Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Als je een kleine versie van een gebouw maakt, een maquette dus, is het wel belangrijk dat je precies weet hoeveel kleiner die maquette is ten opzichte van het te bouwen pand. De bouwers moeten precies weten hoeveel keer ze de maten van de maquette moeten vermenigvuldigen om de juiste grootte van het gebouw te krijgen. Zodat het uiteindelijke gebouw niet ineens veel te groot wordt of juist veel te klein. Dus je moet precies weten op welke schaal de maquette gemaakt wordt. 
Deze maquette is gemaakt op een schaal van 1 op 200. Dus dat wil zeggen dat het uiteindelijke echte gebouw 200 keer zo groot is. Nou, deze minivariant is 75 centimeter. De schaal is 1 op 200. Dus het uiteindelijke echte, grote gebouw, is 200 keer 75 centimeter. Dat is 150 meter. Mocht je een keer in Rotterdam zijn, neem lekker je liniaal mee. Ga maar meten, dan weet ik zeker dat je op 150 meter precies uitkomt. Het leuke aan die maquette is: Je kunt ze op verschillende schalen maken. Deze is van de schaal 1 op 200. Deze is gemaakt 1 op 500. En deze zelfs 1 op 1000. Dat wil zeggen dat 't echte gebouw 1000 keer zo groot is als deze.

Hoe maak je een maquette op schaal?

Programmalogo's

Als je een kleine versie van een gebouw maakt, een maquette dus, is het belangrijk dat je precies weet hoeveel kleiner die maquette is ten opzichte van het te bouwen pand. Een maquette met een schaal van 1 op 200 wil zeggen dat het uiteindelijke echte gebouw 200 keer zo groot is.

Alle maten relatief evenveel verkleind

In het hart van het architectenbureau zit een grote werkplaats waar alle maquettes worden gemaakt. Echt de droom van elke maquettebouwer. Maquettes worden op verschillende manieren gemaakt. Ze hebben hier zaagmachines. Een freesmachine. Een plasticgieterij. Een 3D-printer. En een lasersnijder om heel precies ramen en muren uit te kunnen snijden. 
Lex, is dit iets wat een architect ook zelf doet? Jazeker. We maken zelf ook de maquettes omdat we zelf een visie hebben hoe het project uit moet komen te zien. Dus jullie moeten ook handig zijn. Niet dat je alles op de computer uitwerkt en 't dan kan laten vallen? Nee. We zitten zelf ook in de werkplaats en zijn zelf aan 't boren en zagen en plakken. We maken ook zelf de maquettes. Dat is ook een leuk onderdeel van architect zijn. Ja. Niet alleen het digitale en het tekenen. Maar ook het zelf bouwen. Daar gaat het ook om. Er zijn veel verschillende materialen waar je een maquette mee kunnen bouwen. Bijvoorbeeld hout, kunststof, beton, siliconen. Aluminium. Gips. Zeg, Lex, ik wil zelf ook wel een maquette bouwen. Nou, Janouk, dan gaan we aan het werk. 
Zo. Het Klokhuis op De Rotterdam. Hij is af. Dit is dus een presentatiemaquette. Hiermee presenteert de architect voor het eerst een gebouw aan de buitenwereld. De opdrachtgever ziet ook voor het eerst zijn gebouw in 3D. Dat is best een spannend moment voor de architect. Maar als ik het zo zie, gaat het helemaal goed komen. Ik zie het al helemaal voor me.

Hoe bouw je een maquette?

Een architect ontwerpt niet alleen gebouwen op de computer, maar zit ook in de werkplaats om maquettes te maken. Op die manier ziet de opdrachtgever in 3D in het klein wat de architect bedacht heeft.

Een gebouw op schaal van hout, kunststof, gips of aluminium

En uw gastvrouw van vandaag is de Janouk Kelderman. Daar zijn we weer met een nieuwe Waarom? Daarom! Vragen die in een paar minuutjes zijn te beantwoorden, op te lossen of uit te leggen. De vraag van vandaag is... Inderdaad, waarom versieren we onszelf met goud? Goud is een edelmetaal dat van nature in de bodem zit. Het is zeldzaam en dus is het veel geld waard. De Egyptenaren gebruikten het duizenden jaren geleden al als betaalmiddel en ze maakten er sieraden van. Met goud kun je laten zien dat je het goed voor elkaar hebt. In de middeleeuwen mocht alleen de adel goud dragen, voor arme mensen was het verboden. Aan sieraden kon je dus zien tot welke klasse iemand hoorde. Tegenwoordig wordt goud gedragen door alle rangen en standen en gouden sieraden zijn lang niet altijd even chique. Zeelieden, die droegen een gouden oorbel, zodat ze overal ter wereld na een schipbreuk netjes begraven konden worden. De begrafenis werd betaald van de opbrengst van de gouden oorbel. In veel culturen krijgt de bruid nog steeds gouden sieraden mee. Om lekker mee te pronken natuurlijk, maar ook als extraatje achter de hand. De meeste gouden sieraden waren dus gewoon een spaarpot. En dat is niet zo heel gek, want goud is een vrij stabiele investering. Het verliest zijn waarde niet snel als ons geld door een crisis minder waard wordt. Daarom hebben banken ook goud achter de hand. En dat goud is net als die sieraden eigenlijk niets meer dan een heel groot spaarvarken. Nou, dat was dan weer tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom versieren we onszelf met goud?

Gouden kettingen, oorbellen of zelfs gouden tanden: al eeuwenlang gebruiken we goud als sieraad. Om onszelf mooier te maken, maar ook als statussymbool. Goud is namelijk heel kostbaar.

Shinen met je sieraden

NOJ NOJ NOJ, nee of ja. Welkom bij NOJ! We zijn weer terug met een nieuwe NOJ over ons favoriete huisdier. De mier. He maar eh, mierendierenliefhebber van me. Waarom heb jij deze meegenomen? Wat is jouw NOJ? Ik zit zo naar die mieren te kijken en die zijn altijd in de weer met van alles. Die zijn aan het slepen, die zijn aan het werken. En nu las ik in het beginnershandboek voor het houden van mieren dat mieren sterker zijn dan mensen. Serieus? Bizar! Ja, tenminste, in verhouding. Dat vind ik een hele goeie mooi. Zijn mieren sterker dan mensen? NOJ? Nee of ja? Checking is facting! Men neme een mier. Check. Men neme een mens. Check. Wie o wie is er sterker? Sosja de mens of de mier? Maar dat gaan we natuurlijk wel even in verhouding checken. Dus hoe vaak kunnen jullie je eigen lichaamsgewicht tillen? Om te weten hoeveel keer jullie je eigen lichaamsgewicht kunnen tillen, moeten we natuurlijk wel eerst weten hoeveel dat lichaamsgewicht is. 66. 66. Iedereen klaar? Tillen maar! 
7,5 kilo. Oke. Die tweede erbij dus dat is 15 in totaal. Dit is nog veel te makkelijk. 17 kilo. Hoeveel weeg jij? 54. 69 kilo, daar gaan we. We gaan van 69 kilo naar 71 kilo. Dan hebben we hier nu het magische gewicht van 86 kilo. Dit is wel pittig hoor Sos. 3, 2...Kom ik van de grond? Nee, ik sta nog! 71 kilo, ik vind het knap. Helemaal kapot. Sosha Duysker, ik heb even een klein rekensommetje gemaakt. En jij kan tillen 1,075 keer jouw eigen lichaamsgewicht. En dan nu kandidaat nummer 2. Gaat hij het doen? Nee. dit is Myra. Ik dacht gisterenavond al die gaat goed uit de test komen vandaag. Bodybuiler! Hij heeft hem! Wat goed. Ik pak effe het steentje Sos, hier deze was het. Ik pak Myra. Ja kijk. Ja go. 0,015. Dankjewel Myra. 0,015. Myra tilde deze steen: 0,624. Dat is 43,6 keer haar eigen lichaamsgewicht! Geweldig. Stel, we zouden dit omrekenen naar jou. Dan zou jij zo'n drieduizend kilo moeten tillen. Dus zeg maar 5 paarden. Mieren zijn dus gewoon echt een van de sterkste dieren ter wereld. Dus is een mier sterker dan een mens? NOJ NOJ NOJ, een dikke vette ja! Ciao for now en tot de volgende NOJ!

Zijn mieren sterker dan mensen?

Heb jij wel eens een mier met spierballen gezien? Toch zijn mieren hartstikke sterk. Maar zijn ze ook sterker dan Sosha en Janouk?

De bodybuilders onder de dieren

We doen het allemaal. Binnen of buiten, op school of in je vrije tijd: sporten. Wat dacht je van turnen? Een lekker potje volleybal, klimmen op het klimrek, koprollen op de mat? Veel van wat je tegenkomt in de gymzaal of sporthal wordt hier gemaakt. Bij de gymtoestellenfabriek in Haaksbergen. Er is allemaal heel goed over nagedacht, want die toestellen worden natuurlijk superveel gebruikt. Dus het materiaal, dat moet goed stevig zijn. Dat moet veilig zijn en dat moet heel lang meegaan. Maar gymtoestellen maken; hoe doen ze dat? Het begint allemaal op de ontwerpafdeling. Hier bedenken ze en ontwerpen ze de toestellen zoals deze springkast. En ze houden zich ook bezig met het ontwerp en het inrichten van gymzalen. Dit is een plattegrond van een gymzaal en het rode wat je hier ziet, dat wordt op de grond gemonteerd. Het groene komt aan de muur. En deze blauwe stukjes, die worden aan het plafond gemaakt en dat zijn dan bijvoorbeeld de ringen. Hier worden de elektrische hijsunits voor aan het plafond gemaakt en daarmee kun je de ringen op verschillende hoogtes afstellen. En er zit ook een speciale beveiliging in, zodat als je in de ringen hangt dat je niet zomaar naar beneden valt. Veel toestellen hebben een stevig metalen frame met al die ijzeren onderdelen, die worden hier in elkaar gelast en geschroefd en hij is bezig met het lassen van het onderstel van een turnbalk. Ze hebben hier ook een reparatie-afdeling. Want ja, er gaat natuurlijk wel eens iets kapot en dan moeten ze bijvoorbeeld een veer vervangen voor de trampoline of deze turnbank. Die is best wel versleten, dus die gaan ze herstellen. En dan is die straks weer als nieuw. Dit hieris de stoffeerderij en hier worden onder andere de hoezen gemaakt van de matjes. Nou, die is goedgekeurd hoor. Van deze huiden worden dit soort bovenstukken gemaakt voor de springkasten. Dit is de vaza, de valzachtlandingsmat, oftewel de dikke mat. De voorkant is gemaakt van heel stevig, slijtvast materiaal. Maar de achterkant is dan juist weer antislipdoek. En kijk, hier allerlei leren stukken op de hoeken tegen slijtage. En twaalf van die stevige handgrepen, zodat je de mat goed kunt verplaatsen. En vanuit de fabriek gaan de toestellen dan naar gymzalen en sporthallen door het hele land. Gymtoestellen maken; zo doen ze dat!

Hoe worden sporttoestellen gemaakt?

Matten, balken, trampolines: alles wat bij jou in de gymzaal staat wordt gemaakt in een speciale sporttoestellenfabriek. Janouk kijkt mee hoe gymtoestellen worden gemaakt, van ontwerp tot stiksels.

Van de fabriek naar jouw gymzaal

NOJ NOJ NOJ, nee of ja? Welkom bij NOJ. He Sos. Mijn tante gaf mij dus altijd een hele wijze raad. Als ik iets gedaan wilde krijgen bij mijn moeder, dan moest ik op eieren lopen. He hoezo, hadden jullie een circus thuis? Ik heb een boerderij. Nee, we hadden gewoon alleen een hond, maar ze bedoelde zeg maar als ik heel voorzichtig zou zijn, dan zou ik het gedaan kunnen krijgen bij mijn moeder. Ah, op die bakfiets, ja ik snap het. Maar nu vraag ik me dus eigenlijk al mijn hele leven af, zou je zeg maar als je heel voorzichtig bent op eieren kunnen lopen? Wat een heerlijke NOJ! Kun je op eieren lopen? Mmm...NOJ nee of ja? Checking is facting! Gimme gimme gimme some eggs right now! Quaranta huevos organicos. Oftewel 40 biologische eieren. Het gaat lekker met je Spaanse cursus he? Jazeker. Kijk, laten we even checken hoe sterk 1 ei is. Nee, het gaat niet. En als we ze nou een tikje geven. Proberen? Ah! Ja! Oe! Oke Spaans wonder. Hoeveel eieren hebben we nu nog over? Trante nueve! Je moet dus zometeen meteen uitkijken dat je niet zo bam met je teennagel tegen die eitjes steekt, want dan gaan ze dus kapot. En ik zet ze nog allemaal eventjes met dezelfde kant naar boven want dat verdeelt de druk van je voeten echt perfect over de eitjes. Perfectos huevos. O, daar gaan we. Ik ga staan. Snel die andere erbij. Aaah! Ik sta los op eieren. Maar nu moet je op eieren lopen. Oke rechts. Volgens mij kan je prima een stapje alleen doen. 
Evenwicht... OK. Wow! Je kan het! Zal ik teruglopen? Yes! 
Dus kun je op eieren lopen? NOJ NOJ NOJ, een dikke vette ja! Maar waarom wetenschap, waarom? We weten dus nu dat als je een eitje zo'n gerichte tik geeft, dat die dan kapot gaat. Maar als je er met een groter oppervlak op drukt, dus met een hand of een voet, of als de kip op het ei zit, dan wordt de kracht verdeeld over de hele schil. Door zijn ovale vorm gaat hij dus heel moeilijk kapot. Het is gewoon de boogvorm. Dat gebruiken ze ook in de bouw. Dus eigenlijk hebben de mensen dat gewoon afgekeken bij de kippen, wel slim. Zo'n ongeboren kippetjes zit gewoon lekker veilig in z'n eitje. Die kan lekker groeien, groeien, groeien. Die hoeft niet bang te zijn dat die geplet wordt ofzo. En als ie dan groot is en denkt nou wil ik er wel uit. Dan doet ie zo'n gerichte tik en dan gaat het eitje open. Dit wordt echt een lekker omeletje hoor. Moeten we hem niet voortaan dan een tanteletje noemen omdat jouw tante onze inspiratie was voor deze fantastische NOJ? Oke, tanteletje it is! Ciao for now en tot de volgende NOJ!

Kun je op eieren lopen?

Als je op eieren loopt, doe je iets heel voorzichtig. Dat is tenminste de uitdrukking. Sosha en Janouk willen weten dit ook echt kan: kun je letterlijk op eieren lopen?

Janouk en Sosha testen de kracht van het ei

Heerlijk, appelmoes. Maar hoe krijg je nou al die appels tot een moes in zo'n potje? Appelmoes maken? Hoe doen ze dat? We zijn nu bij de Appelmoesfabriek in Geldermalsen en hier begint het allemaal, vanuit deze kisten worden de appels opgevangen door een lopende band met water, zodat er geen deuken in de appels komen. De appels worden goed geboend en geschrobd en na doe schoonmaak wordt dan gecheckt of de appels nog goed zijn. Dit is de extractor. Hierin wordt een de moes gemaakt en aan de ene kant gaan de appels erin met steeltjes, schilletjes en al dan worden ze in stukken gesneden en gezeefd, waarbij de schil, pitjes en de rest van het klokhuis wordt gescheiden van het vruchtvlees. En dat vruchtvlees, daar wordt uiteindelijk de moes van gemaakt. De appelmoes zit hier in deze ketel. Je kan het hier zelf zien stromen en appelmoes kun je trouwens veel langer bewaren dan een gewone appel. Een potje appelmoes zoals dit kan je meestal wel een jaar bewaren en dan behoudt het ook nog eens z'n kleur. Maar dan moet er wel nog van alles gebeuren met die moes. 
Het moet bijvoorbeeld goed verhit worden. Als je een appel in stukjes snijdt dan zal je zien dat die stukjes na verloop van tijd verkleuren. Kijk, hier en hier is er nog helemaal fresh. Dat komt omdat er in appels bepaalde stofjes zitten. Enzymen worden die ook wel genoemd en die reageren met zuurstof in de lucht, waardoor er andere stofjes ontstaan die zorgen voor die bruinkleuring. Met appelmoes is er eigenlijk precies hetzelfde aan de hand. Maar door die moes te verhitten worden die enzymen afgebroken zoals hier is gebeurd, waardoor ze niet meer reageren met zuurstof in de lucht en ze dus ook niet meer zullen verkleuren. In deze ketel, bloedheet, zit er rond de 4.000 liter appelmoes. En vroeger werd er dan altijd nog suiker aan de appelmoes toegevoegd, omdat een deel van de smaak verloren ging bij te lang hoog koken. Maar tegenwoordig hebben ze allerlei nieuwe, betere technologieën en worden er alleen nog maar frisse, zoete appelrassen gebruikt. Daardoor kunnen ze nu ook appelmoes maken waar helemaal geen suiker aan toegevoegd zit. Dus alles in dit potje is puur en alleen appel voor de volle honderd procent. Daarna worden de glazen potten gevuld met de appelmoes. In één zo'n klein potje zitten zo'n drie à vier appels verwerkt en de moes is nog warm als de potjes gevuld worden, kijk je kan de damp er zelfs vanaf afzien komen. Potjes gevuld, etiketje erop en plakken maar. Hier worden de labels voor Nederland, maar ook voor allerlei andere verschillende landen op de potjes geplakt. Want ook in het buitenland houden ze natuurlijk van appelmoes. Dus appelmoes maken; zo doen ze dat.

Hoe wordt appelmoes gemaakt?

In veel Nederlandse gezinnen gaat er ieder jaar aardig wat appelmoes doorheen. Pascal neemt een kijkje bij een fabriek waar ze appelmoes maken. Wat gaat er nog meer in, behalve appels?

Gekookte appel in een potje

Het mooie aan filmen is dat je kan spelen met de tijd. Dingen die in het echt in een flits gebeuren, kan je met film helemaal uitrekken. Vallende druppels, bramen die botsen of stromend water. Je kan de snelheid helemaal naar je eigen hand zetten en er zelfs een soort ballet van maken. Maar daar is wel wat techniek voor nodig. 
Als wij iets opnemen wordt er eigenlijk een serie van losse foto's gemaakt: frames. Als je die frames snel achter elkaar laat zien, lijkt het net alsof het een vloeiende beweging is. Het blijkt dat we zo'n 25 plaatjes per seconde nodig hebben om ervoor te zorgen dat onze hersenen iets ervaren als een vloeiende beweging. Dat is natuurlijk mooi, maar als je een gefilmde beweging wilt vertragen dan werkt het niet meer. Dan kijk je naar veel minder frames per seconde en dan wordt het beeld schokkerig of onscherp. Voor een mooie vertraging, zoals ze dat bij eetvideo's natuurlijk willen hebben, moet je veel meer frames per seconde maken. 
Vandaar dat ze hier een camera gebruiken die wel duizend tot vijftienhonderd frames per seconde kan maken. Een soort framekanon, voor de perfecte vertraging. Hiermee kun je één seconde bijna zeven minuten laten duren, zonder dat het beeld slechter wordt.
Als je in die vertraging ook nog een beweging in het shot wilt hebben, wordt het lastig. Niet alleen de frames moeten dan versneld worden, ook de beweging van de camera moet razendsnel zijn. Gelukkig hebben ze daarvoor een speciale camerarobot, waarmee de beweging precies kan worden ingeprogrammeerd. 
We hebben nu dus de instelling van de camera. We hebben de beweging ingeprogrammeerd. Maar nu moeten we ook nog voor zorgen dat precies op het goeie moment het juiste effect gemaakt wordt. En dat is gewoon een kwestie van knutselen. Hoe zorg je er voor dat precies op het goede moment een plens water tevoorschijn komt? Dat is het werk van de special-effects man. Knutselen en nog eens knutselen. Net zo lang totdat het perfect is. Ho, ho!
Dan is nu het moment supreme aangebroken. Het duurt maar heel even. De camerabeweging duurt maar vier seconden, maar alles moet in een keer precies goed gaan.
Stand-by! 3, 2, 1... Wauw! Het voelde best goed. Volgens mij valt het ook best mee met de schade aan de bramen. Eigenlijk moet je... Ik denk dat ze tegelijkertijd moeten. Hè… net te weinig. Het is nog niet wat het moet zijn. Nee? Nee, dit is niet wat ik in mijn hoofd heb. Dat is een beetje jammer, daar. Het ziet er al heerlijk uit, maar het is en blijft een beetje knutselen. Ze willen het water met iets minder druk omhoog laten spuiten en ook de timing blijft een dingetje. Bijna. Ja, bijna. Nog één allerlaatste. Ja. Hebben. Dit is hem, hè? Ja, dit is hem.

Hoe film je in slowmotion?

Je hebt het vast wel eens gezien: filmpjes van bijvoorbeeld langzaam vallende druppels. Om dit soort opnames te maken, is een speciale camera nodig die heel veel beeldjes per seconde kan opnemen en snel kan bewegen, een speciale robotcamera.

Speciale camera voor mooie vertraagde beelden

Ik ben in een dierenartsenpraktijk in Rijswijk. Dit is Saskia, dierenarts. Maar je bent ook chirurg, hè? Ja, dat klopt. Ik mag niet alleen dieren behandelen als ze ziek zijn, maar mag ze ook opereren. Deze kat gaan we castreren zodat hij geen nakomelingen meer kan verwekken. Nou jochie, daar ga je. Nou, dan krijgt hij zijn narcoseprikje. Dat vinden ze doorgaans niet zo heel erg leuk, dus hij wordt wat steviger vastgehouden. Hij was heel rustig. Het is oké. Dit is een operatie die vrij veel voorkomt toch, zo'n castratie? Maar waarom doen ze dat eigenlijk? Katers willen zich graag voortplanten. Dat willen we niet meer, want dan krijgen we zo'n overschot aan katten dat het zwerfprobleem groot wordt. Zo en dan gaat Amber hem vasthouden voor mij. Een gecastreerde kater blijft dichter bij huis. Je bent hem minder snel kwijt? Ja, en minder vechten. Minder ongelukken. Dus toch wat rustiger. Een stuk rustiger voor iedereen. Dit gaat wel heel snel. Het is al bijna klaar. Ja. Even zo. Dit was het? Dit was het al. Hij mag lekker in de couveuse warm liggen. Dan gaan we hem over een kwartiertje wakker prikken. Nou, dan hij lekker rustig warm wakker worden.

Wat gebeurt er nou precies allemaal bij sterilisatie? Wat je doet is het weghalen van de eierstokjes. Dus de buik gaat open en dan haal ik de baarmoeder naar buiten, waar ook het eierstokje aan zit, en dan haal ik het eierstokje weg. Vervolgens kan ze dus geen baby'tjes meer krijgen, geen kittens. Vervolgens kan ze dus geen baby'tjes meer krijgen, geen kittens. Operatie geslaagd. Mooi. De patiënt leeft ook nog, dus helemaal goed.

Wat is castreren of steriliseren?

De dierenarts maakt dieren beter. Sommige dierenartsen mogen ook operaties doen, bijvoorbeeld sterilisatie en castratie. Hierbij wordt gezorgd dat dieren als katten en honden geen kittens of puppies meer kunnen maken.

De dierenarts zorgt dat je huisdier geen jongen meer kan krijgen

Wat voor spullen heb je in de behandelkamer liggen? Instrumenten om de dieren te kunnen onderzoeken. En het belangrijkste... De koekjes. Zijn de koekjes. O, wat een feest. Goed zo. Dit is een stethoscoop. Dan kan ik luisteren naar het hart en de longen. Ik zal het Betty nu even niet aandoen om haar te temperaturen. De thermometer is belangrijk. Die gaat in de kont? Ja. Als ik haar oren wil bekijken, dan heb ik daar een lampje voor met een tuut. Hallo. Kijk eens even. Even checken, Bet. Dat kietelt, hè? Het kietelt. Verder hebben we een kammetje om te kijken of ze vlooitjes heeft. Ze heeft alleen wat schilfertjes en losse haartjes. Prima. En eventueel een tandenkrabbertje. Als ze tandsteen heeft, kunnen we daar het tandsteen mee verwijderen. Dit? Een nagelschaar. O ja. Vaak moeten we even de duimnagels kort knippen. Die kunnen vrij lang worden. Zo. Er zijn natuurlijk nog veel meer spulletjes. Maar dit wordt het meeste gebruikt. Goed gedaan, Bet.

Wat voor instrumenten gebruikt een dierenarts?

Net als een dokter gebruikt een dierenarts instrumenten voor het onderzoeken van patiënten. Zo heeft een dierenarts bijvoorbeeld een stethoscoop om naar het hart en de longen te luisteren, een krabbertje voor tandsteen, een luizenkam en een nagelschaar.

Dieren onderzoeken met stethoscoop, thermometer en luizenkam

Het zijn grappige dingen, die bubbels. Lekker zacht. Maar ze kunnen ook heel nuttig zijn en je kan zelfs gebruik van ze maken. Hier in dit zwembad in Eindhoven trainen topzwemmers, zoals olympisch zwemmer Arjan. Uit de bodem van het zwembad komen allemaal bubbels en daar moeten de zwemmers dan doorheen. Hee, goeie. Loop maar even mee, dan kijken we naar je start. Als je dan vertraagd naar de beelden kijkt, kan je daar heel veel van leren. 
Je ziet het, je hebt nog steeds een beetje die diepe kniehoek achter. Je staat te veel achter op je blok. Dan gaan we naar onder water. Dan word je eigenlijk tegengehouden. Jullie gebruiken die bubbels echt om beter te gaan zwemmen, toch? Misschien niet om beter te zwemmen, maar wel om beter over te brengen aan Arjan wat hij verkeerd doet. Normaal kijk je dwars door water heen. Maar omdat je bubbels hebt, die witte bubbels, die laten ons eigenlijk meer zien. Als je goed kijkt, zie je dat-ie... Stop. Hier wordt die bubbelbaan ineens breder. Dus dan weet Arjan: Hier moet ik een beetje inhouden. Dan bots ik minder tegen het water aan en zijn er dus minder bubbels. Dus hoe minder bubbels, hoe beter? Ja, hoe beter hij het doet. Minder weerstand. Ja. En het gaat er dus om dat Arjan op de Olympische Spelen volgend jaar in Tokio het allerbeste doet wat hij kan. Ja. Dus nog een startje, voeten in de stroomlijn en niet zo diep schoppen bij de vlinderbeenslag. Aan de slag. Ik doe mee! 
Met die bubbels kan je dus zien hoe het water langs het lichaam stroomt. Dan win je misschien één honderdste van een seconde, maar dat kan net genoeg zijn voor je gouden plak op de Olympische Spelen.
Op uw plaatsen!
En weet je, niet alleen zwemmers gebruiken die bubbels op een slimme manier. Met die bubbels kan je ook plastic opvangen in de rivier voordat het de zee in stroomt. En daarnaast zijn er ook dieren die ontdekt hebben dat je bubbels op handige manieren kan gebruiken. Walvissen bijvoorbeeld gebruiken bubbels om hun prooi te omsingelen. En de pistoolgarnaal, die gebruikt een luchtbel als een wapen. Met zijn schaar schiet hij een bel af om zijn prooi te verlammen. Want die bubbels lijken misschien zacht en grappig, maar ze kunnen ook ontzettend krachtig zijn.

Hoe helpen bubbels om sneller te zwemmen?

Met bubbels kan je goed zien hoe water stroomt. Dat is handig voor zwemmers die zo snel mogelijk willen zwemmen. Water geeft weerstand als je zwemt. Dit is normaal niet te zien, maar wel met bubbels in het water. Zo kan je beter zien wat je anders moet doen. Ook dieren, zoals de pistoolgarnaal, maken handig gebruik van bubbels.

Olympische zwemtraining met bubbels

Hier kunnen ze echt goochelen met bubbels. Je gelooft je ogen niet. Allemaal bubbels. En die onderzoeken ze hier. Kan je het iets sneller laten draaien? Tim doet onderzoek naar bubbels. En Tim, ik moet zeggen: Ik vind het wel een beetje apart. Onderzoek naar zelfrijdende auto's of het gedrag van cavia’s, daar kan ik nog in komen. Maar bubbels, serieus? Ja, gaaf hè? Die bubbels zijn veel interessanter dan jij denkt. We kunnen bubbels namelijk heel goed gebruiken voor allerlei toepassingen. Heb je een voorbeeldje? Nou ja, draag je lenzen? Ik draag zelf toevallig geen lenzen, maar hij volgens mij wel. Nou, kom maar door, dan. Zo… Ik geef hem snel door. Ik ga nu met deze stift een stip zetten op jouw lens. En dan zal ik laten zien dat we de lens weer helemaal schoon kunnen maken met bubbels. Daarvoor doen we de lens in dit zakje en vervolgens zet ik de knop aan, hier. En dat zorgt ervoor dat de bubbels keihard gaan imploderen. En bij iedere implosie vormen die bubbels een waterstraal, een waterjet. Die knalt tegen jouw lens aan en op die manier wordt de rode verf van je lens af gewassen. Vet. Dus die waterstraal die vrijkomt, maakt dan de lens schoon. Exact. En het mooie is dat we op deze manier niet alleen lenzen schoon kunnen maken, maar zelfs complete motorblokken. Die belletjes kunnen overal komen, zelfs in de kleinste gaatjes waar je met een borsteltje heel slecht bij kunt. Kijk. Wauw! Dit is echt ongelooflijk. Hij is helemaal schoon! Gaaf, hè? Als bubbels imploderen, dan krijg je dus een straal, een jet. En die jet kan handig zijn als je dingen wilt schoonmaken, bijvoorbeeld een lens of een motorblok. Maar je kan die bubbels ook gebruiken in het lichaam. Stel, dit is een verstopte ader. Dan kunnen jullie die dus schoonmaken met bubbels? Ja. Die spuiten we in met een injectienaald in de bloedbaan. En op het moment dat ze bij de bloedprop aankomen, kunnen we ze laten imploderen en zo de bloedpropjes laten verdwijnen. 
Het klinkt geniaal, maar bubbels in je lichaam, dat is toch levensgevaarlijk, of niet? Dat is zo voor grote bubbels, omdat die ook je bloedvaten verstoppen. Maar wij hebben controle over de bellen. We kunnen de bellen zo klein maken, dat ze volkomen veilig zijn. Dus wij kunnen bellen hier precies op maat maken en die bubbels zijn allemaal exact even groot. We vangen ze dan op in zo'n soort flesje. In dit flesje zitten wel een miljard van deze kleine belletjes, die ongeveer tien keer zo klein zijn als de dikte van je haar. En die moeten ook nog allemaal precies op het goeie moment bij die bloedprop imploderen. En dat kunnen jullie ook? Ja. Dat doen we met dit apparaatje. Dit apparaat zendt ultrageluid uit. Dat is geluid, dat is te hoog om te kunnen horen, maar het zendt wel trillingen uit, en die trillingen gebruiken we om bellen te laten imploderen. Whoa. Dus stel, ik krijg een keer een bloedprop, kan natuurlijk gebeuren, bijvoorbeeld in mijn nek. Dan bel ik 112, komt de ambulance eraan. Die spuiten die bubbels in, en dan... Ultrageluid erop, imploderende bellen en de bloedprop wordt opgelost, opgeruimd en jouw leven is gered. Wauw.

Waar kan je bubbels voor gebruiken?

Bubbels zijn niet alleen leuk, maar ook heel nuttig. Ze kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden om dingen schoon te maken. Door de bubbels te laten imploderen, dus in elkaar te laten klappen, vormt elke bubbel een waterstraal. Zo kunnen lenzen of motorblokken schoongemaakt worden. Ook kunnen verstopte aders in een mensenlichaam schoongemaakt worden.

Bubbels als krachtige schoonmakers

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos