kan je dus heel veel.

Wat zijn bubbels?

Programmalogo's

Bubbels zijn eigenlijk kleine holtes. Een soort gaten in water of een andere vloeistof, gevuld met gas of waterdamp. Ze stijgen naar het oppervlak, waar ze kapot klappen. Dat is ook de tinteling die je op je tong voelt als je bijvoorbeeld een glas frisdrank drinkt.

Holtes met lucht in het water

Zo af en toe zie je wel eens een foto of een filmpje voorbijkomen waarbij het net lijkt alsof je naar een miniatuurscène kijkt. De mensen lijken op poppetjes en de omgeving lijkt wel uit de modelbouwwinkel te komen. Maar als je goed kijkt, dan zijn het gewoon echte foto's gemaakt op echte plaatsen met echte mensen. Hoe maak je nou van de gewone wereld een miniatuurfoto? Voor een goeie miniatuurfoto heb je om te beginnen een mooi uitzicht nodig en waar is het uitzicht nou beter dan hier bij de Erasmusbrug van Rotterdam? Nou, diezelfde brug vanaf dat dak, kom maar mee. Op het dak staat fotograaf Erik Hijweege op ons te wachten om de ultieme miniatuurfoto van Rotterdam te maken. He Erik. Wauw. Ja, als je Rotterdam wil fotograferen dan moet je gewoon hier staan. Zo tof. Je hebt hier nou ja, de Erasmusbrug, die het eiland van al het verkeer wat eronder komt. Ja zeg, helemaal top, aan de slag. Absoluut, aan de slag. Wat is nou eigenlijk het verschil tussen een gewone foto en een foto met zo'n miniatuureffect? Nou, ik laat het zien, kijk maar. Bij een gewone camera heb je een lens en een chip of een filmpje en dat zat parallel aan elkaar. Nou, als je dan scherpstelt is dus dan ook alles scherp in de foto. En met deze camera is een technische camera. Die kan je kantelen en doordat kantelen kantelt ook die scherpte. Dus hier in het midden blijft een scherp en boven en onder wordt het onscherp. En daardoor, als je het combineert bij een hoog standpunt, krijg je het miniatuureffect. Als je ver weg kijkt is alles even scherp. Maar als je iets van heel dichtbij bekijkt, bijvoorbeeld mijn vinger, dan ga je focussen. Dan wordt alles om de vinger heen onscherp. En zo weten je hersenen dan gelijk: die vinger is heel dichtbij. En met een miniatuurfoto wordt er eigenlijk een trucje uitgehaald met onze hersenen. Als je namelijk bij een foto alles onscherp maakt, behalve een heel klein stukje, dan denken je hersenen automatisch dat iets heel dichtbij klein is en dus miniatuur. Dit is wel een plaatje. Wel vet he? Zullen we hem maken? We gaan hem maken. Dit is hem. Supertof. Maar hoe maak je hier dan weer een filmpje mee? Want ja, ik heb die poppetjes ook wel eens zien bewegen. Ja, filmpjes zijn eigenlijk een heleboel foto's achter elkaar. Een filmpje maken we op een moderne camera. En dan maak ik heel veel foto's achter elkaar en die plak ik achter elkaar. En dan wordt het dus een filmpje. En in de computer maak ik dan de bovenkant en de onderkant weer onscherp, zodat je dat miniatuureffect weer krijgt. Miniatuurfoto's maken. Zo doen ze dat dus!

Hoe maak je een miniatuurfoto?

Op de foto’s van Erik Hijweege lijken de mensen net poppetjes in een miniatuurwereld. Hoe doet ie dat? Pascal laat zien hoe zo’n miniatuurfoto of tiltshiftfoto gemaakt wordt.

Een miniatuurwereld in een foto

NOJ NOJ NOJ. Nee of ja? Welkom bij NOJ! Sos, mijn vader zei vroeger altijd tegen mij: Noukie, je kan wel zeggen dat je niet moe bent, maar ik zie dat je je moe bent, want je hebt rode oren. Tijd om naar bed te gaan. Dat vind ik er top-NOJ. Worden je oren rood als je moe bent? NOJ. Nee of ja? Checking is facting, mattie van de materie. Ik heb een opdracht voor je. Jij gaat vanavond elk kwartier foto's maken van je oren. Foto als je een beetje moe bent. Foto als je heel erg moe bent. Een foto als je supermoe bent. Een foto als je je ogen niet meer open kan houden. Ok. En dan gaan we zien wat er gebeurt en of het verkleurt. Oh rijmwonder, die schud je zo even uit je mouw? Ja, dit is echt wat hier allemaal inzit, dat wil je niet weten. Ok, dat ga ik doen. Ik zit er klaar voor. Ja, ik ben heel benieuwd hoe het gaat verlopen. Het is nu net acht uur geweest. Ik voel me nog fris en fruitig. En bij deze de eerste foto van mijn oor. Dit is de allereerste foto, er was nog niet zoveel aan het handje, ik was nog helemaal fris en fruitig. Aan het oortje in dit geval. Dit was na een kwartiertje, ook nog niet zoveel aan de hand. Ja, Hier dacht ik al welL nou...het begint een beetje. Hier dacht ik wel o ja, nee, maar nu breidt het zich al uit. Dit is echt wel rood. Nou hier...bam! En dit...Dit is de klapper hoor! Hier was jij bekaf. Knalrood! Hilarisch! Je ziet het echt gewoon rood worden. Ja. Dus worden je oren roder als je moe bent? NOJ NOJ NOJ, een dikke vette: ja. Maar waarom wetenschap? Waarom? En hoe wetenschap? Hoe? Hoe? Dit rode dat je hier ziet, dat is bloed. Bloed? Druk je lippen eens heel hard tegen elkaar. Dan worden ze eerst wit en daarna worden ze weer rood. En dat betekent eigenlijk dat je het bloed eventjes uit je lippen perst. En als je het dan weer normaal doet, dan stroomt het weer terug. Gewoon heel hard in je vinger knijpt, dan zie je dat die vinger eerst wit wordt, en daarna dat ie weer rood wordt omdat dat bloed dus weer terugkomt. Dus eigenlijk is het zo hoe vermoeider je bent dat je dus gewoon het bloed in je oor beter ziet stromen. En daarom worden ze dus roder. Hartstikke goed Janouk. Waarom? Elk bloedvat in het lichaam wordt omringd door spieren. Laten we even doen dat dit zo'n bloedvat is met dus die spieren eromheen, dat is dat witte netje. Dat zit de hele dag eigenlijk zo strak. En op het moment dat je moe bent, ontspannen deze spieren rondom dat bloedvat. En dan wordt ie dus wijder. Dat is wat de grappig, dan komt er dus gewoon eigenlijk meer ruimte, je bloedvaten worden wijder. Ja, en omdat natuurlijk de huid bij je oren is superdun, dus kan je daar heel goed zien, dat bloed. Exact en daarom worden dus je oren roder. Ciao for now, tot de volgende NOJ!

Krijg je rode oren als je moe bent?

De huid op je oren is heel dun. Als je moe bent ontspannen je spieren en worden je bloedvaten wijder. Daardoor zie je het bloed beter stromen. Voila: rode oren!

Meer ruimte voor je bloed als je ontspant

Zo! Wat een beest! De wolharige neushoorn. En wat dacht je van deze levensgevaarlijke sabeltandtijger! Die liep hier 40.000 jaar geleden gewoon rond in het wild. Kijk naar die vlijmscherpe tanden!
Deze mammoetbaby stampte hier met zijn enorme ouders en duizenden andere mammoeten door het steppegras. Niet te geloven, maar al deze beesten, ook deze holenberen, hebben vroeger gewoon echt in ons land rondgelopen. Maar ze zijn ook allemaal al meer dan 10.000 jaar uitgestorven. Het enige wat van ze is overgebleven zijn botten en tanden. Hoe kom je er dan achter hoe die dieren er vroeger uitzagen en leefden? Daarvoor moet ik bij kunstenaar Remie Bakker zijn. Hij maakt levensechte modellen van prehistorische dieren gebaseerd op de wetenschap. 
Remie! Pascal, hai. Jouw atelier, even serieus, dit is net een museum. Overal schedels. En hier een enorme holenbeer. Wat een prachtige kop, man. Zelfs met littekens. Maar hoe weet jij of wat je maakt ook echt klopt? Dat is een hele goeie vraag en een terechte vraag. We hebben geen foto's. Maar we hebben wel botten. En we hebben mummies. Ik werk samen met wetenschappers. En gelukkig is het ook zo dat er mensen in die tijd leefden, die voor ons aantekeningen gemaakt hebben! Grottekekeningen? Grottekekeningen! Een voorbeeld. De wolharige neushoorn? Ja. De mammoet. Ja, de mammoet. Heel herkenbaar. En de grottenleeuw. Die tekeningen gebruik je dan als uitgangspunt. En er zijn ook heel veel schedels en skeletten gevonden van dieren uit die tijd. Dit is de schedel van een vrouwelijke mammoet. Een echte? Ja. Deze komt uit Rusland. En moet je kijken hoe mooi die nog is. Het is alsof dat beest vorig jaar is doodgegaan. Het is heel mooi bewaard gebleven. Maar... het kan nog spannender! Ze hebben in Rusland namelijk ook mummies gevonden van mammoeten en hun baby's. Met haar en oortjes en een slurfje, alles erop en eraan, 42.000 jaar oud. In perfecte staat? Bijna perfect bewaard gebleven. Die vertellen ons nog meer over hoe die mammoeten eruit zagen.

Wat is een oerdierkunstenaar?

Vroeger liepen er wollige neushoorns, sabeltandtijgers en mammoeten rond in Nederland. Om te laten zien hoe die dieren eruit gezien hebben, maakt Remie Bakker levensechte modellen van deze prehistorische dieren.

Kunstenaar die modellen maakt van dieren uit de oertijd

Meestal begin ik met de kop. Daar gebruik ik een schedel voor, een afgietsel zoals dit. Maar zoals je kan zien, is hij heel plat. Katten hebben een hele brede schedel. Waarschijnlijk doordat hij zo lang in de grond gelegen heeft? Ja. Hij is gewoon verdrukt. Als ik dat herstel, moet ik eerst een kopie maken van deze schedel. De kopie snijd ik over de breukvlakken, overal waar hij gebroken is, stuk. En dan breng ik hem terug naar de oorspronkelijke vorm. In wetenschappelijke boeken staan er maatstreepjes bij. Dus je weet hoe breed iets geweest moet zijn.
Als ik dan de schedel goed heb, ga ik met klei de spieren op de schedel opbouwen. Ik kijk heel goed naar hoe spieren nu bij katachtigen lopen. Dus ik maak eigenlijk de spieren na van tijgers en leeuwen. En als de kop klaar is, dat maak je een mal. Dat is een afdruk van de kop. Hier zitten de tanden. Dit is dus de onderkant, dit de bovenkant. Normaal zit het dus zo op elkaar. Dit giet je dan vol met kunststof die hard wordt. Alles wat hier nu klei is, dat wordt hard plastic. En de bek, hoe maak je die? De bek giet ik eigenlijk al mee. Maar de tong maak ik apart en die lijm ik daarna terug. Dat ziet er goed uit!
Als de kop van de sabeltandtijger klaar is, dan kan kunstenaar Remie met 't lichaam beginnen. De afmetingen van de kop bepalen hoe groot het lichaam moet zijn. Maar hoe weet je dan de houding? Dan kijk je naar dieren die ongeveer op dezelfde manier gejaagd hebben of zich bewogen hebben. Sabeltandtijgers waren uniek, maar de botten lijken het meest op die van hyena's. Die hebben ook een hoge schouder en een lage kont. En het zijn ook langeafstandslopers. Daarom gaan we ervan uit dat het langeafstandslopers waren. Als je op die manier bepaalt hoe het dier eruit moet zien, dan maak je eerst een schaalmodel van klei. En uiteindelijk wordt dat ingescand in een 3D-model. En dan wordt hij weer uitgesneden door een speciaal bedrijf in schuim. En uiteindelijk krijg je dan deze stukken. Doe jij de achterpoten? Ja. Kijk, dan heb je gewoon een romp met beentjes. En die zet je dan in elkaar. Een soort puzzel. Een soort puzzel, ja. Maar nou zie je nog niet wat het is. Het is... de baby-mammoet! Ja, dat maakt wel uit! Dat maakt uit, hè. Ik doe er staal in. Dan komt er een harde laag op. En dan doe ik de haren erop. Dit is een plaatje van een beeldje dat 30.000 jaar oud is. Dat heb ik gebruikt voor het patroon. Dus dit is gemaakt door een verre voorvader die echt sabeltandtijgers heeft meegemaakt. Ja. Je kan zien dat de wang zwart is met een lichte vlek onder zijn oog. En een zwarte streep over z'n zijkant. 
Oké, daar komen we. En na maanden keihard werken heb je dan uiteindelijk een sabeltandtijger! Compleet met nagels, tanden, tong, snorharen, ogen en zelfs littekens. Waarschijnlijk zoals hij hier heeft rondgelopen 26.000 jaar geleden.

Hoe maak je van botten een model van een oerdier?

Remie Bakker is oerdierkunstenaar. Op basis van gevonden botten maakt hij modellen. Eerst maakt hij een mal. Vervolgens maakt hij een model van kunststof. Zo weten we hoe een sabeltandtijger of babymammoet er vroeger uit moet hebben gezien.

Model van een sabeltandtijger of jonge mammoet

40.000 geleden was er in Europa een ijstijd. Het was koud en droog. En Nederland zag er totaal anders uit. De hele Noordzee bijvoorbeeld was er niet. In plaats daarvan was er een grote grassteppe, helemaal tot Engeland, vol grassen, struiken en rivieren. Er liepen enorme zoogdieren rond, zoals mammoeten, wolharige neushoorns, reuzenherten, maar ook roofdieren zoals sabeltandtijgers en grottenleeuwen. 
Remie. Vaak worden die botten dus ook hier gevonden? Ja, in de Noordzee. Wat voor botten zijn dat dan? Die worden opgevist door vissers in hun netten en aan land gebracht. Dat zijn de grote botten. Dijbenen, scheenbenen, bekkens. Maar de kleine stukken, vind je juist hier aan het strand! Kiezen bijvoorbeeld. Dit is een kies van een wolharige neushoorn. Dit kan je hier vinden. In Hoek van Holland vind je ze, maar ook op de Maasvlakte, met wat geluk en oefening. 
Dit is heel bijzonder. Dit is een kiesje, het allereerste melkkiesje van een babymammoet. Dit is ook hier gevonden op het strand. Ik zie het voor me, kuddes mammoeten in de verte, lopend en grazend over de vlakte. Prachtig. Geweldig.
Zo. Deze zijn echt gigantisch. Uit de Noordzee? Uit de Noordzee. En is dit dan een mammoetbot? Nee, dit is een dijbeen van een wolharige neushoorn. Maar dit is het dijbeen van een mammoet. Deze is van een mammoet? Ja. O! Over zware botten gesproken, dit is er één. Je zou denken dat hij kapot is. Maar dat is het interessante aan deze botten. Toen het dier doodgegaan is, hebben hyena's die stukken eruit gekauwd. Je kan de tandsporen van de hyena's nog zien. De tanden van deze hyenaschedel passen precies in de bijtsporen. Dat bedenk je niet! Bizar, hè! 
En deze is heel zeldzaam. Deze is 28.000 jaar oud en gevonden in de Noordzee. Het is de onderkaak van een sabeltandtijger. Fascinerend toch?

Welke botten van oerdieren vind je in Nederland?

In de IJstijd zag Nederland er anders uit. De Noordzee was een grote steppe met gras. Er leefden dieren die nu uitgestorven zijn, zoals mammoeten. Die botten uit de prehistorie zijn nog altijd in de Noordzee en soms op het strand te vinden.

Botten van mammoeten, sabeltandtijgers en wolharige neushoorns in de Noordzee

Weinig of geen pigment. In de huid, maar ook in de ogen. Witte haren. Een lichte huid, waardoor je sneller verbrandt. Dit is Xueli. En Xueli is... model. Waarvoor heb jij allemaal model gestaan? Voor zonnebrillenmerken, voor modebladen. En ik heb voor kunstzinnige opdrachten model gestaan. En ben je dan ook van plan om internationaal te gaan? Nou, ik ben eigenlijk al internationaal gegaan. Ik ben bijvoorbeeld naar Hongkong gegaan. En Engeland en ook naar Spanje. Echt waar? Ja. Oke, dus je reist nu al de hele wereld over als model. Ja, eigenlijk wel. Deze vind ik ook echt heel mooi. Want wat is het verhaal hierachter? Nou, Brock Elbank had deze foto gemaakt om te laten zien dat er mensen zijn die 'anders' zijn. Anders tussen aanhalingstekens. Jij hebt albinisme, maar hoe anders ben je dan? Ik ben in heel veel dingen hetzelfde. Ik adem, ik leef, mijn organen doen het allemaal. Maar er zijn dingen anders. Bijvoorbeeld mijn huid. Ik ben lichter dan de meeste mensen. En mijn haarkleur is anders. Ook verbrand ik sneller. Maar er zijn ook dingen die je niet kan zien. Bijvoorbeeld als ik naar iemand kijk. Ik kan niet goed naar iemand kijken omdat ik slechtziend ben. En ik ben lichtschuw, dus ik kan niet zo goed tegen licht. En dat is dan ook de reden dat de fotograaf geen flits gebruikt. Ja, het doet anders gewoon hartstikke veel pijn.
Misschien heb je haar al herkend, fotograaf en oud-nieuwslezeres Sacha de Boer. Sacha. Pascal. Dit is niet de eerste keer dat jij iemand fotografeert met albinisme. Ik heb het eerder gedaan, dat was in Tanzania. Voor het Liliane Fonds, dat is een goed doel. Daar heb ik kinderen met albinisme gevolgd en gefotografeerd. Wij horen net van Xueli dat ze heel gevoelig is voor licht. Dat moet dan in de Afrikaanse zon, die volop brandt helemaal een groot probleem zijn? Dat is een heel groot probleem. Kinderen met albinisme hebben daar ook dezelfde gevoeligheden. En daar moeten ze zich beschermen met een zonnebril of een petje of zonnebrand. Alleen, dat hebben ze daar helemaal niet. 
Als het licht is, zoals nu, en Xueli heeft geen zonnebril op, dan is dit ongeveer wat Xueli ziet. En dat komt omdat er geen pigment in de iris van haar ogen zit. En daardoor komt er teveel licht bij het oog binnen. Dat zorgt er ook voor dat het vaak lijkt dat mensen en dieren met albinisme rode ogen hebben. Maar dat is niet echt zo, wat je ziet is de binnenkant van het oog. Het netvlies. En door gebrek aan pigment kun je dat makkelijker zien. Het is eigenlijk hetzelfde als dat je een foto maakt met een flits. Daar sta je dan ook vaak met rode ogen op. En omdat bij Xueli het licht niet gefilterd wordt, voelt het buitenlicht ongeveer voor haar hetzelfde aan als dat van een constante fotolamp, zoals dit dus. Dat is niet alleen vervelend, het kan ook zorgen voor schade binnen in je oog.

Xueli ziet maar negen procent van wat je normaal ziet. Ook kan ze moeilijk diepte zien. Dus hoe dichtbij of ver weg iemand anders is. Hoe kun jij er nu voor zorgen dat je toch kunt lezen? Ik gebruik een speciaal vergrotingsprogramma. Dit is eigenlijk wat mensen gewoon normaal zien op een computer. Maar ik wil het graag groter hebben omdat ik het anders niet kan lezen. En ik wil het contrast veranderen omdat ik anders heel erg moe in mijn ogen wordt. En als ik het nou echt heel erg makkelijk wil maken, zet ik gewoon de spraak aan.
'Ik kreeg deze opdracht zelf, omdat ik afgezien van jou de jongste Grijze Jager ben op dit moment.' Goed gelezen, maar ik zag wel, ik weet niet of dat klopt, maar dat je ogen een klein beetje trillen. Dat heeft te maken met nystagmus, wiebelogen. En dat zorgt ervoor dat mijn ogen trillen. Ik merk er zelf niks van, je hersenen corrigeren dat gewoon. Ik zie geen trillend beeld, maar als ik uit school kom, ben ik wel heel erg moe en kan ik eigenlijk niets meer lezen. Dus het kost wel veel meer moeite. Ja. 
Kijk, die ribbeltjes zijn ook voor mensen die slechtziend zijn, hè. Ja, dat laat zien dat er een oversteekplaats is en dat je hier veilig kunt oversteken. Hoe ben je eigenlijk bij modellenwerk gekomen dan? Ik ben gevraagd door een Engels modellenbureau. En wat speciaal is aan dat modellenbureau, is dat ze niet alleen maar 'normale' mensen aannemen, maar ook mensen die een beperking hebben. En zo kan ik meer aandacht vragen voor albinisme. En als je de mensen wat wilt meegeven over albinisme? Mensen met albinisme zijn hartstikke normale mensen en die bijten niet. Ze bijten niet, haha. Nee. Je hoort het.
Albinisme komt niet alleen bij mensen voor. Kijk maar naar deze dieren. Dieren die geboren worden met deze aandoening hebben het vaak een stuk lastiger. Ze worden bijvoorbeeld uitgestoten door hun groep. En omdat wit meestal niet een schutkleur is, zijn ze makkelijk zichtbaar voor hun vijanden. Dieren met albinisme vallen daardoor veel vaker ten prooi aan roofdieren en de mens maakt het ze ook moeilijk. Albinodieren zijn een gewilde prooi voor stropers die ze voor veel geld verkopen. 
Of het nu om dieren of om mensen gaat, bij albinisme is er onvoldoende aanmaak van pigment. In de ogen, de haren en de huid. En als de zon schijnt dan zorgt pigment ervoor dat je bruin wordt. Daardoor beschermt het, net als deze zonnebril, je lichaam tegen de schadelijke effecten van het uv-licht van de zon. Dus stel je even voor, deze zonnebril is je pigment.
Dan zie je dat het pigment mijn huid goed beschermd heeft tegen het zonlicht. En geen pigment betekent dus dat je snel verbrandt. Ah! Even een aftersunnetje pakken.
Sacha, jij hebt in Tanzania niet alleen kinderen met albinisme gefotografeerd, maar je hebt ook hun verhalen gehoord. Wat zijn nu situaties waar zij mee te maken krijgen? Mensen geloven bepaalde dingen. Die denken dat kinderen met albinisme… Die denken dat het een straf van God is. Of dat het kinderen van de duivel zijn. Dat denken ze echt? Ja, dat is gewoon hun bijgeloof. En niet alleen dat, het wordt nog erger, ze denken ook dat de ledematen van mensen met albinisme geluk brengen. En dat betekent dat ze ontvoerd worden en soms ook vermoord worden. En dat is verschrikkelijk, want het is alleen maar een bijgeloof. Daar hebben die kinderen dus heel veel mee te maken. Zoals bijvoorbeeld Sabato. Wat gebeurt er op het moment dat hij de klas inloopt? Iedereen stuift weg, ze dachten allemaal dat-ie een geest was. Deze foto zegt ook echt zoveel. Ik denk dat je hier in die blik kunt zien, dat is dat die andere jongen, helemaal links, die kijkt naar die jongen in het midden van: Dat is dus jouw vriend. Ze moeten natuurlijk ook voorlichting krijgen. Dat gebeurt ook, gelukkig. Toen ik daar was op die school van Sabato was daar Alfred Kapole, die heeft zelf ook albinisme. Hij vertelde daar het verhaal: Jongens, zal ik eens even jullie juf aanraken? Omdat hij wist dat iedereen dacht dat je dan ook wit wordt. Als je wordt aangeraakt door iemand met albinisme. Hij raakte haar aan en je zag al die kinderen kijken van: 'O, wat gebeurt er nu? Help, straks wordt onze juf ook wit.' En er gebeurde helemaal niks. Ze gingen allemaal naar hem toe en wilden hem allemaal aanraken en zagen toen: ik word helemaal niet wit.
In een land als Tanzania hebben mensen met albinisme het moeilijk. Maar hier in Rotterdam, hoe is het hier? k hoor soms wel achter me rug woorden die ze zeggen die niet heel fraai zijn. Maar dan denk ik, draai je om, praat tegen mij en we kunnen er een gesprek over voeren. Ik vind het heel naar als mensen achter je rug om over je gaan praten. Zie mensen met albinisme niet als een ras of een soort. Maar zie mensen met albinisme als mens. Mooi! Zullen we nog één keer de Maas over om het af te leren? Ja. Oké.

Wat is albinisme?

Xueli is model en heeft albinisme. Als je albinisme hebt, ben je geboren met weinig of geen pigment in je huid, haar en ogen. Je haar en huid is dan lichter dan de meeste mensen. Ook verbrand je snel als je albinisme hebt. Doordat er weinig pigment in de ogen zit, kan je minder goed tegen fel licht.

Weinig of geen pigment in je haar, huid en ogen

13000 meter aan kabel, 700 lampen, tientallen statieven, 1000 belegde broodjes, 600 vierkante meter videoschermen, 250 vierkante meter podium, 14 vrachtwagens en vier muzikanten. Heb je enig idee hoeveel erbij komt kijken als een beroemde band optreedt in een grote concerthal waar 17.000 mensen in passen?
Ik ben in concerthal in Amsterdam waar de Nederlandse rockband Kensington gaat optreden. Na het laatste concert van een andere band is deze zaal leeggehaald en schoongemaakt. Nu wordt er weer hard gewerkt om de concerten van Kensington mogelijk te maken. De voorbereidingen zijn een paar dagen geleden al begonnen.
De voorbereidingen zijn echt van minuut tot minuut gepland. Het lijkt wel een soort militaire operatie. Het moet ook wel zo strak gepland worden, want stel dat je hier een minuutje achterloopt, dan lopen ze daar straks ook een paar minuten achter. Voor je het weet loop je uren achter en staat iedereen op elkaar te wachten. Dat kan niet, want het concert moet op tijd beginnen. 
Het grote podium wordt opgebouwd en aan de aluminiumbuizen, dat noemen ze trussen, worden de lampen opgehangen. Die lampen kunnen met kleine motortjes bewegen, zodat ze de meeste gave lichteffecten kunnen maken. Hier is precies aangegeven waar welke lampen moeten worden opgehangen. Als dat allemaal op zijn plek hangt, wordt de boel naar boven getakeld. Dat is een heel precies werkje. Dat noemen ze rigging. Het moet veilig worden gedaan, want het kan niet zo zijn dat er tijdens de show een zware lamp naar beneden kukelt. En zo ziet het er van bovenaf uit. Het is best hoog.
Voor een goede concertervaring moet het geluid natuurlijk perfect zijn. Dat is best lastig in zo'n grote zaal. Je wil de instrumenten goed horen, maar ook de zang. Dat moet precies hard genoeg zijn, zodat je dat rockgevoel ervaart en je ook nog zelf mee kunt zingen. Maar het moet ook weer niet zo hard zijn, dat je oren ervan beschadigen. Het geluidsniveau wordt gemeten met dit apparaatje. Dat is een decibelmeter. Geluiden rond de 80 decibel kunnen al schadelijk zijn. Maar het is een beetje afhankelijk van hoe lang je aan een geluid wordt blootgesteld. Even ter vergelijking: Als jij vuurwerk van dichtbij afschiet, dan is dat 120 decibel. Een laag overvliegend vliegtuig is 110 decibel. En een concert zoals dit zit meestal rond de 100 decibel. Dat is best wel hard, maar als het niet te vaak is dan is het niet schadelijk. Enne… Deze zijn sowieso een goed idee om in te doen. Zo. Zei je wat?
Dit is het productiekantoor. Vanaf hier wordt alles voor het concert geregeld. Alles moet worden gecheckt. Zijn alle medewerkers binnen? Is het eten geregeld? En heeft iedereen in zijn kleedkamer staan wat hij wil? Misschien wil de zanger wel gemberthee. Is de gitarist dol op zoute drop. En misschien wil de drummer wel alleen maar pure chocola. Nu alles is aangesloten, moet het geluid worden getest. De soundcheck. Iedere microfoon en elk instrument moet natuurlijk goed te horen zijn. Daarom wordt alles apart gecontroleerd. Ik zag jou op de basgitaar spelen, maar je zit niet in de band. Nee. Wat is jouw functie? Ik ben backliner. Samen met Teun, mijn backline-collega, zorgen we ervoor dat alle instrumenten gestemd zijn, dat ze op het podium staan. Dat alles gesoundcheckt wordt en dat het onderhouden wordt. Dus als de drumvellen kapot zijn, vervangen we die. Als de snaren op zijn, vervangen we die. Alles wat je hier op het podium ziet, onderhouden we en zorgen we dat het werkt.
Oh, kijk. Dat ben ik. Als je in zo'n grote zaal een beetje achteraan staat als publiek, dan wil je nog wel iets meekrijgen van het concert en van alle bandleden. Daarom is er tegenwoordig bij bijna elk groot concert een heel videoteam aanwezig.
Job. Ja. Wat is jouw functie? Mijn functie is regisseur van de schermen. Dus alles wat je in de zaal ziet op de schermen, dat verzorg ik. Dit is een hele belangrijke plek. Het wordt front of house genoemd. Oftewel de voorkant van het huis. En het huis is in dit geval het podium. Dit is een plek midden in de zaal waar alle technische onderdelen van de show worden geregeld, zoals het licht, het geluid en alle videobeelden. Vanaf deze plek kunnen alle technische mensen heel goed het podium in de gaten houden en horen ze het geluid ook zoals het publiek het hoort. Dus kunnen ze alles goed afregelen. 
Je hebt het vast wel eens gezien bij een concert op tv, of misschien ben je zelf een keer bij een concert geweest. De zaal is helemaal donker, er bewegen een paar lichten, de band begint te spelen: Bam, keiharde vuurexplosie! En de zanger komt op. Dat vuurwerk kan op afstand worden bediend en precies op het juiste moment worden ingestart. Die techniek noem je pyrotechnics. Pyro van vuur. En dat vuur komt hier uit. Dat levert echt prachtige effecten op.

Oké, hier kom je als bezoeker natuurlijk nooit. Dit zijn de ruimtes achter de grote concertzaal. Met natuurlijk de kleedkamers. Ze hebben zelfs een massageruimte. En dan hebben ze hier nog een ruimte waar ze even kunnen inspelen. En vlak voordat ze op moeten, kunnen ze hier nog even relaxen. Er hebben hier al een heleboel beroemdheden opgetreden. Beyonce, Bruno Mars, Ariana Grande, Katy Perry, Lil Kleine. En nu natuurlijk: Kensington. Kensington is ooit begonnen als schoolband. Ze zijn opgericht in 2005 en na wat wisselingen bestaan ze nu al lang in deze bezetting. Ze zijn begonnen in aula's van scholen en in kleine zaaltjes. En nu staan ze hier. Supervet. 
Iedereen staat klaar voordat de deuren voor het publiek open gaan. Alles wordt gecheckt en dan kan het publiek naar binnen. De tickets worden gescand. Jassen en tassen worden aangenomen. Iedereen zoekt een plekje op. Maar liefst 17.000 mensen komen hier om van het concert te genieten. Ik ben benieuwd hoe het is met de zenuwen van de band. Nou mannen, jullie mogen zo het podium op. En als eerste een standaardvraag: Hoe is dat met die zenuwen voor zo'n grote zaal? Ik vind kleine zalen... Daar zitten wel wat minder zenuwen. Als er dan iets misgaat, kun je er grapje van maken. En hier staat gewoon een hele productie in één keer stil als je een foutje maakt. Stress! Dus dat is niet zo heel grappig. Het is een beetje, denk ik, zoals als je penalty's moet nemen. Op de training, of... Weer voetbal. Ik kan alleen maar voetbal... Haha. We hebben hier een voetballer. Nee, maar penalty's kun je wel trainen op de training. Maar als je eenmaal staat in het stadion, met alle mensen die kijken… Dan moet je. Op dat moment moet je hem erin schieten. Zo voelt het ook een beetje met zo'n show. Hebben jullie een soort ritueel? Ja. We draaien meestal best wel harde muziek voor het optreden. Dan gaan we gewoon een beetje... Een soort van... Als oermannen een beetje rondrennen backstage. Je wilt niet te ontspannen het podium opgaan. Dan ga je er te relaxt in. Nou, thanks. Veel succes dadelijk.
Oké, het is eindelijk zo ver. Het concert gaat beginnen. Alles is gecheckt: Licht, geluid. De band is er klaar voor. Het publiek is klaar. Dus tijd voor datgene waar het om is begonnen. Laat de show beginnen!

Hoe bouw je een concert op?

Het voorbereiden van het optreden van een beroemde band is net een militaire operatie. Alles wordt strak gepland. Er worden kabels neergelegd, lampen opgehangen, een soundcheck gedaan en videoschermen opgehangen. Alles wordt gedaan zodat het publiek straks optimaal van het concert kan genieten.

Meters kabel, veel lampen, vier muzikanten en een groot podium

Windmolens deden vroeger heel veel werk. Je hebt ook watermolens. Die gebruiken de kracht van stromend water. De molen was een hele slimme uitvinding die van krachten uit de natuur een pomp- of maalmachine kon maken voordat er elektriciteit was. Doordat de wind de wieken van de molen laat draaien of doordat het stromende water een waterrad laat draaien, kan een molen hele zware taken uitvoeren. Korenmolens bijvoorbeeld, die maalden meel met behulp van grote zware maalstenen en oliemolens persten olie uit lijnzaad voor bijvoorbeeld verf en zeep en houtzaagmolens maakten gebruik van de wind voor het zagen van hout. Vroeger had je in ieder dorp minstens één molen en vaak nog wel meer. Want zonder supermarkt om de hoek was je gewoon afhankelijk van bijvoorbeeld een korenmolen die elke dag meel maalde zodat jij je broodje kon bakken. Een ander soort molen is de poldermolen. Zoals deze hier in Kockengen, uit 1653 die bedoeld was om de polders droog te houden. Een groot gedeelte van Nederland ligt namelijk onder het zeeniveau. Dat kun je goed zien bij dit bordje. Moet je kijken, hier zitten we bijna twee meter onder zeeniveau.

Vroeger werd moerassige veengrond drooggepompt zodat de mensen er konden wonen en het land konden bewerken. Maar ja, zodra je grond droger maakt, zakt het ook steeds verder in. Dat noem je inklinken. Dus liepen die polders makkelijk vol met water en daarom moesten die polders dag en nacht op peil worden gehouden met molens die ze leegpompten. Maar ja, je was wel afhankelijk van de wind. Molenaar was je dus dag en nacht.

Maar nu kunnen grotere machines die op elektriciteit werken heel gemakkelijk al die oude taken van een molen overnemen. Die zijn niet afhankelijk van wind en stromend water. Behalve windmolens die elektriciteit opwekken, die gebruiken nog wel wind. Sinds 1960 pompt hier in Kockengen een elektrisch gemaal het water weg. En deze poldermolen helpt dat elektrisch gemaal met het leegpompen van de polder als er echt heel veel regen valt. Dus mocht nou ooit een keer de stroom uitvallen, dan hoef je niet bang te zijn voor natte voeten, want we hebben altijd nog deze poldermolens.

Waarom hebben we molens?

Windmolens werden vroeger voor allerlei dingen gebruikt. Er waren bijvoorbeeld korenmolens die meel maalden met behulp van zware maalstenen. Oliemolens persten olie uit lijnzaad. Houtzaagmolens zaagden hout met behulp van windkracht. Poldermolens maakten de polders droog door het water weg te pompen.

Windkracht al voordat er elektriciteit was

Als je aan molens denkt, dan denk je toch aan Nederland. Molens horen nou eenmaal bij het Nederlandse landschap. Vroeger hadden we er wel 10.000, maar nu zijn dat er nog maar 1200. Soms omgebouwd tot woning, restaurant of museum. De meeste van die 1200 molens worden niet meer bemand door beroepsmolenaars, maar door vrijwillige molenaars. Marloes Stofferis is er een van.
Toen ik vijf was, wilde ik al molenaar worden. Ik vind het ontzettend leuk om met mijn handen bezig te zijn, dingen over het weer te leren, en omdat ik in de stad woon, vind ik het heel leuk om buiten te zijn. Uiteraard vind ik de wind echt helemaal het einde. 
Molenaar zijn is geen hobby zonder risico's. Daarom is een goede opleiding heel belangrijk. Klopt. Kijk, hier is mijn diploma. Wat vet! Je moet minstens twee jaar lang praktijklessen hebben op verschillende molens. En ook veel theorie leren over veiligheid, over het weer. Hoe oud moet je zijn om zo'n opleiding te mogen doen? Vanaf je 14e mag je in de leer. Wauw! 
We gaan nu de windrichting bepalen. Dat doen we om de wieken op de wind te zetten, omdat ze anders niet kunnen draaien. Dus als we kijken naar de vlag… Die wappert goed! Het is nu zuidoostenwind. We kijken ook boven op 't molenhuis, daar zie je een windvaantje. Verder kijk ik ook naar de lucht, naar de wolken, want die zeggen ook veel over het weer. Als ik wil weten wat er aan het eind van de dag gebeurt, dan kijk ik op mijn weer-app.

We gaan nu kruien. Kruien? Ja, dat is het bovenhuis met de wieken, op de wind zetten. Dat doen we met dit wiel. Die zit vast met drie kettingen. We halen er twee los. Ja. En dan ga ik erin klimmen. Oké, ik ben benieuwd. Huh? Wat cool! Het doet me een beetje denken aan mijn hamster van vroeger, in zo’n radje. Dat snap ik. Netjes. Zo! Nou... Staat-ie goed? Ja, hoor. Mooi. Top.
De meeste zeilen zitten opgerold aan de achterkant van de molenwiek. Ik ga nu het zeil voorleggen. Wow! Dat ziet er cool uit. Ik moet erin klimmen en ik maak het zeil vast, met deze lussen. Die heten kikkerlussen. Die maak ik vast aan de haakjes die kikkers heten. Ah, de kikkerlussen vast aan de kikkers. Ja. Nice. Nou maak ik 'm vast aan de onderkant. Kom je mee naar de achterkant? Ja. Dus dan gooi ik deze eroverheen en maak ik ze hier mee vast. Deze knopen zijn makkelijk los te krijgen als je plots vanwege onweer heel snel je zeil los moet halen. Nu zit-ie vast? Ja. Nu gaan we naar achteren om de volgende wiek naar beneden te halen. Check. Daar komt-ie al. 
Nou, alle zeilen zitten erop, dus we kunnen los. Vet! Ik ben echt benieuwd. Ik trek 'm nu in de haak, zodat de wieken kunnen blijven draaien. Zo, daar gaat-ie, hoor! Hij draait altijd tegen de klok in. Zo, gaat hard, hee!
Deze balk die je ziet bewegen is de as. Aan de voorkant, aan de buitenkant, daar heb je de wieken die dus aan het draaien zijn, waardoor de as beweegt en waardoor ook het bovenwiel beweegt en waardoor ook de koningsspil kan bewegen. Die begint boven en loopt helemaal door tot beneden. Dit is de koningsspil. Die zagen we net boven, maar hij eindigt dus beneden. Ja. En die zorgt ervoor dat het waterwiel beweegt. En dit waterwiel ligt in het water? Nee. O. Dat is heel verwarrend. Het waterwiel drijft het scheprad aan en het scheprad ligt in het water. Wat vet! Ik hoor allemaal water. Normaal gaat-ie nog harder, dan wordt de druk zo hoog, dat het water dit poortje opendoet. Ah! En dan wordt dus het water vanuit de polders… naar de andere kant… En zo worden de polders dus leeggepompt. Hier kun je het ook goed zien. Wow! Vet groot, dat rad!
Van de 1200 molens die er nog zijn in Nederland zijn er nog maar 50 echt beroepsmatig in gebruik. Een molenaar is verzekerd bij het gilde tot zijn 80e! Betekent dat echt dat een molenaar tot z'n 80e in die wieken klimt? Nou, ligt eraan hoe fit de molenaar is. Maar het gaat wel iets langzamer dan als hij 30 zou zijn geweest. Ja. Maar dan heb je nog effe. Gelukkig. Dat vind ik heel fijn. Het is zo lekker om in de buitenlucht te zijn. En het is gewoon heel indrukwekkend om zo'n bakbeest van een apparaat te mogen besturen met alleen de wind en je lijf. En natuurlijk ook de kennis die je kunt overdragen. Er is een tekort aan molenaars. De meeste molenaars doen dit in hun vrije tijd. En ja, als ze wat ouder worden, dan gaat ook de kennis verloren. Dus jonge molenaars gewild, eigenlijk. Absoluut, ja.

Wat doet een molenaar?

Een molenaar is degene die de molen laat draaien. Molenaar Marloes laat zien hoe dit werkt. Als de juiste windrichting is bepaald, worden de wieken op de wind gezet. Dit heet kruien. Daarna maakt ze de zeilen vast en is de molen klaar om te gaan draaien.

Een molen besturen met de wind en je lijf

In de isolatiekamer in 't ziekenhuis gebruiken artsen en verpleegkundigen speciale mondkapjes. En die worden hier in Alkmaar gemaakt, in de mondkapjesfabriek. Daar maken ze deze, geschikt voor in de isolatiekamer van het ziekenhuis, maar ook deze, geschikt voor de tandarts, de dokter of het openbaar vervoer. Dit is zo'n masker dat ze dragen in een isolatiekamer. 
En dat is opgebouwd uit verschillende lagen. Ik heb het hier even ontleed. Vijf verschillende lagen. En de belangrijkste, dat is de filterlaag. En die is gemaakt van melt-blown stof. Kijk. Wat is melt-blown? Kijk, de meeste stoffen die je kent, die zijn geweven. Bijvoorbeeld die in een T-shirt. En dat zie je goed als je 'm onder de microscoop legt. Het is een vrij dikke vezel. En tussen die vezels door zie je dat groene. Dat zijn gaatjes. Daar kunnen dus kleine virusdeeltjes heel makkelijk doorheen. Een andere stof die niet geweven is, dat is die melt-blown. Kijk, dat ziet er anders uit. En dat komt omdat melt-blown wordt gemaakt van een sliert plastic die wordt gesmolten, melt, en dan geblazen, blown. En dan krijg je een soort wirwar van vezels waardoor de gaatjes die in deze stof zitten veel kleiner zijn en dus die kleine virusdeeltjes kunnen tegenhouden. 
Dit mondkapje wordt hier gemaakt en die bestaat uit vijf lagen. Je ziet ze ook. Een, twee, drie, vier, vijf lagen. Hier komt het aluminium neusstuk erop. Met een speciale lastechniek worden hier al die vijf lagen op elkaar gelast. Dan wordt-ie gevouwen. En hier wordt-ie uitgestanst. Een elastiekje erom. Dan moeten ze nog afgeknipt worden, ingepakt. En dan kunnen ze zo naar het ziekenhuis. Als de mondkapjes klaar zijn, dan moeten ze worden getest. En die test heet een fit test. 
Niels, jij hebt deze mondkapjes ontworpen. Ja. Wat houdt zo'n fit test precies in? Daarmee onderzoek je of het masker goed aansluit op het gezicht. Zodat er geen valse lucht langs het masker komt. Er zijn bij de fit test verschillende oefeningen. Want een arts of verpleegkundige is constant in beweging. Dus die draait met z'n hoofd of bukt voorover. En dat soort oefeningetjes gaan we nabootsen. Je moet nu diep inademen. Heel goed. Je mag nu met je hoofd bewegen, van links naar rechts. Nu mag je je hoofd op en neer bewegen. Perfect. Ja. Nu mag je vooroverbuigen. Oké. Dat is gewoon naar voren, he? Ja. Precies. Hoek van 90 graden. Perfect. De test is klaar. Je mag je masker nu afdoen. De resultaten zijn binnen en ze zijn allemaal in het groen. O, top. Dat is goed, toch? Ja. Dat betekent dat het masker bij jou perfect afsluit. Bedankt.
Het zou mooi zijn als we buiten het ziekenhuis geen mondkapjes zouden hoeven gebruiken, maar het is wel goed dat ze er zijn, voor als het moet.

Hoe wordt een mondkapje gemaakt?

Een mondkapje bestaat uit verschillende lagen. De filterlaag is het belangrijkst. Deze wordt niet gemaakt van geweven stof, hier kunnen de kleine virusdeeltjes gemakkelijk doorheen. De filterlaag wordt gemaakt van melt-blown stof, die bestaat uit en wirwar van vezels die de virusdeeltjes kunnen tegenhouden.

Meerdere lagen en een filter van speciale stof

Een kleine cursus mondkapjes. Stap 1 is het desinfecteren van de handen. Zo. Stap 2. Je ziet dat er een blauwe kant en een witte kant is. De gekleurde kant moet je altijd aan de buitenkant doen. En er is een boven- en een benedenzijde. En de bovenkant is waar het ijzerdraadje zit. Hier. Het ijzerdraadje doe je over je neus. Die klem je zo vast. En dan doe je de elastiekjes achter je oren. Dan trek je 'm naar beneden. Dan druk je 'm nog één keer goed aan bij je neus. En dan zit-ie goed.
En dan moet je 'm natuurlijk ook nog afzetten. Het mondmasker afdoen is een hele belangrijke stap in het veilig dragen van een mondmasker. We raken namelijk heel de dag dingen aan. Een tafel, het knopje van het stoplicht. Dat zijn allemaal routes hoe je bacteriën en virussen kan verspreiden. Ik wil je dat laten zien via een proefje met uv-lotion. Dat uv is een speciaal licht. Daarmee gaan we zo laten zien dat dat wat jij aanraakt gaat oplichten. Dim het licht. Oeh, spannend!
We gaan beginnen. Oké. Ik trek dat masker op. Zo. En ik heb 'm hier. Hier heb ik wat kriebel, dus daar wrijf ik wat. En ik doe 'm af, want ik moet nog wat drinken. Nou... Helemaal goed. Eens kijken wat het effect is. Ik ben benieuwd. Zie je wat? Zeker. Je lijkt net een alien. Echt? Heel je masker licht nu groengeel op. Oh! Dat wat groengeel is, dat is wat je hebt aangeraakt. En dat is ook waar mogelijk bacteriën en virussen op zitten. Maar het is wel belangrijk dat als je 'm afdoet of aanraakt, je moet voorkomen dat je je neus en je mond aanraakt en daarmee jezelf kan besmetten. Dus daarom moet je 'm bij het elastiekje pakken en ook aan de andere kant niet je gezicht aanraken. En deze gaat... in de prullenbak.

Hoe zet je een mondkapje op en af?

Eva krijgt een kleine cursus mondkapjes: Stap 1 is het desinfecteren van de handen. Stap 2 is de juiste kant omhoog en de binnenkant naar je gezicht. Vervolgens doe je het ijzerdraadje over je neus, klem je hem vast en doe je de elastiekjes achter de oren. Ook goed afzetten is belangrijk. Hierbij moet je alleen de elastiekjes aanraken.

Vastklemmen bij je neus en alleen de elastiekjes aanraken

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos