Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Het Midden-Oosten is veel in het nieuws. Er woeden oorlogen in onder meer Gaza, Israël en Libanon. Op deze pagina vind je video's, quizzen en scrollverhalen om dit onderwerp in de klas te bespreken. 

Midden Oosten

Achtergrondvideo's en andere content over het Midden-Oosten

Thema Midden-Oosten

Nog nooit leek het zo ver weg. Een oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict. Tegelijkertijd is een uitweg uit het geweld noodzakelijker dan ooit. Maar hoe? En zijn er nog paden naar een vreedzame oplossing? Dat is er altijd denk ik, zo'n paadje. Maar dat vereist wel ander leiderschap. En dat een aantal partijen daar even stevige schouders onder zetten. Samen met experts en onderhandelaars kijken we naar eerdere pogingen tot een politieke uitweg. En op zoek naar een oplossing kijken we ook naar nieuwe, onorthodoxe ideeën om het conflict tussen de twee volkeren blijvend te beëindigen. 7 oktober was natuurlijk een gruwelijke terreurdaad in met name de verrassing, de omvang en het volledige achteloos omgaan met menselijk leven. Wat we nu vandaag de dag zien is een soort van variatie op hetzelfde thema. Als je de hele infrastructuur van een stad de civiele infrastructuur plat gooit en accepteert dat er duizenden burgers omkomen bij het uitschakelen van een extremistische militante verzetsbeweging. Is er daarna nog vooruitzicht op vrede? Nu even niet. Als de wapens zwijgen en er is enig verstand over aan beide kanten dan zou het enige positieve effect van deze gruwelijke verwoesting kunnen zijn het inzicht dat dit niet nog een keer moet gebeuren. Maar hoe is dat te voorkomen? Om die vraag te beantwoorden spreken wij mensen van beide kanten die eerder onderhandelde over vrede en daar nog steeds in geloven. Dit is Gilead Sher en dit is diezelfde Sher in de jaren negentig. Hij was toen vredes onderhandelaar en stafchef van de Israëlische premier Ehud Barak. En dit is Jonathan Kuttab. Hij zat in de jaren negentig aan de andere kant van de tafel als expert internationsal recht voor de Palestijnen. Kuttab heeft het hier over de Oslo akkoorden. Een belangrijk moment, want nooit waren Palestijnen en Israëliërs zo dicht bij vrede als toen. Wat waren de Oslo akkoorden van 93 tot 95? Dat waren eigenlijk een soort van raamwerk overeenkomsten die een een proces vaststelden dat uiteindelijk zou moeten leiden tot een onafhankelijke Palestijnse staat. Aarzelende hoop. Is wat ik zie. Ja, dus de partijen gaan het proberen. Ze weten niet helemaal zeker of het gaat lukken, maar they’ll give it their best shot. De onderhandelingen lopen nog jaren door onder grote druk en hooggespannen verwachtingen. Die twee statenoplossing komt voor het eerst op tafel in 1947. De Verenigde Naties presenteren dan dit document een voorstel om het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina te verdelen tussen de Arabieren en de Joden. Maar dit plan mislukt. En eigenlijk werd de tweestatenoplossing in Oslo weer van stal gehaald, maar dan in een andere vorm die wat meer reflecteerde de machtsrealiteit die er in de tussentijd ontstaan was. Hoe ziet dat er dan uit? De Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever komen onder Palestijnse soevereiniteit, de rest blijft de staat Israël. Dat VN plan voorzag in een soort van fiftyfifty achtige verdeling. De Oslo akkoorden doen dat helemaal niet meer. Want de Westelijke Jordaanoever plus Gaza plus Oost-Jeruzalem is een stuk minder dan de helft van het oorspronkelijk Britse mandaatgebied. Dit plan wordt de formule die voor het Westen gelijkstaat aan een rechtvaardige oplossing van het conflict. Ook de Palestijnse onderhandelaar Kuttab beziet in de jaren 90 twee onafhankelijke staten als de oplossing, Maar daar komt ie inmiddels op terug. En hoewel beide partijen hier nog hoopvol spreken over de tweestatenoplossing, is het sentiment intussen wel veranderd. Wat is er overgebleven van die hoop? Niets. Nee, daar is helemaal niets van over. We zien natuurlijk de tweede intifada van 2000 tot 2005. Heel veel aanslagen. Vanuit de Palestijnse kant, heel veel verwoestingen en executies en dergelijke vanuit de Israëlische kant. De Palestijnse autonomie blijft intussen beperkt. Sterker nog, er komen steeds meer Israëlische nederzettingen en kolonisten in bezet Palestijns gebied. Israël gaat duizenden nieuwe woningen bouwen op de Westelijke Jordaanoever. De bouw van die huizen en appartementen is omstreden. Volgens het internationaal recht mag het namelijk niet. Ja, de bouw van die nederzettingen is niet omstreden. Dat is gewoon illegaal. Het feit dat dit al sinds de jaren tachtig gebeurt onder elke Israelische regering, van welke politieke kleur dan ook, geeft aan dat dit een doelbewuste strategie is om dat gebied huis voor huis straat voor straat in te lijven bij de Israëlische staat. En dat staat natuurlijk op zeer gespannen voet met het idee van een tweestatenoplossing. We zoomen in op de bezette Westelijke Jordaanoever. De vlekken die je ziet staan voor de Israëlische nederzettingen en die liggen een Palestijnse staat meer en meer in de weg. En daarom is ook de belangrijkste voorwaarde op materieel vlak voor het weer mogelijk maken van een tweestatenoplossing het opheffen van de Israëlische bezetting. En dat betekent ontruiming van een significant aantal nederzettingen Een soort van risk voor gevorderden. Waarbij dus Israël dan stukken land van de grenzen van binnen 1967 zou moeten inleveren voor bepaalde nederzettingen om die te laten mogen bestaan. Dus dat, dat is zeker wel haalbaar. Alleen het vergt natuurlijk aardig wat politiek leiderschap om dat mogelijk te maken. En dat ontbreekt nu. Dat ontbreekt volledig. Behalve de nederzettingen zijn er meer obstakels voor de tweestatenoplossing. Bijvoorbeeld de opkomst van Hamas en de interne verdeeldheid onder Palestijnen. En er blijven een aantal bijna onoplosbare kwesties. Bijvoorbeeld die krijgt de stad Jeruzalem die voor beide volkeren heilig is. En dus, zeggen sommigen, is het tijd om over een andere oplossing na te denken. Een alternatief is de één staat oplossing. In dat scenario vallen de grenzen tussen Israël en de Palestijnse gebieden weg en vormen ze samen één land met één regering. Je krijgt dan bijvoorbeeld een Belgisch model waar je de Vlaamse en de Franse gemeenschap hebt die ieder hun eigen competenties hebben op het gebied van onderwijs, cultuur, taal et cetera. En dan een aantal zaken samengevoegd hebben op federaal niveau zoals buitenlands beleid defensie. Maar dan voer je dus een gedeelde gezamenlijke huishouding. Eén staat waarin Palestijnen en Israëliërs in vrede naast elkaar leven. Maar in plaats van vrede spreken de bewoners van het gebied nu alleen nog over haat, wraak en geweld. Ja, we zien natuurlijk een gruwelijke polarisatie he van gevoel van zienswijze. Getriggerd door de enorme schade in mensenlevens en en andere vormen van verwoesting. Die nu bijna niet te bevatten is. Zo vers en pijnlijk is het. De vraag is dan is het idee van een eenheidsstaat na die verwoesting nog mogelijk? Echt een eenheidsstaat zal het natuurlijk nooit worden, want daarvoor is het wantrouwen veel te groot. Maar er zijn wel constructies voor. Daar kun je creatief politicologisch over nadenken. Alleen ik denk dat zeker aan de Israelische kant daar op het moment niemand op zit te wachten. Ik denk dat dat erg afhangt van de omstandigheden. Om te beginnen zal Hamas ontwapend moeten worden. Dan zal daar een soort van deal gemaakt moeten worden. Als je kiest voor een éénstatenoplossing, hoe kom je tot een organisatie van veiligheid die voor beide zijden acceptabel is? Kijk voor de voor de Palestijnen is de Israëlische politie het Israëlische leger, de inlichtingendiensten. Dat is de vijand. Ja, dat zijn mensen die komen om je huis plat te bulldozer en je kinderen doodschieten. En meer van dat soort gruwelijkheden te begaan. Want dat gebeurt er als je je verzet. Dus de hordes om ja die weg te bewandelen zijn, zijn enorm. Die zijn nog hoger dan een tweestatenoplossing. Of het nu om één of twee staten gaat, om de struikelblokken weg te halen is er lef nodig. Ander leiderschap. En dat een aantal partijen daar even stevige schouders onder zetten. Eén ding is zeker om een einde te maken aan het geweld moet er iets veranderen aan de status quo. Status quo. Dat betekent laag schallig geweld, over een periode van decennia gecombineerd met discriminatie, waarschijnlijk vormen van apartheid. Dus da's meer van hetzelfde. Met vooruitzienbare gevolgen denk ik dat. he, dan kun je het bandje van de afgelopen twintig jaar afspelen en naar de toekomst extrapoleren en dan weet je wat er gaat gebeuren. Maar kunnen de partijen zelf het bandje verwisselen of hebben ze hulp van buiten nodig? En volgens onderzoeker Van Veen zijn ook andere landen nodig dan bondgenoten van Israël, zoals de Verenigde Staten. Landen met meer begrip voor de Palestijnse zaak. Dus denk aan Spanje, Frankrijk, Ierland, België. Als dat soort landen bereid zijn om echt een soort van tien jaren poging in te zetten om dit conflict op te lossen samen met een aantal regionale grootmachten. Ik denk dan aan Turkije, Saoudi Arabie, misschien zelfs Egypte. En ze dat kunnen doen op basis van een stevig mandaat van de Verenigde Naties. Dan zou de ruimte kunnen ontstaan voor een serieus gesprek. Op zo’n gesprek blijven de oud onderhandelaars hopen ondanks de escalatie en de oplaaing van het geweld sinds 7 oktober. Als zij nog hoop zien, wie zouden wij dan zijn om geen hoop meer te zien? Het enige wat ik toe zou voegen is dat je wel een vrij hoog niveau van realisme in het gesprek moet brengen waarin je meeneemt. Waarom is het de afgelopen dertig jaar zo fout gegaan? En dat geldt zowel dan voor de Israelische kant, de Palestijnse kant en vooral ook de internationale kant. Want het is niet dat de internationale gemeenschap nou zo vreselijk hard zijn best heeft gedaan. Dus heel mooi als zou je nog hoop zien. Laten we daar dan vooral op voortbouwen.

Een oplossing voor het Israëlisch-Palestijns conflict lijkt verder weg dan ooit, maar een uitweg voor het geweld is ook noodzakelijker dan ooit. In de jaren 90 leek het er even op dat de twee partijen tot een akkoord waren gekomen. Er werd toen gesproken van een twee staten oplossing. Is dat een oplossing die nog steeds zou kunnen werken? En hoe zou zo’n twee staten oplossing eruit zien? Maar er zijn ook andere oplossingen, zoals de één staat oplossing.

Is er een uitweg voor het Israëlisch-Palestijns conflict?

Nieuwsuur in de klas

Het Israëlisch-Palestijns conflict

Video's over het Midden-Oosten

Scrollverhalen over het Midden-Oosten

Programma's over het Midden-Oosten

Landen in het Midden-Oosten

Giro 555

Samen in actie voor slachtoffers Midden-Oosten

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving