Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

Vandaag in grote denkers in 2 minuten een genie. Goed in natuurkunde, wiskunde en sterrenkunde en bovendien ook nog eens een uitvinder. Vandaar dat hij van de koning die zijn goudsmid niet vertrouwde de volgende opdracht kreeg: Zoek uit of mijn kroon van puur goud is gemaakt. En wie kreeg die opdracht? Archimedes. Er zijn natuurlijk allerlei manieren om te controleren of zo'n kroon van goud is of niet. Maar dat bedoelde de koning niet. Archimedes loste dit probleem op toen hij in bad zat. 'Eureka' riep hij! Hij had een manier gevonden om erachter te komen of die kroon echt van goud was. We gaan de proef nu na doen met een gouden kroon.
Die kreeg ik niet mee, maar deze wel.
Lekker geregeld weer. We gaan de proef nu na doen met een ijzeren kroon. Let op. Ik laat de ijzeren kroon nu langzaam in het water zakken. Door het volume van de kroon stijgt het water. Het stijgende water tappen we af in dit buisje. Dit is exact de hoeveelheid water verplaatst door de kroon. Wat we nu gaan doen is het meten van het gewicht van de kroon: 15,15. Belangrijk want dit is allemaal ijzer waarvan ik zeker weet dat het ijzer is. Nu is het dus zaak om precies 15,15 ijzer te vinden. Dit zou het moeten zijn. 15,15 exact. Als die kroon echt van ijzer is dan zou deze hoeveelheid ijzer precies dezelfde hoeveelheid water in de bak moeten verplaatsen als de kroon. Oke gaan we. Als het geen ijzer zou zijn maar een ander materiaal zoals lood, aluminium of goud dan zou het een andere hoeveelheid water verplaatsen. Kijk, het klopt perfect. Het komt exact tot aan het streepje. Dat is het bewijs dat dit van ijzer is, maar deze kroon ook want we hebben dezelfde hoeveelheid water verplaatst. Bij die gouden kroon was dat niet het geval. De hoeveelheden water die verplaatst werden, waren niet hetzelfde. Wat het bewijs is dat de kroon niet van goud was. Dat was geen goed nieuws voor de goudsmid. Hij werd waarschijnlijk onthoofd. Wel goed nieuws voor ons, want het verplaatsen van water is bijvoorbeeld belangrijk in de scheepvaart. We snappen nu precies hoe grote schepen blijven drijven en weten exact hoe zwaar je schepen kunt laden zonder dat het zinkt. Net niet gelukt in 2 minuten maar het was dan ook een groot denker die Archimedes.

Wie was Archimedes?

Programmalogo's

Archimedes was een groot natuurkundige, wiskundige en sterrenkundige uit het oude Griekenland. Hij bedacht de wet van Archimedes, waarmee hij kon uittesten of de kroon van de koning van echt goud was. Maar hoe werkt die wet precies? 

Een kroon van goud

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Hallo allemaal en welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuut proberen op te lossen, uit te leggen of te beantwoorden. En de vraag van vandaag is: Waarom is dierendag eigenlijk op 4 oktober? Ja waarom? Goede vraag. Ieder jaar op 4 oktober geef je je hond een lekker bot, je kat een nieuw speeltje of je konijn een lekkere dikke knuffel. Dan is het namelijk Wereld Dierendag. Die dag is niet zomaar gekozen want in 1929 in Oostenrijk, in Wenen om precies te zijn, werd er een grote vergadering georganiseerd voor dierenbeschermers van over de hele wereld. Tijdens deze vergadering bespraken ze hoe dierenmishandeling kon worden gestopt. De dierenbeschermers daar in Wenen vonden  dat best 1 dag in het jaar stil zou mogen blijven staan bij het feit dat dieren rechten hebben. Het recht bijvoorbeeld om niet geslagen te worden of verwaarloosd. En dat ze daar dus voor beschermd moesten worden. Er bestonden toen al wel andere themadagen zoals (niet onbelangrijk) Internationale Vrouwendag, Boomplantdag of Moederdag. Zo'n speciale dag is bedoeld om bij het grote publiek ergens goed de aandacht op te vestigen. De dierenbeschermers vonden dat de dieren daar ook bij hoorden. Er moest alleen nog wel een datum worden geprikt voor deze Internationale Dierendag. En wat bijna niemand weet is dat het 4 oktober is geworden omdat het de sterfdag is van een hele beroemde dierenvriend. Wel eentje die 900 jaar geleden leefde. De belangrijke, Italiaanse Franciscus van Assisi. Franciscus zette zich zijn hele leven in voor dieren en de natuur. Hij hield zelfs kerkdiensten voor dieren. Hij was 1 van de eerste heiligen die in het openbaar zijn liefde voor de dieren uitsprak en ook vond dat mensen goed voor hun dieren moesten zorgen. Vandaar dat juist zijn sterfdag is gekozen en daarom vieren we al bijna 90 jaar ieder jaar op 4 oktober dierendag. Dat was het weer Waarom Daarom. Tot de volgende keer.

Waarom vieren we dierendag op 4 oktober?

In 1929 werd tijdens een vergadering voor dierenbeschermers besloten dat er een speciale dag moest komen voor de dieren. Een dag waarop stil gestaan wordt bij de rechten van dieren, zoals het recht dat dieren niet verwaarloosd mogen worden. Maar waarom is dierendag eigenlijk op 4 oktober?

De heilige Franciscus van Assisi

Hallo ik ben Josefien en ik vind buikspreken heel grappig en ik zou willen weten: Hoe kan je buikspreken?
Hele leuke vraag. Ik vind buikspreken ook heel bijzonder maar ik weet er helemaal niks van dus ik heb Jan Pieter mijn buikspreekpop meegenomen. Wij krijgen vandaag samen een buikspreekcursus. Super gezellig. Aarnoud, volgens mij begint buikspreken met praten zonder je lippen te bewegen?
Ja dat klopt. Als je wilt buikspreken dan moet je je kaak ontspannen en je mond een klein beetje open doen. Dan kun je bijna alle letters van het alfabet zeggen. Bijvoorbeeld de klinkers. Ik zal ze Pinokkio ze laten zeggen.
Oké, ik ga het proberen. Dus kaken ontspannen, lippen niet bewegen. Doe je mee Jan Pieter?
Ja, dat ziet er goed uit. Zo kun je bijna alle letters zeggen maar er zijn 3 probleemletters. Dat zijn de B, M en de P.
Nee dat is echt niet te doen. Maar hoe los je dat dan op? 
Dat kun je oplossen door de P te vervangen door iets anders bijvoorbeeld de Ge.
Dus dan krijg je Jan Gieter.
Ja.
Kan je nog meer voorbeelden noemen?
Bijvoorbeeld ik hou van banjomuziek. Dan zeg je ik hou van KanjoNuziek. Kanjonuziek. De woorden kanjo en nuziek bestaan niet maar de menselijke hersenen maken daar banjomuziek van. Ja zo gaat dat.
Grappig.
Plasje doen, klasje doen. Of onderbroek, onderdroek.
Oké, even oefenen. Hallo ik ben Jan Kieter en ik heb ik mijn onderdroek geklast.
Dat is niet fris.
Sorry, ik kon het niet laten. Hoe laat je hem nou natuurlijk praten?
Je kan hem natuurlijk laten praten door niet de bovenkaak te laten bewegen, dus niet zo als een krokodil, maar de onderkaak. Verder kan je de aandacht vestigen op de pop door het hoofd naar voren te bewegen als hij praat. Verder is het natuurlijk heel belangrijk dat de bewegingen van de lippen van de pop overeenstemmen met wat hij zegt. Dus Klokhuis.
Dus Nienke moet aan heel veel dingen tegelijk denken?
En doen.
En doen inderdaad Pinokkio. Dat valt echt niet mee. Ach joh, stel je niet aan. Je moet gewoon harder werken. Oke. Amateur.
Dat vind ik wel heel brutaal.
Wie ben jij?
Ik ben Leonardo. Leonardo de leeuw. Koning van de dieren. Pinokkio heeft wel heel veel zendtijd gehad.
Je kan heel veel stemmetjes of niet?
Ja ik kan heel veel stemmetjes. Voor iedere pop heb ik een andere stem.
Ik heb het net zelf even gedaan en als ik naar je kijk, het komt niet uit je buik toch?
Nee het komt niet uit mijn buik het komt uit mijn keel. Ik zet een beetje een gekke stem op en ik gebruik gewoon mijn stembanden. Ik probeer zo min mogelijk mijn lippen te bewegen.
Dus we moeten het eigenlijk gewoon strotspreken gaan noemen?
Nee, we houden het op buikspreken.
Oké, oké, oké. Ik vind buikspreken wel een vak hoor, je doet het niet zomaar. Volgens mij moet je heel veel oefenen. Hoe kunnen mensen beginnen als ze het thuis willen doen?
Als je wil beginnen met buikspreken dan moet je voor de spiegel gaan staan. Je neemt een potlood en dat doe je tussen je lippen en dan ga je praten zonder je lippen te bewegen. Dus goed oefenen, goed oefenen.
Oké, nu jij Jan Pieter.

Wat is buikspreken?

Bij buikspreken lijkt het net alsof het geluid niet uit je mond komt, maar uit je buik. Maar dat klopt helemaal niet, want het geluid komt gewoon uit je keel! Door goed te oefenen kun je praten, zonder je lippen te bewegen. Daardoor lijkt het net alsof de buikspreekpop praat en niet jijzelf. Maar hoe werkt dat precies? 

Praten zonder je lippen te bewegen

En uw gastheer van vandaag is Bart Meijer. Hallo allemaal, dank jullie wel. Leuk dat jullie weer kijken naar Waarom Daarom. Vragen die we in 1 minuutje proberen te beantwoorden, op te lossen of uit te leggen. En de vraag van vandaag is: Waarom zijn babyeendjes dan wel bruin, dan wel geel? Goede vraag. De eend is waarschijnlijk wel de aller bekendste vogel. Eenden die je vaak ziet in stadsparken en vijvers zijn stadseenden. Die stammen weer af van de wilde eenden. Hun donzige kuikens zijn meestal geel of een beetje bruin van boven en geel van onderen. Pas als ze ouder worden, verandert hun kleur. Het mannetje, de woert, krijgt prachtige mooie kleuren om indruk te maken op de vrouwtjes. Het vrouwtje zelf is eigenlijk alleen maar bruin. Maar dat is een veilige schutkleur en dat is bij de jonge pasgeboren eendjes eigenlijk ook zo. Ze hebben dat pluizige, bruingele jasje nodig als bescherming. Als ze rond het water zitten kan het namelijk erg gevaarlijk zijn. Een snoek, of erger nog een meeuw, ziet dat babyeendje als een smakelijk hapje. Door hun donkere rug en lichte buik zijn de baby's zowel vanuit de lucht als onder water maar heel moeilijk te zien. Het is natuurlijk van levensbelang dat ze zo min mogelijk opvallen. Die gele kleur is dus een schutkleur. Een jong eendje heet trouwens officieel een piel. Kijk! Daar zwemt een eend met 10 pielen. Veel van die jonge eendjes overleven de eerste week niet omdat ze bijvoorbeeld hun moeder kwijtraken of toch worden opgegeten. De jonge eendjes zitten in het begin heel veel bij hun moeder veilig onder de vleugels. Meestal na een week of 8 kan een eendje zelf vliegen. De meeste badeendjes zijn trouwens ook geel. Dat is omdat ze precies, een babyeendje moeten voorstellen en meestal voor jonge kinderen bedoeld zijn en die houden nou eenmaal van felle kleuren. Dit was hem weer Waarom Daarom. Tot de volgende keer.

Waarom zijn badeendjes geel?

Babyeendjes zijn vaak geel en soms een beetje bruin op de bovenkant. Maar waarom hebben babyeendjes een andere kleur dan volwassen eenden en waarom zijn badeendjes geel? 

Een goede schutkleur 

Vandaag in grote denkers in 2 minuten: Daniel Bernoulli. Wat? Ken je hem niet? Ik kende hem ook niet, maar hij heeft hele gave dingen bedacht. Gewoon door te experimenteren. Let op! Je moet je voorstellen dat water bestaat uit heel veel van deze hele kleine deeltjes: moleculen. Die moleculen botsen continue tegen de wand van de slang. Dat botsen veroorzaakt druk. Kort door de bocht betekent dat het volgende. Stroomt het water nou heel langzaam door de slang, dan wordt er door de moleculen heel veel gebotst. Stroomt het water heel snel, dat wordt er veel minder gebotst. Stroomt het water nou snel, dan heb je lage druk en stroomt het langzaam dan heb je een hoge druk. Dat is de wet van Bernoulli. Wat voor vloeistoffen geldt, geldt ook voor gassen. Dus ook voor lucht. Door te blazen stroomt de lucht snel tussen deze 2 blikjes door. De luchtdruk tussen de blikjes wordt lager waardoor de druk aan de buitenkant de blikjes naar elkaar toe duwt. Let maar op. Het Bernoulli effect. Deze is ook leuk. Wat denk je dat er gebeurt als ik dit pingpongballetje in de stroom van de föhn houd? Hij blijft zweven. Hij blijft in de stroom van de föhn omdat de luchtdruk buiten de föhn groter is dan de luchtdruk daarbinnen. Het Bernoulli effect. Deze is ook leuk. Als ik bovenlangs de wc-papiertjes blaas dan hebben de deeltjes in de snelstromende lucht minder tijd om tegen het papier aan te drukken. Aan de onderkant is die druk er wel. Dus als ik blaas zou het papier omhoog moeten gaan. Het werkt! Op deze manier kunnen vliegtuigen ook in de lucht blijven. Om een vliegtuig in de lucht te krijgen, blaast de piloot natuurlijk niet zelf over de vleugels. Nee hij gaat met zijn vliegtuig heel hard rijden zodat ze lucht vanzelf over de vleugels heen blaast. Door de vorm van de vleugels waait de lucht aan de bovenkant sneller over de vleugels heen dan aan de onderkant. Dankzij Bernoulli weten we dat de lucht sneller stroomt aan de bovenkant en de luchtdruk lager is en waar de lucht minder snel stroomt de luchtdruk hoger is. Lage druk, hoge druk. Het gevolg, het vliegtuig gaat omhoog. Dankzij Bernoulli weten we dus hoe vliegen werkt. Dat is niet gelukt in 2 minuten. Het was dan ook een groot denker die Bernoulli.

Wie was Daniel Bernoulli?

Daniel Bernoulli ontdekte het verschil tussen hoge en lage druk in bijvoorbeeld water of lucht. En dankzij zijn uitvinding weten we inmiddels ook hoe een vliegtuig kan vliegen. Maar hoe zit dat precies met die wet van Bernoulli?

De wet van Bernoulli

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box. Hallo allemaal! Leuk dat jullie er weer zijn. Welkom bij Waarom Daarom. Vragen die in 1 minuut zijn uit te leggen, te beantwoorden of op te lossen. En de vraag van vandaag luidt: Waarom zeggen we dat mensen van het koninklijk huis blauw bloed heeft? Ja waarom eigenlijk? Hebben de mensen van het koninklijk huis dan echt blauw bloed in plaats van rood? Nee joh. Het is een uitdrukking die wordt gebruikt om te zeggen dat iemand van adel is of bij de koninklijke familie hoort. De hele koninklijke familie heeft net als wij rood bloed. De uitdrukking blauw bloed ontstond vroeger omdat de armere mensen (het gewone volk) op het land van de rijken moesten werken. Omdat ze steeds buiten werkten werd hun huid donkerder door de zon. Hierdoor kon je de aders onder de huid minder goed zien. Die mensen van adel hadden genoeg geld en die hoefden helemaal niet buiten op het land te werken. Zij waren dus veel minder buiten. Als ze dan naar buiten gingen, waren ze goed beschermd tegen de zon met mooie kleren of een parasolletje. Daarom bleef hun huid heel licht. Die witte huid was zo licht dat de blauwe aders door de huid te zien waren en hierdoor leek het alsof ze blauw bloed hadden. Hoe witter de huid hoe blauwer de aders. Het was een teken van rijkdom. Sommige mensen geloofden ook echt dat ze blauw bloed hadden. Vooral de adel zelf. Alleen je aders zijn helemaal niet blauw maar heel donker rood. Door de witte huid erover heen lijken ze alleen blauw. De huid werkt namelijk als een soort filter, net als een zonnebril. Daarom verkleurt het was je ziet. Blauw is ook een koninklijke kleur. In Nederland is er zelfs een kleur die koningsblauw heet. De laatste kleur van onze vlag heet officieel nassaublauw. En de favoriete kleur van Maxima en de prinsesjes... blauw. Dat was hem weer. Tot de volgende Waarom Daarom.

Waarom hebben mensen van adel blauw bloed?

Er wordt wel eens gezegd dat mensen van het Koninklijk Huis blauw bloed hebben. Dit is natuurlijk niet echt zo, maar het is wel een uitdrukking om te zeggen dat iemand van adel is. Waar komt die uitdrukking vandaan?

Het Koninklijk Huis

Hoe maak je nou van een gewoon nootje een borrelnoot? Trouwens jammer dat je geen geurtelevisie hebt, want het ruikt hier heerlijk. De meeste noten komen uit Argentinië. Daar groeien namelijk de perfecte noten voor een borrelnoot. Ze zijn mooi rond. Ze worden aangeleverd in dit soort enorme bigbags, 1250 kg. Ze worden dan per schip naar Nederland gebracht en daar doen ze 6 weken over. Gelukkig blijven die noten wekenlang goed. Die bigbags worden hier geleegd en de noten gaan dan via de lopende band zo naar de silo. En hier wachten ze geduldig totdat er een borrelnootje van ze worden gemaakt. Zakken vol met meel en suiker worden in deze menger met elkaar gemengd. Er zijn 4 soorten borrelnootjes met allemaal hun eigen kleur en hun eigen smaak: bacon, paprika, knoflook en nasi. Dit moet bacon zijn en het ruikt lekker. Deze smaakvloeistof gaat samen met het meelmengsel om de noot heen. Dat gebeurt hier. De noten komen vanuit de silo in deze ronddraaiende ketel terecht waar het nootje zijn deegjasje met smaak krijgt. De ketel draait rond, er komt eerst smaakvloeistof op de nootjes en daarna en daarna een laagje meel. Daarna wordt het nootje opgebouwd. Doordat het ronddraait, krijgt het nootje zijn mooie ronde vorm. Nu zijn de nootjes klaar voor de oven. De oven is een soort lopende band door de frituur. Poeh warm. Maar die nootjes worden wel lekker hoor. Hierin worden de noten afgekoeld en dan worden ze gezeefd zodat de grote noten eruit worden gehaald. Als laatste krijgen ze nog een laagje olie en kruiden en dan zijn ze klaar. Zo maak je dus van een gewone noot een borrelnoot.

Hoe worden borrelnootjes gemaakt?

Een borrelnootje is eigenlijk een nootje in een jasje van deeg: een krokant laagje. Dat laagje wordt gemaakt van meel, suiker, smaakvloeistof en kruiden. Maar hoe gaat dat precies? 

Bacon, paprika, knoflook en nasi

Hallo mijn naam is Max en ik zit op atletiek, dan val ik vaak en dan heb ik blauwe plekken. Mijn vraag is: waarom heb je blauwe plekken als je valt of stoot?
Ik weet niet hoe het met jullie zit maar ik stoot me ongeveer elke dag aan alles. Nee maar dit was natuurlijk een geintje. Gister heb ik me wel echt gestoten en dan krijg je dus een blauwe plek. Zo'n blauwe plek krijgt naar verloop van tijd alle kleuren van de regenboog. Waarom wordt zo'n plek nou blauw? Want je bloed is toch echt rood. Ik heb hier een model van de huid. Overal in je lichaam zitten van dit soort hele kleine bloedvaatjes. Als je je stoot gaan die heel snel kapot. Een blauwe plek is een bloeduitstorting of een bloeding onder de huid die langzaam omhoog komt en dan zie je hem ook. Als een bloedvaatje kapot gaat dan lekt het bloed eruit en dat stapelt zich langzaam op onder de huid. Je lichaam denkt dat bloed hoort daar niet dus die gaat het opruimen. Door de stofjes die het bloed opruimen, verandert de plek de hele tijd van kleur. Onderzoekers hebben een filmpje gemaakt waarin de ontwikkeling van een blauwe plek wordt nagebootst. Als je goed kijkt zie je dat hij rood begint en daarna wordt hij paars en een beetje blauw. Vlak voordat de plek verdwijnt is hij een beetje geel. Uiteindelijk verdwijnt die plek helemaal en wordt hij samen met andere afvalstoffen afgevoerd en plas je het uit. Dus een blauwe plek wordt toch echt veroorzaakt door knalrood bloed. Richelle, jij bent blauwe plekken onderzoeker. Hoe zit dat nou precies?
Hoe het echt precies zit weten we niet maar we denken het een beetje te weten. Ik kan het je laten zien. Ik heb hier een zonnebril. Als ik die op zet verandert alles van kleur.
Ja inderdaad.
Je huid werkt eigenlijk net als je zonnebril, als een soort filter op de blauwe plek. Dan heb ik hier bijvoorbeeld bloed, jam, en huid, kipfilet. Als ik het op het rode bloed leg lijkt het blauw.
Ja, het is gewoon een blauwe plek. Dus je huid werkt als een filter voor de kleur van het bloed. Maar waarom zien we het toch als blauw?
Dat je het rode bloed als een blauwe plek ziet, heeft te maken met de weerkaatsing van het blauwe licht. Wit licht bestaat uit alle kleuren van de regenboog. Dat zie je niet maar daarom heb ik hier een proefje. Ik heb hier wit licht, een prisma. Wat je ziet is dat het witte licht is opgesplitst in alle kleuren van de regenboog. Van rood naar geel, groen en zelfs blauw. Het blauwe licht wordt door de huid beter weerkaatst dan het rode licht dus je ogen krijgen meer blauwe informatie dan rood. Daarom zien we de rode bloedvlek als een blauwe plek. 
Blauwe plekken onderzoekers zijn bezig met het ontwikkelen van een hele speciale camera die aan de hand van de kleur van de blauwe plek kan meten hoe oud hij is. Dat kan heel handig zijn voor bijvoorbeeld politieonderzoek. Hoe meten jullie dat dan? 
Ga maar even zitten. Met deze camera kunnen we precies meten welke kleur er in de blauwe plek zit. Wijs hem maar even aan. Met behulp van de computer kunnen we dan in de toekomst berekenen hoe oud de blauwe plek is.
En wat heeft de politie daar dan aan?
Het kan ze bijvoorbeeld helpen bij het oplossen van een zaak.
Het is echt ongelooflijk dat dat in de toekomst kan.

Waarom krijg je een blauwe plek als je je stoot?

Als je je ergens stoot of als je gevallen bent, dan kun je een blauwe plek krijgen. Zo’n blauwe plek is eigenlijk niets minder dan een bloedophoping onder de huid. Maar waarom is zo’n plek dan blauw en niet rood? 

Een bloeduitstorting onder de huid

Dit is Karel en Karel is een witkuifkaketoe, dat is een papegaaiensoort. Papegaaien zijn gezelschapsdieren en hebben heel veel aandacht nodig. Als je dat niet doen kunnen ze eenzaam worden en kunnen ze zich kaal gaan plukken of heel agressief worden. Wat kan je daar aan doen? In de natuur zijn papegaai de hele dag bezig met eten zoeken en je kan thuis de natuur een beetje nabootsen. Je kan hem zijn gewone eten geven, maar je maakt het extra leuk voor hem als je iets geeft waar hij moeite voor moet doen. Bijvoorbeeld een walnoot. Ze hebben heel veel ruimte nodig dus het liefst een zo groot mogelijke kooi met horizontale spijlen, dan kan hij lekker klimmen. Wanneer hij klimt gebruikt hij zijn snavel ook, kijk. Aandacht geven is dus heel belangrijk voor je papegaai. Als je weet dat je niet heel veel tijd hebt, zet er dan een soortgenoot bij. Dan kunnen ze elkaar vermaken. Trucjes leren vindt hij ook helemaal leuk. Zij kan bijvoorbeeld het dopje van de pen afhalen. Dan moet je ze altijd met iets belonen door iets te zeggen of iets te geven. Goedzo! En zo kan je ze van alles leren, maar je moet wel heel veel geduld hebben. Lekker hé? Je kan papegaaien leren praten, maar dan moet je el een beetje moeite voor doen, want dat gaat allemaal niet zo snel. En nu een moeilijker woord: Klokhuis. Zeg eens klokhuis. Nee niet lekker hé, maar klokhuis. Dus aandacht, aandacht, aandacht. Als je ze echt wilt verwennen dan moet je ze douchen, dat vinden ze heerlijk. Vind je het wat Karel? Klokhuis.. Volgens mij gaat dit nog even duren.

Hoe verzorg je een papegaai?

Papegaaien staan er om bekend dat ze kunnen praten. Dat klopt, maar je moet wel erg veel geduld hebben om ze een nieuw woord aan te kunnen leren. Hoe verzorg je een papegaai?

De witkuifkaketoe

Hallo ik ben Yasmina, ik ben 10 jaar en ik ga het over knoflook hebben. Zo ziet knoflook eruit als het gewassen is en de schil eraf is gehaald. Veel mensen vinden knoflook vies omdat het stinkt en het scherp is. Maar ik vind het echt heel lekker. Wij eten het heel vaak thuis met vis of kip. Eerst pak ik een stukje knoflook en bijt er een stukje af. Dan een stukje vis en een stukje brood. 
Knoflook is al zo oud als de weg naar Rome. Misschien nog wel ouder. De Egyptenaren gebruikte het al bij het bouwen van de piramides. Je zou er namelijk enorm sterk van worden. Goed voor ziektes. In Rusland noemen ze het penisiline voor de armen. In de middeleeuwen zeiden ze dat je er heksen en duivels mee kon verjagen door een streng aan je deur te hangen. Weet je wie er ook niet goed tegen kon? Dracula. Kijk, hier komt knoflook vandaan: Midden-Azië. Het is een bolgewas en het behoort tot de lelieachtigen net als bieslook en ui. Dat kan je ook ruiken, want ze stinken allemaal een beetje. Daarom hebben sommige mensen ook zo'n hekel aan knoflook. Wist je trouwens dat ze in Argentinie pas net hebben ontdekt dat hoofdluis er ook niet van houdt? Ik zou zeggen: tijd voor een nieuw shampootje. Het stinkt inderdaad behoorlijk, maar het is wel het meest geliefde kruidje in de keuken. Je kan er ook in doorslaan natuurlijk.

Waar komt knoflook vandaan?

Knoflook bestaat al heel erg lang, de Egyptenaren gebruikten het al. Maar wat is knoflook precies en waar komt het vandaan? 

Een knolgewas

Bart de meter, kunnen we het meten. Bart de meter, nou en of! Hallo daar zijn we weer. Dit is de vuurtoren van Stavoren. Volgens de bouwtekening precies 15 meter en 20 cm. Op de kop af. Wij gaan hem nameten vandaag maar dan zonder liniaal. De vraag is: Kun je meten met luchtdruk? 1 liter lucht weegt 1,29 gram. Dat lijkt niet zo veel maar kijk maar eens omhoog. 50 km lucht. Al die lucht drukt met een gewicht van 1 kg op een gebied van 1 cm2. Dat kun je vergelijken met het gewicht van 1 pak suiker op het gebied van je nagel. Stel, dit pak suiker is de 50 km lucht boven ons. Dan maakt het nogal uit waar ik me op dat moment bevind. Helemaal onderaan op zeeniveau is de luchtdruk het hoogst. De meeste suiker drukt op mijn vingers. Hoe hoger ik ga, hoe minder suiker er op mijn vingers drukt. Met lucht werkt het precies hetzelfde. Hoe hoger je komt, hoe lager de luchtdruk. Luchtdruk kun je meten en wel met een barometer. Hierop kun je zien dat op dit moment er een luchtdruk is van 1019 millibar. Dat betekent dat de lucht op dit moment drukt met een gewicht van 1 kg en 19 gram op een gebied van een 1 cm2. Hartstikke handig om het weer mee te voorspellen maar wij willen er natuurlijk ons mooie vuurtorentje mee meten. Dan hebben we echt een nauwkeuriger apparaat nodig. Deze bijvoorbeeld. Die meet tot achter de komma. Op dit moment is de luchtdruk 1019,56 millibar. Als ik hem de lucht in steek, moet je opletten, dan neemt de luchtdruk af. Het is nu nog maar 1019,41. Voor iedere meter dat ik dit kastje verder omhoog houd, neemt de luchtdruk af met 0,12 millibar. Bart de meter, kunnen we het meten. Bart de meter, nou en of! Ik zet de meter helemaal op de grond. De luchtdruk hier is 1020,27 millibar. Onthoud dat. Kijk, de meter daalt. Ja, dit is ongeveer wel even hoog. Nu nog even aflezen. Nu gaan we rekenen. De luchtdruk beneden was 1020,27 millibar. De luchtdruk boven is 1018,53. Die 2 trek ik van elkaar af. Het verschil tussen beneden en boven is 1,74 millibar. We wisten dat iedere meter dat je de lucht in gaat de luchtdruk afneemt met 0,12 millibar. Ik deel die 1,74 door 0,12 en dan heb ik hier de lengte van de vuurtoren: 14,5 meter. Als je de lengte van de vuurtoren meet met een hele nauwkeurige luchtdrukmeter, dan kom je tot een lengte van 14,5 meter. Volgens de officiële bouwtekening is hij 15,20 meter. Dat is dus een verschil van 70 cm. Dat is helemaal niet slecht. Kortom, kun je meten met luchtdruk? Nou en of! Doei!

Kun je hoogte meten met luchtdruk?

Lucht is niet gewichtloos, één liter lucht weegt namelijk 1,29 gram. De lucht boven ons – een laag van wel 50 kilometer – drukt dan ook op ons. Die druk vermindert naarmate je hoger in de lucht komt. Kun je op deze manier de hoogte van een toren opmeten? 

Een verschil in millibar

Waarom geeft een kat kopjes en niet alleen aan zijn baasje maar ook aan de buurman, aan de tafelpoot? Een kat heeft een territorium. Dat is een gebied waarvan hij denkt dat het van hem is, dat hij daar de baas is. Hij wil aan iedereen laten zien waar de grenzen van zijn territorium zijn. Dat doet hij door geurtjes af te geven. Die geurtjes komen uit geurklieren en die zitten bij een kat op verschillende plekken. Hij heeft onder andere geurkliertjes op zijn kop. Hier bij zijn oortje waar het een beetje kaal is. En onder zijn kin bij de onderste liprand zeg maar. Met die geurtjes bakent hij zijn territorium af. Als een kat jou een kopje geeft, zegt hij eigenlijk tegen andere katten: dit is mijn mens, afblijven! Dat doet hij dus ook bij de buurman die in zijn territorium woont of de bank. Overal waar hij zijn geur aan afgeeft, behoort tot zijn gebied. Kopjes geven is niet de enige manier om een geurtje af te zetten. Hij heeft namelijk onder zijn pootjes, tussen zijn tenen, ook geurkliertjes zitten. Dan zet hij zijn geur af door te krabbelen. Als je mazzel hebt aan je krabpaal en anders aan je bank, je stoel of wat dan ook. Dan is er nog een manier om zijn territorium af te bakenen en dat doet hij door te sproeien. Dat is heel hard en heel hoog vooral van zich af te plassen. Daar zit zo'n hele mooie sproeiplek. Katten moeten natuurlijk wel genoeg energie hebben om lekker in hun territorium te kunnen scharrelen dus ze moeten goed eten. Daarom een kleine tip voor de etensbak. Soms zie je kat met zijn pootje in de bak hengelen, vist er een brokje uit, gooit het op de grond en eet hij het daar op. Dat betekent dat het bakje te diep is. Als hij daar met zijn kop in moet, dan komen zijn snorharen steeds tegen die rand en dat is heel vervelend want die snorharen zijn super gevoelig. Dus neem een ondiepe etensbak, dan komen de snorharen niet steeds tegen de rand en ze kunnen mooi over de rand hun net afgezette territorium goed in de gaten houden.

Waarom geeft een kat kopjes?

Katten geven graag kopjes. Aan hun baasje, aan de buurman of aan de bank. Alles wat de kat beschouwt als zijn gebied krijgt kopjes. Maar waarom doet een kat dat eigenlijk? 

Territoriumdrang 

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos