Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

Waarom blijf je nou op zout water beter drijven? Over het algemeen blijft iets op zeewater beter drijven dan in slootwater of bijvoorbeeld een zwembad. Heel goed opgemerkt. Er zijn zelfs zeeën waar je drijvend een krantje kunt lezen. Maar hoe kan dat? Steen zinkt. Blok hout die blijft drijven. Staal zinkt ook als een baksteen. Al die schepen die je hier ziet, zijn ook gemaakt van staal en die blijven heel goed drijven. Dat komt omdat het water van de onderkant tegen het schip aandrukt: opwaartse druk. Opwaartse druk kent iedereen die wel eens met een bal in het water heeft gespeeld. Als ik de bal in het water duw, voel ik dat de bal omhoog wil. Dat doet de bal niet, dat doet het water. De bal verplaatst water en het water wil terug naar die plek en die duwt het aan de onderkant van de bal. Hoe dieper ik ga, des harder het water tegen de onderkant duwt. Sterker nog, ik duw hem nog dieper en hij springt omhoog. En dan nu het verschil tussen zout en zoet water. In dit zoete water zitten waterdeeltjes die tegen de onderkant van het schip aan duwen en daarom blijft ie drijven. In dit zoete water gooi in 1,5 kg zout. Roeren. Nu is het water wel zout. En al dat zout zijn heel wat extra deeltjes. Al die water en zout deeltjes duwen ook tegen de onderkant van het schip. Blijft ook hier drijven. Nu zien we niet zo heel veel verschil maar let op. Een moertje in het zoute water schip en 1 in de zoete. 2 zoet, 2 zout. 3, 4. Het gaat nog goed. 5. Bij 6 moertjes zinkt het schip in het zoete water. En in het zoute water 6, 7, 8, 9. Dit schip zinkt dus bij 9 moertjes. In zout water zitten dus meer deeltjes die tegen de onderkant van het schip aanduwen, daarom lijken voorwerpen in zout water lichter. Boten die vanaf de rivier de zee invaren die moeten daar ook rekening mee houden. Want als je zout water in zoet water terecht komt, kom je dieper te liggen. Omdat het water minder tegen de onderkant van het schip aanduwt. Daarom moeten ze goed op hun diepte letten. Soms moeten ze zelfs lading lossen omdat ze anders zinken. In deze zee, de Noordzee, zitten niet genoeg deeltjes om mij te laten drijven. Maar er zijn dus zeeën zo zout, waar het dus wel kan. 

Waarom blijf je op zout water drijven?

Programmalogo's

Regenwater is zoet en zeewater is zout. Omdat het regenwater via de grond naar de zee stroomt, komt er steeds een klein beetje zout uit de grond mee de zee in. Vervolgens verwarmt de zon de zee, waardoor alleen het water verdampt en het zout achter in de zee blijft. 

In één liter zeewater zit wel 30 gram zout

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer! Hallo allemaal vanuit Beeld en Geluid. Welke vraag gaan we vandaag uitleggen, oplossen of behandelen in Waarom Daarom. Vragen die je in 1 minuutje kunt beantwoorden: Waarom hebben mensen eigenlijk een oorlelletje? Ja waarom eigenlijk? Dit is hem: je oorlelletje. Je oorlel bestaat vooral uit vetweefsel. Maar er zit ook gevoel in, want er loopt vanuit je nek een zenuw naartoe. Oorlelletjes heb je echt in soorten en maten: groot, klein, dik, dun. Aan je schedel vastgegroeid of juist los. Oorspronkelijk had je oorlelletje een belangrijke functie. Oren waren vroeger groter. Je oorlelletje was een onderdeel van je oorschelp. Je kon toen meer en beter horen en dat was belangrijk als je bijvoorbeeld moest vluchten. Nu is luisteren naar gevaar allang niet meer zo belangrijk. Door de eeuwen heen heeft het oorlelletje zijn functie verloren. Maarja dat betekent niet dat we hem niet meer gebruiken. Vrouwen bijvoorbeeld hangen hem vol met sieraden (gaan ze wel heel ver in). Sporters gebruiken het om hun hartslag te meten. Het oorlelletje is dus nog lang niet afgeschreven. Dat was hem weer Waarom Daarom. Tot de volgende keer.

Waarom hebben we een oorlel?

Oorspronkelijk is de oorlel groter en onderdeel van de oorschelp. Daarmee konden de mensen vroeger meer en beter horen. Handig voor als er bijvoorbeeld gevaar op de loer lag! 

Vroeger konden we er beter door horen

Weet u wat u hiermee kunt besparen?
Ik heb geen idee.
Dat ga ik u eens even vertellen. 
Gloeilampen bestaan uit een draadje van een soort metaal: wolfraam. In een glazen bol gevuld met gas. Als je de lamp aan zet, stroomt er elektriciteit door die draad. Daardoor wordt hij zo warm, dat hij gaat gloeien. Een spaarlamp is eigenlijk een soort tl-buis, maar dan in het klein. Dit glas is ook gevuld met gas. Maar in plaats van een gloeidraad zit hier aan de binnenkant tegen het glas een laagje poeder dat oplicht als er stroom door de buis loopt. Gloeilampen zetten maar 5 tot 10 procent van de elektriciteit die ze gebruiken om in licht en de rest gaat verloren aan warmte. Gloeilampen gaan maar 1000 branduren mee. Spaarlampen zetten 35 procent van hun elektriciteit om in licht en ze kunnen tussen de 6000 en 10.000 uur branden. En dan nog iets. Een gloeilamp van 32 watt kan vervangen worden door een spaarlamp van 7 watt. Dat betekent dat hij veel minder vermogen (elektriciteit) nodig heeft voor hetzelfde licht. Een gemiddeld huishouden heeft 17 gloeilampen in huis. Stichting Milieu Centraal heeft uitgerekend dat als alle huishouden gloeilampen vervangt door spaarlampen dat dat een besparing van 480 miljoen euro aan elektriciteit zou opleveren. Er zijn 7,3 miljoen huishoudens in Nederland. 480 miljoen gedeeld door 7,3 miljoen is 66 euro. Dat heb ik u bespaard. U heeft nu alleen nog maar spaarlampen in huis. Goed voor het milieu en uw portemonnee.

Hoeveel bespaar je met spaarlampen? 

Gemiddeld heeft een huishouden in Nederland 17 gloeilampen in huis. Als je alle gloeilampen in huis zou vervangen door spaarlampen, dan kun je wel 66 euro per jaar besparen! 

Vervang gloeilampen door spaarlampen 

Hier is Timo van het Klokhuis kantoor! Is er hier een vragensteller? Waarom plakken strijkkralen aan elkaar? Ik snap wel waarom je die vraag stelt, je plakt zelf aan alle kanten. Is dit een goede vraag? Jeetje, wat een kleverige bende hier zeg. Doei! 
Heerlijk zo'n strijkkralenbad en met strijkkralen kun je ook geweldige kunstwerken maken. Wat dacht je bijvoorbeeld van deze mooi fee of van deze piraat of vlinder. Strijkkralen zijn keihard. Hoe blijven die nou aan elkaar vastplakken? Die strijkkralen worden gemaakt van deze kunststof korrels: polyethyleen. En hier begint het allemaal, want deze korrels worden hier gemengd met een kleurtje. In dit geval groen. En dan worden deze gekleurde korrels aan de extruder toegevoegd. Een extruder is een lange buis waarin de korrels tot 160 graden worden verwarmd. Dat is heel erg heet. In die extruder draait een schroef. Die transporteert de korrels naar voren. Het wordt hierbinnen zo heet gemaakt zodat de korrels gaan smelten. Dat kun je hier heel goed zien. Dat smelten is eigenlijk behoorlijk vreemd. Want iets dat eerst heel erg hard is, bijvoorbeeld chocolade of strijkkraaltjes, wordt zachter als je het gaat verwarmen. Hoe kan dat nou? Dat komt omdat alles om ons heen bestaat uit moleculen. Dat zijn hele kleine deeltjes die je met het blote oog niet kunt zien. We gaan er even vanuit dat dit moleculen zijn, maar dan sterk uitvergroot. Chocolade, als dat vast is en niet gesmolten, dan zijn de moleculen erg rustig en bewegen ze amper. Maar op het moment dat je de chocolade gaat verwarmen, dan worden de moleculen onrustig en gaan ze bewegen. Op die manier wordt de chocolade vloeibaar. Dat zelfde gebeurt eigenlijk met strijkkraaltjes. Het moment dat je ze gaat verwarmen. Nu wordt de slang dunner gemaakt en gekoeld in deze bak met koud water. De inmiddels afgekoelde en harde slang gaat door een trekbak en wordt vervolgens in stukjes geknipt. Precies op maat zodat jij ze kunt gebruiken op je strijkkralenbordje. Maar je hebt nu een bak vol met kralen, maar alleen nog maar in 1 kleur. In deze ton worden de verschillende kleuren gemixt: en mixen maar. De kralen uit de mixton komen in deze bak terecht en worden dan in zakjes gestopt. De computer kan precies berekenen hoeveel kralen er in een zakje moeten. Om bijvoorbeeld een olifant te maken, of een bloem of een kikker. Noem maar op. En dan kan het puzzelen echt beginnen. En nu het bijzondere van de strijkkralen. Als je kunstwerkje af is, ga je er met je strijkbout over heen. Dan gebeurt er eigenlijk hetzelfde als in de extruder. De kraaltjes smelten, alleen ze smelten een klein beetje. Een strijkbout is wel heet, maar niet zo heet als de extruder. Op het moment dat je het strijkijzer uitzet, koelen alle strijkkraaltjes af. Alle moleculen van alle kleurtjes zitten aan elkaar vast geplakt en zijn niet meer kapot te krijgen. 

Hoe blijven strijkkralen aan elkaar vastplakken?

Strijkkralen zijn keihard, hoe kunnen ze dan toch aan elkaar blijven plakken? Door de kralen te verwarmen, bijvoorbeeld met een strijkijzer, smelten de kralen aan elkaar vast. Handig!

De kralen smelten een beetje als ze verwarmd worden

Het is natuurlijk goed om aan het milieu te denken, maar we letten ook op de centjes. En daarom heb ik weer een leuk rekensommetje voor jullie gemaakt. Dit keer over tocht. Even kijken of er iemand thuis is. Weet u wat u hiermee kunt besparen?
Dat ga ik u eens even vertellen. Om het binnen warm te krijgen zet je de radiator aan. Heet water begint dan te stromen waardoor de kamer opwarmt. Dat water wordt heet door gas te verbranden. En dat kost geld. Als die warme lucht dan door gaten en kieren verdwijnt, dan moet je gas blijven verbranden. Gezinnen die daar niet op letten zijn per jaar gemiddeld 460 m3 gas extra kwijt, heeft voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal uitgerekend. Dat kost 270 euro. Dus deuren dicht. Radiatoren uit in kamers waar niemand is. Of bij grote kieren een tochtstrip ertussen. Maar denk wel aan frisse lucht. De ventilatieroosters blijven open, want dat is belangrijk voor de gezondheid.
Uw huis is tochtvrij. 270 min die tochtstrip is een besparing van 267 euro per jaar. Dat is goed voor uw portemonnee en goed voor het milieu ook.

Hoeveel kun je besparen met tochtstrips? 

Om een huis op te warmen met de verwarming, verbruik je gas en dat kost geld. Als de warme lucht vervolgens weer verdwijnt door gaten en kieren, verbruik je veel meer. Met tochtstrips kun je wel 270 euro per jaar besparen op gaskosten! 

Voor kieren bij ramen en deuren 

Het is nu 5 uur 's ochtends. Of zeg maar gerust nacht. Je zou denken dat iedereen nog ligt te pitten, maar dat is niet zo. Er is hier in Scheveningen een plek waar het nu spitsuur is. Voor de mensen hier op de visafslag is dit het drukste moment van de dag. Zij ontvangen, sorteren en verkopen de vis die hier achter mij binnenkomt. Zodat wij vandaag een vers gevangen visje kunnen kopen. Dit is 1 van de 11 visafslagen in Nederland. Hier komt op een drukke dag wel 125 duizend kg vis binnen. In de loop van de nacht komen alle schepen binnen. Er zijn grote schepen die de hele week op zee hebben gezeten, maar ook kleine schepen die elke dag op en neer varen. Aangekomen in de haven gaan de boten meteen lossen. Hoe eerder de boot leeg is, hoe eerder de vis wordt verkocht, hoe sneller je weer kan gaan vissen. Alles draait hier dus om snelheid. Eerst wordt de vis op lengte gesorteerd. De kisten worden hier leeggegooid en de vis gaat met de lopende band omhoog. Daarna komt de vis in deze trilbak terecht. Hier wordt het ijs eraf geschud. Hoewel de vis koel moet blijven, moeten we hem ook goed kunnen zien en wegen. De mannen aan de machine kijken naar de lengte van de vissen en gooien deze razendsnel in het juiste gat. De vis glijdt naar beneden en komt in verschillende bakken terecht. Ze zijn nu op maat gesorteerd. Kijk dit hier is een nummertje 4: de kleinste. Maar de grootste nummer 1, moet je kijken! Wat een joekel! Terecht een nummer 1 wat mij betreft. In de Noordzee wordt naar 150 soorten gevist en daarvan staan hier misschien wel 60: tong, zeebaars, Europese kreeft. Wat een schatje hé. Het is bijna tijd voor de veiling, maar eerst moet alle vis nog gekeurd worden en dat doet Jarel. Maar Jarel, wat leg je nu allemaal op de vis?
Dit zijn briefjes die aangeven het kwaliteitskenmerk van de vis.
Maar hoe zie je dat dan?
Ik kijk naar de slijmlaag die erop zit, is hij nog mooi glad. Ik kijk naar de ogen van de vis. Hij kijkt je nog helder aan. Als je dit open maakt zie je de kieuwen en die zijn mooi helder rood. 
Dus dat is goed?
Ja.
De vishandelaren lopen hier ook rond en die kijken naar alle vis. Zo weten ze welke vis ze willen kopen. Hier wordt de vis aan de vishandelaren verkocht. Die man op het balkon bepaalt de beginprijs. De beginprijs komt hier op het scherm te staan. Net als het soort vis en de hoeveelheid kilo's. Dan gaat de klok lopen. De prijs loopt naar beneden. De vis wordt dus steeds goedkoper. Dat heet dus een afslag. Alle handelaren zitten hier aan een bureau met hun hand aan de knop. De eerste die drukt, koopt de vis. Maar hoe sneller je drukt, hoe duurder de vis. Je probeert dus zo lang mogelijk te wachten. Maar niet te lang, want voor je het weet drukt er iemand anders op de knop.
Verkocht aan de dame op de tweede rij: 12 kilo's poon.

Van vis in de zee, naar vis in de winkel

Om vijf uur ’s ochtends is het spitsuur op de visafslag: er komen veel vissersboten binnen. De vis die gevangen is op zee, moet gesorteerd en verkocht worden. Hoe ziet het er daar uit? 

Grote drukte op de visafslag

Dit is mijn hond Glen en hij heeft soms vlooienbanden om. Ik wil weten: Hoe worden vlooienbanden gemaakt?
Jij hebt duidelijk geen vlooien en dat is goed te zien met zo'n witte vacht. Maar als een hond of kat wel vlooien heeft, merk je dat snel genoeg. Dan zitten ze de hele dag te krabben en dan zie je van die kleine, zwarte stipjes op hun huid. Vlooien zijn piepklein en uitvergroot zien ze er zo uit. Hoe klein ze ook zijn, ze kunnen heel veel jeuk veroorzaken bij honden en katten. Met grote springpoten springen ze zo op het dier. Het enige wat je huisdier kan doen is krabben, krabben, krabben. Een vlo nestelt zich lekker in de vacht van een hond of kat. Bijt, en zuigt het bloed op van het arme dier. Vervolgens spuit hij wat speeksel in het bijtgaatje om te zorgen dat het bloed niet hard wordt en hij kan blijven drinken. Het speeksel van de vlo is de schuld van het bultje en de jeuk bij de hond of kat. Daar heb jij geen last van hé Kiescha. Met een vlooienband kun je vlooien bestrijden. In deze plastic band zit een stofje waar honden en katten wel tegen kunnen, maar vlooien niet. Ik heb hier een model van de hondenhuid. Dat blauwe is de vlooienband. Dit hier is de vacht en dit is het vet op de huid van de hond. De werkzame stof komt langzaam vrij uit de vlooienband en die vormt een beschermend laagje op de huid van de hond. Dat stofje wordt langzaam over het hele lichaam verspreidt. Het duurt een paar dagen voor het stofje overal zit. Die vlo zit ook op de huid en raakt het stofje dus aan. Maar daar kan die vlo niet tegen dus die gaat dood. Op die manier wordt je hond of kat dus vlovrij en heeft hij ook geen jeuk meer. Als jij nou hier blijft Kiescha, dan ga ik naar de fabriek. In de vlooienbandenfabriek in Raalte maken ze wel 14 miljoen vlooienbanden per jaar. In de poedertoren zit van dit soort plastic poeder. En daar wordt de vlooienband uiteindelijk gemaakt. Bij dit poeder doen ze het middeltje waar de vlo niet tegen kan en ook een weekmaker dan zorgt ervoor dat de band lekker buigzaam is en dat ie niet breekt. Die stoffen worden hierin gemengd. Als alle stoffen zijn gemengd gaan ze via deze buizen verder de fabriek in. Het mengsel valt naar beneden en komt terecht in de extruder, dat is een persmachine. Dat poedermengsel wordt onder hoge druk en bij hele hoge temperatuur samengeperst tot een vaste vorm. Dan komt het als een hele lange trekdrop weer uit. Dat vlooienmiddel zit nu helemaal verdeeld over de hele band. Dan nog even afkoelen in water, nog een buig- en rektestje. Even netjes oprollen en dan wordt er voor elk formaat hond of kat een band op maat gesneden. Gespje erop, oprollen, gebruiksaanwijzing erbij, doosje erom en klaar. Deze gaat naar Rusland. Daar hebben ze ook last van vlooien. Kiescha, welke vind je het mooist? Die of die of die. Die hé, die staat het mooist bij je vacht. Kom dan nemen we die mee, dan ben je voor altijd veilig voor vlooien. 

Hoe werkt een vlooienband?

Als een hond of kat vlooien heeft, kun je het dier een vlooienband om doen om weer van de vlooien af te komen. Maar hoe werkt zo’n band en hoe wordt het gemaakt? 

Een halsband tegen vlooien

Wat is die wasmachine zwaar. Maar waarom is ie zo zwaar? Er zit iets speciaals in. Laten we een kijkje nemen. Wat zien we allemaal? Hier een slang, zeepbakje en heel veel knopjes. Was is niet allemaal hetzelfde en daarom kun je uit heel veel verschillende programma's kiezen. Daarom zit hierachter een klein computertje die de machine precies vertelt wat er moet gebeuren. Hier komt het water de machine in en gaat zo via het zeepbakje naar deze grote, metalen trommel. Om het water op de juiste temperatuur te krijgen, moet het verwarmt worden. Daarom zit er onderin het apparaat een verwarmingselement. Deze hangt in het water en wordt heel heet waardoor het water warm wordt. Hieronder zit de motor en laat dit wiel draaien en dit wiel is verbonden met de binnenste trommel. In deze metalen trommel zit dus nog een kleinere trommel. Die husselt de vuile was lekker door elkaar. Er zitten allemaal kleine gaatjes in de binnenste trommel zodat er water bij de was kan. Als het water eenmaal is weggepompt door deze pomp, dan is de was nog hartstikke nat. Daarom zit er een centrifugestand op de machine. Dat betekent dat de was heel hard ronddraait. Hoe harder hij ronddraait, hoe droger het wordt. Met deze slacentrifuge kan je het goed zien. De sla gaat er nat in, even draaien, het water vliegt naar buiten waardoor de sla in de binnenste trommel al een stuk droger is. Kijk het water zit hierin. Moet je opletten wat er gebeurt als ik tijdens het draaien de slacentrifuge los laat. Dan slingert ie alle kanten op. Dat gebeurt bij een wasmachine ook. Een wasmachine zou springend door de kamer gaan als er niet iets heel groots en zwaars in zat: een groot stuk beton. Zo blijft een wasmachine zelfs bij het centrifugeren op zijn plek staan. Het is levensgevaarlijk om dit soort dingen thuis uit elkaar te halen, dat moet je niet doen. Maar nu weet je wel waarom een wasmachine zo zwaar is.

Hoe werkt een wasmachine? 

Om je kleding te wassen, stop je ze meestal in de wasmachine. Maar hoe werkt zo’n machine precies en hoe kan het dat de was er niet zeiknat uitkomt? 

Wassen en centrifugeren

Dit is Timo van het Klokhuis kantoor. Ik kom een vraag ophalen. Ik ben op zoek naar Tiemo. Wat wil jij weten? Waarom kan je alleen door een stroom water kijken als het zacht stroomt en niet als het hard stroomt? Dus na het handen wassen het het tanden poetsen zit jij nog een kwartier lang water te verspillen om door een waterstraaltje te kijken. Wil je bij de brandweer ofzo? Dus wel of niet door een waterstraal kijken. Is dat een goede vraag? 
Dit niet thuis proberen. We laten Bart wel even knoeien met water. Ja dat is een hele goede vraag. We gaan eens even kijken. Ik heb hier een kraan. Als ik het water zachtjes laat lopen is het water inderdaad doorzichtig, je kunt er doorheen kijken. Zet ik hem nou harder, vanaf dit moment is het een witte, ondoorzichtige straal en zie ik er niks meer doorheen. Maar is dat witte water nou ander water? Nee hoor, want in een glas kan ik er gewoon doorheen kijken. Maar wat gebeurt er nou precies met de kraan? Ik kan het niet goed zien. Nou ken ik nog wel een paar mannen die een nog grotere kraan hebben. Even bellen. Hallo met Bart van het Klokhuis. Kunnen jullie als de bliksem deze kant op komen? Alleen bij brand? Dat is geen probleem, ik heb brand. Waar blijven ze nou? Mijn keukentje gaat aan gort! Ik hoor ze. Ja hartstikke goed dat jullie er zijn. Mannen eruit. Kranen open. Blussen het vuur. Bart, bij een frituurpanbrand nooit water erop. 
Hoezo niet?
Dat zal ik je laten zien. Jongens, water. 
Jeetjemina zeg, wat een vlam. Maar nu natuurlijk terug naar de kraan. Als het water er op een rustige manier uitstroomt, krijg je een dikke straal waar je dwars doorheen kunt kijken. Het water wordt als het ware naar elkaar toe getrokken. Dat zorgt voor een dikke, gladde druppelvormige straal waar ook het licht dwars doorheen kan. Daardoor kun je er doorheen kijken. Als we hem nou sneller laten stromen. Dan verandert die dikke, gladde straal in heel veel regendruppels die er achter elkaar uitspuiten. Door die druppeltjes kan het licht niet doorheen. En daardoor kun je er ook niet doorheen kijken. Snap je hem? Die kleine druppeltjes ontstaan niet alleen door de snelheid van het water, maar ook door dit roostertje. Dit zit bijna in iedere kraan. Hé jongens, hebben jullie ook zo'n rooster?
Vooraan de spuitmond zit een roostertje en dat roostertje verdeelt het water in hele kleine druppeltjes en laat het alle kanten op spuiten. Dat beschermt de brandweermannen tegen de vlammen en je kunt er maar heel moeilijk doorheen kijken. Maar waarom zit dat rooster er eigenlijk? Om juist luchtbelletjes toe te voegen. Je handen wassen in water met luchtbelletjes is veel prettiger dan wanneer er een harde, dikke straal tegen je handen aan klettert. Hetzelfde geldt voor douchen met een douchekop en het is nog waterbesparend ook. Ahhh jongens... dat hadden we niet afgesproken!

Een doorzichtige waterstraal

Als je een kraan zachtjes aanzet, is het water helder en kun je er doorheen kijken. Maar als je de kraan harder zet, dan wordt het water wit en ondoorzichtig. Hoe komt dat eigenlijk?

Als water zacht of hard uit de kraan komt

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Hallo allemaal! Welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuutje zijn te behandelen, op te lossen of uit te leggen. En vandaag is de vraag: Waarom hebben we zomertijd? Goede vraag. Elk jaar zetten we op de laatste zondag van maart al onze klokken een uur vooruit. Als het oktober is, zetten we op de laatste zondag van oktober de klok achteruit. Dat klinkt als heel veel werk. Waarom doen we dat eigenlijk. We kunnen het ook niet doen. De reden waarom we het doen is om langer gebruik te maken van het daglicht. Als we dit niet zouden doen, zou de zon in de zomer al om half 5 's ochtends opkomen en dan liggen de meeste mensen nog te slapen in bed. Zonde van het licht dus. Door de zomertijd heb je 's avonds ook een uurtje langer licht. Kunnen alle nachtlampjes, alle kamerlampen, alle lantaarnpalen nog even een uurtje uit blijven. We besparen zo dus ook een heleboel energie. En deze man, de Amerikaan Benjamin Franklin, bedacht de zomertijd in 1784. Hij stuurde dat jaar een brief naar de krant in Parijs. In zijn brief had Benjamin Franklin uitgerekend dat iedereen in Parijs samen in de zomer wel 30 miljoen kg kaarsen verbrande in de zomer. Daar zou volgens hem heel wat op bespaard kunnen worden. Als de zomertijd zou worden ingesteld. En dat was ook zo. Slim hé. Helaas heeft Benjamin Franklin zelf de uitvoering van zijn idee nooit meegemaakt. Die werd pas uitgevoerd in 1916 door Duitsland tijdens de Eerste Wereldoorlog. In Europa doen alle landen mee. Behalve IJsland. Die hebben er kennelijk geen zin in. Dat kan ik ook wel begrijpen aangezien de nachten daar in de zomer maar 4 uur duren. Nog even een ezelsbruggetje. In het voorjaar gaat de klok vooruit en in het najaar achteruit. Dat was hem weer Waarom Daarom.

Waarom hebben we zomertijd?

Eind maart zetten we al onze klokken een uur vooruit en eind oktober weer een uur achteruit. Maar waarom doen we dat eigenlijk?

Een uurtje langer licht

Kun je bellen in de ruimte? 
Wow op de maan! Prachtig! Daar de zon en al die kraters. Dit moet ik echt aan mijn familie vertellen. Geen bereik. Dat is natuurlijk logisch want op de maan zijn geen zendmasten. Je kan dus niet bellen in de ruimte. Wacht heel even. Er zijn al heel veel mensen in de ruimte geweest, ook op de maan, en die hadden allemaal contact met de aarde. Informatie doorgeven via de telefoon gebeurt door middel van radiostraling. Zendmasten op aarde zorgen ervoor dat de straling overal komt. Niet helemaal overal, dat merk je bijvoorbeeld als je telefoon geen bereik heeft. Maar hier in de ruimte is ook geen bereik. Daarvoor staan die zendmasten veel te ver weg. En toch kan de radiostraling hier komen. Dat doen ze met behulp van communicatiesatellieten. In de ruimte kan je daarom in een ruimtestation bellen, maar zodra je buiten het stationnetje komt, heb je wel bereik maar kan je niks horen. Maarja als je niks hoort kan je ook niet bellen. Maar waarom hoor je in de ruimte niets? Dat heeft met lucht te maken. Hier op aarde is overal om ons heen lucht. Lucht bestaat uit hele kleine deeltjes. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel. Geluid verplaatst zich door die deeltjes te laten trillen. Dat kan ik laten zien. Het geluid wat uit de speaker komt, brengt luchtdeeltjes in beweging. Die botsen tegen degene ernaast en die weer tegen daarnaast tot ze uiteindelijk de suikerkorrels in beweging brengen. Ze beginnen helemaal te dansen. Dat kan natuurlijk niet als er geen luchtdeeltjes zijn. Dan hoor je niks. Deze wekker maakt enorm veel herrie, maar als ik hem nou onder een stolp zet en ik zuig de lucht eruit met behulp van een vacuümpomp. Bijna alle luchtdeeltjes worden hier nu uitgezogen. Je ziet het hamertje nog wel bewegen, maar je hoort de wekker eigenlijk niet meer rinkelen. Onder de stolp zijn geen deeltjes meer waarmee de geluidstrillingen zich kunnen verplaatsen. Maar als ik die pomp nou uitzet en ik laat weer lucht in de stolp dan hoor je hem weer. Dus ja. In de ruimte kun je bellen, maar alleen als er radiostraling is voor bereik en lucht om te kunnen horen. Maar buiten het ruimtestation, op de maan bijvoorbeeld... 

Mam, nee ik sta niet echt op de maan. Maak je nou niet ongerust, dit is gewoon een studio. Anders zou je me toch ook niet kunnen horen. Ja het is hier hartstikke leuk!

Kun je bellen in de ruimte?

Astronauten houden vanuit de ruimte contact met de aarde. Hoe werkt dat precies? En waarom kun je buiten een ruimtestation niet bellen? 

Telefoneren vanaf de maan

Het lijkt wel of je armen golven, maar het is eigenlijk ook een wave toch? 
Ja het heet ook echt de armwave en het is ook een van de belangrijkste bewegingen in de dansstijl popping. Binnen popping doe je eigenlijk allemaal onwerkelijke dingen met je lichaam.
Hoe zijn die bewegingen bedacht?
Het is vroeger bedacht door naar de natuur te kijken. Bijvoorbeeld hoe water golft of hoe de wind waait. Het komt uit de jaren '70. Maar inmiddels kan je dansen op van alles van hiphop tot house. De armwave is echt een van de basisbewegingen. 
Hoe begin je?
Als eerste spreidt je je armen en moet je voorstellen hoe water golft. Je gaat elke keer een stukje omhoog en dat stuk gaat weer omlaag. Dus het zijn acht stappen. Stap 1 pols omhoog. Pols omlaag, elleboog omhoog. Dan elleboog omlaag, schouder omhoog, schouder omlaag, borst omhoog, borst omlaag, schouder omhoog, schouder omlaag, elleboog omhoog, elleboog omlaag, pols omhoog en dan strek je je vingers. En dat doe je dan snel achter elkaar. Dus dan krijg je acht stappen: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. Maar als je het vaak genoeg doet en je doet het vloeiend dan krijg je...

Wat is een armwave?

De armwave is een vorm van dans, die lijkt op het golven van de zee. Maar hoe ziet het eruit? Dolores krijgt dansles!

Dansen als golvend water

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos