Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Groep 3/4/5

Hallo ik ben Amjad en ik ben 9 jaar. Ik ga het over een tomaat hebben. Ik vind tomaat lekker. Vooral die pitjes die hier binnen zitten en het sap. Wat ik niet zo lekker vind, is de buitenkant. Dat vind ik niet lekker. Mijn moeder maakt tomatensoep en ik eet een tomaat rauw. Het allerlekkerste vind ik dat mijn moeder komkommer met tomaat en sla maakt en dan doet ze er ook limoen bij.
Je hebt joekels van vleestomaten, de huis-tuin-en-keuken tomaat, kersentomaatjes, lange tomaten, je hebt ze in het geel, groen, roze en wit en je hebt zelfs gestreepte tomaatjes. Ze zijn ze pas 400 jaar geleden gaan eten. Dat is nog helemaal niet zo lang. Ze komen hier vandaan: het andesgebergte in Peru. Ze noemde ze daar tomato. Doe mij een trosje tomatos. Die tomatoplant zagen ze nog helemaal niet als lekkere groente om op te eten. Ze zagen het als een sierplant die ze vertroetelde in de tuin. Ze hadden in die tijd ook nog niet van die mooie, rode vruchtjes maar ze waren geel en hadden van die rare vormen. Heel lelijk eigenlijk. Toen Colombus, de ontdekkingsreiziger ze mee naar Europa nam, gingen ze ze ineens eten. Ze noemde ze toen gouden appeltjes, pomedor. In Italie noemen ze nog steeds pomedori al zijn ze allang rood gekweekt. Toen ze eenmaal rood waren, gingen ze ze liefdesappeltjes noemen: pom d'amour. Eet veel lekkerder dan zo'n tomato'tje.

Waar komt de tomaat vandaan?

Programmalogo's

Je hebt veel verschillende soorten tomaten. Rode, gele en groene bijvoorbeeld. Maar ook hele grote en hele kleine. Maar wat is dat nou eigenlijk, een tomaat?

Meegenomen door ontdekkingsreiziger Columbus

Bart de meter, kunnen we het meten? Bart de meter, nou en of! Hallo daar zijn we weer met ons mooie vuurtorentje van Stavoren. Volgens onze bouwtekening is hij precies, maar dan ook precies, 15 meter en 20 cm. Wij gaan hem weer nameten maar dan zonder liniaal. Vandaag is de vraag: kunnen we het vuurtorentje meten met geluid? Daar zijn ze, De Lytse Súdwesthoeke, het fanfarekorps van Stavoren. Hartelijk welkom! Stop maar hoor. Geluid is niks anders dan trillende lucht. Bij deze trom kan je heel goed zien hoe dat werkt. Kunt u er nog een keer op slaan? Ja, heel goed. Door op de trommel te slaan, gaat het vel trillen. Dat trillende vel zet lucht daaromheen ook in trilling. Die trillende lucht komt in mijn oor terecht en de trillende lucht in mijn oor hoor ik als geluid. Nu is het zo dat het heel even duurt tot het geluid van de trommel of het geluid van de hele fanfare bij mijn oor is. Nu sta ik heel dichtbij en heel dichtbij de fanfare en dan is het geluid er zo. Maar nu loop ik wat verder weg en neem ik wat meer afstand, daar duurt het langer voordat het geluid van de fanfare bij mijn oor is. Dat kunnen we gebruiken. Wetenschappers hebben bepaald dat geluid zich verplaatst met 340 m/s. Dat betekent dat als ik ergens hallo roep, dat het 1 sec. duurt tot het 340 m verderop te horen is. Dat principe gaan we gebruiken om de hoogte te bepalen van de vuurtoren. Ik heb hier een speciaal computerprogramma en 2 microfoons: 1 voor boven en 1 voor beneden. Hallo meneer van de fanfare, hoort u mij? Kunt u misschien op uw tenen gaan staan en de bekken zo hoog mogelijk slaan, dan hebben we de beste resultaten op de computer. 3, 2, 1.. Geweldig! Klinkt hartstikke goed, ik ga gelijk kijken op de computer. Wat we nu moeten doen, is het verschil in tijd bepalen tussen de bekkenslag boven en de bekkenslag beneden. Daarvoor zoom ik even in. Kijk op dit punt kwam de bekkenslag aan bij de microfoon boven en op dit punt bij de microfoon beneden. 43 duizendste van een seconde. Heel erg kort, maar we kunnen het wel berekenen. 0,043 x de snelheid van het geluid en dat is 340 meter p/s en dat is 14 meter en 62 cm. Volgens de officiele bouwtekeningen heeft ons vuurtorentje een lengte van 15 meter en 20 cm. Na onze geluidsmeting kwamen we tot een hoogte van 14 meter en 62 cm. Dat is dus een verschil van 58 cm. Dat vind ik helemaal niet slecht. Kunnen we dus meten met geluid? Nou en of! Doei!

Kun je hoogte meten met geluid?

Stel je wilt de hoogte van een toren meten, zonder liniaal of meetlint. Zou dat lukken met geluid? Geluid is niets minder dan trillingen die door de lucht naar je oor toe bewegen. Hoe kun je geluid gebruiken om de hoogte van een toren te meten?

Geluidsgolven gaan door de lucht

Zo komt het hout uit het bos... en zo wordt het uiteindelijk! Hier in de grootste naaldhout-zagerij van Nederland in Kuijk, toveren ze tientallen boomstammen per minuut om tot planken. Het hout wordt vaak al in het bos tot boomstammen gezaagd en hier in deze reuze sorteermachine worden ze op lengte en dikte gesorteerd. De gesorteerde stammen worden hier in een soort openluchtmagazijn opgestapeld. Iedere stapel heeft zijn eigen maat. Als er een bestelling binnenkomt, worden ze uit het magazijn gehaald en naar de zagerij gebracht. De stammen worden hier supersnel geschild en klaargemaakt voor de zagerij. Dunne stammen gaan wel 45 per minuut. Iedere stam wordt door een laser nauwkeurig opgemeten: lengte, dikte, kromming. Zo weet de computer precies hoeveel planken er uit gezaagd kunnen worden. De hele zagerij kan daarom worden bediend door maar 1 man. Hoe haal je nou zo veel mogelijk planken uit een ronde boomstam en zo weinig mogelijk te verliezen. Stel dat dit een boomstam is. Dan leg je hem eerst goed bij de zaagmachine. Dan wordt hij afgekant. Dan worden er reepjes aan de zijkant weggezaagd. Vervolgens wordt hij uitgefreesd, dan worden hier de hoekjes afgehaald. Dan kunnen de eerste planken worden afgezaagd. Die zijn nog niet echt van goede kwaliteit. Die gaan naar de palet industrie. Dan houden we een dikke, rechthoekige balk over waaruit je de planken kunt zagen. Dit is de binnenkant van de zaagmachine. Er zitten een heleboel zagen hier achter elkaar en die worden allemaal tegelijk gebruikt. Daarmee zagen ze een balk in 8 planken tegelijk. De kwaliteitscontrole van de planken gebeurt hier met de hand. Hij kijkt of ze goed zijn en mooi en of er lelijke stukjes op zitten. Het sorteren op maat gebeurt weer met de computer. Uiteindelijk worden de planken hier opgestapeld. Ze leggen er van deze latjes tussen zodat de lucht er goed bij kan en het hout kan drogen. Geen snippertje hout blijft hier ongebruikt. De boomschors maken ze compost van en van deze enorme bergen zaagsel en houtsnippers maken ze spaanplaat van of elektriciteitscentrales maken er zelfs stroom van. Hutje bouwen, vloertje leggen, kastje timmeren, zeg het maar.

Hoe worden houten planken gemaakt?

In een houtzagerij worden tientallen boomstammen per minuut omgetoverd tot houten planken. Maar hoe gaat dat precies en hoe zorg je er voor dat er zo weinig mogelijk hout verloren gaat?

Van boom in het bos tot houten plank

Dit is eten. Het groeit gewoon uit de grond. Dit is de gele ringboyleed. Een sterrenrestaurant zou hier goud geld voor betalen. Hij groeit gewoon in het bos! Ook voor de survivalaar is hij goud waar, hij zit boordevol energie, koolhydraten. Zo aan het einde van de zomer zijn de meeste lekkere dingen wel uitgebloeid: bramen, bosaardbeien, bessen of kruiden. Dan moet je op zoek gaan naar iets anders om te eten. Laat dat nou net het moment zijn waarop het paddenstoelenseizoen begint. Als je ook echt goed kijkt, zie je ze als paddenstoelen uit de grond schieten. Vaak met tientallen gelijk en vaak ook een enorme variatie aan soorten. Wist je dat in Nederland alleen al meer dan 4000 paddenstoelen zijn? Het probleem is alleen: er zitten ook giftige bij. Een paddenstoel is net als een appel of een peer een vruchtlichaam zoals dat heet. Alleen bij een paddenstoel zit de boom onder de grond. Dit paddenstoeltje hier is een duivelseitje, komt best veel voor en kan ik even weghalen. Onder de paddenstoel zie je een netwerk van witte draden. Dat zijn zeg maar de takken van de paddenstoel. Met een duur woord noem je dat museleum. Dat kan heel erg groot worden, kijk maar. Overal waar je hier kijkt zie je de witte draadjes. Een paddenstoel is gemaakt om zich voort te planten en dat doet hij met zijn sporen. Dat is een soort stuifmeel. Iedere paddenstoel heeft weer zijn eigen manier om die sporen te bewaren. Deze mooie paddenstoel bijvoorbeeld, ik kan het mooi even laten zien, die heeft lamellen. Die heeft een hele mooie serie plaatjes waarin die sporen verstopt zitten. Je hebt ook andere soorten. Deze bijvoorbeeld. Die goudgele ringboyleed heeft geen lamellen maar die heeft gaatjes. Zie je dat? Kleine buisjes. Elke paddenstoel heeft zo zijn eigen sporensysteem. Dat sporensysteem kun je gebruiken om de soorten uit elkaar te houden. Dan is een spiegeltje heel erg handig. Met behulp van een spiegeltje kun je kijken hoe een paddenstoel er van onderkant uit ziet zonder dat je hem hoeft te plukken. Paddenstoelen kunnen heel erg op elkaar lijken, maar ondertussen heel erg verschillen. Deze is wel eetbaar en deze is helemaal niet lekker. Ook het verschil tussen giftige en niet giftige is soms zo ontzettend klein.

Welke paddenstoelen uit het bos kun je eten?

In Nederland zijn er wel 4000 verschillende soorten paddenstoelen te ontdekken. Sommige soorten zijn giftig, maar er zijn ook vele soorten die heel gezond zijn. Hoe weet je welke paddenstoelen je kunt eten? 

Overleven in de natuur

Bart de meter, kunnen we het meten. Bart de meter, nou en of! Kun je meten met verhoudingen? Dit is de mooie vuurtoren van Stavoren en volgens de officiële bouwtekeningen is hij precies, maar dan ook precies 15 meter en 20 cm. Wij gaan hem nameten maar dan zonder liniaal. Vandaag is de vraag: kunnen we ons vuurtorentje nameten met behulp van verhoudingen? Bart de meter, kunnen we het meten. Bart de meter, nou en of! Een verhouding zegt iets over hoe het een zich met iets anders verhoudt. Bijvoorbeeld de verhouding 1 staat tot 2. 1 Stokbrood steek ik in de grond, de andere 2 leg ik naast elkaar. Dan is dit de verhouding, 1 staat tot 2. Let op, want nu komt het mooie. De verhouding 1 staat tot 2 is namelijk hetzelfde als de verhouding 2 staat tot 4. Dat kun je mooi zien als ik langs het cameraatje kijk. Deze 2 stokbroden zijn bijna precies even hoog als het ene stokbrood. Dat komt weer omdat deze 2 stokbroden 2 keer zover van de camera af staan. Weer die verhouding 1 staat tot 2. Dat geldt niet alleen voor stokbroden maar ook voor burgemeesters. Dit is de burgemeester van Stavoren. Hallo.
Dank u wel.
Fijn dat u wilt meewerken aan het experiment.
Ja zeker.
Mag ik uw paspoort even zien?
Ja uiteraard. 
De burgemeester is precies 1 meter en 82 cm. Daar kunnen we wel wat mee. We gaan nu op zoek naar een plekje waar de stokbroden precies even hoog zijn als de vuurtoren. Even kijken hoor. Zo staat hij goed. De verhouding is nog steeds 1 staat tot 2. Dat betekent in dit geval, 1 staande vuurtoren staat tot 2 liggende vuurtorens. De afstand van de vuurtoren tot aan het cameraatje is dus nu precies 2 vuurtorens. Maar nu weten we dus nog steeds niet hoe hoog die vuurtoren nou precies is. Maar ik kan wel uitrekenen hoe ver het cameraatje van de vuurtoren vandaan is. Kunt u daarop gaan liggen met uw voeten die kant op? Dit is dus 1 burgemeester. Het laatste vlaggetjes. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 burgemeesters. De afstand tussen het cameraatje en de vuurtoren is precies 16 burgemeesters. De verhouding is 1 staat tot 2. Dat betekent dus dat de vuurtoren een lengte heeft van 8 burgemeesters. Hoeveel is dat?
Dat gaan we even met zijn 2-en doen Bart via de rekenmachine. 1 meter 82 keer 8 maakt 14,56. 
Mooi.
Dat is heel mooi. Dat hebben we weer goed gefixt.
Volgens de officiële bouwtekeningen heeft de vuurtoren een lengte van 15 meter en 20 cm. Na het meten van verhoudingen kwamen tot een hoogte van 8 burgemeesters, oftewel 14 meter en 56 cm. Dat is dus een verschil van 64 cm. Dat vind ik helemaal niet slecht. Burgemeester, kunnen we dus meten met verhoudingen?
Nou en of! 
Zo is dat!

Kun je meten met behulp van verhoudingen?

Als je de hoogte van bijvoorbeeld een toren op wil meten zonder een liniaal te gebruiken, kun je de hoogte ook meten met behulp van verhoudingen. Maar, hoe werkt dat precies?

Eén staat tot twee

Wat is het beste voor je goudvis? Iedereen denkt direct aan een ronde vissenkom. Maar is zal het gelijk verklappen. Het beste is een ruim, rechthoekig aquarium. Door de kom heeft de vis te weinig ruimte en door de kleine opening aan de bovenkant, komt er te weinig zuurstof in het water. Daardoor raakt de vis in ademnood, gaat naar de oppervlakte om lucht te happen. Bovendien komt er in zo'n ronde kom van alle kanten licht binnen en dan lijkt het net of hij onbeschermd in open water rond zwemt. Zou hij in de natuur ook doen. Dan zoekt hij beschutting achter rotsen of waterplanten. Nu heeft hij het gevoel alsof hij van alle kanten aangevallen kan worden door roofvissen. Daarom heeft een goudvis liever minder licht in zijn aquarium en een wand die beschut is. Dat kan je bijvoorbeeld doen door er een stuk karton achter te plaatsen. Als je hem helemaal blij wilt maken dan leg je in het aquarium een grote steen of een huisje waar hij zich achter kan verstoppen. Dan voelt hij zich nog veiliger. Zo, waterplantjes erbij. Zo ziet het er wat gezelliger uit, vissen kunnen zich daar ook achter verstoppen. Die waterplantjes hebben echt een functie, die staan er niet voor de gezelligheid. Ze houden namelijk het water schoon. zij leven op vissenpoepjes. Je moet het water verversen maar niet te vaak. En bovendien moet je altijd gebruikmaken van een filter, zodat het water schoon blijft. Wat heel belangrijk is als je een nieuw aquarium koopt, moet je niet gelijk je vissen erin gooien. Want het water, de waterplantjes en de steentjes hebben ongeveer 2 weken nodig om aan elkaar te wennen zodat de juiste mix van bacteriën ontstaat die de vissen nodig hebben om te kunnen leven. Deze goudvissen hebben het goed voor elkaar. Beetje voer erbij. Ze zijn gek op droogvoer. En onthoud hé, wees niet dom, doe je goudvis niet in een kom. Kom maar jongens.

Hoe verzorg je een goudvis?

Goudvissen leven vaak als huisdier in een kom. Maar daar worden goudvissen eigenlijk helemaal niet gelukkig van. Hoe kun je een goudvis het beste verzorgen? 

Zuurstof, waterplantjes en niet te veel licht

Hoe worden pitabroodjes gemaakt?

Pitabroodjes kun je met van alles volstoppen, zoals falafel, groenten of shoarma. Hoe worden pitabroodjes gemaakt en hoe komt het dat er zo’n perfecte holte aan de binnenkant zit? 

Een broodje met een holle binnenkant

Ik ben Robin, ik ben 10 jaar en mijn lievelingseten is hutspot. Weet je wat het nou zo lekker maakt met de aardappels, de jus (die ben ik nu even vergeten) en de worst (die ben ik ook vergeten). Dan doe je het er eerst in, de penen en ui, dan de gekookte aardappels erin. Dan gaan je hutsen. Oh, ik ben de stamper vergeten. Dan doe ik het maar even met mijn handen. Oh, ik ben hem vergeten om te draaien.
Als je nou denkt dat hutspot typisch Hollands is, dan heb je het mooi mis. Het is Spaans. Echt waar. Dat komt door de stad Leiden. Zo'n 400 jaar geleden werd de stad Leiden omsingeld door een Spaans leger. Mensen in die stad waren uitgehongerd, hadden niets te eten. Op 3 oktober 1574, werden ze bevrijd. Ze kregen wit brood van de bevrijders, haring zie je ze hier eten. Ze vochten gewoon hier om. Het leuke is nou, er was een weesjongetje, Cornelis. Ik denk haast wel dat dit hem is. Hij is het verlaten Spaanse legerkamp binnen geslopen. Hij deed me toch een ontdekking. Hij vond een kookpot en daar zaten wortelen, uien, vlees helemaal door elkaar gestampt. Je raad het al: hutspot. Ze hadden toen nog geen aardappelen, die kende ze nog niet. Er is dus eigenlijk helemaal niks Hollands aan. Behalve de worst dan en het lekkere kuiltje jus.

Waar komt hutspot vandaan?

Het is al tijden een typisch Nederlands gerecht: stamppot van aardappels, wortelen, uien, jus en worst. Maar waar komt die hutspot eigenlijk vandaan? 


Aardappels, wortelen en ui

Hoi ik ben Janan, ik ben 8 jaar en ik kom uit Amsterdam en ik heb een vraagje over de zon. Als ik 's winters uit mijn raam kijk dan gaat hij recht voor me onder en als ik 's zomers uit mijn raam kijk gaat hij een beetje rechts onder. Wat is nou het westen? 
Het noorden, het zuiden, het oosten en het westen. Dat zijn de 4 windrichtingen van een kompas. De zon komt op in het oosten en gaat onder in het westen. Maar je hebt gelijk Janan, de plek waar de zon onder gaat is nooit precies hetzelfde. Sterker nog, als je met een kompas een jaar lang de zon zou blijven volgen dan zal je zien dat de plek die het kompas als oosten aangeeft, dat dat bijna nooit de exacte plek is waar de zon opkomt. Wat jouw kompas als het westen aangeeft dat het bijna nooit de exacte plek is waar hij onder gaat. De plek waar hij opkomt en waar hij ondergaat die verandert. Sterker nog, die veranderen elke dag. Hoe kan dat nou? Dat heeft eigenlijk alles te maken met het draaien van de aarde om zijn eigen as en de stand van de aarde ten opzichte van de zon. Die aarde draait om zijn as en dat doet hij tegen de klok in oftewel in oostwaartse richting. Daarom zien wij 's ochtends de zon opkomen in het oosten en zien we hem 's avonds in het westen weer ondergaan. Doordat die aarde draait zit er ook steeds een ander gedeelte in het licht. Als het bij ons dag is, dan is het aan de andere kant van de wereld donker en is het nacht. Als zij daar in het donker zitten is het hier dag. Zo draait die aarde vrolijk door, dag en nacht, dag en nacht. Maar dat is nog niet alles. Die aarde draait niet alleen om zijn eigen as, hij draait ook nog eens in 1 jaar tijd een rondje om de zon. Die aarde draait dus lekker rond, maar er is nog 1 ding essentieel om te weten. Die aarde staat een beetje scheef. Die stok die hier doorheen loopt is de aardas. Die loopt denkbeeldig van noord naar zuid. Die aardas staat niet recht ten opzichte van de zon, maar die staat een beetje schuin. Om precies te zijn, in een hoek van 23,5 graad. Waarom is dat nou zo belangrijk? Doordat die aardas schuin staat, hebben wij 4 seizoenen. Hier midden over de aarde heen loopt de evenaar. Die evenaar verdeelt de aarde in een noordelijk halfrond, waar wij zitten, en een zuidelijk halfrond. Doordat die aarde scheef staat heb je in december in deze stand van de aarde veel meer zon op het zuidelijk halfrond dan op het noordelijk waardoor het daar zomer is en bij ons winter. Een half jaar later in juni veel meer zon op het noordelijk halfrond bij ons. Dan is het hier zomer en in het zuiden winter. Maar de vraag ging over de zonsondergang. Doordat de aarde scheef staat hebben we 4 seizoenen. Maar daardoor gaat de zon elke dag op een andere plek onder. Dat kan ik heel goed laten zien. Ik heb een cameraatje op de wereld geplakt. De camera kijkt door het huisje precies naar het westen. Moet je kijken wat er gebeurt als de zon onder gaat in de winter, in december. De dagen zijn kort, het is koud op het noordelijk halfrond. De zon gaat onder maar dat doet hij niet in het westen maar net iets ten zuiden van het westen. De aarde draait door naar het voorjaar, het wordt zomer, het is juni, de zon gaat onder en dat doet hij iets ten noorden van het westen. Dat komt dus omdat de aarde ronddraait en niet recht staat maar scheef. Je kan het ook goed zien door middel van deze zonneklok. De bolle aarde maar dan plat uitgerold. De E staat voor East, het oosten, S voor South, het zuiden en die W voor het westen. Als je er nou vanuit gaat dat jij in het huisje woont dan kan je precies zien waar jaar in jaar uit de zon opkomt en onder gaat. Dan zie je dus dat hij in de winter niet zozeer in het westen ondergaat maar in het zuidwesten en in de zomer juist in het noordwesten. Je kan ook zien dat er precies 2 dagen per jaar zijn dat hij exact in het westen ondergaat. Dat is als de zon opschuift van de winter naar de zomer, dus in de lente 21 maart en wanneer hij terug schuift van de zomer naar de winter in de herfst, 21 september. Dus Janan, als jij precies wilt weten waar het westen ligt dan heb je er niet zoveel aan om door je raampje naar buiten te kijken waar de zon onder gaat, want die gaat rond het westen onder. Maar alleen precies in het westen op 21 maart en 21 september. De rest van het jaar heb je toch meer aan een goed kompas.

Gaat de zon onder in het westen?

De zon gaat onder in het westen. Tenminste… dat wordt vaak gezegd. Maar als je uit je raam iedere dag naar de zonsondergang kijkt, zul je merken dat de zon niet altijd op dezelfde plek verdwijnt. Maar, hoe zit dat precies? 


Het verschilt per dag

Hallo ik ben Sjoerd, ik ben 9 jaar en mijn lievelingsfruit is de kiwi. Ik vind de kiwi altijd zo erg lekker als dit hier een beetje zacht is. Dat is gewoon zacht in je mond en het smaakt echt naar zacht, naar echt fruit en niet hard ofzo. Als je hele kleine pitje voelt, dat zijn hele kleine, zwarte pitjes. Dat kan je gewoon eten en als het iets heel hards is, dan is het het witte in de kiwi.
De kiwi is 1 van de gezondste fruitsoorten. Wist je dat? Hij ziet er ook zo geestig uit. Hij is bedekt met allemaal kleine haartjes. Net alsof hij zijn baard vanmorgen heeft laten staan. Die kiwiplant is ook helemaal bedekt met haartjes. Zelfs de takken en de bladeren hebben haartjes. Je kan het heel moeilijk zien, maar je kan het wel horen. Dat is om de insecten te verjagen. Dat loopt helemaal niet lekker over zo'n plant met allemaal haartjes. Weet je waar hij eigenlijk vandaan komt die kiwi? Uit China! Hij heet ook eigenlijk de Chinese kruisbes. Toen Nieuw-Zeeland er handel mee ging drijven, toen wilde ze reclame maken voor hun eigen land en hebben ze het vernoemd naar hun nationale vogel: de kiwi. Is hij niet om op te vreten?

Waar komt de kiwi vandaan?

De kiwi is een van de gezondste fruitsoorten. Het vruchtvlees is groen, met hele kleine zwarte pitjes. Maar waar komt de vrucht eigenlijk vandaan?


Vernoemd naar een vogel

Het is weer zover. Ik sta weer vast. Per jaar staan we met zijn allen zo'n 15 miljoen minuten in de file en we blijven het maar proberen. Tijdens een gemiddelde ochtendspits staat er zo'n 160 km. Het eerste wat je natuurlijk wilt weten is: sta ik erin? Hoe weten ze nou waar welke file staat en hoelang hij is. Nederland heeft 3250 km rijksweg. Van de A1 tot de A200. Dit hele wegennet wordt in de gaten gehouden door Rijkswaterstaat. Om dat goed te doen is Nederland ingedeeld in 5 regio's en wij zijn op dit moment hier: in de regio midden-Nederland. Zo ziet een regionale centrale eruit. Zo'n knooppunt waar allerlei informatie over het wegennet samenkomt. De belangrijkste taak van zo'n centrale is om het verkeer zo veilig en vloeiend mogelijk over de weg te loodsen. Het is nu vrij rustig, want het spitsuur is net voorbij. Tijdens de spits hebben ze het hier ontzettend druk. Een belangrijke informatiebron voor de centrale is het cameranetwerk. Op punten waar vaak en snel files ontstaan, de beroemde knelpunten, zijn camera's opgehangen. Die camera's kunnen heen en weer bewegen en inzoomen en ook weer uitzoomen. Zodat het verkeersbeeld in goed in de gaten gehouden kan worden en zodat er ingegrepen kan worden wanneer er iets gebeurd. Stel dat hier bijvoorbeeld een ongeluk gebeurd, dan kunnen er bijvoorbeeld rijbanen kunnen worden afgesloten of als het ineens heel druk is op de weg dan wordt er een spitsstrook vrijgegeven zodat het verkeer daar kan rijden. Maar die camera's zijn niet de enige informatiebron. Bijna de helft van alle rijkswegen hebben detectielussen en die liggen onder het asfalt. Wat doet zo'n detectielus? Die meet precies hoeveel auto's met welke snelheid passeren. Onder bijna elke snelweg in de randstad zitten die lussen en dan niet eentje, maar om de 300, 400, soms om de 500 meter. Dat zijn een heleboel lussen om iedere minuut van de dag de doorstroming van het verkeer te meten. Het mooie is dat je met die lussen heel goed files kunt detecteren. Dit is de kaart van het wegennet van midden-Nederland en al die gedeeltes die oranje zijn gekleurd, dat zijn files. Hier in het hoekje, dit hele gedeelte is oranje, dat klopt ook. Dat is dat gedeelte waar een camera op is gericht. Uiteindelijk komt alle informatie uit alle regio's van Nederland samen in het verkeerscentrum Nederland. Dat is ook hier in Utrecht. Om even op die filemeldingen terug te komen. Vanuit deze plek wordt alle verkeersinformatie de wereld ingestuurd: naar internet, de ANWB, teletekst. Die redacteuren daar maken daar dan weer hun eigen filemeldingen mee. Die hoor je dus ook op de radio.

Hoe weet de verkeerscentrale waar de files staan? 

De taak van de verkeerscentrale is om het verkeer zo veilig en vloeiend mogelijk over de weg te sturen. Om al het verkeer in de gaten te kunnen houden, stroomt er allerlei informatie over het wegennet bij de centrale binnen. Maar hoe werkt dat precies?


Camera’s en detectielussen

Hoe wordt groente verpakt?

Allerlei soorten groenten worden de fabriek in gebracht, om vervolgens gesneden en gemengd te worden. Er worden wel drie miljoen zakjes per week gevuld. Hoe doen ze dat precies? 


Snijden, wassen en verpakken

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos