Groep 6/7/8

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Cultuur en geloof

Het Klokhuis

Website Klokhuis

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Ik stond drie minuten in -114 graden en ik heb het overleefd! Alleen, hoe kan dat? Ik heb een afspraak met Boris van TNO. Boris weet alles over lichaamstemperatuur. Hee, Boris.
Hier zijn we bij een van onze klimaatkamers waar we de temperatuur heel precies kunnen regelen, koud en warm. We beginnen rustig. Ga naar binnen. 
Het is nu 15 graden. We meten een aantal zaken bij je. Je hartslag, je kerntemperatuur. Ik kan nu zien dat deze 37.6 is. En we meten met die camera je huidtemperatuur. 37.6 is helemaal prima. Je lichaam wil het graag rond de 37 graden houden. En daar werkt het hard voor. 
In deze omstandigheid zorgt je lichaam ervoor dat de warmte van de kern door de weefsels naar buiten kan en dat het aan de omgeving kwijt kan. 
Op dit moment heb je een trui aan en die zorgt ervoor dat een laagje warme lucht vastgehouden blijft. Daarom heb je een klein klimaatje waardoor je het lekker warm hebt. Dan doen we nu de trui uit. 
Ik voel meteen dat ik de warme lucht die m'n trui vasthoudt kwijtraak. Dat is niet echt lekker. Fris.
De isolatie die de trui bracht heb je nu niet meer. Dus nu heb je gewoon direct contact met veel meer van je huid en met de omgeving.
Je hebt niet meer dat beschermlaagje die de warmte vasthoudt. Juist.
Op de infraroodcamera van Boris kun je dit goed zien. Rood geeft warmte aan en blauw kou. M'n warme armen hebben rechts direct contact met de buitenlucht. Die warmte raak ik dus kwijt en daardoor krijg ik het koud. Je huid is nu al van 33 graden afgekoeld naar 30 graden. En dat is typisch dat je dat als koud ervaart. En dat doe je ook. Ja, dat voel ik ook, haha. Dat is ook een reactie van je lichaam.
Het merkt dat het meer warmte afstaat dan het zou moeten om die 37 graden vast te houden. En dan heeft het een heel slim trucje om te zorgen dat het minder warmte gaat afstaan. Door de bloedvaten samen te trekken. En dan gaat er minder warmte van je kern naar je huid toe. Dan koelt je huid heel snel af, maar je kern blijft lekker warm.
In de winter, als het koud is, krijg ik van die witte vingers.
Dat is dus omdat het bloed wegtrekt. Er zit geen bloed meer dan.
Er gaat minder bloed naar je vingers en ook bij je neus en je oren en bij je tenen, daar ga je dat allemaal zien.
Het lichaam doet er dus alles aan om die kerntemperatuur zo constant mogelijk te houden, rond de 37 graden. Als blijkt dat het sluiten van die bloedvaten niet genoeg is, dan gaat je lichaam ook meer warmte produceren. Dat kan het op verschillende manieren doen. En eentje daarvan is rillen. Door te bewegen... Dat doe ik altijd als het koud is. Dan produceren je spieren warmte. Je kunt ook met je handen wrijven. Je ziet dat mensen soms zo doen. Daar produceer je dan warmte mee.
We hebben het jouw lichaam nog niet heel moeilijk gemaakt. Ben je toe aan iets extremers? Ja, kom maar.
Ohohoh, nee!
Voel je het? Nou, voel je het, ja, dat is een understatement. Het is best wel koud.
Met de lucht heb je ook nog een klein isolatielaagje, maar met de wind blaas je het weg. Dus nu heb je de hele tijd die koude lucht. Constant! Waardoor je heel erg afkoelt. Echt niet lekker. Dit is precies wat we bedoelen met de gevoelstemperatuur, dat het dus met wind nog kouder wordt. Het is echt wel koud. En je kerntemperatuur is nog 37.6. Gewoon hetzelfde? Ja. Nou, zo voelt het niet. Dat is de kracht van je lichaam. Wauw!
Met dit proefje kan ik goed laten zien dat je lichaam er alles aan doet om je belangrijke organen zo goed mogelijk op temperatuur te houden. Ik heb een bak met ijs en als ik m'n hand erin steek, dan probeert mijn lichaam al het bloed uit m'n hand te trekken. Dat warme bloed wordt dan naar de belangrijke delen in m'n lijf gestuurd. Je krijgt het dus altijd als eerste koud in je handen, voeten en neus en je oren. Kijk dat verschil! Oh, dit is koud, jongen!
Hee! Nou, die doet het weer. Fijn.
Boris, hoe zit het nu precies met die -110 graden. Hoelang kan mijn lichaam me beschermen tegen die extreme kou voordat ik echt bevries?
Je lichaam kan het heel even volhouden. Als je erin gaat, koelt je huidtemperatuur meteen af. Maar je kerntemperatuur blijft nog wel even 37 graden. Dan is er nog niks aan de hand. Als je dan even langer wacht krijg je echt wel veel risico op bevriezing van de huid. En dat is niet herstelbaar, dat herstelt zich niet. Als een soort brandwond. Je krijgt een soort van brandwonden en je verliest echt die huid. En als je dan nog even wacht dan daalt je kerntemperatuur ook. Het is zo koud, dat kan je lichaam helemaal niet compenseren. Dat is gewoon klaar.
Omdat ik maar drie minuten in de cabine stond, daalde mijn kerntemperatuur niet en kon ik zonder problemen naar buiten.
Zo! Het is heet hier. Boris, jongen, ik heb het echt heet! Het is warm hier, he? Ja. Ik zweet me kapot. Het is 40 graden. Het is hartstikke warm hier. Ja. 
Zoals je merkt, je warmte krijg je niet meer kwijt. Nee. Ik loop leeg. Dus je lichaam probeert alle warmte nu naar buiten te pompen. Maar omdat de lucht warmer is dan je huid kan het daar niet weg. Je lichaam heeft nog maar één truc: Dat is zweten. Het verdampen van zweet koelt je huid een beetje af. Dan kan het ook het bloed wat er aankomt een beetje afkoelen. Zo kun je jezelf koel houden. Slim eigenlijk. Hartstikke slim. Ja.
Mag ik een ijsje? Ja! Alsjeblieft. Nah, lekker! Ja. Dank je wel. Proost. Lekker, hè.
Dan is het nu tijd voor het heetste moment van deze aflevering.
'Maa Sauna: 110 graden.'
Ik ga naar de sauna der sauna's om te kijken hoe hard ik mijn lichaam kan laten zweten. 
Het is echt zó warm. Mijn lichaam is nu keihard aan het werk, ik voel van alles. Ik ben onwijs aan het zweten. Druppels op mijn lijf. M'n poriën staan open. Ik heb een knalrode kop volgens mij. En dat is allemaal om de kerntemperatuur binnen bij m'n organen op 37 graden te brengen. Nou, ik loop echt leeg. Ik heb het gevoel dat ik in een plasje zit van m'n eigen zweet. 42 graden is mijn huid nu. 
Jongens, ik ben blij dat ik nu veel over m'n lichaam weet. Dat m'n lijf dit nu allemaal voor me oplost. Maar dit echt too much. Ik trek het niet meer.

Hoe houdt je lichaam jou op temperatuur?

Programmalogo's

Een trui houdt je warm door het stilstaande laagje lucht om je heen. Als er wind langs je blote huid waait, krijg je het juist snel koud. Toch blijft je lichaamstemperatuur rond de 37 graden. Janouk zocht uit hoe dit werkt.

Je kerntemperatuur blijft constant

We zijn weer lekker vroeg op pad, hee. Wel heel spannend, ik heb nog nooit een das in het echt gezien. Hoeveel leven er hier eigenlijk, en gaat 't goed met ze? 60 jaar geleden was de das in Nederland bijna uitgestorven. We zijn ze gaan beschermen. Nu gaat 't weer best goed met ze. En in Drenthe leven er een paar 100. Paar 100? Ja. Maar ze leven wel echt heel verborgen. Hier, hier is dus de dassenburcht. Is dit een dassenburcht? Ja. Dit hele ding? Al dit zand, dat is de dassenburcht. Ze graven allemaal tunnels, gangen en kamers. Al dat zand komt naar buiten. En dan leven ze overdag onder de grond. In de burcht. Dus die dassen zitten nu onder de grond? Ja, ja. Haha. Hoe weet je nou of deze burcht op dit moment bewoond is? Dat kun je goed zien aan de sporen. Kijk, hier is zo'n ingang. En al dat verse zand komt omdat ze afgelopen nacht gegraven hebben. Afgelopen nacht? Ja. Kijk, en hier...hier kan je heel mooi een printje zien. O, dat is een voetafdrukje? Ja, aan dit kan je zien: Hier leven nu dassen. En ze zijn actief aanwezig. Ja.O, kijk. Moet je kijken. Zijn dat echte dassenharen? Ja. Kijk hoe mooi, dat zwart-wit. Whoo! Stug. Je ziet heel mooi, in 't midden zwart...en aan 't eind weer een witte punt. Dat is tof, hee.
Wat is dit allemaal? Dat is nestmateriaal. Dassen leven heel schoon. En ze brengen elke paar dagen nieuw nestmateriaal naar binnen naar hun kamer. Waar ze dan lekker in slapen. Maar je hebt dus gewoon overal van dit soort ingangen? Ja. En jij hebt geluk. Er is EEN keer in het jaar een telling. En wij gaan vanavond samen een dassenburcht tellen. Vet! Dat is wel heel speciaal, he? Ja, normaal mag dat niet. Het is half 8 's avonds, en we zien er top uit...want het is zo dat je geen muggenspray op mag, of parfum als je dassen gaat spotten. Dassen kunnen namelijk supergoed ruiken. En de wind moet ook goed van voren komen, anders verspreidt onze geur zich over de burcht. Lizette, dit is fantastisch. Moet je kijken, het zijn er hartstikke veel. Met hoeveel wonen ze in die burcht? Normaal zit er EEN familie op. Maar als ik hier zo kijk denk ik wel dat 't meer families zijn. Je ziet ook meerdere jongen af en toe. Ja, er zitten ook hele kleintjes bij. Ja, klopt. Je ziet ook dat ze heel nieuwsgierig zijn. Ja, en die kleintjes zijn ook echt heel speels. Dat zie je heel mooi. Geweldig. Ja. En wat je ook goed ziet is dat ze zichzelf goed verzorgen. Ze zijn veel bezig met krabben. Ja. En lekker met de snuit even goed overal bezig zijn. Je ziet ze ook continu ruiken. Dat is echt om te ruiken of er geen onraad is. Of ze gevaar ruiken? Ja. We hebben gewoon heel veel wilde dassen gezien. Hoe vet is dat? Waar we voor kwamen is gelukt. Dit was Sosha vanuit Drenthe! Ik wil een vreugdedansjes doen. We gaan naar huis. Expeditie geslaagd. Doei!

Dassen spotten

Dassen zijn schuwe dieren, die je bijna nooit overdag ziet. In Drenthe leven er een paar honderd. Sosha en boswachter Lizette hebben een dassenburcht gevonden. Zouden de dassen zich laten zien?

Een nachtdier met zwart-witte vacht

Dassen spotten in de Drentsche Aa

In de Oostvaardersplassen laten ze de natuur zoveel mogelijk zijn gang gaan. En zo is er in de loop der tijd een nieuwe wildernis ontstaan. De machtige zeearend, die broedt hier ook weer sinds een jaartje of 12. Ja, klopt. Als je heel goed kijkt bij die drie bomen…daar zit een nest van de zeearend. En sinds de middeleeuwen broeden ze eigenlijk niet meer in Nederland...dus we zijn blij dat ze 12 jaar geleden hier weer zijn gaan broeden. Tijdens een storm een paar weken terug is het nest scheef gewaaid zijn de jongen er uitgevallen en die zijn doodgegaan. Dat meen je niet? Ja, ook dat is natuur. Wel zielig. Maar hoe was dat voorgaande jaren? Elk jaar hebben de zeearenden hier een nest gehad met een of meer jongen. De vader en moeder zorgen alle twee voor de jongen. Dus ze zoeken hier in het moeras kikkers, muizen, jonge ganzen.

De zeearend

Als hij vliegt is ie maar liefst twee meter breed: de zeearend. Deze roofvogel was eeuwenlang verdwenen uit Nederland, maar sinds 2006 broedt hij weer in enkele natuurgebieden. Pascal is met boswachter Mikal in de Oostvaardersplassen om op zoek te gaan naar de zeearend.

Terug van weggeweest

De zeearend in Nationaal Park Nieuw Land

Ah, heerlijk hier. Ik ben op een van de Waddeneilanden, Terschelling. Je hebt nog meer Waddeneilanden. Zoals Texel, Vlieland, Ameland, Schiermonnikoog en Rottum, en al die eilanden samen vormen de Wadden. 
Kano, peddel, wetsuit, verrekijker. Ja, we kunnen. En gaan! Mooi. Whoo! Lekker golfie.
Ja hoor! Daar zijn ze! Zo veel zeehonden daar op die zandplaten! Hier, kijk, kijk kijk. In het Waddengebied heb je twee soorten zeehonden. Daar gaat het heel goed mee. In het hele Waddengebied zitten zo'n 40.000 zeehonden.
Heeee, vriend.
Die grijze zeehonden hebben een beetje een schuine kop. En die gewone zeehonden hebben een mooi bol koppie. Die gewone zeehond heeft nu jongen. Kleintjes. Als het hoog water is, dan gaan ze de zee in.
Dan gaan ze op zoek naar vis. Dan gaan ze jagen. Ja. En die grijze zwemmen soms helemaal naar Engeland en weer terug. Dan blijven ze weken weg en komen dan pas weer terug. Zo ver? Ja. Zoals ze er nu bij liggen, is het net vakantie. Ik vind het echt een paradijs hier. Wat een avontuur. Dit was Janouk vanuit Nationaal Park de Wadden.

Zeehonden

Terschelling is één van de Waddeneilanden. Janouk is daar om zeehonden te spotten. Met een kano vaart ze naar de zandplaten, waar de zeehonden rusten voor en na het jagen.

Grijze en gewone zeehonden op de zandplaat

Zeehonden in het Waddengebied

Ah, een vos! Daar! We hebben hier in het gebied 40 tot 60 vossen lopen. Ze lopen hier overdag ook gewoon rond, je kan ze overal zien omdat ze hier geen vijanden hebben. 
Kijk, hier ligt een vossendrol. Een drol van een vos ligt hier ergens op een vis? Ja. Je kan het goed zien, er zit een puntje aan, daaraan zie je het. Er zitten ook allemaal veertjes aan, zo zie je wat hij gegeten heeft. 
Maar hoe komt die vis hier dan? Dat kan de vos zelf gevangen hebben, of een ander roofdier kan hem hier neergelegd hebben en de vos heeft de drol erop gelegd om te markeren dat het zijn territorium is. 
Hee kijk, dat is een vossenburcht. O ja, dit is zijn holletje zeg maar. Ja. Ze hebben een heel gangenstelsel onder de grond gegraven en daar woont de moedervos, de moer, met de vadervos, rekel, en een stuk of 5 tot 8 kleintjes. 
Begin april worden ze geboren en een week of 4-5 later zie je ze buiten het hol. En dan zijn ze aan het spelen en aan het doen en dat is een onwijs leuk gezicht altijd.

De vos

In Nationaal Park Nieuw Land wonen zo’n 40 tot 60 vossen. Ze laten zich ook overdag zien, omdat ze geen natuurlijke vijanden hebben. Pascal vindt een drol van een vos en vervolgens ook een vossenburcht, het hol waarin ze leven.

Een vossenburcht op de grasvlakte

Vossen in Nationaal Park Nieuw Land

Het grootste natuurgebied dat ooit door mensen is aangelegd in de hele wereld. Niet te bevatten dat dat gewoon in Nederland ligt. Nationaal Park Nieuw Land. Ik ben benieuwd of we ze gaan vinden. Ja. Het zijn paarden die komen uit Polen. En ze zijn gewend om onder ruige omstandigheden te leven. Kijk, daar is de hoofdkudde. Effetjes, dit is niet normaal! Het zijn er honderden! Wauw. Zoooo. Nou dit is echt ongelofelijk. En blijft deze groep echt het hele jaar samen, dus ook in de winter? Ja, dit is de hoofdkudde. En als je goed kijkt zie je overal kleine groepjes staan. Dat zijn harems. En elke familie, elke harem heeft een hengst aan het hoofd staan. En die beschermt zijn harem als er vijanden komen. Bijvoorbeeld een vos die ze niet kennen of als een andere hengst zich een beetje opdringt aan de merries. Dan zorgt hij dat die weg gaan of dat hij z'n kudde even wegstuurt. Dit is wel overduidelijk een harem. Ja, je ziet hier zo'n mooi groepje lopen. Kijk, daar heb je nog zo'n groepje jonge hengsten. Als ze ongeveer anderhalf zijn dan worden ze uit de harems gezet door de hoofdhengst. Dan vormen ze tijdelijk even een eigen groepje totdat ze oud genoeg zijn om een eigen harem te krijgen. In de tussentijd oefenen ze veel in het vechten en het dreigen om elkaar straks goed aan te kunnen en hun eigen harem te kunnen veroveren. En zo trekken ze dan met z'n allen door het land heen. Ja. Zo vrij als een vogel. Een observatietentje. Die kunnen we dan hier zo bij de paarden neerzetten en dan hoop ik dat straks die hele kudde om ons heen staat zodat we ze mooi kunnen observeren. Topidee. Het is gelukt. We zijn omringd door de grootste kudde wilde paarden van Europa, he. Zeker. En ze zijn heel dichtbij.
Mikal, dank je wel dat ik dit mee mocht maken, ik vond het supervet. Het was echt top joh. Geweldig. Ja toch? Ja. Gewoon in Nederland.

Konikpaarden

Op de bodem van de vroegere Zuiderzee ligt nu het grootste natuurpark van Nederland: Nationaal Park Nieuw Land. Pascal is met boswachter Mikal in de Oostvaardersplassen om op zoek te gaan naar de konikpaarden.

Wilde paarden in de Oostvaardersplassen

Konikpaarden in Nationaal Park Nieuw Land

Ooo, wat is het mooi hier! Alsof ik terug ben in de tijd. En het is ook een heel oud gebied want de hunebedbouwers zaten hier al. Whoe! Ik ben in Drenthe, in het Nationaal Park de Drentsche Aa. Wat bijzonder, hier woont dus ook de adder? Ja, klopt. Met hoeveel zitten ze hier? Er zijn er hier wel honderden. Honderden? Ja, op het hele Ballooerveld, wel honderden. Maar je vindt ze niet zo snel. Ze zitten heel goed verstopt. Hoe zien ze er dan uit? Ze zijn langwerpig maar als ze hier liggen zijn ze vaak rond, opgerold. Ze zijn een beetje grijsbruinig. En ze hebben een mooie donkere zigzagstreep over hun rug lopen. Mooi. Kijk, een vervelling van een adder. Wat, waar? Whoo! Dit is een hele mooie. De kop zit er ook nog aan. Moet je kijken, je ziet het hele patroon er nog in. Precies die zigzag, wat je zei. Ja. Hier zaten de ogen, of niet? Ja. Je ziet hier een oog, daar een oog. Wat gaaf, man. Hoe vaak vervellen adders? Als ze jong zijn vervellen ze vaker. En als ze ouder zijn EEN keer in het jaar, vaak in het voorjaar. Ik dacht altijd dat adders giftig waren, is dat zo? Ja, een adder is de enige gifslang in Nederland. Als je gebeten wordt moet je wel even naar het ziekenhuis gaan. Maar de kans dat je gebeten wordt is echt heel klein.

De adder

Op de hei in het natuurpark de Drentsche Aa kun je een giftig reptiel tegenkomen: de adder. Sosha gaat met boswachter Lizette op zoek naar de enige gifslang in Nederland.

De enige gifslang in Nederland

De adder in de Drentsche Aa

Waarom is wifi soms zo traag?
Dat komt dus omdat zo'n wifisignaal het beste beweegt door de lucht.
Maar als het door zo'n dikke betonnen muur moet, verzwakt dat signaal. En dan heb je nog al die andere apparaten in huis en natuurlijk die van de buren, met allemaal hun eigen golven.
Want al die golven zweven hier in de lucht, dus het is heel druk en het kan dus zijn dat ze botsen. En dan krijg je dus een storing en dat is het geluid dat je hoort als iemand op tv z'n telefoon aan heeft staan. Janouk! Staat-ie nou nóg aan? O, sorry.
Maar wat kun je nou zelf doen om het signaal in huis te versterken zodat je lekker onbezorgd video's kunt kijken?
Hang je router gewoon midden in huis op. Want dan hoeven die golven namelijk door zo min mogelijk muren heen. Nou... Dat ziet er wel een beetje gek uit, he? 
Weerkaats de golven. En dat kun je gewoon doen met een stukje aluminiumfolie want zo'n reflectiescherm zorgt ervoor dat de golven uit die router niet verloren gaan in de muur, maar gewoon zo richting woonkamer worden gestuurd. Herstart de router, want die kan vanaf 13 verschillende kanalen golven verzenden om te voorkomen dat ze gaan botsen met de buren. En als je je router opnieuw opstart, dan kiest hij zelf het rustigste kanaal. Dus zo min mogelijk kans op botsingen.
Maar het allerbelangrijkste: zorg ervoor dat er zo min mogelijk mensen met hun telefoon of laptop op dezelfde wifi zitten. Want hoe meer mensen, hoe meer golven, hoe meer kans op zo'n botsing. Dus eigenlijk werkt je wifi het best als je lekker alleen thuis bent. Jongens, staan jullie telefoons ook uit?
Joris! Heb je 'm nou gewoon nog aan staan? Tjongejongejonge...
Oke, als het goed is, kan ik nu gewoon lekker die aflevering af kijken.

Waarom is wifi soms traag?

Het wifisignaal beweegt als radiogolven door de lucht. Als het door dikke muren moet, wordt het signaal zwakker en wordt de wifi trager. Janouk heeft tips voor snelle wifi in huis. 

Zo verbeter je het wifi-signaal

Het is vroeg in de ochtend, en deze traumahelikopter wordt dadelijk naar buiten gereden. Deze heli wordt altijd in samenwerking met ambulances ingezet bij ernstige ongelukken en spoedeisende hulp. En ik mag een dagje met ze meelopen, vandaar deze outfit. Want als de pieper afgaat, moeten we meteen weg kunnen. 
Ik sta op het dak van het VU Medisch Centrum in Amsterdam. En boven in dit gebouw staan dag en nacht de hoogst opgeleide artsen van Nederland klaar om mensen te helpen. Dat is het Mobiel Medisch Team. Zo'n team bestaat uit een verpleegkundige, dat is Fenny, een piloot, dat is Andre, natuurlijk is er ook een arts, Tessa, en we hebben een Helicopter Landing Officer, dat is Erik, en Erik is ook de chauffeur van de trauma-auto als de helikopter niet uit kan vliegen.
Tessa is dus trauma-arts op de helikopter. Kun je uitleggen wat het verschil is tussen jou op de helikopter en een verpleegkundige op de ambulance? Ja.
Ik ben als arts speciaal opgeleid om dit werk te doen bij het Mobiel Medisch Team. Als er heel ernstig letsel is, kan ik speciale handelingen verrichten. Zoals bepaalde medicijnen toedienen, of bloed geven of bepaalde operaties doen.
En dat kan een ambulanceverpleegkundige niet.
De verpleegkundige op de ambulance kan heel veel. Wij worden alleen opgeroepen als er heel ernstig letsel is. Dat is bijvoorbeeld bij letsel of trauma bij het hart, of bij de ademhaling of bij heel ernstig hersenletsel.
Stel, er gebeurt een ongelukje. Je breekt een been of valt uit een boom. Dan sturen ze één ambulance. Stel, het ongeluk is wat groter, je komt bijvoorbeeld met je fiets onder een auto en er zijn misschien wel meerdere slachtoffers, dan sturen ze twee ambulances.
En als het echt een heel heftig ongeluk is, en het slachtoffer is bewusteloos, of ademt moeilijk, dan sturen ze twee ambulances en het Mobiel Medisch Team.
We hebben een oproep gehad en moeten nu heel snel richting de trauma-auto. Die staat hier beneden al klaar.
We zijn met de auto gegaan, want de oproep is in Amsterdam. In de buurt van een metrostation. Er is mogelijk iemand gevallen. Daarom hebben we gekozen voor de ambulanceauto, want dat is sneller dan de helikopter.
Wat was er precies aan de hand en wat er moest gebeuren?
Ik ben meegereden met de ambulance, we moesten helpen met een reanimatie. Daar kan het ambulancepersoneel op zich heel goed mee helpen, maar nu was er een probleem met de ademhaling, daarom kwamen wij.
En hoe is het met het slachtoffer?
We hebben hem hier stabiel afgeleverd, en we hopen op 't beste. 
Oke, en nu wachten op de volgende melding? Wachten op de volgende melding. We gaan naar boven.
LifeLiner One voor meldkamer Amsterdam. Meldkamer voor LifeLiner One, we zijn aan het vliegen, ETA...
In welke situatie rukt het Mobiel Medisch Team nou eigenlijk uit?
Om daarachter te komen, ben ik hier op de meldkamer van de brandweer, politie en ambulance in Amsterdam. En als je 112 belt, dan komen hier alle telefoontjes binnen. Hier voor de politie en de brandweer en daar voor de ambulance. Degenen die de telefoontjes aannemen hebben dus allemaal een verpleegkundige achtergrond. Dat moet ook wel, want zij beslissen of de situatie zo ernstig is dat er een traumateam moet komen. 
Evelien, als ik 112 bel, en ik krijg iemand van jullie aan de telefoon. Wat moet ik dan zeggen?
We vragen direct naar het adres waar je bent, je telefoonnummer, daarna vragen we wat er precies gebeurd is. En dan vragen we aan je: Is die persoon nog aanspreekbaar? En zo niet, dan vragen we of er een ademhaling is. Als dat niet zo is, dan zetten we direct twee ambulances en een traumaheli in.
Hier komt dus de melding binnen vanuit de meldkamer ambulancezorg en natuurlijk ook op de piepers. Daarin staat dan het adres van het ongeval. Vervolgens pakken de arts en de verpleegkundige hun spullen en checkt de piloot het weerbericht en natuurlijk de route en waar ze kunnen landen. Daarna is het een kwestie van rennen naar die helikopter, spullen pakken, iedereen weet wat hij moet doen, inpakken en wegwezen.
Ehm, Tessa, kun jij ons vertellen wat er precies gebeurd is?
We zijn op weg naar een ongeval in een manege. Wat er precies gebeurd is, weten we ook nog niet. Maar wel dat de ambulance heeft doorgegeven dat we nodig zijn. Nou, wij zijn inmiddels ter plaatse, we zijn net geland. Tessa en Fenny zijn uit de helikopter gerend richting slachtoffer. Ik mag daar natuurlijk niet bij komen, want het is niet netjes om zomaar iemand te gaan filmen die daar gewond ligt. Dat gaan we zeker niet doen. We horen straks hoe het is afgelopen en wat er nou precies is gebeurd.
Kunnen jullie kort vertellen wat er nou net precies gebeurd is?
Nou, precies vertellen mogen we natuurlijk niet. We hebben de patiënt gestabiliseerd en met medicijnen geholpen. En ik ben meegegaan naar het ziekenhuis en daar zullen ze het slachtoffer verder helpen.
Wat mij opviel, dat vond ik zo grappig: Jij bent gewoon copiloot!
Ja, de verpleegkundige heeft een dubbele taak binnen het Mobiel Medisch Team. Tijdens de vlucht helpen we de piloot met het navigeren naar de ongevalslocatie. We kijken samen: Waar kunnen we het beste landen, wat is veilig? We luisteren naar de luchtverkeersleiding en als we eenmaal geland zijn, zet ik die pet af en dan help ik de dokter bij de patiënt.
Het is echt best heftig om te zien hoe snel alles ineens gaat als er zo'n melding binnenkomt. En dat gebeurt meerdere keren per dag. Zo'n traumahelikopter vliegt meer dan 3000 keer per jaar uit.
Ik zie jullie steeds rennen met die tassen. Ze zijn ook superzwaar, maar wat zit er nou allemaal in?
We hebben spullen om operaties te doen. Wauw, dus dan doe je gewoon ter plekke een operatie als 't moet? Als er geen tijd te verliezen is, moeten we bepaalde ingrepen vóór het ziekenhuis doen. 
We hebben een echoapparaat bij ons. We hebben natuurlijk bloed bij ons. Ja, niet te vergeten. Dat moet mee. We hebben spullen mee om bloed te geven. Allerlei soorten infusen en ook heel veel medicijnen.
Dat is gewoon een hele medicijnkast!
Naast alle medicijnen die ik liet zien, in die tassen en de zak met bloed: Heel veel apparatuur mee, zoals een beademingsapparaat.
Ziekenhuis compleet!
Veel mensen denken dat een traumahelikopter ook slachtoffers komt ophalen, maar dat is dus niet zo?
Nee, we komen zo snel mogelijk bij de patiënt voor de hulpverlening en de patiënt wordt vervoerd met de ambulance.
Maar op deze brancard kan wel echt iemand liggen, dus hoe zit dat dan?
Ja, dat is een brancard, daar kunnen we ook patiënten op vervoeren, bijvoorbeeld als het ongeluk heel ver van het ziekenhuis is, of als de ambulance niet bij het slachtoffer kan komen of juist niet weg kan komen, bijvoorbeeld op een eiland.
Er is natuurlijk ook weleens even niets te doen. Dan moet je wachten, dat hoort erbij. Maar die tijd wordt nuttig besteed, want er worden dingen voorbereid. Er wordt hier administratie gedaan van de vorige oproepen, er wordt uitgerust, gegeten en ze hebben hier zelfs slaapplaatsen om lekker een dutje te doen. Trusten!
Nou! We gaan alweer. Den Helder. Dat wordt weer vliegen. Ja. 
LifeLiner One voor meldkamer Amsterdam. Oproep voor Den Helder, we gaan door de lucht. Daar gaat het team weer, de hele week, dag en nacht, en dat allemaal om mensen te helpen en levens te redden.

Wat doet het traumateam?

Het traumateam staat dag en nacht klaar. Vanuit het ziekenhuis gaan ze per helikopter of met de auto naar een ongeluk als dit nodig is. De trauma-arts kan zo snel ter plaatse zijn en helpen.

Mensen redden met de traumahelikopter

Dit is de redactie van het NOS Jeugdjournaal. Hier zijn ze 7 dagen per week, 365 dagen per jaar bezig met het nieuws. En ik ben op zoek naar... deze man. Joris Marseille.
Hee, Joris. Hee, goeiemorgen. Ik loop vandaag een dagje met je mee. Gezellig. Wat gaan we doen? Heel veel. En het leuke is dat je van tevoren niet weet wat je gaat doen omdat het nieuws is. De ochtenduitzending is al geweest en het is nu... even kijken. Precies half 11. Redactievergadering. Mag ik mee? Ja. 
De herdenking van de watersnoodramp. Welmoed, dat is iets voor jou. Ja. 
Elke dag komt de redactie van het NOS Jeugdjournaal hier bijeen om te bespreken wat voor nieuws er allemaal is en welke onderwerpen in de uitzending moeten komen.
Hoe komen jullie eigenlijk aan al dat nieuws?
Er is gewoon heel veel nieuws in de hele wereld. We zijn aangesloten bij persbureaus. Die sturen ons filmpjes. We werken samen met 't NOS Journaal, die verzamelen ook nieuws. En kinderen sturen ons nieuws via de app of ze mailen ons. Dus ja, op allerlei manieren. 
Hoe weet je nou of nieuws echt waar is of nep?
We willen dat al het nieuws gecontroleerd wordt. Dus komt er iets binnen, dan ga je bellen, uitzoeken of het klopt. En als je verschillende bronnen hebt dan weet je dat het ook echt klopt. Zonder controle mag het niet in het Jeugdjournaal.
Vandaag is Jochem de eindredacteur. Hij bepaalt wat er in het Jeugdjournaal komt, wie dat gaat maken en hoe. En Joris zit hier ook te werken. Wat ben je aan het doen?
Nu teksten aan het schrijven en de hele dag het nieuws in de gaten aan het houden. Als presentator moet je wel weten waar je het over hebt. 
Jij komt dus niet gewoon een half uurtje voor de uitzending binnen, kopje koffie, je gaat zitten en dan presenteer je de boel? Je bent al aan het werk? Ja.
Wat doe jij zoal als internetredacteur? Ik zorg ervoor dat je steeds het laatste nieuws kunt lezen op de site en in de app. Het nieuws gaat natuurlijk de hele dag door en dat kun je vinden op onze site.
Ik zie hier allemaal YouTube- filmpjes. Welke doen het echt goed?
Welke zijn het beste bekeken? Eentje die heel goed bekeken is, is Russell die een populaire dansmove heeft bedacht. Maar ook over het leven van de prinsesjes. Hoe hun leven eruitziet.
Dit is de grafische afdeling. Daar wordt de vormgeving gemaakt. Zoals vanavond staat Joris in de uitzending en hebben we naast hem allerlei informatie in de schermen.
Het is niet alleen belangrijk dat we dingen vertellen, maar ook het beeld is belangrijk. Dat maakt alles extra duidelijk en de informatie komt beter over.
Deze persoon kennen we allemaal. Gerrit Hiemstra, de weerman van het Journaal. Hier wordt ook het weerbericht gemaakt voor 't Jeugdjournaal, toch? Zeker, dat doen we elke dag. Is er een groot verschil tussen het weerbericht van het Journaal en het Jeugdjournaal?
Nee, niet echt. Het ziet er alleen iets anders uit. Dit is Nederland. Dat ligt 'n beetje plat alsof we eroverheen vliegen. En dan kunnen we dat aanpassen. 
Als ik wil dat er in Amstelveen natte sneeuw gaat vallen, dan maak ik daar gewoon een symbooltje van met natte sneeuw. O ja, nu regent het en nattesneeuwt het. Dat kan natuurlijk allebei.
In Hilversum werken ze aan de uitzending. En ik ben nu in Zeeland. Door 't hele land zijn verslaggevers op pad om reportages te maken. Die worden dezelfde avond nog uitgezonden. En vandaag mag ik mee op reportage met deze dame: Welmoed. Ze is in Zeeland omdat ze een reportage maakt over de herdenking van de watersnoodramp.
Oke, Welmoed. Het zit erop, he? Het draaien. Nee, nog niet. We gaan naar de volgende locatie. Je gaat niet naar Hilversum? Nee, we gaan nog naar een andere locatie met Ezra en z'n oma. En dan hier monteren.
Ik durf het bijna niet te vragen, maar staat alles er nu op? Of moet je weer naar een locatie? Nee, nu gaan we nog één keer terug. En daar gaan ze nog een onderdeel van de herdenking doen speciaal voor kinderen.
Misschien één shotje dat je ziet wat ze aan het doen zijn, van boven?
Ja, oke. Ik heb het, Welmoed. We kunnen terug. Oke, dan gaan we. 
Het staat erop. We gaan naar Hilversum. Nee, naar de bus. O, naar de bus.
Heb je dit nou al voorbereid? Of ben je gewoon vanochtend met de bus aangekomen en begonnen?
Je moet mensen zoeken die iets willen vertellen. We willen er een kind met een oma bij. Dat kan niet op de dag zelf. Dat hebben ze op de redactie voorbereid. Wij komen dan aan en ontmoeten hun. Wel zo handig.
Hoe zorg je er nou voor dat je reportage in Hilversum komt?
Eigenlijk is dat heel simpel. Roel?
Internet. We sturen alles via internet. Had ik kunnen weten, he? En als internet 't niet doet? Er staat een satelliet op het dak. Die klappen we open en dan hebben we altijd overal verbinding. Dus het komt altijd in Hilversum. Als het goed is. Dan moet je het eerst afmaken. Eerst afmaken. Ja, ja, ja.
Straks is de uitzending van het NOS Jeugdjournaal. Hier in deze studio en ik mag achter de schermen meekijken. Moet je omhoog kijken hoeveel lampen hier hangen. Zal ik je mee achter de schermen nemen? Ja, is goed.
Kijk... Achter de schermen.
Er staan allemaal een soort nummertjes op de grond. Waarom is dat? Op die plekken moeten we staan. Dan kunnen ze met de lampen je in het goede licht zetten. Dan weet de camera waar je staat. Naast de studio zitten nog veel meer mensen in de regieruimte. Technici voor het licht en geluid. En kijk, daar zit Helen, de regisseur. En Jochem, de eindredacteur. En die kan Joris ook horen met een heel klein oortje. Ze kunnen met hem praten. Dus als hij iets moet doen of een tekst verandert opeens, dan hoort hij dat.
Hee, Roy. Hoi Joris. Roy doet mijn make-up. En waarom is dat? Nou, mannen én vrouwen moeten make-up want de lampen in de studio zijn heel fel. En als je geen make-up op hebt, dan ga je glimmen en zo. Dat ziet er niet uit. 
Ik begin het nu wel te voelen, hoor. Hier zijn de verslaggevers nog bezig met de laatste nieuwsitems. Er wordt gemonteerd en je voelt ook die spanning een beetje stijgen. Het is nog een uurtje voordat we de studio induiken. En Joris is nu hardop z'n teksten aan het oefenen. De politie heeft in Limburg, Noord-Brabant en Gelderland invallen gedaan.
Het is nu tussen half zeven en zeven uur. En de hele uitzending wordt nu gerepeteerd. Zodat de uitzending er lekker inzit. Zo meteen moeten ze live en dan moet alles kloppen. 
Vijf, vier, drie, twee, een, live. We gaan naar camera drie met de datum. We zijn begonnen. We zijn live. Dit is het Jeugdjournaal nu op tv.
Dat was het. Het zit er alweer op. Het vliegt voorbij, he? Gaat snel, he?
Ik vond het zo leuk om eens achter de schermen te kijken bij het NOS Jeugdjournaal. Echt een droom die uitkwam. Leuk dat je er was. Nu moet je ook bij ons komen kijken. Afgesproken. Bij het Klokhuis. Zie je daar, man. Doei.

Hoe wordt het Jeugdjournaal gemaakt?

Het Jeugdjournaal maakt dagelijks een journaal met nieuws voor kinderen. Eva loopt een dagje mee met de verslaggever die een reportage maakt en kijkt achter de schermen met presentator Joris.

Mee op reportage en een kijkje achter de schermen

Kijk, moet je dit huis zien. Het ziet er toch superstrak uit? Ik weet zeker dat binnen ook alles werkt. Dat de wc doorspoelt, dat er water uit de kraan komt, dat de verwarming het doet. Dat wordt allemaal tijdens de bouw aangelegd door iemand die je ook kan bellen als er verstoppingen zijn, of lekkages. Namelijk, de loodgieter. 
Het woord loodgieter is best wel ouderwets. Vroeger waren loodgieters heel veel bezig met het gieten van stroken lood en loden pijpen. Die werden gebruikt om leidingen waterdicht te maken. Maar lood is hartstikke giftig. Dus tegenwoordig worden die leidingen gemaakt van koper en kunststof. Het gieten van lood is dus echt verleden tijd.
Jij bent goed bezig. Ja, het leidingwerk zit erin. Dit zijn Martine en Isabella. De loodgieters. Bij loodgieters denk je toch vaak aan verstopte wc's, lekkages en aan mannen. 
En aan vrouwen. Ja, in jullie geval wel he. Ja, in ons geval wel.
Bij loodgieten denk je aan leidingen zoals waterleidingen, gasleidingen stroom, alles leggen wij aan. Je moet ook denken aan comfort. Als je in je woonkamer zit en je hebt het koud dan zet je de verwarming hoger, of het is warm en je zet de airco aan. Of je wilt je telefoon opladen en doet je stekker in het stopcontact.
Jullie zijn veel meer dan die loodgieter van vroeger. We noemen jullie eigenlijk gewoon installateur. Installateur, inderdaad. Vandaag krijg jij m'n pak aan. Ja, ik heb hem al aan. Lekkere girlpower dit. Hij staat je goed. Thanks. Ik wens jullie veel plezier samen. Dank je wel, komt goed.
Jullie leggen als installateurs alles aan. Veel meer dan die waterleidingen. Ja, veel meer. We leggen stroom aan, de afvoer aan, warm water, koud water. 
Ik zie hier alle leidingen dus nog lopen hier in de vloer en het plafond en de muur, maar dat blijft niet zo toch?
Nee, de vloer gaan we aansmeren en tegelen. De wanden worden getegeld. Het plafond wordt dichtgemaakt. Je ziet er zo niks meer van. Er zitten heel veel leidingen in een huis. Sommige zie je wel, maar de meeste zijn mooi weggewerkt. Maar waar zijn ze precies voor?
Je hebt de hoofdleiding, die gaat door het dak heen. Daar zitten alle sanitaire toestellen op aangesloten. Zoals de wc, de keuken, de badkamer. En de wasmachine boven op zolder. Dit is de standleiding he. Ja, de standleiding. Tot het laatste toestel. Dan wordt het de ontspanningsleiding. Wat doet die? Die zorgt ervoor als je de wc doorspoelt, dat het niet gaat borrelen.
Die zorgt voor de toevoer en afvoer van lucht. Klopt. 
Ik heb hier een rietje dat de leiding nadoet. Dit stukje is de standleiding en dit de ontspanningsleiding. Dan doen we hem in het water. Dan kan je zien dat er water in blijft zitten.
Tot hier blijft het water staan. Zou het bovenste stukje er niet zijn, dan blijft het staan.
Als we het wel hebben komt er lucht bij van buiten en dan gaat het water eruit. En doordat die ontspanningsleiding er is, zorgt hij ervoor dat er lucht door die leidingen loopt waardoor water niet blijft staan en het niet gaat borrelen in je wc. En dan gaat het ook niet stinken.
Isabel, wat ga je op dat dak doen? Ik ga even bij de dakgoot kijken of er niet te veel bladeren in liggen. Zodat de regenpijp niet verstopt raakt. De regenpijp noemen we ook wel de hemelwaterafvoer. Want de regen komt natuurlijk uit de hemel en moet afgevoerd worden via de hemelwaterafvoer.
Dat klopt. En zoals je ziet liggen er best veel bladeren in. Je hebt hier het putje waar het water doorheen loopt. Zo raakt het verstopt. Dat moeten we schoonmaken. Dat doen jullie dus ook. Dat doen we ook. Lekker bezig.
Als installateur kan je natuurlijk niet zonder goed gereedschap. Vandaar deze bus vol spullen. Jullie zijn op alles voorbereid. Dat klopt. We hebben lekkage, verstoppingen en dan heb je veel gereedschap nodig.
Wat gebruik je het meest? De waterpomptang en de bahco. Die gebruiken we samen om de koppelingen vast en los te draaien. En tegenwoordig gebruiken we veel de perstang. Een zware jongen. Vet ding. Die gebruiken we bij kunststof leidingen en koppelingen om ze vast te klemmen. 
Is dit speciale werkkleding? Heeft het een functie? Dit is speciale werkkleding. We kunnen het gereedschap erin kwijt. En dit is voor je knieën zodat het niet zo zeer doet. We werken veel op onze knieën. En dan bezeer je je knieën niet zo. A je to!

Wat doet een loodgieter?

Een loodgieter wordt tegenwoordig installateur genoemd. Bij de bouw van een huis legt hij of zij de leidingen voor water, gas en elektriciteit aan. Als er een verstopt toilet of een lekkage is, dan repareren zij dit weer.

Leidingen aanleggen en lekkages repareren

Ah... Yes, come on! Ja, superleuk natuurlijk. Een beetje gamen op je smartphone of tablet, of een filmpje kijken op je laptop. Of Instagrammen, Snapchatten. Of gewoon lekker binnen een boekje lezen. We doen dat dan ook massaal en vaak uren per dag. En ook jonge kinderen kijken steeds vaker en langer op beeldschermen.
Maar heb je je weleens afgevraagd wat al dat gegame en getuur eigenlijk doet met je ogen?
Caroline Klaver, oogarts en professor oogheelkunde. Is het nou slecht als je heel lang dichtbij kijkt, op een beeldscherm of in een boek? 
Ja, zeker, daar kun je bijziend van worden.
Ik ga een test doen om te kijken hoe scherp je ziet. Kun jij deze cijfers lezen?
Dan moet ik wel met m'n ogen knijpen. 6, 4, 2, 0.
Kom maar met de kin op het bakje, voorhoofd tegen de band. En gewoon recht vooruit kijken.
En wat ik al dacht: Je bent bijziend. Ik meet rechts een sterkte van -2,25.
Dat klopt, dat is namelijk m'n brilsterkte. Maar wat heeft dat nou met dat dichtbij kijken te maken?
Dat ga ik je uitleggen. Dit is een oogmodel. De voorkant van het oog, dat is het hoornvlies. Dan heb je hier de lens. En de binnenkant van het bolletje is het netvlies. Daar zitten de lichtgevoelige cellen in. Die zorgen dat de hersenen er een plaatje van maken. Dat je kunt zien, dus.
In een normale situatie vallen de lichtstralen door de lens en die komen samen in een brandpunt dat dan precies op je netvlies valt. Daardoor zie je scherp. 
Als je bijziend bent, vallen de lichtstralen ook door de lens, maar ze komen samen in een brandpunt dat vóór het netvlies valt. En daardoor zie je onscherp.
Maar hoe word je dan bijziend? Is het niet gewoon erfelijk?
Dat kan, maar het komt vooral door de leefstijl van kinderen. Doordat ze veel binnen zijn en lange tijd achter elkaar dichtbij kijken.
Dat kan door het kijken naar een smartphone of een tablet maar ook door 't lezen van een boek. Dus echt op deze afstand kijken, uren achter elkaar.
Als je kijkt naar een voorwerp dichtbij, dan moet je oog moeite doen, je lens moet boller worden, om te zorgen dat je dat voorwerp scherp op je netvlies krijgt.
Ja, precies. Dat poppetje zie ik scherp maar alles eromheen is wazig.
Dat geeft een signaal af voor je oog om naar achteren te groeien en dus langer te worden. Als het oog langer is, is het makkelijker om dichtbij te kijken. Dan hoeft je lens niet zo bol te worden.
Maar als je dan met een langer oog weer in de verte kijkt dan is het beeld als je in de verte kijkt onscherp.

Wat is bijziendheid?

Als je lange tijd achter elkaar dichtbij kijkt, bijvoorbeeld bij lezen of op je telefoon kijken, kan je bijziend worden. Je ziet dan in de verte minder scherp. Dit komt doordat je oog langer wordt en naar achteren groeit.

Als je in de verte niet goed scherp ziet

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Het Klokhuis

Type videos